____ ___________ . ,_ abipfahabeanwfextranci.ProptereacgoinDeinomine
ille, Iudex prouinciaeiHius', D um& omnibus habetut
percognitutn,qualiter parentes iftiusprsefefltis orfanuli,
nomine iUo,ab hac luce difceffenint, Ôtteftàmentarium
tutorem ei non dimiferunt,&mininie fuasptoeurké f
teftnccëffitares', ideo vnacum confamfu primatum eiui-
tatis, conuenit nobis, vt iftiuspatruo , vha cum o nimbus
bonis fuis,fado tonfcri pto return inuentaruïil.èi fttb bf-
!Sficium tutoriscommendare deberemus: quod ita & feei-
mus. Ea veTO ratione, vt per nullam oceafionem fupradi-
«Sti pupilli haereUitas, quicquidii) pago illo , in villis nun-
çupantibus illisvideturhabere, nonminuatur : fedipfas
res, vel mancipia, àtqùe omnemiuamfubftantiam diligenter
excolaTj&ipfumpupillum exindenutrire,'vel mi*
niftrare faeiat. Er h Dép propitio in perfedam venerit æ-
tatem ,pmnià ei fecuhdumlegisordinemcumintegrita-
teferuataieddantur. Vnde conuenit nobis,V t duas epb
ftolas vnp tenore coiifcriptas,exipde conl^ribfere,ve|ad-
firmkediberemus : quod ita & fecimus. Vnam quidëïp
jam diâus patrpus fous lêddmretineat, alteram veroàli-r
quishomo,riçn9ineille,demanunoftra,veliamdidipu*
pilli.fefcipiat, vt furaris tempóribus*Deo auxiliante,iub
teftificatiohe bdnorum virprum, qui fubtet tenentu.r in--
fcrti , peripfamcum omniintegtitateomniafua exigere
debeat.
X X V . Pattuminterparentes. ,>
✓ ^H a tita tis ftudium &diledionis affedus inter pto-
V . j pinquos decfit, vt qüicquid de rebusëorum interfe
diuiferintjfcripturarum ferie alligetur,fecundumRoma-
nam legem ordinantem, vt quicumque ingrate perfcda
padionem§ "vel definitionem per fcripturam fecerit, &
hoc quod fçcit impiété néglëxerit, aut côtraeam ire præ-
fumpferit, infamis vocetur , & iplam caufàm agete non
petmi'ttatur,atquepoenam ftatutam eogâturexfbluere.I-
gitur placuit àtque conuenit inter ilium, & germattum
fuum ilium, vt hæreditatem paternam atque mâternam
inter fediuidere, vel exæquare déberènt, quod ita & fe.r,
cerunjt, Accepit itaque ille in portione fua villas nuticu*
pante#illas,fitasin pago illo,cum terris,ædifi dis,açcola-
bus,maftcipiis,ve/ cater a quâfequuntttr.S imilitèr contra,ao*
cepitille3in compenfaübnem pomonis fuæ, villasnücu-
pantesiüaSjfitasin pagoillo,cum terris,#difiçiis,accola*
bus,mancipiiSjVt/utétdquafequuntur. Haeêquidemora-
niàvnanimitèr confentientes,pars parti tradidifTe,Vel co->
.fignaflè cognofcite,ità vt quicquid poft hune diem vnufi-
quifque de hoc quod accepit facere volüerit, abfque not
ftris rèpetitiohibüs libérant&firmimmam in otqnibus
habeat pôteftatem. Et fi aliquandp aliqüis ex nobis, aut
hæredibus noftris contra has ëpiftolas aliquid âgére , vel
refragare ptâefumpferit, eiusrepëritio nullum obtineat
effedum, & inlupercontracuilitemintuleritfôl,tantP’s
componat, & præfens pâdiovel definitio, cum ftipula-
tionefubnixa firma permaneat. || >,
"■ X X V I , Commutatio.
