Caftta cc-
clefiàm fi-
gnificant
B Xjeaef. 31.
I. C ount.i
Rixari.
Quamo
btcm no-
B
tinerevelit: 'Sialiquando hoc fier & quifpiam talisrue-
ifit inter filiös' intelligibilis fidelis Ifra e l, & in caftris,
' quodeftetelefia ,quamIacobin figuraper fpniniqmvi-
dens, dice^ at : Cafira Dtifunt bac, 8c qmeftexlfiràelitide*
8c Ifraelita,rixei«u'r,qui magnuseft.Sc mandas 8c qui fe
lap ie nti æ D eito tum dedi t , 8c qui dicir ficut Pa,qlus,jrf-
pientiam loquiinurinterperfeàqs,japienuam autem nan buius
tnutidi, & princtpum fecuübuïus, quidejfrüentur. Rixcntur
autem de verbis,aùt doginatibus coiiccnclentes, 8c blaf-
phemàuerit filius mulieris Ilraelitidis nomen: fit enim
hoc, quando isquifapientia cxterioriiæfus cfti mentio-
nem facit Çhrifti: Vidi enim, quia ninfisfubtilicatcmlc-,
quens legislator ait*
■ men eius
■ qui blaf-
1 phematus
fucrit non
fit çtpref-
fura côtr»
; quo habet
exéplaria
omnia; r
Téftamejj
cant.. .
Philip, z
Exemplu
iudiciorü
preditum
■ à Moyfc„
P ÿ ü ......... IfyibijJ’rcsbjteri ____ ;_______
'qûümTapiàc « d e l t a qaffi' A^gyptf} ftm ,.8c extciiori mini, qm mnfiumi a rm a ait.
fapicntiæ fç conïungàt,&caqaÆiilic faut dogitiaca ob-
• Nomina-iJ
;■ rc Dcü &
' Domi- ....
nura.
mfericors & démetis. Non autem hoenobis manifeftaret,
li nos hoc non nominate voluiflet. Sed aliud nunc per | I
prælèntiam legislator demonftrat : illamenimblafpne-
miam , quam feiendo quis çommittit, banc fiib poena
maxima efle, 8c non venialem vult. Et hoc dicit aperte,
quod in euangèlijs Dominus ait : Omnepeccatum,&Mafpe+
mm, dinuttetur bonumbm. Qui autem dixerit contrajpirituin
fanftum, nondimitteturei, neque in hoc{eculo,neque in jitturo.
Blafphemiam fpiritus,eam quae in fcientiaDei committi*-
tur,bla{phemiamappellans,quialcientiadonumeftlpe-
cialiter fpiritus, ita vt Paulus diceret. Huicijuidemdatur
perJpiritum fernio fapientu, alijfermo Jiiehtia..; Quamobi'em
8c mine intclligis maiedicere Deum, qui non feiendo
blafphemat. Vnde nec Mafphemare eum Symmachus,
ficut filium mulieris Ifraeliddis feripfit, fejl detrahere.
Dixit enim : Homo quidetraxeritDßQ fuo. Et per hocmaxi-
mcoftenditur, quia per nimiam ignorantiam,ea de Deo,
quxde honaine habet in quibüs loçum habet detraétio,
dicere. Veruntamen 8c fic peccatum accipit, quia dum
d eberet feientiamhaberê non habuit. Nominale autem
nomen.Dominiiqmaledieend.0 ait cum, qui in feientia
blaiphemat. Eli auteib proprie Dominum nominant,.
qui eius feientiam conquifierunt per Ipiricum. JXemo e-
nimpoteft dtccre Dominas leftis, quemadmodum Paulusait,
nifi in jpir it h fanâo. Quiaergofcientesblafphemant,reéte
funt fine^venia ,fiue à patribus feientiam habent, 8c ap-
pellantur propter hoe ciues, fine modo earn didiçerunt,
6c propterea funt peregrini. Quiim nominànt ergo no-
men Domini ,re&emorientur: id eft, quum dominant
8c blafphemant. Vides ergo ,quia8cillelfraelitic^ mu-
lieris nominauit nomen, 8c blaiphemauit, pcenam fibi
fuperinduxic. Sed in baefandtione hoc quod videturdu-
' bium, Aquilaplaniusedidit,aitenim : Vir quandoblajpe-
mauentDeiimfuujn,&acceperïtiniqmtatemfibi,&denominans
nomen Domini,morte mortatur.].
r Non dixit nominans, led denomirians, vthunc, de
quo mine 1ermp eft, fimul .blafphemare' 8c nominare
;oftenderetieum,quiblafpbe.mat,8ç n qminat nomen Domini
QuutnqueblaJpbemaJfetnomenQ .. | • f .
