taramfapèranre,hæredita£ioiârepb1ii'dctatvtDeus>i r - | ieFmôühationcm:&fen(uip,iplàmrcicogmtæpàmci-1
ca^^Äncipatiope^ac proptern6s in forma noftratan- I pationcta , quæ poft omnem
ouam homo nos appropriai, incomprehenfademiffio- Qrjodfortè myfticedocens magnus Apoftolus, inquit. .
hisraciôhe nobifeum Jipfcm poffi J ç . -Quem cum in Si^pr»f ta « « aCM tom r , finelmX™
fpiritu mVfticèfan£tipræuidiflent, cdoftifancpaflibnés I ^««»r.-loquensvidelicerdecognuione, quæfitaeftm
qua; virtntis gratia Chrifto in prafenùfcculo euenire de- , fermone & conceptipne.
b e b a n t , p ra c e flu r a s r e u e la n d am in tu tu rp p ro p t e r v ir tu - j C a p . 3 * .
temineogloriam. ' I Decebat profebfco naturalem fobftantia rerum opifi-
C a p . 16. , i ceiuV’ipfummet efle per gratiam deificationis creatura-
Animus qui folo afFeótircirravllam cqgnitionem mo- rum auftorem » vt qui conce.flerat
• ■£- • > ------ beuç eue largm declaratur. uetur in caufa m rerum , quark duntaxat : facultas au- Cum lgitur <?orum qua
tem rationalis varié perluftrans veras return ferutaturra-
tiones.
C a p . * 7 .
font , nullum omnino feipfum'aut aliud cognofeat,
quidnam fit fee .ndumfobftantiafn, iuftadc caula nihil
extat quod futura fecundum naturam pranofeat, praeter
! eum qui eftfopra omnia , Deum ; qui turn feipfom nouit,
Quaftio,eft primus & (implex animi motus ergafoam quift fit- fecundum fobftantiam •, turn fubfiftendi ptaecaufam
cum deliderio. Scnitatiovero, eft prima (implex-j j^ouit rationem eorum quafabta (tint ab ipfo , anté-
u que rationis diferetio circa foam caulam cum quad^m j quam fièrent : qui etiamper gratiam apud eos qui vi-
'dèfini notione.Perquificioitem,eftmotusanimi,qui(cientia&i uutît ? tarn fuiipfius.quamaliorum quidnam fintfecun-
! cognitiohe cü qüq i. m feruéti defiderio ducitur in foam j um fobftantiam, exornaturus eft cognitionem ; ac vni-
SolusDciu
nouit futn!
Qgçftio-
n s icruta-
tionis.Sc
gerquifiti-
onis defini
B caufam. Atvero p'erferutatio, eft diferetio rationis qua:
ex virtutum exercitio cum fagaci quadaro&dobta notifia
ckcapropriamcaufam verïatur.
G a p . i 8 .
- Sanéti - diuinique Prophetse cum de falute anima-
rum inquirerent Sc perferutarentur , cum feientia Sc
cognitione ignitum Sc feruentem animi motum habe-
bant& defideriumerga Deum, necnonfagacemacdo-
(Stami in èxercendis diuinis rationis difcrètïonem. Illos
qui imitantur-, cum notione & (cientia falutem anima-
rum perquirunt : & prudenter feiteque perferutantes,
diferetionem quae verfatur citca diuina opera , penetrant.’
C a p. *9.
mai Sermodiuinus dupïicem nouitrerum diuinariimcofi
«?£ gnitionem : vnam quidam reconditam', vt qua fita
plex cogni fit in folo verbo & intelligentia, nullumque exequeri-
do j eoquodcognitum eft, experientia fenfum habeat;
qua gubernamurin hac vita : alteram germanamac ve-
ram , quainfola experientia confiftit & opere , citra
verba notitiafqUe, plenum eius quod-eft cognitum per
gratiampatticipationefenfurq.praebet : per quam iuxta
fortem futuram fofeipimus deificationem , quae fupe-
rat naturam, & fine intèrmiffione operatur. Itaque reconditam
cognitionem , quae in verbo &jntelligentia
confiftit, aiunt excitare defiderium ad cognitionem quae
particeps eft operationis : a&iuam autem , quæ per ex-
perientiam participatióne defiderium praebet eius quod
nptum eft, delete notionem in verbo & intelligentiapo-
fitam.
C a p. 30.
