*54 Pauli VVarnefridi,
Quomodo Langobardi VVandalos victrü'ni, &defame Langd-
bardorum.
C a p . X I.
Quia Langobardi in Maur ingam traafixe volehtes, ab Aßifpittis
fuut imp edi tu
(Da p . X li.
b e monomachia duorum vmtiim fortiunt, quorum him t
langobardis,alter è Afsijpittis fuit.
‘ / C ap. X III.
Cap. XXlV."
Quomodo Alboin cum qùadrâgmta Vtris ad Turifendum re-
gem,cuius filium interemerat,profeüïis efl,armaabeopetens,vt
cum fuopatrepofiii in ceftuMorefidere,& quomodo à Turifendà
arma accepta.
C a p . XXV.
- beregno lußin'tani & viftoriis eius.
Cap, XXVI.
be peato Benedict o,& miraculis, & laudibus eius.
C a p . X XVII.
QiyodLangobardi in Maumgam nanfierunt ,ac deinde advl-
terioralocaprogrefsi funt.
C a p . XIV.
Quiamortuislbor & Ayoneducibus , langobardi primum regem
Agilmtmdum habuerunt.
b e morte Attdoin & regno Alboin-, & quomodo Alboin Cuni-
mimdum, regem Gepidorum, fuperauit,& filiam eins Bofemuti-
dam in matrimonium duxit.
4 EXPL1C l VNT CAP ITV LÀ,
c
D
C À P. X V.
bemeretrice,quafeptern infantulospeperit, ex quibus Lam)fid
vnusfuit: & de monomachia eius cum Amaz/me.
'Ca p . XV^.
Quomodo Bulgares nottufuper Caflra Langobardorum irruen-
ies, Agelmundum regem interfecerunt,-&filiam eius captutam du-
xerunt.
C a p . / X V I I .
Quomodo Lamipo rex effeftut eft,& qualitéï Bulgaresfuperk-
uit.
C a p . X V I l L
Quod mortuo Lamifione, regnum Lechu fufcepit-, &pofi hunk
film eius Hildeoc,pofi queh quoque Bodeac regnauit.
C a p . X IX .
BeUum inter Bdpagar Begem Torcilingorum, & Felecheum re-
gem Rugorum & quomodo Langobardi fuperatis ab Odoacre Ru-
gU,eorumprouinciam poffederunt.
C a p . XX.
Mortuo Gedeoc,regnauit Claffo,&pofl hunt ta rd, qui deliuit
regnum Herulorum.
C a p . X X t .
bemorteTatoniSt & teguo VVachom -, & quomodo VVacho
Suauos fuperauit,& de vxoribuseius &fâdbus-,& de regno VVal*
tarifât eius.
C a p . X X I I .
Mortuo VValtari regnauit Audoiii, qui Lângobardos in Panno-
niamadduxit.
C a p . X X I I I .
BeUum Gepidorum cumLangodard'ts, in quo Alboinfilium régis
Gepidorum extinxit.
înctpii
L I B E R P R l M V S
P A V L I f A R -
N E F R Ï D Ï i L A N G O BARDI
F IL II,
begeßls Langobardorum.
C a p . I.
Eptentriö n ü Î s plagà -, quàndq rtiagis
ab æftu fblis rem ôfâèftj&niualifrigbregelif
da,tarito falubrior corporibus homifiUm, &
pröpagandis eft gehtibuS magis coaptatd:fic-
ufc ecöntra ómnis meridiânarègiô, cjüo fblis
eft fcruori,vicinior,eo fèmpermórbis abundat,&edücan-
dif minus eft aplamortalibui.Vttde fitvttahtæpopulorü
mulritudities,A.rdoo Tub axe óriahtur : vt nón immétiro
vniuerlaillà regio Tahai tenus, vfque âd Ocdduütn ; llceC
& propriis locain ëa fïngüla nuncupentür nonihibus, ge*-
nerali tarhen.vöcäbulo Germania vocitetur J quamuisAî
duas vitra Rhenum prouincias Romani * cum eälpcäöc-
cupaflènt,ftrpëriorem iriferioremq; Germaniara diXetint..
AbhaçërgbpôpulofàGérmaniâ fæpë inhunterabilés ca-
ptiuôrüm turmæabdudtæ, meridianis popùlis pràio di-
ftrahuntur j txiultæ qubqüe ex eà,prb eoqüod tantol mor-
talium gertninat, quarito s alere viX fufficit,&pe genres e-
greflçfunt,quæ nihilominus & pattes A fiaejféa maxime fi-
bi cohdguarii Etiropam,afflixerBnt.TeftantürhQÇvbiq;
Vrbes erutó.pertotam Illyricum Galliamque:fèd maxime
huiferæ Italiæj,quÆ pene otinnium illàrumeft gentium ex*
perta fæuitiatn.Gothi fiquidetn,VVandaliquè,Rugi, He-
rolLàtqueT urcilingi,heC liôh edam aliç feroces & barba.
tæ nadones, c Germaniaprodierunt.
C a p . I I.
