jg g • • Ethfrij<fr Bead
mcndacium. Ec quia mendacium genuit ,pater mendacii
eft.Non cnim,vt fupra diximus, mendacitfm fubftantia eft,
fed tantum qualitas. Solus tamen diabolus fubftantia eft,
quia pater qualitatis eft non fubftantia:.
Et quid eft qualitas ? Quia facit vnumquemq; qualis fit.
Etenimin corpotibus, qualitas, & quantitas. Qualitas eft
corporis,qua: facit eum album, aut nigrum. Quantitas vero
longu,aut breuem. Ac per hoc in corporib9 eft qualitas, •
.quae refertur ad colorem:quantitas ad menfora. In ipiritua-
libus veto rebus qualitas eft fine quantitatejvt cum dicim9:
Angelus eft.Et quiaangeloru b'oriorum & maloru fubftantia
eft: difcernimus eum in qualitate, cumdicimus, Angelu
bonum, & angelUm malum. Angelus bonus no 'afe eft bonus,
ficurDeusjfedadhaerendo bono Deo fitbonus.Angelus
aut malus non a bono Deo,fed a fe eft malus.Quod fub-
, ftantia eft,a bono Deo efh Quod autem malus eft a fe tantu
malus.nonabono Deo malus. Etvnde effe&us eft malus,
nifi non adhaeredo Deo effedus eft malusficute contrario,
angelus bonus adhaerendo Deo eft bonus. Vnde ergo non
adh*fitDeo diabolus,vt effet bonus, nifi quia mendax eft?
‘ Ab initio n. mendaxfuit&cudumDomini didum, & in ve-
Gtmf.ys.
te comprobentur,licet mendacium Ï6quantur:Et'vftdç hôc
fcisiquodpræcurîor Antichrifti fom,qui fpecialiter a te de-
notor.ladicis:*» medio noftri apparuit.Etquid eft medio vejtn,
aut quanti eftis, in cuius medio fom? Debes nominate, &
fpeciépartis rase, ficutfpeciempartis Antichrifti. Hocmo-
men Antichrifti vnum fonat, fed multi funt, & in Ecclelia
fuerunt*& deÊcclefia exierunt. Nihil enim aliud eftnome
Antichrifti J& fi contrario s Chrifto. Et cum contrarias in-
uenitur Chrifto, apparet effe mendax. Etcummendaxap-
paruit,appatet effe filius diaboli. Et omnis mendax films J
diaboli,quia didbolus,vt fupra diximUs,pater eftmchdacn.
Requiramus nunc,quis eft mendax. Ioannés Apoftolus
dicat.Sic enim aitfOw»»,quiconfitetur^qtiod lefts non eftfilms
Det,mendax 1ft,&^/ee^^wrif^/wTudicis^uiaieiuS non
eftfiliusDei.EtquiseftIefus.nifihomoiile quideVirgme
natus eft? Ecçe qui hune Iefum tiegàt efle filium E>ei> Antichriftus
eft, & mendacium loquitur : quia omhes .credim ,
quod,Iefus filius Dei eft. Viderundric,quis eft |{ W
Anrichrifti,quiinmedioveftriapparaft. Quomodo rfjpparuit.
qm natus fuitî Ai .requS nafceretur,pracurfoi drat An-
___ H M H H 1 I cichrifti. Poftquam veto ngtusfuifc', iam non éft pracutioiy
riutënunâ ftetinVeritaâ n”.Deüs eftVvt fupra diximus: i i M P i "
««»rirarl'ftarprArpmnfir.Me quaveritate ftare cotempfit.Mennddaacciuiimim ffiinnxxiitt;: oquuiiaa qauuoodd ifij efus ■
Deus poflidebat p naturam, voluitille hocapprehendere
perrapinam,diceiis:£royîmi/K4/f5^wio.Etideomédax, quia
de fuo dixit:de foo compofoit: de fuo finxit; à femetipfo di-
dieit.quod dixit.E t quia à femetipfo didicit, ideo propriam
gloriam qfiuit,quiaà femetipfo locut9eft.Proinde Domin?
in Euangelio âk:Qui loquitur mendacium,de fuo.Et qui a femetipfo
loquitur,propriam gloriam quant.Ego no quaro gloria meant,
fed eius,qui me mifit.kan diabolus, qui patermendacii appa-
ruit,exipfo mendacio primum in paradifo hominem dece-
pit,dicendocontra præceptu Domini: Eritis,ficut Diiji çotn-
ederitis de ligno inlicito. Hoc mendacium non ab homine
inuetum eft,fed à diabolo.Iam homo quod fecit, nôàfe di-
didt,fed à diabolo inftigatusaccepitJam filiùs d:abolife&9
eft per mendaciu m ; quiaipfum mendacium patrem habet
diabolum. Exhocmédacium propinatus eft genus huma-
num.Et nunc in Ecclelia omnes.qui funt mendaces,ex ipfo
fpirku errores acdpiunt,vt fint mendaces.Et qui veritatem
proferunt in Ecclefia,nona fe funt veridici, fed à veriute
acdpiunt,vnde veritatem proférant.