INter quos chantas illibata per mânferit j - à parte parti
beneficia op pomma præftantur. Ideoque placuitatq$
Conuenit, In.tctillqftmm vitùmillum, &illumjvtloca a-
liqua inter fê cohimiitare deberent, quqdîta & fecerunt-
Dédit igiturvirilluftèr ille,pattibusiDifis,locellum nfin-
cupantemjllumîfitutnin pâgo illo,cum terris, domihus,
ædificijs j^pcolabus, mân‘cipiis,iibertinis, vineis, fyluis^
pratis, pafcùis, aquisfaquarumve decurfibUs,.mobilibus
& im mobilibus/cum o m n ib us appe n d itiis iuifcjue adia-
cehtijs, vél omni fuprapofito, to tutti & ad integrum, de
iure mèo, ficutprifenti tempore â the videtur eflë poftefi
fum,intuam trado pôteftatem,vel dominationem .Similiter
in compenfationem huius meriti, dédit iam diélus
ille, partibus illius, alium locellum nuncupantemillum:
fitumm pago iUo,k / c&tera qiufequinitur ; ita vt ab hac die,
vnus quis de ho c quod accepit facere volüerit, iute pro-
prietario, 1 iberam 6c firmiflimam in omnibus hâbeat p o-
! teftatem. Etillud internosinferereplacuit,vt fi vllusex
nobis»haeredibus fucceflbribufque fuérit,qui hocimmu-
tare > velrefragare tentauerit, rem quani accepit amittat,
& infilper contra cuilite'mintulerit fol. tantos cómpo-
narj&luarepètitio nullum obtineat effeöum. Ëthaecó-
mutationés vno tenorè eonfi:rip'tjÈomnicgt©mpbïe ma»
neant inconüulfie. •
X X V | I . ConfimdtioReS,velin^eBdïfid,cuiufcu)nquepn>i-.
cipiSfin eo quiab mfiibus efldepródatusyvelab
i ygneconcrematus.
Eritólargitate Regis, & munere fiibleuanturi qut
XVXabhoftibüsxelincehdiö pafli fuut damna,vel vib-
lentiatn» Igitürfideïis nofter illè , clemenriai regpi nöftri
fuggeflir, eo quod ante hos annos exercittis.qqftcr, apt fi-
lius Regis, vel per negligentiam alicuius hominis in loco
nuncupaptc illo, domus fiias, Vel tes quampluresyna cu
infttuméntis chartarum,tam quód Regio munere perCe-
perat, quam & dé diiiérfis partibus per Venditiönes, do-
nationes, éefliones, comutationës, adtraxerat, vei quic-
quidin pagoillo*, vel locis nuncupahtibusillis poflède
rat,',incendiofuiflèt crematum ï vnde relationém fub te-*-
ftificatione bonorum hominumcognouimus recehfen-
dam, omnes rès füas, vel inftrümenta charrartim, per^Te,
velfibificut nobis fugge^it, damna fuftinuifle. Prreci-
pièntêsergpiübemus, vt quicquid memoratüs ille jficut
vfque nimc tam de terris > domibus, accolabüs , manci-
pijsjibertinis, vineis, pratis, Fy luis, aqüis, aquärümqüe
decurfibus, vél reliquis quibufchmque beneficiis, vfqu e
ad prsfens cumaquitatis ördiné quietus pölfédit, ita &
deinceps in iure & dominatione eiu# petmanean Ètper
hocprxceptum, plenius in Dei nomine circa eumfuftuh
turn,atque confirmatUm,abrqucvlliusinquietudine,'te-
neat & poffidjeat, fuifque pofteris,aut cüicuiöque volue-
ïit ad poflïdenduro derelinquat. Quam Vèroauétorita^
tem propria manufttbter roborare decreuimus»
X X V I I I . Item Apennis.