Pari edatn modo,' & VVinilorüiil f hoceft,Langobardorum
gens, quae poftea in Italia féliciter regnauit, à Ger-
manorum populis1 originem dücens,licet & aliæ câu/àee-.
grelTionis eorum afleuerentur ,ab infùlaque Scantinauia
dicitur aduentauir; cuius edaminfulçj,Pliuius Secundus in
fieGeßis Langobar. Liber ï.
iibris,quosDe hâturàrettimcdmpofîiitv méririonem fe-
«cit.' "" ' : '/ , . (. \ in. '
jtîæce'rgô infulaficut retulenirit höbis, 'qui eàm luttrà-
üeruntjiion tamin mari eft pofita,quam matinis fluiftibnsj
propter pladïtièm tnatginuhi^errasambiehtibuS circumi
fulâ.intra hanc ergoconftitui populijdüni intântarnmul-
dtudirièm pullülaflen.tVvtiàm^mül hàbitàré non vàle-
rentjin tres.vt ferturjOmnemèateruam partes diüidentesi
quae ex ïllis pars patriâm téiinqüere, nouafque débereÉ
fedes exquirere,forte perquirit.
C a p . l i t
ïgitur ea pars cui fors,dederat genitale fblum excedc-
re, exteraque aruafedari, ordinatis fupcr fèduobus du-
cibus , Ibor fcilicet & Aione, qui & germant erant j &
iuuenili adhuc ætate floridi, & ceteris pra?ftartdöres,
adexquirendas quas poffint incolere terras fedefijue ftà-
tuere, valedicentes fuis fimul &patriæ., iter arripiunn
Horum erat ducum mater, ^nomine Gatnbara , mulier
quantum inter fiios & ingenio aais, & confiliis prouidaj
i de çuius in rébus dubiis prudentia, hohminimüm conn*
debanr.
C a p .,) ^ IV .
Hàudabrë effc arbitror, paulifpetnarrandi ordinem
poftponere, & quia adhuc ftilusin Germania verd tuLjmi-
raçulum qüod illic apud pmnes célébré habetur,fèd&
i quædanialiàbreuiteribtimarÈ.Inextreinisojrciumverlus
r Gert^anite finibus.inipfo Oceani lit tore, antruùrfub emi-
' nenti rupeLonfpicitur, vbifèptem viri (inççi;tu|n éxquo
tempore ) longo fopiti ïbpore quiefèuhc vita inlf fis non
folum corporibirs^içd edam vëftimëntis ,Vtêx hoc ipfo,
; quod fine vllâ per tot ahnorum curricùla corruptione perdurant,
apiidjndpciles eafdëm& barbaras nationes,veiie-1
[ rationi habeantur. Hi denique quantum ad habitumfpe- ;
#<ftat,Romani eflecemuntur. E quib.dum vriumqmdbm,
cupiditate ftimulatus Véllet ëxüere,thpx eius vt dicihA
brachia âruenintjpôenaque fua cetèrosprptèfeiit,ne<}üiV
eôs vherius conringere änderet. Videtis ad qdem eps :
profeétum , per tot tempora', pröuidentiä diilina con-
: fèruer. Fortage horum quand oque, quia npii aliter nifi
Ghriftianieflèputanfur,gentés illoe prædicàriorie fàluan»
dæ hint.
Huic lpcôSçritobinijfîçenim gêrts ilia hofhinatur, vi-
çini funt, quiëtiam sftatis tempbré niuibüs dort catent,
nec aliis ,vtpo te feris ipfi s ratione non difpares.quamcru-
dis agreftiürri animahdiim cârnibiis vefcuntarj de qüô-
rum edam hirtis. pellibùs fibi indntnenta coaptant. Hià
faliendb, iuXta linguam barbaram etymologiàm duci’t.nd
Salribus ehîtn Vtentes> artè quàdamligriô inçurùô, ad arcus
fimilitudinem,feras afïèquuntur.'Apùd h ô'S eft animal,
non fatis aflimile ceruo, depuius egp CoriÔ,vt fuerat pilis
hifpidüm>veftem inmodum tunRæVgenuieaus'a^tâ^^a |
conlpcxijficiitiamfati^ti'elatumeftjScritÖbinivtuntüi'. i
etîam no6lù clarifïîma lux cërhidir,diélquë ifei multomaiores,
qUam alibihabentUr; ficüf ètontrànoiciica'brümalefolftitium,
quamuis dieilux àdfit, ^tltamen ibî nbnvi-
detur,diefque minimi,qqam Yfquam alibi, nodes qub<J*,
lofigiorës éxiftunt. .QuiafCilicët quanto rriagis à foie lon-
gius difceditur.tantb fol ip'fè ceitóviciöiÓLappïufeti&'vin-
brælpngioresexcrefcûnc. •
Denique in Italià, ficut & antiqui fctipfèrânt 4 eirca
diem natalis domini, nouem pedes in Vmbra ftaturæ
humanæ, hora fexta inetiuntur. Egp autem ltLGallia
Belgica , in loco qui Tbtpnis- villa dicitur, 'èbriftitutqs,
ftatus méi-vmbram metiéns , decq|n & nouem & fèniis
pédes inùeni. Sic quoque contrario mbdb ^quando
propinquitts meridiem verfùs ad folem acèeditürtantum
fèmpcr vmbræ brêüiorès Vidçntur ; in tantum, vt
■ i â ■ ........... m
fblftitiôleftiuali réfpiciente foie de medio cæli, in Ægy-
pto & Hierofblymis, & in eorum vicinitate conftitu-
tis locis, huila: vidèantur vmbræ. In Arabia vero hoc i-
pfo tempore fol fiipra medium -, cxli , ad partem Aquilon
s cermtur »viqbræqué verfàvice contra meridiem vi-
dentur.
