fui infirmior fadfcus ell. Ac vero Theodofius legatis Io-1 Imperarores. Hæc lùfcipiens Bonifacius, & veliitipro-
antiisin carcere trulls, Ardaburium prætorem mit tit ad- 1 prio leruo Aetio credcns, accerfitys accèdere diftulit.
uerfus cum. Quern tyrannus apud Railennam aggreflùs
inclufit. Quo Theodofius agnito, Valentinianum g ra tae
fuae Pladdiæ filiura Caelarem effe&um, cum matre Au-
gufta ad recipiendum Occidentis imperium dirieit &
Alparem Ardaburij filium mittit ante eunl contra Ioan-
nem. Angelus aucem Domini apparens in habitu pafto-
ris deduxit Alparem & eos qui cum iUo erant, & ducit
eos per paludem inuiam , quæ Rauennæ adiacet, qua
Deusperuium operaçuseft., Et cranfineances peraridam ,
apertis portis ciuitatis inuentis,tyrannum quidem occide-
re: Ardaburium autem à vinculis ablbluerunc & Rauen-
nam crudeliter depopulati funt, eo quod illius ciues maxime
tyrannicæ parti làuiflènt. Caftinùr.1 vero magi-
ftrum militum damnant exilio » cuiiis fàâione arripuif-
lè Ioannes tyrannidem ' credebatur. Data Aetiô venia.
eç) quod Hunnî , quôs peripiüm Ioannes in adiutori-
rium acceperat, eius ftudio ad propria remeaflent. Va-
lentinianus igitur corifthïu totius Italiæ Imperator èffi-
dtur , itemque ex deereto Theodofij Augurais appella-
tur. Dum hæc gerùntur, Acfiilas nomine oppidum ^üal-
liarum à Gothis militari vi oppugnatum eft , donee imminente
Aetio , non impuniti difeederent. Sequenti
autem anno, ideft ,décimofexto imperij Theodofij, Ma-
runthas épilcopus Melopotamiæ nlium rçgis Perlàrum
Hifdegerdi à dæmonio vexatam lànauit. Interea Theodofius
imperator mul ta benignitate motus, licet Perlas
potentiflîmos vicerit , parcens tarnen Chriftianis qui
nabitabantin Perfide, pacem ampleâitür. Cuiiis rei gratia
mftrit legatos Helionem patricium > quesn valde ho-i
norandnm dice bat, 6c Anatolium Orientis prætorem;
Vararanes autem leiens fiiperationem luam, ,lufeepit le-
gationem : & ira perlequutio ceflauit, quæ in Chrîftia-
nos agitabatur. Victoria fiquidem auxilio Dei de Perils
collata, Romani plürimi pollentes eloqüijsconfcibebant
laudes Imperatoris. Cuius vxor heroico metro poema-1
ta mulra confecit. Erat enim eloquens, filia Leontij So-
phiftæ Athenienfis, à’pâtre omnibus ledtionibus erudi-
ta. Quam dum Imperator duéturus effet vxorem, Chri-
ftianam Atticus fecit épilcopus , & in baptilmate cum
prius vocaretur Athenias , Eudoxiæ nomen impofiiit.