ffiÖnfuetudine huius loei, veletiam legis terrënse iu-
ftit-iaïjCpnftat eöe profpe«5tum,vt quicumque ab in-
cendi js, vel hoftibus, fèu i latronibüs fuerit perpefluS di-
fpendium, oportët hoc cafiiin forö püblico vel duitäte,
cum curia publica;& defenfi)ffe^ vel reliquis ciüibüspü-
blicare. lacircohón habeturpercognitum, qualiterhomo
nomine ille, per timorerhiliiusqui Tiironus ciuita^
tem anno praïfente höftilitér venit,& multa mala ibidem
perpetrauit, inftrümentafuadelocis'dettömihatis illis,
velde ditierfis facultatibus fuis, fub tus terfam in vil|ä ilia
mifit,&ibidemcomputruerhüt & periëriiht. Proptérea
eineCefie fair, vt vna cüm notitiapägetiuüm,qui hoexo-
gnitum benebabebant, TuröUüsciüitatë apénnem ex-
inde deberent adfirmare $ vtqüäntumcumqj per ipla in*
ftrUmenta, tam in terris | quam in mancipiis, feu & reli-
quis rebus, ficut' vfque riunc quiëto ordinetenuif & pof*
fedi t , A & admodum licCat inan tea ipfas res quiete te-
hete dere,&cui volüeritiGhtifto auxiliänte^dete-
linquete.Vndè coüuënit,vt düac epi ftols,Vnö tenörê cö-
fcripta:,exinde fieri yel adfirmarideberent,vt vna in ford
püblico itl ipla ciuitate.. fit; adfixa;, aiiattt Veto ipfe fècUtti
procautelaöc temporibusfuturisapudferetineat, vt fiel
•nantea neceflcruerit, inprsfentiaRegis, aut principil
ïocifit pr o ferenda.
X X IX . Editio legibus comprchenfit,
LE x Romäna pro Vtiiitäte humani generis expofeit,
vtfiquando cuiufcumqiiniuftaappellatio cpmpro-
batur, fumptus quos poft äppellationem aduerfarium
fuum accuiator compulit fuftinere, non in fimpfum ei,
fed in quadruplum ab accufatore cogaturr^ituj. Igitur.
ego in D?i nomine ille,dum non eft ihcpgnifum,qualiter
apud te homo ille, nomine illo, in rationes publicas, ah-
teilluftremVirumillum,vel reliqups viros,quiful?terte-
nenturinferti, Turonusciuicatem adftiti, de aliquibus
locellis, nuncupantibus illis, fitis in pago illo, qui mihi p
legitim am f uccefii one funt debiti, &c tu prxfènti o r dine,
malo ordine eos poifidere vidcris. Vnde apud me in re-^
.... fp.pn.iuip
• ^
am b ulabam,iam didUs ille qUohda'tn in ld'co nuncupan-
te illo , me maloôrdiheâdfalliuiti veliiuorauit, & cbla-
phos fuper me pofiiit,&ad rapinam,vel adinfidiam fuper
mefaciendath adftitit;,iSCresmeas mihi Inalo drcline diri-
pfefe,Vel tollereteptauit.EtegOiftfuaortatentatipue,vel
in fua, mouifa acque per fuam ctripam in ipfijloco ipfum
intirF^,pei;teûqrëDtiamï(Ht^p'âi & Dei altiffimï j S^-
miljtertefte&fibi fi miles vifqres & cogriitore^, fecundum
quod ei iudiçatum fuit , poft ipfum iùraUerun.t, vt quic-
quid iam didus illede ha^caufó iurauit^, verum ôc ido-
heum facramentum dedit; I| funt qui hoc|àççamentum
exceperuncijnànibüfquc eprum fübrei firmauemnt.
XXXIL Stqùando mafcuM ^foemïndpafitertàpiamxonfen-
, ferint,infra qmnquenntumütigetüh .
