pauperem tuum mcndicantcm & puUahtem, fiec J risparensJ lignum vetitura per inobedicntiam concigit,
iupcrbc nefcita definientcm, fed humiliter qua: ~
fcienda funt agnofcerc cupientem.Ciba ergo me
Domine,de omnibus promiflis graciæ tuç,quæ hic
ecfî attmgi non poffuntjperfici tamen vera ndei fir
micate creduncur: vt gaudium illud quod hullo ho
minum ftylo valet comprehendi, quod oculus
no vidit}& in cor hominis noafccndit>dones mihi
mifero&hic foelicicer perfrui,& îllicpleniorireturn
euidentia contueri.
S. IV L IA N I ARCHIEPI -
S C O P I T O L E T A N I n p o rN n E T iK ûN
S I V E D E O R IG IN E H V M A N Æ
M o r t i s L i b e r . L
AngelorS
'■ &hôminü
(Adam quo
.m ortalis,
I &iinmor-
j talii. I D
E c c a to primi hominis a£tum e fie,Vf mors
n mundumintraret,Paulus Appftolus db-l
.ci-Pefvnum hominem, zit,peccatum ihtrauit in
nundum, & fer peccatum mors, & ita in omnes
homnii umt) pertranfiit, in quö omnes peccauerunt.
Quoi Deus immort ales Angelos creauerit, peccantibus autem bô-
minibus mortemfit comminatus.
G A P.- : II.
M Ors in hominibusde peccatipropagine venir non
enim eodem modo quo Angelos cödiderat Deus,
ita & homines todidiffe credendus eft: vt etiam fi peccaf
fent,moriomnino non pofient : led ica conditus eft ho-
mq,vtperfuri&um obedicntiæmünçre, fine inceruentu
morris, Angelicaeum immortalité fequeretur, aterni-
tasque beatauuobedientem autem, mors piedleretiu ftifi.
firaa. Vndc eofdem primös peccatores itafuiftemorte
muldtatos ,v t etiam quiequid ex eorum ftirpeeflèt éxor-
tum,eadem poena teiïeretur obnoxium : & non aliud ex
his, quaroipfi fuerant, tiafeeretur. Pro magnitudine quip
pe ilhus,naturarum damnatio mutauitin peius: vt qupd
poenahterpraceflitin peccantibus primishominibus,e-
tiäüi naturahter fequeretur in cateris hominibus.1 :
De qualitate Primi Hominis, vel iepoena mortis qua
poflpeccatum tafle damnatusßt.
C a p . I I I .
per morfum mortem incurrit.
Tria eßegenera mortis.
C a p . V . .
ET feiendum quod tria lu nt genera mortis,id eft,acer*
ba,irnmatura,naturalis.Acerba infantum, immatura
iuuenum,naturalis fenum.
Quam aß eraßt mors car nis, & quod pier um que moleßiam
ei us nonfentiant mor tentes.
QVod attinet ad corporis mortem,id eft, feparatione
anima acorpore, cum earn patiunturquimorien-
tesappellantur,nulli bona eft. Haber enim afpenim fen-
fum,6ccontranaturam visipfa, quavtrumque diuellitur
quod fuerat in viuente coniundtum atqtie confertum,
tamdiu moratur donee omnis necetur 8c adimatutfen-
us,qui exipfo inerat anima carnifque complexu: quan-
do tantam moleftiam nonnunquam vnus idtus corporis
vel anima raptus in tercipit, nec earn fentiri, praueniente
celeritate, p ermittit.
I Quodplerumquecontingat,vtperaß>eram mortem libere-
, tur anima dpeccatis,
C a p . V I I . .
QVicquid illud eft in morie.ntibus, quod cum graui
fenfu admitti fenfum, pie fideliterqiie toleratum,
augetmeritum patientis, non aufert vocabulumpoens.