Iam fupra diximus,quia veritas Pater genuit filium ven-
tatem, & hoc, quod eft fubftantia Pater,genuit fubftanriae
fu* filium, per quéomnia condiditÆt ideo non eft à femetipfo
filius Deus.-ficut Pater afemetipfo eft Deus: fedhoc,q>
eft ab alio-.id eft,à Pâtre ,non à fe eft. Diabolus vero, cum à
Deo bono bonus effet fadtus,genuit mendacium, non na-
turæ fuæfilium,quod erat fubftantia:fed qualitatem in fubftantia:
vt ipfe qualitas non ppffit alibi accedi, ni fi in fubfta-
tia,quod eft bonum. Ac per hoc,bonu poteft effe fine male:
malum fine bono effe non poteft:quia nullum malum fubftantia
eft,nifi tantum priuatib boni. Sicut te'nebræ nullæ
fubftantia,eft,fed tantu abfen tia lucis. Sicut mors nulla fiib-
ftantiaeft,fed tantum abfentiavitæ. Sicutfamesnullafub-
ftantia eft,fe d tantum abfentia cibiSicutnuditas nulla fubftantia
eft, fed tatum abfentia veftimenti: SiC’fiiperbia nulla
fubftantia eft, fed abfentia humilitaxis. Sicdifeordia nulla
fubftantia eft, fed abfentia charitatis. Sic iracundia nulla
fubftantia eft, fed abfentia patien ciæ. Sic quoque mendacium
nulla fubftantia eft,fed abfentia vçritatis.
Dicis cer te y quod ego lum fpiritusillc mendax erroris.
Cum hkc dicis, patuledatur intelligi,quod te veracem effe
profiteris,cum me mendacem d icis .Dicis enim Fidèli tuo, l
quod puto file tibi iam notuerat;Sed quia audiui,quod procure
r Antichrifti in medio noftriapparuit‘,qftid tUum'iam natum an-
nuntiat: quæfo, vt perquiras ab eo, vbi, aut quomodo, aut
quando natus eft fpiritusillemendax Prophetarum,qin eo
loquirur,nos * follidtos reddas. Multi n.intelligunt.qui le-
güt nebulam verbor um tuorum, qua: fub allegoria feribis,
vt fiat quæftio inter interprètes,& te t^nquam nouum pro-
phetam,ænigmatice locutum explanét. Quod fi inueneris
laudato res tuos,qui polfint mulfa opinatiue con linger e, vt
confingis,&adulanter,more panegyrico,tibi relpondeant
f olum,quia contra nos,vtagis,agant, doâores peritiflimi à
w m i
Matt.Uf.
4 4 M»t
tioems?Etquid apparitioeius, nifi manifeftat'io eius î Et
quid eft manifeftatio eius, nifi pi ædicatio eius ? Antequam
prædicaretjprçcurforeratAntfeliùfti^uianoluitChtiftùmtntettigere,
nhene ageret : fed iniquiutem méditants eft tit
cubiUfuo ,. &aftititopimvia non bona. Cumomniviæ non
bonae adftitit, fihe dubib Antichriftipræcurforfuit. Bt
cum miquitatem publice praedicat,quam tantotempordm.
cubili fuojid eft,infecreto cordis fui. meditauit, fine dubiö
Antichriftus eft,quiale(um negat, quod filiùs Déieft.
Sed forte dicis, vnde hoc affirmas,quod An tichrift9 eft?
