1 17 *
'Pndi^À^mkg. Diaami
bus ponds ,-ab altera ripainroram m ahcram'tranftulit pö-
tem.iiUitaqyitnperacör veniflèt ,'nec valuiffettranfire per
pontem,difcurrens mnenit meatum,& himcMartio raen-
rc inopinate fine difcrimine tifiimeauit, & Samofitàm per-
uenir.Rurfufqj cum Taarum præteriifet', in G ermàniçiam
profe&useftr&cum tranftflet Adana, venir ad amnem Sa-
ron.Satbaras auren\ponte rüriùs in proprium iocuméxtë-
foabfq; öbfttfculo transfretauitEuphraren ,1& fequebatur
pofteum. Aft Imperator ciimti6nfrflèt>pontemSari,inftenratequie
tam exércituÿquam animalium^ circa ipfum ca-
ille môrtufirubmittîrmulQS verb'erib. PorroCaiaridiftii-
ptis Gafpiis portis^erfidem adeunt in regfonerti Adragiç,
vna cmnpnetorfeZéibil, quidignitatelèdundus aChaiâtio
eratiôc in qutjcunq;locaperagrabattt,tam Parlas depiçdabantj
ftrametatus eft reficiens etbs. Perueriit autem 8c Sarbaras
impartent,quæ contra ex altéra patte efle videbatur. Inuen-
to vero ponte,acpropugnaculis.quæineo eranraRo.ob-
tentis caftrametatuseft. Excurrentes autem tnultiRoma-
norum perpontém inordinate» cum P erfis contulerecoir-
fliótum ,-multa in ipfis cæde commifïà. Verum Imperator
hos inordinate prohibebat diieurrere, ne forte iter fieret
aduerferiis cum illis conueniendiad pontem,& pariter c6-
meandi.Populus autem noacquiefcebatImperatori. Pôr-
roS^rbaras quibufdamexerdtib* iuis clam inlocis abditis
iollocarisjoftcndit fe quafi fugientem, ac fie abftraxit mut •
tos Roman.prætervotumImperatoris, adinfequutioöem
fui tranfeuntes.Rëuer fos autem ,8c ftisin fuga verfist quot-
quot ex tra pótem o ccupauit, octidit, vindiétam perpeffbs
inobedientiæ. Imperator vero cum Barbados vidiflèt infe-
quutione ordinesdiiïoluiiïèi&exRo.ftantibus inantemu-
ralibus multos extin&os, contra eos profequutus eft. P or-
ro vir quidam Perfa giganteus Imperatori occurrens hunt
in medio pontis adgreditur. A ftlmperator hoepéreuflb in
amnisfluentaproiecit. Hoe vero ruenteBarbari infoganr
' verfi funr :&præ an guftia pontis vtraq; parte femét in flu-
uiumiadebant:alii autem gladiis trucidabâtur.Porro mul-
ritudöBarbarortim per fluminis ripas fegittabat, ac refifte-
bat,non finens tranfire R o. Verum Imperator tranfienS vi-
riltter Barbaris refiftit cu paucis quibufdafodetatis fu* fup
agonizans.-ita vt eriamSarbaras fiiper hoc obftupeicerct,&
adCpima qucndaiuxtafeftantem Ro. perfuga Margarita
diçeret: Vides inquiens.Gæferem ô Gofina,quant audax ad
pugnam ftet > 8c contra tantam multitudiné folus decertet,
& velutincus iacula renuatï Ex rubris m. ocreis agnofeeba-
tur,muhafq; plagas, licet nuilâin hoc præliopericulofem
acceperit, dédit. Tota vero dié cum in hoe belfo pugnafsét
aceedente vefperaab inuicë fèparati funtv EtSaibaras qni-
dém times per nöéfcem reuerius eft,Imperat. a. populo fuo
coaceruat o ad vrbem propèrauit Sebaftiam, & cum Alon
fluuium tranimeaffèt, in hoegaudio toriuS hyemis tempor
re demoratus eft. PorroGhoidroes fines mifit 8t tulit the-
feuros cunéfcarum ecclefiarü regionis quæ fub Perfis eft có-
ftituta, & cogebat Chriftianos Neftórii fe&atores fieri ad
perftingendumfiue perèellcndum Imperatorem. An.X VI.