Eodem tempore erant Gothi & aliæ gentes multæ ac
maximæ trans* Danubium in Hyperboreis locis habi-
Tune lmperatores Aetium quafi deuotum recipiunr,
& aduerlum Bonifadum Mauortius & Gabio mittùn-
tur. Qui dum Bènifacium obfidere parant, ab eo interém-
ptilunt. Rurfiis'éontra BoniEdum Suuldus comes di-
rigitur. Bonifacius igitur ftnriens le nonpolft tutb Africain
tenere, cçrnenlque fibi bericulum inftare,inpérni-
ciem totius Rèip; efferuefeens ; trànsftetans k Libya in
Hilpaniam ad Vandalos Alanofque venit. Cumq; Modo-
giftlum inueniflet mortuum, & filios eiùs GünthaAüm&
! Genièricum Imperium modérantes,hortatus eft vt Hèïpe-
! riam Libyamquîé'ih tres partes diuiderent; Qui polUciti
I lime vnicuiqueparti le vna cum iplôprindpàtqrbsiiritiôm-
I munitamèn in qüemlibethoftetn vlturos. IntaliBusergo
pfofëffibmbuâ' Vänäali ‘Alanique fretum tranimeantes,
Libyam habitaùerunt, & cün&am pene Affidâih’ ferro,
ftamma,rapfniscrudeliffime deuaftantes,iftfùpercatholi-
caih fideito Ârriafïa, impietate ( iùbuërtunt Sub hoc tur-
bîne b eatiiîlmus A uguftinu s i de quo præitiiftum eft,
Hipjpénènfis épilcopus, rieciüitàris lùæ mîhanr cçrrieret, i»
tertio eiulHeui'oblldiQnis meùîe, feptuagintà i& fèivitac ;
annis exp 1 e t-is, ex quib u s quad ragi n ta in deri catu leu epi-
leopatu tranlegerat,adChriftum perrexit. Eqdëmtèm-
pore quidam lènatus Romani amici Bonifâcij'falÊm accu-
îàrionem Aetij intimaueruntPlacidiæ, ofteridentes quo-
que & Aetij ad Bonifecium direétam pridera epiftolam,
quam ad eos idem milèrat-Bonifedus. At ftupefada Pla-
ddia Aetium quidem in nullo læfit : Bonifacio vero cum
iuramenris verbum mifit exhortatorium. Porro Gun-
thario mortuo , Geufericus Alânorum Vandalorunique
fàdus êft Imperator. Boriifièms ergo verbo lùlcêpto
contra Vandalos armatur exercitu magno fibi veniente
tam è Romaquam à Çonftantinopoli, cuius Alpar erat
raägifter.' Inicö autem contraGenlericum prælio, luperà-
tuseft Romariorum exefdtus. SicqueBonilàciuscum A-
fpare Rômam veniens, lîilpidonem dilïbluit, rei veritatë
monftrata, & accepta ab Imperatore magiftri militum'
dignitate. Qui cum relîftentem fibi Aetium prælio fix*
peraifet,paucis diebus interiedis morbo extin&üs eft.Por-
ro Africa caliter à Vandalis fubada eft. Tùnc&Martià-
nus qui poftmodum imperauit cum miles eflèt, & Alpari
deferuiret, viuusà Genferico deprehenditur. Aetius vero
cum depofita dignitate in^gro lùô degetet , ibique
tantes : ex quibus rarionabiliores quatuor lunt , Gothi eum quidam æmulus repentipo incurlu opprimeire tên-
fciUcet, Hypogothi,Gepides, & Vandali, nomen tantum l taflet, prbfugus ad Vrbem , atqüe illinc ad Dahnatiam,
6c nihil aliud mutantes, vnaque lingua vtentes : omnes
autem fidei erant Arianæ maligni taris. Ifti fub Arcadie
6c Honorio Danubium tranlêuntes , locati funt in ter-
ra Roraanomm , Et Gepides quidem, ex.quibus poftmodum
diuifi funt Longobardi 6c Auares , villas quæ
fiintcircaSingidonem6c Sirmium,habitauere. Hypof
;othivero poft Alaricum Romam depopulantes in Galias
abierunt, & quæ ibidem lunt obtinuere. Gothi àutèm
Panncmiam habuerunt primum: deinde decimo odauo
anno Theodofij imperatoris iunioris Tfiraciæ villas habi
tauerunt: & per annos quinquaginta & odo in Thrace
morantes, Occidentis quoque obtinuerunt imperium.
Porro Vandali Allants fibi lociatis,& Germanis,qui
nunc Franci dicuntur afeitis i tranlêuntes Rhenum nu-
uium Modogifclo duce, habitauerunt in Hilpania,quæ
eft prima Europæ prouinciarum ab Occidenrâli oceano.