Ita cum ex hominis primi perpenjata propagine, procul-
dubio fit mors poena nafeentis, tamen fi pro pietate iufti-
tiaqueperpendatur,fit gloria renafcentis.Et cum fit mors
peccatiretributio, aliquando impetrat vt nihil retijbua-
tur peccatp* Itemex hoc beatus Gregorius dicit : Scriptum
eft,iuftus qua morte prauentus merit,anima eius in
refrigeriperit.. Eledti ergo qufiàd perpecuam vitam ten-
dunt,quid eis obeft, fi ad modicum dure moriuntur ? eft
enim nonnunquam ibrtafie.eorum culpa licet minima,
quae in eadem debeat morte réfecâri. Nam vir Dei contra
Samariam r a i lfu sq u ia per inobe'dientiam in i tînère
comedit, hunc leo.in eodem itinereoccidit. Sedftatim
illic fçriptum ei\,quiafletitlex iuxta afinam,& non comedit de 1
cadauêreeius.Ex qua re oftenditur,quod peccatum inobe- j
dientiaein ipfafuerit mortelaxatum ; quia idem leo qui
yiuentem præfumpferat pccidere, occifum non praeiu-
mit attingere. Qui enim occidcndi aufum habuit,de
PRimushomq eanaturae qualitate creatusëft, vtim- cadauerc oçcifi comedendiliccntiam non accepit. Vn-
mortalitatis & mortis capax fieret : vt née ficimmor- deitaefl'ecredendumeft , quod plcrumque' de culpis
G
Gregor.
talïs fueritjVt etiam fi peccaret morinon poflet, nec ita
mortalis, vt finoluiflet peccare, morti fuccumberet.Ar-1
bitrijquoquelibertatedonatuseft,vtiureaur beatus effet
qui noluiflet peccare, çum poffet: aut mifer, qui cum po-
Tuififet peccatum vitare,non aliqua necelfitatc fedpropria
yoluntate peCcaflet.E t re£te faólum : quia necpeccatum
dicipofTetflue alicUius cuftodiaveldcfertione prsecepti,
inparadifo praeceptum cühftitùtus accepit : vt qui ppfiè
nonmori,& polfe t^ori,habuitin natura, autexequutio-
nepraecepti vitalisprobaras obediens, fic fieret immor-
talis.vt mori vltranón poflètraut praeuaricationecius de-
prehenfusinobediehs, ficinciperetefle mortalis vtmor-
temvitare non polfet. Hacmihi videtur caufa, qua primus
homo praeceptum accepit,vt iuftapeena fit quapcc-
cati merit o 8c fuse praeuaricationis accemt.
Vnded'tftajit Mors.
. C a p . IV .
V tCD ts di <5ta eft quod fit amara:vel à mor fu primi ho-
IVXminis appellata.Nam chm primus hominum gene
minimis ipfis folis pauor egredientes iuftorum animas
punget.: Nam in iplp exitu vitae, animae eleâorum ni-
i mio terrentur'metUj incertae vtrum ad præmium an ad
fupplicium traufeant. Quidam autem eledi in finefuo
purgan tur à quibuldam leui bus peccatis,quidam vero in
iplo liio fine hilarefcunt,xternorumcontemplatione.
Quodmorsimiumaliquodnonjit, & tamen bonis
bonafit.
C a p. V I I I .
MOrs qua feparâtur corpus ab anima, eft plerum-
que bonis bona, quia peream pertranfitur adim-
mortalitaremfuturam, non quia mors bbnum ali quod
fadtaeft , quæanteamalum fuit : fed tantam Deus fidei
præftitit gratiam, vt mors , quam confiât elfe vitæ
contrariam, inftrumentum fieret, p e r
quodtranfiretur ad vitam.
Contra
Augoft.
•Contra eos quidiaint^fiin Vaptifmopeaatumprimi hominis
‘ fokitur,quaremorsbaptizatos'böminesfub-
| fequitur.
’ C a , p., .
S V o s m o u e t , c u r m o r t e m h o m i n e s p a t i a r t t u r , q u o r
u m p e r g r a t i a m b a p t i f m i r e a t u s a b f o l u i t u r , I n t e n d
a n t . Q u i e n i m h a e e d i e ü n t , f o l e n t a r g u t i s p r o p o f i t i o -
n i b u s d i e e r e : M o r s q u a e i n p r i m u m h o m i n e m v e n i c > d e
m a l o i n o b e d i e n t i s e a c c i d i t : & i d e o p r o o r i g i n a l i i l l o
p e c c a t o m o r t i s v n i c u i q ü e c o n d i t i o i m p e r t i t u r » N o s
a u ! t e m , q u o r u m o r i g i n a l e p e c c a t u m 'i n , B a p t i f m a t e f i o i -
uitur, cur mortis huius fupplicio teneamur î His pb-
ie&ionibus ratio prolata rèlpondet. Sic enim de his
Doctor egregius Auguftinus loquitur dicens : Ad hoc recur
mona
turctiatri '
iuftirc
D
A-Jguft.