imperiiHeraclii Ghofdroes Perfarüm rex nouam fecit mi-
litiaro ptaelium initums» péregrinos & dues acleruos ex o-
mni natione fa€ta eleâione coaceruans Qua eleâione Sa4-
thin traditapriori,aliaL.mftia ex phalangeSarbarf eleda
tollens, huicföciauit, nominauirq; illos Qimulps aureos:'
& hos adûerfus Imperatorem diréxit. Porro Sarbarâ eu re-
liquo exèreitu fuo GÔftantinopolim mifit quatenus Hun-
nos qui eflènt in Occidente, quos Auaresvocant» cüBul-
garibus &Sclauinis atq; Gepidibus côcordia fociarctifîcq;
aduerfiis vrbé properarent, & hanc vnariimiter obfiderët.
|ciuitates&villas igni tradebatït. Prdfôftus vero‘&
Imperator hisoccurrità Lazica\ZeibHaût hoc vifoSciële-
rarft copleâitur collu éiüs, & adorat etmi Perfis ciuitatîsa-1
ipicientibus. Vniuerfusautem pppulus Turcotuftiîn terrâ
cadentesproni/uperfedemextenti,Imperatorem honotë
honorant qui eftapvidgentiles extraftèus.Similitet & prin-
cipes eorum fiiper fexaCôfcendenTeS, eodëtn fchema'te Jp
cidunt. Obtülftaöt & Zeibil Imperatdri filium fub primo-1
geîiitum.HuiuslêrmoîlibnsdeleôatuSjtâv'ultüqpWdehtiam
e ? admiratur.Eleaifqi Zeibil 40. milibüs virorô for-
tiumdédit Imperatori in auxilium. Porro ipfe feü’erius eft
in regiorté fuam.Hisautem Imperator acceptisftatimcon-,
tra Ghofdroen procedit. At véto Sarbaras Chalcedbnem
properans, Aûàrdq; Thràd vrbi appropinqüantes » hanc
dépopülari parât, multi srîiachinisaâiiemi s ea cômotis :Ôâ
nauium fculptarum ex Iftro mulritüdiné infinita fetvinnu-
merabili delata finürépleuerünt maris.Decë iàne dies yrb ê
ôbfidentes bellum terra ittariq^ gferët^,domini virtutepâi
riter & coopération^, nee non Sc intemeratÆ Dëi gënitri-
d s & vivginis Mariç intérceffionibus fiiperati fùnt.Qnin &
multitudiné copiofaluorum tam in terra depofita, quâ in
mari.cfi ingêricôfufionead locafiïa reherfi funt-PorroSar*
baras Chalcedoné obfîdens,non emigrauit:fedibidc hÿe-“ ;
iriauitjrâ incurfiones âgés,quâ deprædans côfinûlés partèsj
& dukates igné difperdens.AhnO îyrimpenifuiHeraClitis
menfeSeptembriirigiefru^Perfidêm vna cifrn Tufeisiinbpinate
ptopter hyemem,in eeftafin raifit GhoIHroen, cum
hocdididflèt.At VetoTurci tam hyème,quâ ftequentibuS
Perfarüm ihcùtfibtis cbtemplatis^nô fetentes paritercura
Imperatore fiiftinefe, coeperüiit paülarim difflueré,& ottt-
nes dimilïo eo teuerfi funt. A t Imperator alloqiiüt^eft pO-
pulum fuum dkenstScitote fiatres 'f-quia nem o riobis vult
auxiliari, nifi foins Deus, & quæ hurtepeperit fine fëmine
mater, vt oftendat potentiàm fitâm i quoniam nô in multi-
tudine populorum fèu artnoru eft (âlus,fêd in eos qïpcraht
in mifericordiaei’ ,mittitadluÊoriuin filuriv. Atyero Chof-
dróes coaceruatis militiis Prætore prouehitfuper illosRai-
i Za^ë,virümbelliGo{hm,acfortififihi&,&huncâduétfusHe-
racliü deftinânAtlmperâtotciuitates Perfidis atq; caftella
ignitradit,&acçedentesPer(âsroriipharac,pfumit Septimo
veroidüs Oékdbris perüeîtit in regiôné Chamaitay&refo-
dllatpopulümp intégrant hebdomadâ-Razates autém vè-
niens Gânza pofteunt fcqutitus eft.Romaiiis auté pergeii-
tibus & confupnentibiis efeas à ipfe verb poftletgum vtca-
ni s famé papensvix dedmiseorüm hutfiebatur & cum nô
inueniflctfiimptus, multa cxanimantibuscôfump;afunt.