ïntereæ Valentinianus non lolum Britanniam 6c Gal-
liam& Hifpaniam làluare nequiuit,lèd & occidentalem
Libyam , quæ videlicet regio vocatur Afrorum, amifit
hoc modo. Duo præcores erant quos diximus, Aetius
& Bonifacius, quos Theodofius pollulante Valen-
riniano Romam direxerat: Cumque Bonifacius princi-
patum occidentalis Libyæ, percepiflet, & apud Airicam
potentia gloriaque augeretur,inuidia flammatus Aetius
accufàtipnem facit aduetlùs Bonifacium , tanquam re-
bellionem meditantem, 6c obtinere Lybiam lâtagentem:
& hæc quidem Placidiæ fàtebatur, quæ fuit mater Va-
lentiniani. Cæterum Bonifacio feribir : fi accerfitus fue-
ris, accedere noli, ineufatus enim e s, & te dôlolè vocant
deinde in Pannonias adHunnosvenit:quorumamicitiis
&auxiliisvfus, pacem principùm Aetius ciim rëcèptuin-
terpolacæ poteftat^s obtinuit rneemulto pbft Patriciatus
etiam dignitatem adeptus eft. Poll eam igitur i quæ præ-
mif^ eft , Africa cladèm , data per Trigetiufti ad habi-
tandum Vandalis Africæporcione/pax cum eifdem ne-
ceflària magis qùam vtilis fàdta eft. His etiam temporibus
Gundiearium Burgundionum regem intra Gallias habi-
tantem Aetiuspatricius bello obtriuit, pacemquë ei lup-j
pheanti conceflir. Interea Gotbi pacis placira perturbant
, & pleraque municipia vicina fedibus lui s occupant.
Cumqùe effent oppido Narnienfi maximeinfefti,ciueP
que eius extrema obfidione 6c fame àflligerenc, adueniens
comes Litorius holies in fugana conuertit, & ciuitatcm
allara frumenti copia à fame liberauic. Dehinc anno lè-
quenu bellum aduerlum Gothos Hunnis auxiliantibus
geftum eft. Hàc tempeftate Genlêricus àpud Airicam
intra habitationis lùæ limites, cupiens Catholicam fi-
dem Arriana impietate lùbuertere t quôfdam noftro-
. rum epifcopos earenus perfequutus e ft, vt eos priuatos
I iure bafilicarum lùarum,etiam ciüitatibus pelleret,cum
I iplorum conftantia minime fnperbifllmi regis terroribus
! cederèr. Circa eadem tempora multi Iudæorum in Crè-
ta Chriftianifadi lunt propter huiulmodt palfionem.
Quidam Iudæus feduiftorfinxit femetipfum eflèMoÿlèn,
& t oeli tus deftinatum, vt Iudæos illam infiilam habitantes
per mare deduceret,iplùm lècflè diccns, qui olim filips
Iftaelpèr mare rubrum deduxerit. Circuibat itaque toto
anno vnamquamque illius infùlæ ciuitatcm, fuadebatqm
Iudæ
Iudxis vt crederent, monens vt omnes pecunias atque ■
poflcflïones relinqiierent, Cum eo vtique dedmftiper fic-
cum mare ad repromiffionis gaudia petuenirent. Atilli
hac fpe capti, omne.opus proprium negïigebant, con-
temnentes etiam poflèffiones luas,& dimittentes eas qui-
bulcuinque perlonis. Cumqtrc veniflet dies, quanxdefi-
gnauerat Iudceus lèduólpr ille,co prscodente {èquebantyt
omnes cum coniugibus & paruis cEtatibjis • Deduxitque
ad quandam rupem decliuius incambentem, iuflitque vt
comatumfchematefemetiplbs inuoluerent. Hoe ergo fa- \
ciebant priores: & cum yenirent ad rupes,repente mprie-
bantur, tam dilaceraci acutis rupibus, quam in aqua ne-
cati. plus ramen moripotuerunti nifi proui4^nce
quidam viti Chriftiani luperueniflèncpilcatores atque ne-
gotiatores: quialips cumnecarentur eripientes recreaue-
runt, turn malum fineftultirix lèntientes: alios ne lemet-
ipios ia&u interficerent, tenuerunt, jramciantes eorum
mortem qui primo ceciderant. Qui etiam cognolcentes.