Vnde hoc affirmo,audi,quia. maliriam non odidit.Prophe^
tahoc dixit,nqn,ego. No «ir,inquit, inteüigere,vtbeneageret.
iniquitatem méditants éftin cubili fuo, aftitit omnivi’ahoti bona,
malitiam ant am non odiüit. Iftatria in mendacio funt M g n
veritate.Ia Antichriftus habet Anrichriftös. NunqUid Antichriftus
aliud fa<fturuseft,cum venerit.nifi hoc tantuta q>
Contra Chriftum dimicaturus fit, & Euangelium eius non
recipiat.&dicatiEgo fum Ghriftus?Ia&tudicis:£f itö$ C hrt-
ftifumusftcut Chriftus Et Dominus nos admonétdicensÆ^
urgent PfeiïdochriJin& PfeudoprOphetOi& dabtintfigna, & prodi-
gia,ita vtin errorem mittanturftfieripoteft,et eledt. Iam & hqC
expeiimento cognouimus, quia ad hanc veftram veritatis 1, pÇX(jlcJ.
fidei concrarkm * pleriq; etiâ elead,licérad modicum, tur-1 tion^m vd
bati funt.Qui & oës,cum»primitusaudiufmu$, tütbati-foipi^Jîjf
mus.Etideo Antichrifti praccuffores nonfumus. Quia etfi ; G
cum Petro errauimus,ia cum eo errataplangimus:& Iefum^
effe Chriftum filium Deipubliceconhtemur. Etquiaita^
noncrediderit, vt credimus, ipfufoefle'Antichriftpmnon
dubitamus. Nonipfum perfpecfem »quivehturus éft: fed: B J i j
ipfos,qubs Apoftolus Ioannes-dixit.NMc in'Ecclefia Antichri-
fti multi funuEx nobit exierunt, fed non er ant ex nobis, id eft, in.
fidehoftrano erant. Quod fi fuiffent ex fide noftra,perma-
fiffent vttique nobifeum.Et ideoAntichriftiappellanturabu^jjtichri.
Antichrifto, id eft, coritrarn Chrifti'VOCâfitur,quia contm,
Chriftum pugnant. Nâ ficut habuitmediatores fuos Chriftus
Dauidjvel cæteros,qui Chrifti dicebantur,&eum prae-
figurabantj fiçille filius perditionis Antichriftus, qui eum
préfigurant, & nOmé hàbent Antichrifti, Antichriftus ap-
pellatur,quia cofitfaC hriftum veturus eft.Non quomodo
quidam fimplicesintelliguht, Antichriftum ideo diftum,
quod ante Chrifiü veturus fir,id eft,poft eum veriiet Chriftus
. Non fic,fed Antichriftus Græce dicitur, quod eft f e rine
contrarius Chrifto. -dwrienim Græce in Latinum con- H
trafignificat.Chriftum fe enim mentietur, dum venerit, &
contra eum dimicabit,& aduerfàbkur fàaamèntis Chrifti,
vt veritatis Euangelium fôîûat,& non recipiat, nifi tantum5
Legem Mofàycâm,&populum ad circumcifionem prouo--
cet.Nam 8C tetriplum Hiefrifblymis reparare > & ömnis legis
veteris cæremonias reftaurare tentauip.
Sed &ille Antichriftus eft , qui negat Deum effe Iefum
Chriftum. Contrarius n. Vt dficimus, Chrifti eft. Sed & ille •quinon
Antichriftus eft, * qui non credit Iefiim Chriftum effe Dcü, «gat.
operibus autem diffentit à Chrifto Chriftum credit.fide,
' ~ ! “ 7 " fedne-
L i b û r S e c ü n d t â .
Ä Ä Ä Ä d ;
■ Ä ^ Z S Ä ,Ä <aei,iäi&pee ; fBSpSSlÖi '^bet fidcmApoftolic^^îâgenmiîsperto^nmüdum
tenet Ecclefia. Credere fein Deum.Patrem omnipotetem,
& Iefum Chriftum filium ei9 vnicum Deum, &Dominum
ooftnim, qui natuseftdeSpiritufantftp , & Maria Virgi-
ne. Hanc fidem, quam Deo illuminante.k fuis Apofto-
Iis ttaditam accepimus, in Ecclefia Catholica tenemus.' ^
a Nam non didicit Ecclefia hanc fidem tuam per totutn
mundummec confueuit credere in eum. qui de Virgine natus
eft,non per ilium fä&a efle vifibilia.& inuifibilia.fed ta-
tumper ilium,qui no eftadoprione, fed genere. Nec habet
confuetudinem dicere; Credo in Deum Patrem omnipotentem,
& in filium eius,quiDeitatemfuam exinäniuit, äpparuicin
mundo per f iib ie ^ creaturs fpeciem cum Patre&Spiritii
fan«äo, Abraha: in ipfo feruprediei; qui efiadoptiuus hu-
manitate,& nequaquamadoptiuüs diuinitate. Hxc fides
tua eft.Nam in toto mundo non eft.Quodfi verum no dici-
muslinterrogem us omne Ecclefiam Gatholicam, fi generaliter
per totum mundum talis fides eft. ReqUiraturordo
Baptifini, & fymbolum kduodecim Apoftplis compofitu,
quem habetEcclefia*ffaditum:pro quo baptizat filios fuos,
fine quo non poteriteffe Baptifmum. Requiranc&fym Solum
treectorum Patrum aduerfus tuam fidem compofitu:
& fiinuenerint de tuis fermonibus,yel Vnum ibiinferturh,
nosexiuimusab EcdefiaJ'JSicertenouam habuerint hanc
tuam do<ftrinam,ficut&nöbis nouella eft,tu exifti cum tuis
ab Ecclefia catholica, q generaliter per totum mundum eft
conftituta. Nam tua fides folaaperte cognofeiturinteeffe
! coardata, & inantro tu* perfidi* teneri ligata. E th ic h * .