. c à p. v î.
Nec fatis procul ab hoc de qüa jîr*mihraus littorë,
ëontra occidentalem partem,qüa fine fine Oceanum pe-
laguspatet,profuhdilumaaquarumillavor ago eft, quant
vntato nomine maris vmbiiictim,vocamüs, quæ bis in
diç fludus abforbere & rurfum eüompre dicitur, Ecut
| per vniuerfà ilia littora, accedehtibus & recedehtibus flu-
; d ib u s, celeritaié nimia fieri cômprobatur. Huiufinodi
vorago fiue vertigo.à poeta YitgiÙp Charyhdis.appella-
turj quam illein ftetb Sicuioeilc fuo inçarmine loquitürj.
hoc modo dicens:
bextrum ScylU lattis,Uuum implacata Çharybdis.
Obfidet,atque imo baratri tergurgiteyaftos
Sorbet in abrupturn flutt.us,rurfufque:fubauras
t Lrigitalternos, &fidera v.erberatynda.
Àb ha c fane de qua diximus verdginë,iæpe naues raptim
curfimqüe adtrahi ad firman tur,tantâ çéleritate, vt fagitca- '
trum per aéra lapins imitari videantür, & nonnunquam in
:illo baratro horrèndo nimis exftüpereunt. Sape cumiam
■ iamque merge pda fiht ,.fubkis vndarum mohbus retroa-
dæ , tanta rurfüs agilitate exinde èlongantur, quanto prius’
adtradæfunt. ' ƒ £ k . _ / - , «
Affirmant efTe,& àliam huiufmodi Votaginem , intef
Btitanniam infiilam, Galliamqüè prouinciain : cui fetiam
; rçi adftipulantur Sequanica Aquitaniæque littora , quæ
î>ïs ih die tant fubitis mundatipnibus oppléntur, vt qui
fortaie aliquanmlum intiorfus à littorë repërtüs fàerit j
! euadere vix p'offit. Videas eafum regionum flumina »
^fpjjtern verfus cutfu yëlocifÏÏrob rëlabt ? ac per multo-
him milium Ipatia, dulces fluminufii lymphas, in amâ-
ntüdinem vertu .
Triginta ferme à Sequanico littorë Ëuodiâ infdla mill-
büs diftatjin qüa,ficut.ab illius incolis adfeueratur,vergen-
tîüm in eandem Charybdiii àquarüm garrulitaS auditur;
Audiui quendam nobiliffimum Gallorum refcrèntem,
qüodàliquantænaues, prius tempeftate conuülfæ 4 pôft-
modumab hac eadem Chârybdi votatfc funt. V nus autem
ex omnibus viris folummbdo,qui in nauibus illis fuërant,
morientibus ceteris,*düm àdhuC fludibus fpiransfuper-
hataret, viàquarum fluentiumabdudus àdoram vfq; im-
maiuf|pmi:iifiiis1^nï péruenit.V_‘
Qui cumiam profundiflîmum,&: fîhe hnèj>atens chaos.
adfpiçeretjipfbquepaUore præmortüüs, fè illiic ruiramm
exipedaret, fubito quod Ipcrare non ppterats làxo cfuo-
damfupériedus infcdinbecurfis fîqüidem ïam omnibus*
quæ fotbendæ,erant,aquis,bræ illiusfoëfcmt margines de-
nudatiiDnmque ibi inter tôt anguftiis arixiüs ,vixbbme-
tum palpitans refidëret, dilatamquë ad modicum mortem
nihïlbminus opperiret, confpicit çccc fubito, quafi ma-
gnos aquàrum mpntesde’prbfundorefi^^
abfprptæ fuerant,pnrr^ase.mergere,. Cumqüe vna ëx illis
eiebntiguafietet,ad earn fe nifû quo potuit apprehendit.
NecmorajCeleri volam prope litüs aduëdus, metuendæ
necis cafiis euafitjproprïi poftmodum periculi relator exi-
fiehs.Noftrum quoque,id eft, Adriaticum mare, quod li-
5cet minus, fimiliter tarhën Venetiafùm Nÿftriæqüé littora ;
peruadit, credibile eftparuos huiufmodi occultofqueha-ï
bere meatus,quibus & recedentesaquæ forbeantur,&tur-
fum inùafuræ littora reuomantur.His i taqüe prælibatis ad
coeptamnarrandi ferienvredeamus.
C a p ., V I I .
Igituregrefsi de Scandinauia Winili,cum Ibor & Aip-
neducibus, inregionem,quæappellaturScoringa vëni-
entes,per annos illic aliquot con (èderint. Illo i raque tëmpore,