fedudionë, culpant fe eo quod fccile ei credidiffent. Cumque
voluiffent ilium fedudorem perimere, comprehended
nequiuerunt: repente namque dilpacuic, dedieque
fufpicionem quod fucrat olira dxmon erroneus, huma-
nofchemate circumami&us. Pro hac i taque re atque paf-
fione multi tune Cretenfium Iudseorum ad Chriltianam
conuerfi funt fidem. Intereaincendium in*ciuitate Con-1
ftancinopolitana fadlum paujatim peruenit ad thermas,
quae vocantur Achillea: deinde ad locum qui dicicur Pc-
largusjita vt Nouatianorum comprehenderetur, eccleiia..
Tune f^rtut Paulum Epifcbpum eorum intra flarnmas ec-
clefi® reftitiflè, lupplicantemDeo, nc ecclcfiaparitet cre-
i^cetur. Qui locus ereptus èft,& hadenus X V / . Kal.Se-
ptemb.apud Noua’tianos cplleaip. elebratur. Hunc tainc
locum non folqm Chriftiani,fe4 ;etiam pagan/yenerantur.
Exigit nunc locus edicere de hac h«ereli vnde exorta v ide-
atur. Nouatus igitur presbyter ecclefia: Romans, qui
propter peifcquutionem qu s fubDecio fueratfa«fta, ft e-
pifcopum facere, 6c Cornelium volpbat eiieere, faciens
oblationes & dilpertiens vnicuique pprcip^ieni.&rradens
hociurarepro benediptionemiferos homines coegit, tenens
vtcamquemanumaccipientis,&nondimittens , dp^-
neciurans haec dicaf.Iura mihi per corpus ,& languinem
domininoftri Iefu Chrifti, quodyiunquam ahquandto me
derelinquas, & ad Cornelium redeas. Et infauftus homo
non priusguftat, quam fibianteamalsdicat : & pro epvt
dicatacceptopaneillo,amen, dicit, Vltenus;nonredeam
ad Cornelium. De hacreligione volens Imperator Cön-
ftanrinuspaciftleccleliias» Acefium eilcopum ad concilir
pm Nicenutn éüöcaiüt. Qgem pqft derinitioiiem fidei re--
quifiuit»’ fitSeipieconfentiïecinfide , Sedecreto,Pailhalis
feftiuicans. Atille.nihil, inquit,noui ó Imperator. qood
fynodas definiuit. Sic enim olim .^.itempqnbus Apofto-
lorumipfcpercepi, & terminumfidei)& tempus Palcha-
iis feftiultatis.. Porro Imperatore denuo requirente: Cur
ergo te a commpnionc feparas.fille eaqux fiïb Decio gefta
iqqt.replicaifit, «c fubrilitatem acerbilfimx regulïdedii-
xitadmedimo,,dicens , qujanonqpoiKAtec^ . qussA
baptifmapeccanrjpeceatoquodadmortem eiTe fcripmra;
dioin* pronunqiant» communicatione liaameiitomb)
fieri dignos: fqi iSiitandos quifieinadp<ïqitentiam,rpem
Töp^ iflvinisq9niifap:rdotibqs,fidal);qp;folttmmo:
dolufiinere.qmjpotcftatem habetpeccata dimittere. Hxc
cam'jbxiflèt Acefius, Impqratpr aib O Apefi pone fcq)am.