Quod autem tacct,nécdum enim quando hoc lancie-
bâtureràt rtotum» quia-needum natuseiat is,qui ex vir- -
gibe, 5c fpiritu fàndoincarnatus eft, de quo dixit Gabriel
: Etvocabtint nomen eius lefumjpfr enimftluum facietpopUf
lum[mm apeccatis eorum. Paulus autem quantum fit hoc
nomen oftendens ait. :;Et Aedttù Deus nomen fuper omneno-
mtn,vtin nomine Tefüortine genufie ftatfir, calefrium,terreftri-
um, érihfernorum. Quando ergo is, qui in làpientiâ con-
fidit, 8c intendit extériori, quæ dieit paruum, magnutp»
maximum 5c gradus, quod impoflibile eft,exquiret in
diuinitaté*, blafphemauerit nomen Ghrifti: blaiphemat
enim filuuh , qui eum patri dicit minorem ; extra caftra
necefiarie ëxpellirur v8Câb Ipe&aculo eeelefiæ educitur.
Qui aüteni âudifcrunt, ponentmatius fua$ fuper càput
èiîis : oftendences per caput, quiacapptvçreGhnftus,
càput aut Ghrifti Deus: quia qui film b afpl\emauit,&pa-
trê in illo blalphemauit. Et lapideteüpopulusviïaerfus:] Qui g
occidût & dilperdunteum qui blalphemauit. Scd& ii*c
'verbahuiusfandionisopportune nota,quomodoadduxerüteü
adMoyfen-Ipfe aüt nô ex aüthoritate agit,neCjp-
fert eqotra eum fententiam, fed miût eum in carcçiem,
jyt diiudicaret per praeceptum Domini. Nam Moiaica
Iex, odio quiderri habetipfafilium blaiphemantes,quod
manifefturneftexeo,;quodfcequentertxinitatisinfinuatiiîyfteriüm,
non quiÜem aperte,neç fie plane de ea io-
Iqüitür , ficiit euàngelium, 5c prôptereà eum ad iudicium
mandatorum Domihireferuauit. Quorum?Illorum Vii- j
credit tnfilium, iudicam eft. ‘
Etraffüs r s i npn creMentis,, quia ego {um, morïeminiïnpec-
| | P vefirû. 'Multaque alia talia in euangelicis pracceptis
-diâà. & I ' '
Et-àd fiHos ïfraellbqueris : Homo qui maledixeut Deo]uo,por-
tabitpeccatumfuum,&qüi bUJpbemauerit nomen Domini,morte
moriatur.LApïdibus opprimée eu omnismultitudo,Jîueille clins
fiue peregrinusfuerit. Qui bUJpbemauerit nomen Domini, morte
■ moriatiiri] ':r ' ■ ‘ •’ .
g Kouhm hic, 8c quod çonturbet aures multorumle-
’ cundu.m editionem Lxx. prateipit.-Homo homo qui- :
cunque maledixerit Deo pcccatum accipiec,’quiaucem ;
no minât nô men Domini , morte -moriatur. Et blafphe-
mando Deum ,.nominare nomen Domini graaius eft :
nam iliequidem peccatum accipit folummodo, illc Sc
poenam fuftinet mortis.. Quæ enim differentia eft inter
Dominum 8c Deum?Nonne hie ifte ipfe èft qui dixit: Audi
ifrael, Domintu, Deus tuus, Deusynuseft. Ecrurfus : Diliges j
Dominum Deum tuum ex toto corde tuo. Qupmodo ergo qui
mâledicit Deo, peccatum acc^jit^qui autem nominaue-
rit nomen Donfthi,mbrtemorietur? Aut cuisis rei gratia
' omnino poenaefubmittitur,qui nominat nomen Domini
? lnùenies enim E^iiam exultan tern inhoc ,8c dicen-
tem : Domine extra te aliumne{cimus,pomen tuum nominamus.
Quodergo nomen Domini quis nominans , .filb male-
diâ:o 8c iub poena mottis efRcicur l Siquidem aliquod
laten? nomen ,8c quod nos ignoramus, legislator nunc
dieft, quod in feriptura facra non eft manifeftatumiquq
DominatorpomineDeus E
Malcdice
ré. Deo ]
|ui4V |
I F
jrloiniaji
ire Domi
Jaü nuit,
oicendo.
Rom.u, ,
, Videlicetfpiritus, ait ergo Paulus. Dominus enim
jpirim efi.Hnnc mori 8c occidi .pi iecipit legislator, eft autem
is qui feiendo blafphemat ,ficut femel diximus.. >
Quipercufferit & occident haminem, mortemoriatur. Qiti
percufferit animal,reddat vicariujn, id eft unimam pro anima.