linquitur animæ expérimentum feparationës acprporej
quamuis ablatoiam criminis nexu, quoniam-firegene-
ratioUis {àcramentum continué fequeretur immortali-
tascorporum, iplaiideseneruaretur ,..quae tunc eft fides,
quando in re non videtur.fiidei autem robore atque cer-
tamine,in maioribusdütaxat£etatibus,etiamortis fiiérat
timor fuperandus:quod in fàntftis mattyribüs maximè e-
mkuit. Cuius profeélo cettaminis effet nulla vi6lo-
ria , nulla gloria : quia nec ipfiim omnino eflet cer-
tamen, fi poft lauacrum regeneratioriis iam fanifti non
pofient mortem perpeti corporalehii Çum pârüulis au-
tem baptizandis, quis non ad Chrifti gratiam prppterea
potius currerft, néà çorporc folueretur? âtque ita non
inuifibili prasmio probàretur fides.-fed iam nec fides eflet,
confeftim fui operis quaerendo &fumendo mercedem.
Nuncvero maiore &mirabiliore grâtiafaiuatoris, inv-
fumiuftiti*, peccati poena conuerfaeft. De hoc quoque
itadulianus Pomerius ait c Idee regenerati hinCadæter-
nani beatitu dî nem tranfire fine carnis motte nô poflunt*
quia non præfentis eft vitaelëd,future omne bonum quod
in eiSvSacramehtajquibus regenerantur cfficiunt. Et vti-
qiie fi fpefalui fiunfcquicunque faluantur,&fpcs non tern
poralisyrtæfed^ternaeeft: nonfpealiqua faluarentùrtev
■ »enemtiinÇhrifto,fi non ad æternam beaçitudinem con-:,
equendam, quae non videtur , cui militât fpes : fed prompter
Hajic vifibilgm vitam fine termino poffidendam jv i-
derétur velle in Chrifto renafci: atquedtanec fidelesef-
fent, in quibus nulla effet inuifibilium fides, &adbpna
inuifibiliapromerenda tèpidi rêdderentur huius tempo-
risamatores.
Quodpraflojint Àngeli quando homines morïutitut.à
BVm imminente morte, animæ àcorpotè feparan-
tur, Angelos ibi adefle fatendumeft, quiexeuntes
acorporibus animas iuftotum fufeipiant, & piorutn re1-
ceptaeulisintrodueant* Viide cumin Éuangéliomehtio
ditfitis&I^zari pauperisàgëretur, ficfcripflimeft: Com-
tingit mori inopem ilium *, & deferriab Angelis in jinum Abraha.
Qua; fen re n tia veriffime confirmamùr, quod in feparati-
Gnefantftarumanimarum> Sf'egreffu acórpöre, Angelb--
rumfemper habeantur excubiâe. Nam & fanótus Augu*-
ftinus éx ilia opinione difterenS, qua%oluit oftenderej fi
feiant mprtui quid agant viui, hoc quoque indifputatio-
neprædiblæ quæftionis interferensait: N ifi enim effent.
Angelipoffent intereffe viuoriim & mortuorum locis.no
dixiffetDominus.Iefus. Gontingit autem inopem Mum mori)
&ejjerriab Angelis infinu Abraba. N une ergo hicjuunc ibi e£*
fe potuerunt,qui hinc, illuc,quc dominus voluit abftulê-
runt.Item idem Dodlor in libris de trinitateficdicit:QuiA
cun que de die in diem proficiendo renoua tur in agnitio-
neDei iuftitiaque ac fanâitace, vefitatis transfert amo?
rem de te mporalibus ad æterna:In quo profedfcu 8c accef-
lb, ten cn tqm mediatoris fi d e m cu m dies vitç huius quëm
quecompererit, perducendus.adDeum quern coluit, 8c
}b eo perficiendus éxcipietur ab Angelis fandlisî incor-
ruptibile corpus in fine feculi non ad poenamfèd adglo-
riamrecepturus..
f>e tirnoremortis corpored-,
G a Pi X I .