Refert, duplicem efte cognitionis iationem : vnam,
qiiae in verbo & notitiis diuinis fita , nullum hicin fpecie
fenfum exhibet eorum quaefiuntintelleóta : alteram quae
per folam «operatipnem , citra fermonem aut notitiag}
ipecificèfruitur veris. Ex eo enim quod vis rationalis per
notionem fubiridicare folet quod cognitum é ft, excitât
defideriun> èorum qui ratione mouentur, adfrlaendum
eo quodiudicatum eft:
« C a p . 31.
Aiuntfapientes, fieri non pofte, vt fimul quis.experi-
entiâmDei habeat, ac déeôloquàtur j aut Deum fen-
tiat,&eum mente concipiat.Sermonem autem dë Deo,
inquio, proportionem fpeculationis ex creaturis Dei cognitionem
praebentis : (enfum, ipfamquæ parricipatio-
ne fit erperientiam bonorum fopernaturalium : incelli-
gehtiam ex iis quæ font, fimplicem quandam de eo notionem.
Atforutanhocetiaminalioquouisperfpicuum j
eft.Siquidem illius ipfiüsrei experientia, (ermpnem de ea
fiftit:3c eiusipfius reifenfos, deeaconceptam intelligen-
tiam quieicere facit. EXperie ntiam verb dico, ipfam opens
faciutidi cognitionem, quæfoboritur poft omnem
formes infeipfo fermones eorum creationem praeceden-
tes eft explicaturusb
C a p . 33.
Verbum, quod naturamliominum cteäuit, non vnà
condidit illi in (enfu volüptatem ac dolorem . fed vim
quandam animi fabrreatus eft ei ad- voluptatem > per
quam indicibilimodo poflèt eo früi., Hane porrb facul-
tatem) diconaturalemaffeiftumanimiergaDeum) cum
primus homo, fimul vt fablus eft, (enfui tradidiflèt, iuxta
ipfum primum motum beneficio fenfus intermedij voluptatem
affedam habuit præter naturam erga(enfibilia.
Cuï quidem is qui curat noftram falutem prouidè , ve-
lut vltricem quandam vim, affixit dolorem: per quemlex
mortis(àpienter infita eftnaturæcorporis, definiens fu-
riofam animi cupiditatem, quæ præternaturamferturin
fenfibilia.
' . .. mC A P.\ 34.
Voluptas & dolor nonfimul cum natura carnis créera
font, fed illam quidem excogitauit tranfgreflioad corru-
pendam liberam voluptatem : hanc autem, ad diflol-*
uendam naturam adiudicauit: vtillafpontaneam aninue
mortem pariat, peçcatum : dolor autem per diflblutio-
nemin quauis animantiuro fpecie, carnis necem efticiat,
Nam ad puniendam yltroneam voluptatem| prouiden-
tiaquadam Deusdeditnaturæinuitse dolorem, &inde
mortem hafeentem.
G
Voluptiil
C a p m
Öb irrationalem voluptatem qusnatura: obuenitiu-
fta ratione proceftit dolor, qui multis tormentis, in
quibus Sc èxquibus mors oritur , voluptatem qua:prater
naturam eft,aufert,non tarnenpenitusextinguit. In
quo diuinarum animi deliciarum gratia demonftrarifo-
let.
C a p . 3<>.
Spontaneorum laborum excogitatiojac prater volun-
tatemeuenientium inuectio tollüt quidem voluptatem,
ipfius vinafeentem motum fiftentes : fed vim non peri-
munt, qua velut lex infita eft ipfi nature ftatim anatiui-
tate. ftataphilofOphiaquavirtutemfe&atur,efficit vt
voluntas afredionibus vacet , non tarnen vt illis natüra
careat. Ex quo videlicet, dum afteótionibus eft vacua voluntas
, oble&ationis diuina gratia fuboritur in animo.
C a p . 3 7. 1
Labor omnis, quad fua natiuitatis originem habeat
firameditatam a6lu voluptatem, eft debitum:quod vide-
icet iufta de caufa naturali ter perfoluitur ab omnibus qui
funtparticipes natura. Voluptatem enim qua prater naturam
eft, plane fequitur naturalaborapud omnes, quorum
natiuitatem antecedit fine culpa lex voluptatis.Culpa
verb dico vacafe voluptatem a tran(gre ftione ortamivt
qua praoccupanti labori non foccedat.
' ............... ^ è & v .