.Qui irrogauerit maculam cuilibet ciuiumfuorum ßcutftcitfaciat
el; Eratturawpro fraftura, oculum probtulù , dentem pro dtnte
reftituet. Oualenrinflixent maculam, talem fufiinerecogitur.
Quipercuffent iumeittum,reddet aliud.Quipercujfertt bominem,
punietur.Aequum iudiciumfitinteryosfiueperegrinus, fiueciuis
peccauerint. Quia egofum Dominus Dèusvefter.J:
v Multa8cnunc conlequentia legislatoreminuenimus
vti,fi,intenti Oni eorum quç ferip ta lunt mem em figamuw
quoniamnulla Dei gloriacx-blalphemia alicuius mftinet
imminutioncm, nec fui gratia hos,qui eum blaiphemat,
fiib tali effepoena, 8c tormentis præcipir. Quumaütem
. nos noceamiirtälibus verbis ,8c diuinam minuentes fa-
mam , quod eft hominibus pemiciofum, ignorarecrea-
- toris 8c communis bcnefa&oris dignitatem, rede prsc-
fentia lubdidic. Ù
Quipercufferit, &ofciderit bominetn,fiue fecundum Lxx.qui
per.cufferit animant hominis,morte mortatur.']
Poenx u-
lionis.
H
Ec quis hominis percurit animam,nifi qui eum illiciat: n (
ad impietatem? qui eumad blafphemos trahit lèrmones?- 'pexcutli)
in quibus moritur peflima peccati morte,quae vera eft qui imp**}
mors,animas. Propterquodmorte mori hune,qui taliSojW1^ ^ :
eft præcipiti Hic tarnen animam dicens hominis anima-fß ‘
lem maxime hominem dicit,i.eum,qui non poteftintel-. hojni«-
ligere quae funt lpiritus,de quo ait Paulus Animalisautem
homo nonpefdpit ea qua funt JpnitHs. Stultitia eß enim illi, &
nonpoteßanteiligere, quiafpiiïtaliterexaminatur. Quem qui
pereufférit, morte moritur. Sed 8c fi perculïèrit animal,
'Ä»Ä)l|ifi^wSociio«iäaetM«0!äaondidicit,.iiiW«<l.! videlicet efm.quipecotisrnàdovi'uit.dequoaitDauid.
medium Æ-ofetreioieft ! Vide autem quid nobis HomoqmmmbmorajSif.mimeUmt.amftrMusejHimtn-
Deus pet Moyicn manifeftanetit. Qtalmqut iefumlijftt ^ » j p ® i p > « » ^ < Ç r i f e f e ( l S , t ï l t : j } t ï a ^ » e f t
Dcmmusfér w<«»-.P»- animampio-atiima. Neceniii),quipeccat,Qletp,autpo.
-------- -------- • • pulàrem
pfalm- 4**,
InLeuit. Lib. VIL
»eul«m
rogarc.
M l
-alat.),
pularet i, 8c non haben tem diferetioné fubtilem deDeo,
errarefecit, venia omnino dignus eft. Si autem non fic
berculïit,vtperfede eum adimpietatem perduceret,8Cex
côtoeum errare faceret à Deo, omnino autem quædam ei
dixerit, aut egerit, maculam peccati irrogauit fecundutn
hbc,8cpcenamfuftinebit,aicenim: . .
Qui irrogauerit maculam cuilibet ciuium fuorum, ficutfecit,
fiatei: Eraäuramprofiaäuraßue vt LXX. contritionempro con-
mtione,oculumprooculo,dentempro dente.] .
Siue enim virtutem, quam habuit ciuis, fiue proximus
ille mala docens autfuadens, autlcandalizans, autde-
trabens, 8c calumnians contriuit, fiue ocutum eius, videlicet
feientiam, vnumquodlibet praédidorum agens cæ-
cauit, aut dentem, virtutem verborum dentes enim pro
verbis feriptura accipete folet, quod oftendit Dauid dicens
: Filij bominum dentes eorum arma & fagttta, & lingua
eorum macbaraacuta. De Ghrifto autemlacôb Patriarcha
inbenedidionibusdicebat: Pulchriores oculi eius vino, &
dentes la£le candidiores. Clari enim, 8c aperti euangelici
Chrifti lèrmones funt fuper lac legale. Necelïàrie ergo
eorum, quae dida lunt aliquid nocens, fimilem 8c iple
fuftinet maculam, in iudicio videlicet futuro. Si enim
altenus virtuti nocuit, aut contriuit, ipfius contetetur :
feientiam obfcurauit, eius feientia pro nullo habe bitur,
fi verbis dodoralibus nocuir,8c eius lèrmones infruduo-
fos. e i, arque inutiles iudex efficiet. Propter quod non
dixit, lie facietis ei, fed, fie fier e i, futurum iudicium in-
nuens, inquo iudex reddet vhicuiquefecundum operafua.Quoà
fiqiiisetiamhominempercufleritpcrfeduminfide, 8c ,
côhlummatùm : hoc enim proprie eft, hominis, proprer
quod dixit Dauid : Homines & iumenta faluos fades Domine
f homines dicens eos, qui agunt qUæ perfecta funt, iu-
nienta, imperfedos, 8cidiotas: percullèritautemmor-
taliplaga,quæ trahit adimpietatem, hic morte morietur.