^alen.Decentbribus vehit Imperator,ad fluuium magnum
Zâban,&Cumhunctranfiflèt,caftrametatuseftiüXtaNihi-
uem ciititatem. Venitaùtem Razates, & penes vadumfe*
quutus eft,& cum veniflètà tribus miliaribus,rcperit aliud
vadû &tranfiuit. At Imperator miflbBathanomàgiftro mb
litum cum pancis eledis militibus,inuenit bandli prætoris
Perfàrumï&cfl eius Comité ocddiftèt,detulirçapuceius,&
cotam auream fpatam eius,:riönulHfq;pèrèmp;is viuos dü-
xit ad Imperatorem fex & yiginti* ih qüibus erat Spatariijs
Razatisiqui nunciàuit Impérâtori,quod Razates coprra eü
pugnare yëllétjfic à Cüauté ho6didicifletImperator, exerCitu fuütriplidpar- | I Ghofclroe iuftüsrÔstria mili? artriatsin
tediuifum,rranfmificad euftodiendam vrbem. (^uibuldâ^ auxiliu^ miferitéi,quætuiicnondumvenerafit.Hisco^t-
vero traditis Theodoro fiatrifuo,côtraSathin bellare præ- j pertis Imper.præmiht fiircinam âtice fe, ipfeq; 'fubfeqiitititls
cepit.Humiliore veto parte ipfe accepta in Lazica ^pperat, \ eft,tradans qtialiter inttenirbt loçû in quo pugnare deberet
&inipfadegensTurçbsab Oriente, quosCazarosvoeât, ! priüfquâvnirehturei^illaiii* milia. Reperro itaqj càmpo
inauxiliu aduocat. Sathin vero vna cum nouiterelè&o ex- I aptoadpræliumallocutuspopulûjpræliUQrdmauit.Raza-
ereitu perueniens ad fratrem Imperàtoris Theodorü fiella- tçs vero eu perueniflèt illuc j & ipfe pftéliü çuneis
uiccôtraeum»Deo auté per intercelliones iupèrlaudàbilis tribus côtra împeratoréprbcédit. Pridie fene id üs Decéb.
Dei gçnitricis opitulante.bello cômiflo, grando miras ma- ; geftdm eft belIfi.Et ante oés ^filiehs ImperarctT^rinciplq;
gnitudinis contia Bafbaros ceeidit.eorumq; plurimosfer- Perlàrû oeBurrfens,diuinaviîtute, Deiqj genitricîs tilaculit.