refis te fecit effe h*rstrcum,cum ilia non credis,qua: credit
cun&a Ecclefia per vniuerfiim mundum. Harefis enim no
fubftantia,fed qualitas feftinfubftantia. Et no h*reticus fecit
hauefim fed hjerefis fecit hsreticum: Sicut non fuperb9
fecit fuperbiam.fed fuperbiafecit fuperbumEt cum dimife-
ripquam habet fuperbia.m,definiteffefuperbus:quian6eft
ipfafuperbia fubfkntiajed quah'tas in fubftantia.Deus bonus
fecit hominem bonam febftatiam. Superbia vero qua-
litas eft in fubftantia dC'diabolo nata^Qu* dum in homine
accefferit, efficitur fili9 diaboli:qa de diabolo nata eft fuper-
bia. Ettunc vnufquifq; deprehenditur effe fuperbus, cum
:vplus vnusaltcri maiorvult efle, quam quod eft. Et cum ma-
• «or fe aeftimaueritalfori, perdidit ipfum, quod erat: & tunc
Deum perdit.aquoefl. Etcum perdideritDeum, efficitur
diaboli membmm,cuius&filius eft,non natura,fed imita-
tione.Sic enim audor finis diabolusbonus erat äDeo bono
creatus.Et inde exti tit fuperbus, quiafupervolüit effe,qua
quod crar.Et dum fuper voluit efle, quam quod erat,no fo-
lum hoc,quod erat, perdidit; fed et tartari inferna pro meruit.
Et quia caput eft omnium fuperborum, oes fuperbos
fibi in vnocorpore, tanquam capiti copulauit, & fecum in
hennam demerfit.Sicut e contrarioChriftus humilis humi-
1; Ecclefi*,quod eft caput,& corpus, fecum ad carieftiatra-
, xit.Nam ficut fuperbia fecit fiiperbumfrfic h*refis fecit ha 1
r#»rir 11 m Dp(inirp(lp h in A rL » .k .L .
. s> -------------«»J».* .wall. 1 >.uu dllgcius DOIlllS,
dlatur.iednoneftipfabohitisipreMigdiis: N S n ip o to a
angelus diabol fedus eflet, fi per fe boniras effet. Angelus
n. vt fit bonus,no dfe,fed ä Deo habet, vt fit bonus.Et aliud
eft q» fubftantia eft: aliud quodhabet bonicatem in fe.Sic &
homo bonus. Aliud eft,quod fubftatia eft,aliud eft bonitas,
quaih habe tin le Deus tame per fe bonus eft, qtfiaipfi bonitas
Deusipfeeft. Et non eft aliud fubftantia eius^ & aliud
bonitas eins, fieüt hominis,& angelhfedipfa bonitas eius
lubftantia eft.Omnia opera,q fecit bonus Dfeus,Bona font.
Et cum in^hocfont.in quofedafont,femper bonafont.Bo-
. nitas ilia q ex Deo acceperunt, fi nonperdicfenint, fecit, vt
femper bona fint. Et contra angelus malus &homo malus
inde dicuntur,quiapdiderunt bonu. Angelus fubftatia eft,
& homo fubftantia eft.Malum Vero non.eft fubftantia , fed
priuatioboni & a diabolo natum'i. inuefltu:perq>efficiuh-
tur filii diaboli,qui %rint mali. Quia non, vt diximüs.mä-
| ius fecitmalitiamjfed malitia fecit malum, qtiia non eftipfe
malkia:fiue aogejus.iiuebomo.qiii fubftatia funt, led earn
habent in fe qualirateih foam,per quam videnturefle mali.
Ec ram angelus malus, quam liomo malus v:riq;hominifeciunrmaUim.
DiabölusJempmaluseft.qaiäfeniperhomi-
.ni facie njalum.Homo diabolus eftjCU.homirii fecit makun.