Qtitiä, füb quotum prîtehria; vbivehiehs illeante
ilium,vel cos qtii fubter tenentur ihferri; ibique accumbat
aliquem hominém nomine illum , eo quod aliquant
fosminam nomine illamiam,anno expleto finede-
nnitiöne parentlim, vel fineeius clamorevaut.vocifera-
tionc eaih vplentem f apuiifièt,atque in cpniugio fibi ma-
lö orditie contra lcgetn & iuftitiamfociaflèt ; qui iam di-
<9tus ille, & praefatailla hoc denegäre non potuérunt : fed-
iü Omnibus taliter fuërunt profçffi, quod ambo pariter
cpnfentientes, fie apudepfdemadum vel^erpctfatum
fuerat.Tîinçipfiyiri qui ibidem aderât, talëdederunt iti-
diciuqi, , .vt fecundum légem Roipanäm i pro hac culpa
ambbpariçer vitae perkulum incurrifTent/vel fernen tiam
mortis ob hpcXcelus exçepiflènt. Sed interuenientibus^
bomshôminibüs,talitereïscomiehiti vt iam didi homines
pro redemptipne viele eoru'm , vadios fuos iam didp,
illjvnpfquifque pro folidis tantis dare deberent,qupd ita
&fe‘jeerunt,& ad hoc placituminftitutum, quod eue met
tunc temporis»hpc debean tdefoluere>Vhde & fideiùfib-
rem pro ipfis fôliqiss afiquem hpmiriemillurri obligaue-
runt.Pioptere^necëflë fuit ipfis,vt hanenoritiam exindë
açcipere deberét ; quod ita &fecerunr,vt fi neceflitas eué:
neritomnibus fit manifeftura, qualiterfupradidi homines
infra quinquennium ab hôè fceiere ço n u id i'j, vel
cbmpiöbati appâruerunti
X XXIII ladiâumeuihâicatum, l
I Lie Rex vir illufter.illi Go'miti. VeniènsiHé in rtoftra,
I vel procerutn nbftrorum prâefentia, fuggeffit, eo quod
aliquis homo nomine ille pagenfisyefter, eum in via ma1
.'Liîbrdim: adfalljfte t , & res fuas ei tuliflet, vel grauiter i*
'pftim liuoralÏèt : 6c ob hoc vobis per noftram ordinatio-
nêm iuffimusvtdatisfidciuflbribusKLiilli^'ex bocin np(
ftrà prxfentia debuifïentadftare r^tionantésî fed niemo-
tatus.quidemille per triduum fuum Çüftodiuife plaeirum,,
&iam‘diaum illumfecundum legemadiediuirivel fólfa^
tiuic,quinececfonianuntiauit,riecTuumplaGitumadim-
plçüit. Proptëreaom ninó tibi iubemuS dum tales vobis
datos habuit fideiullbres," & placitum fiiUm^nullaténus
cuftódiuitjVt quicquid Ifex loci veftri de tali can fa edocet,
vobis, diftçîngèntibus mempratus illc partibus illius
componeie,Ôcfatisfacere nonrecufet. .
' X X X . velreäorisEccièfite.
■ ■ »
I NDei nômirieillequamquampeccatpiÂbbàSjdiledo
A amico noftro illi. Dum & omnibus habetur per cogni^
turn, qualiter tu rèm prop rie ta tis tuæ illam accepta pecü-
nia dé theïàuro ijpfiUs fandi per venditionis titulum di-î
ftfaxifti/Ynde&ptecariam nobisêx hopëmififti,&:cen.
fiftite datë j i n luminaribus âd fe ûiuitatem ipfîïts S an dî,
hoc eft tantum.ldeo vna cumconfenfu f ratru m noftrorü^
hanc epiftolana tibi emittédam decreüimus: Vtipfurn locum
cüm omniiiitegtitate, vna cùm Dei gratia & noftra
volunrate,abiq;pranudiriofandiillius,diebusvitçtuçv-
fiialiter tibiUceat tenere. Et pofttuum quoq; difcefïum
pfelocùs cubmniintegritafe,vel re meliorata, yelfiipfa-
... ...... . . . . . . ......... , ' pofiro,
fponfum introirè noluifti,nifi,ficut lex edocet, tibi itilèq,-
beionem de fiimptibus & expends cOnfirmafTcm. /Ideo
placuit mihi,vt hane editionem in te àdfitmare deberem,
quod ftâ &feci:vt fi apud me de ipfis rebusiri rationës,vpl
in iucHcium introieris, & ipfa caufa inter nos legîbüs définira
fuerit,’& mea iniuftaduericàcéufàtio com prob ata, de
eadem caufationc, omnique tempore quietus refideâs,&
fumptus,vel expenfàs fuperiusnpmiriatas, 'quas pro ne-
(xffitatibus tuis me çoibpellëntè vifus es expqn:3 iftè,fecü-
dum legis ördinem ,tranfado litis temppre partibus tu is
cogar reftitui. Etpro rei totius fi r mitate han c edjtipnem
mahu propriafiibterfîrtnaùi, &c bonotum virorum rpbo-
randam decreqi. Et fi de hojnkidio dcqtfàtioptdceffe/n }fecun^
dum hamfententiam infmptio ùlebretm. Quicumque afium
dehpmicidifcrimineperiçulofà, Velcâpitali obiedione
pulft.uerit, non prius à iudicibusàùdiatur * ‘quàm fe fimi-
iempoênam quam reo iritendit confpripfèrit filbîturumi
Etfi feruuni alienum accufandum efïe credidërij:,fe fimili
inferiptione çonftringat ib futurum, vt fifppliéià inbo-
centium fèruorum, aut poenacapitisfüi, aut facultatum,
amiflionëcpmpenfet. .