Nam etfi idoneus fuit ad rcpellendum vulnus,qui percu-
tiebatur, hoc quamlibec fatisfadionem non parct percu-
tienti, 8c multo magis fub poena erit, quia 8c eüm qui po-
tuitrefiftere ei,occidit.
Aequum iudicium fit inter vos, inquitfiueperegrinus,fiue ciuis
peccauerit,quia ego fum Dominus Deus yefter. ]
Neemodo excepit eos,qui nunc dodiiunt ab eis, qui
prius 8c àparentibus làcras lcierunt feripturas. Comrau-
nem autem contra vcrofque poenam definit, 8c infert :
quia ego Dominus Deus vefter, quidixi, quia quicunque
fcandaluauerit vnum depufiUis iftis,qui in me credunt,expedit ei,
vt fufpendaturmolaafinariaad collum eius, & fic mergatur in
profundomaris. Neque enimhaec verbà diftinxit, fed dicens.
Quicunque omnes poenæ iubiecit, proptér quod
8c Paulus dixit: Qui autem conturbat vos, portabit iudicium,
quicunque eft ille, idelt,fiue paruus, fiue magnus, fiue feientiam
habens plurimam,fiue paruam, fine nunc didicerit,
fiue prius, fiue ciuis fide, fiue peregrinus. Quum autem
hæcitafehabeant, necelfada erat Iudæis 8C literæ lan-
dio,neque cupiebant audire.Si quis tepenufferitindextram
maxillam,prabe illi &.alteram, quia quum elfent maleuoli,
vnufquifque hoeproximum exadurus erat, 8c non iple
agere.Rede ergo eis oculum pro oculo,dentem pro dente
dicebatur,vt mètualternæpoenae à vinolentis,8c homi-
cidijsabftinerent.
Loquutufque eft Moyfesadfilios ifrael ,v &eduxerunt eum qui
blajphemauerat extra caftraaclapidibusopprefferunt,feceruntque
filtj ifraelficut pracipsrat Dominus May fi. ]
Ergo non tibi fruftraeùm, qui animam hominis per-
cullic, aut pecoris, aut hominem, quem 8c mori prppter
hoc præcepit, ilium elle fecundum legis contcmplatio-
nein oftendimus, qui alium ad blafphemiam percuftèric
docens, aut exacuans,aut taie' aliquid aliud agens. Ecçe
enim ordo fandionis probat hoc 8c abfque aiiqua du-
bietatedemonftrat, quiadebis quimaledicuntDeum,
aut blalphemânt, præcipiens, coniunxit his eum qui hominis
animam,aut animalis,authominemipfum percul-
fiftet : 8c non foluni ficut illi, 8C huic poenam mortis mdu-
xic,fed explanans quod vnam habeant ea,quæ dida funt.
Blalphe-
mix ab o-
maib.vio.
mus enim, quemadmodum de caftris cduxit eum, qui
blafphemauitjlapidibufque eum opprimi præcepit. Pro-
p terea indignationi 8c op us add idi t , 8c legem tibi etiam
expefimentoiplb confirmatam,oftendit, vt 8c tu blafphemare
Deum timer es 8ç.fu,geres, illamtimens peccati
magnitudinem, quam non folum principes, fed omnem
multitudinem vindicate p f^epit. Çommunis enim débet
elfe omnibus contra blafphemos pugua, quiaçom-
muni noftro benefadori, communi noftræ vitx ex quo
omnes 8c efîè, 8c bene elfe hâbemus, detrabere tentant, |
cius quidem gloriæ nihiinocentes,rios autem ab eo fepa-
rare, 8c expellete volentes,
C A P V T X X V .