Atvero acies Rom. tranquillitate potita eft.Vertunt! tiomehune dciecit:&qtii cueoyrâtiexiliéteS àiitëà.fugerût
autemRom.Per(às,lfeinterficiuntmultitiidinemcopiqsâ. ' Rt»riùfq?Impemtori'àliüs_’bccumt,&l.jücquoq;dcpoiûiti
Hoçeomperto CholHroes,irafcitur contra Sathin, Qui ex J Irfüit etianradUerfusèumtertius, qui dédit ei cum mucro-
multoanimæ defedulanguorentincidénsmoritur. Cuius ' neidumînl^iüm.& hancillt^lâgam inflixitl Aft lmpérà-
corpüs Ghofdroisitiflufalfum adeum delatum eft* Quem tor & httncëxtinxit, Sctubis clangéribus vtræqj actesititti^
' fiiftorhrum Liber XVI IL i 70
ceni eottftrejf^efUttt^fetquu'bugnavalidagereretur, plaga
vaUda y uliieratiis eft i peditib. Iitiperatoris eqttus, q dice-'
batur Dbrcbn, in fcSmofclanceae-idtlperculfus. Multas a*
Sc fpatarum in Facie percufliohes accepit, fed ferens tegi-
meii ex neritjs ijontextum, plagam mortiferam non accepit*
Cadit^ autem in hoc beHo Razafes & tres turmarcha*
maftager.ciirrt ptigtia Gtefiphontem petituruS, on tt ft is ex
omnibus peduniis quas habebat in palatio tam elephantis,
q camelis atqjbiirdonibus miniftris fuis fcribens,&populo
RazatiSjVcingrederenturidem palatitim domus principu,
& quicquid in his inuenirenitaurerr6c. Itaque lmperat.di-
midiUm quidfim eXercitum mifit ad Damaftager * ipfe vero
per aliam viam abii t ad aliud palatiutil»quod cognomina -
batur Beddarch‘.&his niihis & igni rraditis,gratia9 egerunt
Deb i qtti per irtterceflioties Dei gehitricis talia miracula
patrat.Quis n*fpetauitvnqiiam Chofdroert fugered facie
perferiim,&principes fere cundi,'aCque maior pars exerci-
tus ipforum.Occili a. filntetia Roiriani numero quinq ud-
ginta, & yttlnerari|ftbnhulli,eX quibits decern rttortui funt*
Porro bellum geftum eft a mane vfq;ad horairi piTulerUnt \ 4 „
intereaRpmahibahdAPerlarum ^igihri b6to , exceptis his , Rom. phneipisde palatiis feis j quierantirt Damaftagi
&petereCtefiphonce,dilmaxxiv.annis paflusCtefiphon-
tem videre non fuerityfed in Damaftager regalia eius erant.
Inuenerant itaq; populi Roma.in palatiis eius apud Damaftager
quæ- çonfraétà fiint i & defpoliatis mortuis acceperunt
lotidaseorutnô^ ca Aides,neenon & omîtes cortüs éorum:
St mauferuntab inuicem fequeft.rati, quantum duplex eft
iaétus fagittæ.Fuga namq*, fadtaltoii eft. VerUntamenRo^
mahianimalia feano<fte&âdaquaûérünt,&accepérunt*E-
quires vero qui vitra erantjftet^runc vfq; ad horâmfepcimâ
noétisj & motirepédauerunt Ad caftra filât Et his acceptis
abiérunt,&'caftrametatifunt{tdpédem,afperimontiSme-
tuetttes.Multas præterea^tatàs auro circu nclufas, & Portas
àur ëaS cü gémmis,& fcutitni' Razati s totü auto refperfu rri
acçèperiintjhabehspetalam centum viginti &loricatpfius
auto conteXtâm,& icaramaggin eiiis detitleritnt cumeapi-
teipfius ,atq;dextratia & iellariatOtâ eXâüro fabrefàdam*
Poifo tétüS eftvnùs Barfitmes princeps Iberorûfitb Perfis
degeticiurn.Nemb à.rëcolithuiùftnqdi bëllUmiritérRom*
&;Periâs,qtiodvidelicerpertotum diem habuit ftàtftm,vi-
cerüntq;Roniani* V enim fioc faétum eft folô Dei inuami-
ne. Imp*yetoàfe Coriforniatuiii exercitu CÔtraGhofd roeti j
minabat, quatën’ ltüc deterréret* Porro decimotertio Cà-
lendas Ianuariâs CôpertoImp.quod populus Raiatis* qui
ex bello éuafttj vnitiis fuefit tribus milibuSqu 4 aChofilrbë
deftinatàfuetât,& feqüerëtut poftfe,cepit illiéoNinitiem.