MOrteitt carttisomnishomo timet: 8c mortem ani-
pauci. Pro morte carnisi,qu?e fine dubio qu^n-
doqiie Ventura eftjömnes curanc ne veniat; inde eft quod
laboranc, laboratur ne morjatur homo moriturusj & noii
lab ora t ne peccet homo in jeter num vidurus. Eteum la-
borat ne mariatur,fine caufa laborac,Id enim agit, vt mul
turn mors differatur , lioh vt euadatun Si autem peccare
nolitjfionlaborabit* &c viuetin sternum. OfipofTemus
excitare homines,& cum ipfis pariter excitaritvr tälis efte-
mus amatores vita per manen tis, quales fumus vita fugi-
entisi Quid non facit nomofub mortis perfculb conftir
tutus? Gladio impendence ccruicibus, prodiderunt homines
quicquijd fibi vnde.viuerenc referuabanr.Quis non
continuö prodiditne pjercuteretur, & poftproditionchi
fortafle percuffus eft? Quis non continuovt viueret, pfo-
derevoluit vndeyiueret: eligehs vitam medicantem, qua
celerem mortem? Cuidi&umeft, nauiga ne moriaris, 8c
pigerfuit? Leuia Deus iubet, vein sternum viuamus, &
obedire negligimusi non tibi dicit Deus, perde quicquid
habes, vtviuasexiguo tempore in lab ore folicitusi fed da
pauperivndehabes> vtviuas femper finelaborefecurusi
Accufänt nos amatores vita temporalis, quamneccuin
volünt,nccquamdiuvolunrhabent.Etnosinuicem non
acculamus, tarn pigri, tarn tepidi, ad capeflendamvicam
aternam,quamfi voluerimus,habebimus, cum habuc-
rimus non amittemus. Hanc autfem mortem quam time-
mus, etiam fi noluerimus> habebimus.
De differentia timdrisiquarevnufquifqueeXpMet vtrum toterali*
liusßtflura genera mortium viuendoformidare,an
vnam ex his qua contigerit fufiinere.
. € a p . X I I .
QVid infcet eft, aicbeatifiimus Aiiguftinus, quo mortis
Augaft.
genere vita lfta finiatur, quando file, cui finitur,,
itferum mori non eogitur? Cumauteni vhicuique morta-
lium fub quocidianis vita huius eafibus innumerabiles
Tnortes quodammodo comminentur, quamdiu incertü
eft quinam eariim vehtura fit, quaro vtrum fatius fit.
nam perpeti moriendo, an omnes timereviuelldo? Nam
necignoro quam citius eligatur, diu viuere fub timbre
tot mortium, quam fcmel moriendo, deinceps hbn For-
midare. Sed aliud eft quod carnis fenfusinfirmiterpauh
dusrefugit,aliu'd quod mentis ratio diligenter enuclear
taeonuindt. Mäla'morsputändahon cft, quam bona vita
pr»ceflerit.Neq*, enim facit malaih mortem, nifi quod
fequitur mortemi Nonitaque multum curandlim eis qui
.neceftaripmoriturifunt, quidaccidat vemoriantur, fed
moriendo quö ire cqgantur. Cjtun igitqc Chriftianiho-
.uerint, longe melioiem mortem religiofi pauperis fuif*
fe interlingentiüm canum linguas, quamimpij diuitis in
pürpura&biflb,hoti?enäa ilia genera mortiumiquid mbr
tuis bbfueruiit, qui benevixerunt? Quid eftifta mors?
R elidio corporis , depofitlo farcinagrauis : fed fi alia
fardnaTibn portetur. De ipfa ergo morte Dominus dicit
: Mortem non vtdebit in aternum , quifermonem meum
feruauerit. - Non expauefcamus. iftam mortem i,. fed il-
lam timeamus qus grauioreft. Quodautem eftgrauius,
multi perueefe timendo iftam , iiAriderunt in illam.
j Dibtum aliquibus eft.: Adorate idöla » quod fi non fe-
' ceritisvincerficieminii’aut, qucmadmpdum illeNabu-
cho do nofpr d ixit, finonfeceritis , miiiemini in catninum:
ignisardentts. Multi timuferunt, & a,dorauerUnt, no-*'
lenses mori, & mortui funt, timendo mortem qua non
euaditur, incideruntin mortem, qham euadcrefeelid-.
ter pofient, fi iftam qua non-euaditut, infmuefter non
tirnerent. Natus homo es, moriturus es.' Quo ibis, vt
non moriaris? Quid fades, vt noil moriaris, vt Dominus
cuusneceffitate te mori tur u mconjColaremr, v ojun -
/caremori dignatus eft. Quando vides Chriftum mpr-
tuum, dedienarismori? Ergo moritürüs 'es, quoeuadas
G
Mala
Mots qua
H
loan. t.