L Oquutufque efl Dominus ad Moyfât in montes inai, dicens:
Loquere filijs ifrael, & dues ad eos : Quando ingrefiifueritis
ten am,quam ego dabo v<û>i*,fabbatizoetis fabbatum Domino. Sex
annisferesagrum tuum, &fex annisputabisvmeam tuam, colli-
gefquejruâuseius. Septimo autem anno fabbatum erit terra re-
quietionis Domini. Agrum non feres, & vineam nonputabis. Qup
jpontegignet humus, non metes, & vuasprimitiarum tuarum non
colliges quafivindemiam. Annus eft enim requietionis terra. Sed
erunt vobis in cibum :tibi & feruo tuo, ancilla & mercenario tuo,
& aduena,quiperegrinantur apud te. lumentis tuis, &pecoribus,
omnia qua nafeunturprabebunt eibum.] t
Terrain, quam 8c Deum nobis dare decet,5c nobis expédie
accipere, ex qua veram vitam conquirerepoflu-
mus, id eft conuerfationem bonam quæ eft fecundum f
eius legem, atque mandata, quæ nobis dédit, de qua ait pfalm.1^1.
Dauid : Doce me voluntatem tuam : quia tu es Deus meus, Spiri- Scxaoms
tus tuus fanäus deducet me h} ter ram reftam. Hane fi intraue- colUgere
rimus, fex annis ferere noftrum agrum, 8c plantare vi-
neam,8ccolligerefrudusquiex eanafcuntur,pulTumus, |
id eft, vfque dum in vira hac, 8c in creatura bac vifibili fu-
mus : quam fex dierumnumerus rede figmficatquiain
fexdiebus conftituta lunt,quævideptur omnia.Septimo
autem anno, làbbatum, & r f quiese rit te rræ. Quando
enimintelligibilenoftrum Venerit fabbatum, id.eft præ-
fentisfeculirequies, de qua ait Paulus: Ergo relinquitur
fabbatifmuspopuli Dei : quem fignat dies feptima, quialc-
ptima dierequieùit Deus ab omnibus operibus fuisjvide-
licet vifibilibus : tune operationis non eft teinpus,8cideo
nec agrum legis tunc ferere , hec euangelicam vitieam Agrum 1c-
plantarepolïiim us. Ager enim à nobis Lex rede intelligi- wrc. 1
tur, quiafeniorfifius, quiiunioripopulo ærnulus eft, qui ,AgcrEx;
imaginem populiIudæorumgerit,deagro,videlicet ope-
ratione legis,reucrtidicitur.Vineaautem^uangelicaline
aiiqua dubietate prædicatio eft: Cbriftus çnim ei occa-
fionem 8c materiam dédit, qui dixit : Ego fum vitis, vos au-
tempalmites,pater meus agricola eft. Nec ergo colerelegalia,
aur euangelica mandata poft exitum de bac vita, aut
tranfitum poterimus, fed nec eaquæ fponte nafeuntur-,
metere, id eft riec quæcunque naturalis léx ad Operationen!
hominibus fuggerit,hæc eft enim quæ fponte gigni-
tur, quia extra meditationém librorum, 8c omneindo-
doralem auditum lùggerit,& exhortaturquæ funt vtilia,
8ccogitationesnobisadiuuantesanimampræftant. Sed
necjruas primitiarum fiue vt LX X . vuam landificationis,
vindemiare tune necelfe babemus ^ÔC quæ eft làndifica-
rionis vua : Iciunt qui imbuti funt Cfirifti myfterium,
“^ui experimento de Chrifto propbetiam perceperunt. G^A ^ -
Lauabitinvtnoftolamfuam p&infanguine vua pallium fuunt, j
huius landificationis quam non vindemiabimus ilUc:
namrnyfterium fore dominicum videbimus tunc, fed
cum maiori gloria nullius fenlibii^ rei ficut nunc egen- j
tes.Vnde legislator quidem vuamcommemorauitjChÂ- l6i,
ftus autem hoc fe bibere in regno nobifeum, fed nouum
promifit.Hoc ergo làbbatum,id eft requies fpturi fecuÜ,
in quo in prædiètaterra requiefeimus, quum enim tunç
fas non l i t , nunc tempus habemus quæ operanda funt.
Vn de 8c quinque fatuæ virgines,quia vocatæ,vtifitrarent Matth, aj-.
ad regales nuptias,oleum ambulabant emcre,ficut ignqintentionem,
rurfus addidit,qui blafphemauerat,poenam I rantes tempus,exclufæfunt.
quam omnis multitudo obediens legiexigebat. Audiui- I Sed eruntvobis in cibum,tibi,(frferuo tuo,ancilla famercenario
Biblioth.Vet.Patr.Tom.j. \ ___________ tuo,(Jr