T fanfmeaiftq; magriumZ'aban, itaittlt Gèorginm f armât-
cbencümtllemiliribUsyqitocürréreîadrètinendUmpôtes
minotis^abànjpriulquaidChbidrbeScagtiofcététiGüm-
que Gèofgiiis cucurri(fecUo(ftümiliariis.qiiàdraginta&o-
CtqjtenuitpontesminoKsZabarl quatuor, & inuéntosin
caftellisPerfâSbbtinuit.DecimopteteâKalétidasIaniiarias
perueniens Imp.ad poritesvtransfietauit, & diüertit in do-
nlps Hy efde mjôèïêfebîttâ exéréitümq animaiiria)fecicque
ieftiuitatem natiuitatis Chrifti inêodem lbcd. Ghpfdroes
■ veto éôperCo, qitod Roniàni téhèréiit pônteà ntiiiotisZa-
! b’ài,miiit ad Perficum populu m, tmRazatëSprtéef at,Vt bp-
1 pidô feftinaptes,prteuènirénc Imp.ôtad ipfitm pergerent*
|Accelerantesa»illi,dè,tt‘ânfmeàntesminordni Zabaii, in a-
liis locis puénerunt Impatquè préibant.Cuniqitelnlpeta-
’ torpalarium quo4 dicebatur DeZeriuàn cepiilèt, hôç de-
' fttuxic àtqi combuflit.At vero Periæ cum potlceftl Totnæ
fluminis pértraiififlèiit,ibidem caftrarttecifti funt* Aft lmp*
■ comprekenfeaUp palâfio ChofHrois yqüod voeàbaf'Rulàj
& hoc fubuertit. Cæterum vertebat quod iri ponte Tornaï
ifluminis hoftes forent contrafe béllàturi.Sëd &hbcilli (ci-
entes felifto pblîte fügëmnt.Imperatot vero atm fine irtî--
pedimêtito trâfilîèf,apprehenditaliüd palàtiûéagnomen-
!tüBeibaliVbi& h ip podrornu m ædi ficauèra£,fed &iftiki ca-
ifuidédit.Sanequidâ A rmeniotum quidam feèrfisàderant*
Venetuutadlmp.no&u dicentesi Ghoidroes cum elepha-
tisôé exercitu fub quinq;milibus contrapalattitm fîuim vo-
ca$ulo Damagafter iif loeb hitncUpafo Baftarotli cafttanie-
tatus eft, & martdaüit tptum illuc exerditum donuenireVt
adtièrftts te prilietur.Ëft n.illic & fluüius uteâtibüs cateos»
quiartum poritemhabct, & anguftiâs pVæ habicationibus
Itiultas, ned non & fcétidps riupsf Irttp. ergp donflliq^Um
bçi^cipibiisinitbjCüm èxéfcitu feditin palatio Bechal.Rei'-
petit qiiippe in vnâ ex pottidibus fàginatasoues trecëhtâsi
& in alia porricu capreas lagittatas quingerîtàsiporro iri alia
onagrbS fiiginatoS Centum. Eaqî cuttâOpopulo dortauit,
Sc Kalen.Ianuariasiilicfecerunt.Denique ittuentis oüibus
St porçisM bubiWjqvtbturri non erat UtlmèruS, requieuit
po^ülUS vrîiüerfus epulantés ôcglorificântes* Deuttl» Præ-
tereâ comprehehfisfiis qui ifta deferèbànt, didideyunÉ afi-
îllis liqui«ÿus 4qubd ëhotdtbes à vicéfimo rettib die Dè-
ceirbris mefifis, dompertd qüdd lmp. pontem tranfilfet
Torni,coufeftim mbtus filerit de palatio, quod erat inDa-
ttecerttaRobarida,quae per diuerfa ceperunttempb-
ra. Inuenerunt etiam fpeeies qUae remanferat rhtilcasialoen
fcilicetmultain,6dignaalbes m igna,e quibus vnumquod-
que lxx*pondera habebativeloiftoginta librarum: Si fericu
copiosdac piper,di calbafias Camillas multas i iacchar quo-
que atque Zinzibcr & alias fpecies Vltra nUrneriim; QUi-
da’mvero& argentum,&holoierica veftimenta ledUftetnia
leu concexta tapetia» quorum erat copiamultderaiirque d-
mrtia bona valde ,q u x propter qUod grauia elferit penitus
inceriderunt.Sed & tentoria Chofdrois 8c cottinas,qUas in
modum tenebat porcicuum,quandoin campo caftra meta-
bariii',citncta cretiiarut: quin & ftatuas multas. InUenerUnt
a* 8c in his palatiis auiaria & dorcadesj 8c afinos agreftes, 8c
pauones3& phaliones infinite miilritiidinis.nec nonin vi-
uario eius leones,aetrigides mirz magnitudinis viuds. p e
cs^terocohfugerunt ad Imp.plurimiexcaptiuiSj Edefieni
Icilicer,& Alexandrini*fed& ali^ multitudines copid&.In-
terea fecit Imperatbr feftiuitatem luminum penes pama-
ftager ljdtatus3&recreans tarn popillum qua iumenta. Quin
& Chbldroi paiatia deftruensitedificia videlicet comptiifiÜtblioth.