Nam quod homo malus,qui homini fecit malum, dica-
tut malus, Dominus de Juda in Euangdio Apoftoiisdicit:
Nome igrns dmdtcim eltgil fidmmexvtbiidubolm eft.In feri-
ptutafacta&homo dicitur diabolus, & diabolushomo Nä
quod diabolus dicitur homo, inEuangdio Dominus dicit:
ImmicHshomo hoc fecit.C,mn dormicce pattefamilias inimic9
.homo diabol' zizania fuperfeminauitin agro, vbi Domih*
bonum fernen ieminauecacQu* eft ergo caufa, qua: hominem
faciat diabolum,& diabolum hominem, nifi quiavnu
corpus fimtangelus malus,& homomaiusiquia vtriq;hominifecic
malum. Corpus diaboli homo/ Corporis caput
diabolus elf. Nam fiepe eius videntur dicta membrorum,
q u i capiti cogtutint: Sc ex nomine corporis intelligitur ca-
put:&ex nominecapicisfigriificatutcotpus. Sicutecon-
ttario Chriftus,&Ecclefiaeftcaput,&corpus vnaperfona.
Etcum loquitur icripuira dc capite, refertur ad corpus. Et
cum!oquitur de corpore,referturad caput.SiCut Efaias ait:
Indent me veftimentofalutisjquefijpmfiem decoratom corom, &
TjUafiftonfirij mietah mom!ibut)uit. In vnaenimperfimaduplici
vqca bo lpnoM‘inata&caput, ideft,Sponihm: & Ecdefiam,
id«ft,.iponfem manifeftauit. I f t i autem funt dui
petloni,quiiriommTcripmtalegunturmEcdefia,idelf,
Chtiftus&corpuseius: & diabolusaSc caput eius.
Tettia eft qualitas,id-eft, vnus bonus,&alter mahis.Bo-
nus Chriftus,& bonum corpus eiusadhit€do bono Mai’
diabolus,quifeiäus ftiit bonus, adhtetendo mendacioMa-
lushomo,quifeiäusiuit bonus, adhirendomedacio.Hic
qualitas inter vtrofq; iungic vtrofq;,id eft,duasfiubftantias,
angelum & hominem, ipfum mendacium fecit in fe vnum.
Proindeoppofuit veritäs Chriftus contra mendaciü.’ HunnltMCr/
....... ...„« ,1 1UC- i iüuiucoppoiuicvericas^nnituscontramendaciö.itHur
e n c i i m . D e l i n i t e f l e f u p e r b u s , c u m c h t t u f e r i t , q u a m h a b e t m i l i t a s c o Uirrn n t r a f (o linmekinm p e r b i a m . C h a r . i 1. t a . . s c ______ o n t r a It/' d i f e o r «d > i a m v.
P a t i -
i n f e f u p e r b i a m . D e f i n i t e r i a m e f l e h a e r e t i c 9 , c u m d i m i f e r i t , e n t i a c o n t r a i r a c u n d i a m ; B o n i t a s c o n t r a m a l i c i S D e f p e d i o
q u a m h a b e t i n f e h * r e f ï m . S e m p e r e r i t h * r e t i c u s , q u i f e m - c o n t r a e l a t i o n e m . P a r c i c a s c o n t r a a u a r ic i a m . A b f t i n e n t i a
p e r i n f e h a b e t h * r e f i m . S i c u c f e m p e r e r i t f o p e r b 9 , q u i f e m - j c o n t r a G a f t r i m a r g i a m S o b r i e t a s c o t r a e b n ë t a t e m S i c e g i t
p e r h a b e e m f e f u p e r b i a m . N a m h * r e f i s a d i a b o l o i n u e n r a b o n u s m e d i c u s , v t c a l i d a f i i g i d i s , & f r i g i d a c a l i d i s t e m p e r a -
e f t & d c d i a b o l o n a t a e f t , f t c u t & f u p e r b i a . E t q u i a e f t , & ; r e t i n f i r m i ! ? , & i p f i s p r o m i t t e r e t v i t a i o o b f e r u a r e n t d i z t i .
f u b f t a n t i a n o n e f t , & m a l a c f t , n o n a D e o > f e d a d i a b o l o E t i p f i c i t i 9 a d i a n i r a t ë r e d i r e n t , q p o t i o n e s a m a r a s b i b e r é t I
c f t . O m q e e n i m q u i d q u i d c f t , & m a l u m e f t , & f o b f t a n c ia N a m & i n m e d i c o r ü c a r n a l i ü a d i b u s . p r i u s i p f i m e d i c i g u - !
Mat.i). 1 8 .
Efa. 61.10.
Ita M. C.
zo hamiv
ita te, cha-
;tatcm,&c.