XXX. Eelàtiocuintuditià. i
\ Vdorjtate legis prçceptum eft,vt in tort) liris tetmi-
j [ \ . no requiratur,per quem brta efteotenrib. Et^ quis
âd rapinarnfaciendam ad gee di çur jaut ite rage nt e m infi-
diauerit,atit domum alterius nodurnusfpoliauerit, mors
ânimae ipfius ne fëqfiiratur. Igïtur ego in Dei nomine,il le
Iudex,véniens in loco nußcupanteillp,fub dieilloivna
cum bphishominibus , ad locum àcçëflïbnfs ,.vbialiquis
homo npmineille.qupndàm intcrfijdus iàcebat^ rcqui-
rens pi» qua re ibidem jutérfedus fuiflèn; Ted yëniçntès
homines ibidem co mmanentes, qui in ipitioilitjs ibidem
Fueruhtjjel quiadipfôsvcços cucurrerunt, qùandbiam
didus homo ibidem interfedusfÙit,taliter-teftLiponium!
præbuerunti Vt dum aliquis hotnp,homine ille, fo le n hinter
ambulabat,ûciam didus ille qùondamjipfumadfalli-
uit,vel eiïnfidiaüit, & res fuàs éicbnrradixit,atq‘, viplen-\
terfüperipfum euaginato glàdio venir ; vnde liuoreSvel
capUlaturæ, atq'uecolaphi manifefti apparent. Ideb ete*
nim^uß1 fie veritascomprpbatur, iarrididus ille, adprè-
henfam manu mvelarmaprædidi iudiciV,ficutmos ëft,ai
pudfipmines Xiii manu fuä tertia décima, difttadus vel
ceniUtatus dixit, quod dum ipfç fblenniter ambulabgt,
iam didasille quondam eum, malô btdinéadfalliuit, ôc
euagina to gladio fuper eum venit, & fuper ipfum liuores
vel capulatiories mifit,&res fuas illas eidiripere voluit,&
j poftquam iftos præfc n tesliu o res recepît n eceffi täte com-.
J pulfus,ipfiifri blagauit, per qüëm mortuus taeet : & in fua
ortaçontentione,velinfuambüita,atqiié perfiias culpas
ibiderninterfedus fuit : Et fie eft veriras,abfque virafrau-
• de, yel colludiö, & in fuaçulpli fe £ u n d u rn lege m i p fu m
foibatudum fecit. Pröinde opportunum fuitipfi i l l i , vt-
i hanc notitiam ad inftar relationis, exindëàccipere debe-
I ret.-quod ita & fecit.Sea poftea taliterin iamdidôloe.o i-
: pfi ilfi iudicatu fuit, vt in nodes xi^aptid hbmines xxxvi:
1 manu fua trigeumafèptima, in Ecclefiailla, inlqconum
cupanteillo, çoniuraredebeat apudhbmines vifotes&c
cognitorgs ; to quod ille quondam malo bfdine fupei:
eum veniffèt,& res fuas ei côtendifiet, vel primitus ipfum
plagafietiVel liuoràflèt,&ipfum in via âdfàllif^c , vel infi-
dialfçt, & in fua mtiuita vel iri fila culpa ibidem interfe^
dus fiiiflèt, .Etfi hoc facerp poterit de ipfa morte quietus
valeatrefidere*
X X X I . Breuefacrdmenii.
BReuefactamenti, quäliter ingreflus eft ille inloco
hunçupanteillo, in Ecclefiailla, fub præfentia illitis
iudîcis,vël bonorümVifbrum, qui fubter tenenturinfei:-
ti,ad placitum fuum çuftôdiendumrVnderetroadjs die-
bus quadraginta, relationem demorte illiuspefiudiciu
bonorum virorum accepit,iuratôsfiixh :perhunc locunr
fandtum & Deireuerentiâm, dum ego folenhitér inibî
m