Labor tol-j
llC TOluptl
Ç a p . 38. ' f ®
’ Non poterât omnino fieri, vt natura turn fpontanea
VoJuprati tumcoabto dolorifubiugata, rurfosadprifti-
nam vitam reuocaretur, nifiopifex feiftus eflet homo, vl-
trbfofceptoin foppliciijm fpontanea namraexcogitato
dolore, non habeate pracedentemfè natiuitatemàvo-
luptate : vt fubiens generationem initium à voluptate
non ducentem , generationis naturam à damnationeli-
beraret.
C a p . 39.
Gum homines cutufti port tranfgmflionem haberent
natura ducem fax natiuitatis voluptatem, nüllufqùe natura
prorfusimmunis eftet abadditfta voluptatigenera-
tione : led omnes velut naturale debitum exoluentes,
labbres, ijfquemortemadiun«ftam perferebant, ambi-
gebaturque qua ratione liberaripoflent, quiab iniufta
voluptate tyrannicé opprimebatur, Ôduftis laböribus &
inde (equenti iuftiflima morti naturaliter erant illigati:
decebat porrb ad tollendam iniquiflimam voluptatem
&illius caufaiuftiflimos inuéâos labores : quibusàffli-
îâusmiferè diftrahebaturhomo, habens natiuitatis initium
a voluptatis filiacorruptione , ac per foortem defi-
nens in corruptionem vita terminum; decebat, inqiiam,
ad hac reftituenda, excogitare naturaaffebtionibus : ca-
rentis tribulationem-ac mortem iniuftam fimul & culpa
vacantem : culpa quidem vacantem, vt qua nulla vo-
luptate praqccupatam haberet natiuitatem ; iniuftam
vero, vtpote affebtionibus deditæ nullo modo capacem:
vt tribulatio mbrfque iniuftiftima mediatrix aftumpta,
voluptatis iniufta iiiftiflimiquc laboris & interitus de-
leret funditus iniuftiftimum à voluptate, trabtum iniilludintrodu&
a, hoc e ft, voluptatis & inde nafeentis
doloris, in quo peccati mortifque visconfiftebat, & in
voluptate fita tyrannis peccati, & ex ea dolore, medio,
potentatus mortis , quiainparte natura patibiliscerto
voluptatis vis fita eft atqUe doloris. Etenim naturalem
doloris pecnam vehementius inrenfam voluptate eon-
folariquodammodo nitimur. Nam dum moleftidoloris
(enfum vitare volumus , ponfogimus ad voluptatem,
naturam fiagello doloris affli&am folari coriantes. Sed
dum aculeos doloris voluptate retundere feftinamus,
chirographum eius contra nos ipfos magis cpnfirmamus,
cum a dolore &tribulati6nibus libera nequeamus frui
voluptate.
C a p . 43,
Sane robur excellentis potentia ftabiliuit, .dum im-
mutabilem originem contrariorum,ijs quaipfe paflus’cft
natura latenterindidit.' Siquidem paflione, vacuitatem
paflionum:laboribus,remiflionem;mortefempiternam
vitamdonans natura , dcnubfuisipfiuspenurijsrecrea-
uit,habiturenouato natura, ciqueicollata per foam in-
carnatioriem,fupernaturali gratia, deificatione. .
C a p . 4 4 .
Deus vei^ fablus eft homo , &aliud natura dedit (e^
cunda natiuitatis initium,per affli&ionem in delicias futura
vita definens. Quemadmodumenim primus pa-
| terAdam diuinum tranfgreflus mandatum,natura pra-
ter primum inuexit aliud natiuitatis principium , quod
I quidem voluptate conftat, fed per affli&ionem delink
■ in mortem, atqiieex confilio (erpentis commentuseft
voluptarem qua pracedenti labori nonfoccedit, fed in
pfolabore terminatur, cunftofque fecund urn carnem
ChriftusSi
Adam, a-
lium accjiKi
iium vna
finem, ÖC
initium
nobis in-
ucxeruuE.