Vet. Patt* Taw* 8*
ma!& adrriiranda,domufqj ftupendas.quté vfq; ad pauinte-
tum d€^>ofuit :^ quatenus Ghoîdrpes diiceret quâdurû Ro.
habuerint dolorem vrbibus fitjs delblatis ab. ed nihilomin9
ôcincenfis.Tenria<fiint;exaulici5palatiimülriiqiiiintèrrô-
gati,quando difcelferit Gholdroesi Damaftager, aifcrilnt,
ânteriotiémdies priufquam nosveniretis.' audiro aduentu
vèftidjfetehter pérmtbmurociuitacis, qui eft idxta- pala-
rium ,temere per crates exiuit ipfe 8i yxor8t filii eius » tie
fieret tuma|tüsinÿiiiitate i &neq; milifiaiipliusbpgndue-
re,neq; principes eins» vlq; quo xyiiliariis quinq; pqrrexit.
Si qutdé ciincmandauit, quofefequetentut Cteiiphonte
tendentes. 8t is qui non poceratfacere v. miliatiäper diem,
fiigiens fecifxxy.milia. Mrtlieres ac filii eius qui fe prias ab
terutfos no videbantjtünc nijxtimfagiebahj: inuicem im-
péllences Gumq j noxaccefliftèt; introiùit Ghoidroes in
domâ àgrieolæ nifidijiri cuius-hoipïrio vix manere^ualuiç,
QupdvidensHera&ius poftmodum admiratus eft.Per très
didies adiit Ctefiphbncem.Sarle Ghoidroes rciponià aecë-
perat à male fiais arque aftrologis antexxi v.annos, quando
Datas depopulatusêft tépôrib.Phocae Ro.priiicipis.qüod
tèmpore qud àdiret Cteiiphontem, periret. Et idcirco nô
eft paflits à Damaftager ex tunc iri pattem illam,vno ialtém
miliario pergerei fed hinc fugues ad hanc abiit* Verum nec
in ipfe pérfiftere aüiits eft,fed tranfiens pontem Tigridis
flummis vltrapofîta,m ciuitatemâdiit-quæ quideapud lios '
Seleitçia, apüd ipfos vero,Guefer vocitatUr.Iri qua oiittles
pecuriiasrepo(hir,(èditip ilhccû.Syravxorefua,&aliistri-,
busmuliëribuS» qüæ filiæipuaserant. Rcliquas Vero Vxdi-
tes fuas, multoiqueliberosfuoS 40*; milibus longe ttani-
mific ad i uteri ore mpartem Örientisin muuinilxmUm lü-
bum»Qnidam-fetiePerfarüm derdgaüerunt Sarbari penes
GHoidroenîquod çfim Rdmariis fentiréf,ôc illi detranerèc.
Ec miiït ipataiitim iûüm cum iuiÏÏ0nè ad Ghardarigam cô-
ptaîtorem,SàrbaraîG halcédoriem, feribens eî vtSarbaram
jnterficèret,& ipfe pÖ.puloPérferum accçpto actelëratèt in
SËetfidem iq auxilium. lui.- Isa* qui literas deférebat circa
.Galàtiaiii comptehénditurdRomanis.C^i,conipréhenib
eô,nefcientibusPeiflsfiüncByzaiiciilmdeduxerût,& Im-
petatoris filio tradideruitt* At lmpatàtor cognita verifate
protinusSarbararniccerfitiqui cum intrpiiîètiaftitit impe-
ratori.ImpeiatoraUtem huic epiftola,quant Chofdroes ad
À a à Car