tium, ac per mortem iuftiflimum propter illam natura j exipfonatos morefuopropteriniuftumvoluptatisprin
terminum, denuoquegenus humanum a voluptate dp- I cipium, iuftefccum adducebat adfinem, perafflibHp-
lorequeredderetur immune,recipientenaturapriftinam j nem fobfeqoente more : inhunc quoque modumDo-
feelieitatem , nullis indieijs qua creaturis generatipni j minuskomo fabtus aliud ex Spiritufanbto fecundana-
corruptioniqueobnoxijsinnatafont,inquinatam. Hac, tiuitatis principium fabrefeit natura , fufeeptaque per
decaufa verbum Dei , quod natura Detis perfebtus eft * tribulationes, Adami morte iuftiflima, qua tarnen in illo
fabhim eft integer homo anima intellebHua & 9orpqre I iniuftiffima.fuit,co ^ubd careretprincipro illofu^natiuH
natura paribili cönftans, ficut Sc nos, dempto folo pec- I tat^s exinobedientia per primum parentem contrabto,
cato , hullatenus habens contradam ex inobedientia j nempe iniquiflima voluptate , ambo extrema princi-
voluptatem , qua temporaneam eius exmuliere nati- !>pium &finem generationis humanaqua (ecunaumA-
uitatem antecedat i (ed dolorem propter, voluptatem. dam urn eft ,■ fuftulit, ob id pQtiflimum, quod noneflent
introdudum ( qui finis eft naturaj -humanitatis gratia '| exDeor&omnespoftillammyfticerenatos, abeiusob-
fponte fibi adaptauit: quo patiens iniufte, perimeret i Ügatiöne diffoluit.
contrablam ab iniufta voluptate natiuitatis originem op-
primentem tyirannice naturam; qua non aliorum ho^-
minum more mortem Domini geftabat vice d.ebiti
quod prpipfa folueretur, fed potiusex aduerfo illiop-
pofitam ; ac illegitima care ns voluptate , cuiits cauia
mors ihtroiit : Sc de qua velut aubtore mortis fup-
plicium fonlpfit,, morte iuftum natura finem dele-'
C A P . 4<5 . f '
Oportebatrevera, oportebat Dominum efte natura
fapientem, iuftum, ac potentem: quivtfapiehs, poni-
gnoraretlanandi rationem : vt iuftus, non tyrannicam
exerceret faluationem hominis'apeccato fponte com-
ptehenfij vtomnipotens , non eflet in complendafani-
nitatedebilis.
C A P . 4 h
Sapientia auidem Dei decläratur ih eo quod in rei ve-
ritatenaturafobhis eft homo: iuftitia vero, dum in nati-
üitate patibilem natura rationem, quemädmodum &
nos afliimpfit: potentia autem, quando per paffiones Sc
mortem.parauir natura vitam perpetuam, ac paflionum
vacuitatem immutabilerh.
G a p . 4 1 .
Domitius citra conuerfioneni aUtqualibet alteratio-
nemfabfcüsho'mo , fapientia rationem in fanandi modo
perfpicuam reddidit. -/Equalitatem iuftitia multum fe
demittendo demonftrauit, dum fponte condemnaiio-
ne natura fubijt, qua patibili competebat, illamque ver-
üt m arma, ad internecionem peccati, mortifque propter
41*
- ' Vbi Ddihinus extinxit yoluptatem ex lege peccati
contrablam , vtabrogaret natiuitatem carnalem eorutP
qui in ipfo per gratiam & fpiritum nafeuntur, cos qui
.condemnationiin naturam latapriuserantobnoxij ,ad
damnandum peccatum fobire mortem finit: qui quidem
ex Adamonati, iamrionhabent voluptatem ab A-
damo profebtam, fed dolorem duntaxat Adami caufa in
ipfis agentem, non fob forma debiti pro peCcato foluen-
di,(ed per modum difpenfationis , ob circumftäntiara
naturalem, prout exigit mors peccati: qua cum non ha*
bet matrem producehtemfe, voluptatem,dequavlcifci
foletiaternavifaproculdubio pateAsefficitur Sicut e-
nim Adami vita , qua fecunaum voluptatem agitur,
mortis cbrruptionifque mater eft; ica mors Domini, qua
Adami cauia fufeipitur, immunis & voluptate Adami,
fempiterna vita parens euadit.
C a p.> 4 ^ .
Natura hiimana poft tränfgreffionem habuit jpprin-,
cipio fua generationis,conception«« ex femine cum vo-
luptate,& ab influxione procreationem, & pf b fine nior-
tem, quaex dolore per corruptionem oritur. Ddminus
autem cum fua fecundum carnem generationis huiuf-:
modi principium nonhabuerit, neque fine, hoceft,nior-
te^orripipotuit.
C a p . 4 7 .
Peccatum düm ab initio inefcaflet Adamüm, perfus-
f i t , vt ad tranlgreffionem diuini mandati procederet:
per quam vbi voluptatem foppofoit , acfeipfunjper vo-
K k 4 ' lupta--
Voluptas-
magis ac [
magis a-
cuic dolo