& ripoteaaTcendere in cceliim folns, afcende. dgirnr Va-
lentinianus Augufitis Conftantij & G»ll* filittsad TbeO;
dofiiim principcm fuum conlbbriuum Conftantinopolim
profedus eft, filiatnqueeiusEudoxiam noinine, quam li-
bi Eudoxia genucrar, in matrimoninm accepit, & Ro-
njaintedut,xpnfnUtuIfiodpri&fienaroris. Sequenttve,
rpanno ThepfiofiuSïJiinperatpr.fiiitioxiam-vxorqm lfiam
HierpfoIynriu^rnifitgratificpaJaymbospblaturarnDep.
| Q uje plurima doqaecclefiis contpÜt,&adoraasta.m ftpr
d a cnice, guan> colendis locis,reuetla eft ad regalia. Tri-
[cefimQ'4e*h^e A p e r ij T hepdofij anno, terrsmocus ma-
; gift fa^funtCpuftaurinopoUpe^quatuor^enfes.Lra vt
i riraentes By? apt* j extra ciuitatcminlocp qui,dicitur Cam
Biblioth. Vet. Patr. Tom.i.
pus, effent perftucrantes, vna cum epiftppo adDçum pre-
cibus & litaniis vociférantes. Quadam ergo-die,fludu*
ante terra, 6c pmni plebe attendus clamante kvm
circa horam. tertiam omnibus videnribus à diuina conti-
gitvirtute fuftolli quendamadolefcentulum inaerem,&
audiri tfiuinam vocem admonentem cum Epifcopo ac populo
nunciare, vt litanias fic facërent 6i dicerent, fandus
Deus, fandus fortis, fandus immortajis, mifcrere nobis,
nihil aliud apponentes. Proclus au tem Epilcopus haclù-
fcepta litania, præcepit populo (iç facere, & ftatim terræ-
motus cefïauit.
Porro beata Pulcheria luper.miraculavna cum ftatre lii-
pramodum admirata, lanxit per vniuerfumorbem diui-
nurn hunc pfallere hymnum : ex tune receperunt omnes
ecclefiæ per fipguios dies hunc canere Deo. Per idem
tempuspiratæmultas infulas, præcipueque Siciliam, depopulati
lunt. Inter hæc Litorius, qui ftcunda ab Aetio
poteftate Hunnis auxiliantibusjprçerat,dum Aetij gloriatfi
luperare appétit, dum que arulpiçum refponfis &dæmo-
mun fignificationibusndit.pugnam cum G o this impru-
denter conftruit :.ac primum magnam hoftium ftragem
dedit: poftmodum fuis pene omnibus trucidatis, ipft à
Qothis tuipitercaptuseft. Pofttemo pax cum hifilem fad
a eft, cum eam Romani poft huiuslaehrymabilis belli
perniciem, humilius quam vnquam antea poppftiflènt.
Aêmöitaque in Galjijs rebus quæcomponebanturj inten-
tp.Genlèricus, de cuius amicitia nihil metuebatut, Çaf*
thaginem dplo pacis inuadit, oninefque opes cius^excru-
ciatis diuerfp cprmencorqm genere ciuibus > in iü$ fluim
verrit,nee ab ecclefiatiim defpoliatione abftinens: quas fa-
-cris vafis exinanitas, & facerdotum adminiftratiohe priua-
tas,ndn iam diuini culmsipca, ftd fùprum iuffit elft ha-
bitacula:inyniuçrlù.mcaptiiji populi ordincm læuusjftd
præcipue nobilicati & religion! jnfçftus, vt difterni omni-
nonpiipoffithomimbus magis anT)eo bellum intuliflèt.,
Igitur Carthago^ y âdalis hoc modo capta eft, ^pisquiiî-
gentis odpgintaquinq; cuolutis, poftquam Romanp çcp-
perat iuçi parère. Deinde annp ftqu^n^ Gehftricgß
Siciliamtranfiens, duin magnisyeam calami taîibu s aflligfc-
ret acccpco nuncio de Sebaftiano, qui ab Hifpauüs ad A-
iric^?n tenderer: celeriter Carthaginëm rediit,.ratus peri-
cuïpfijm libiac fuisfore , fi vit beüandi peritus rççipiçn-
dæ Carthagini incubuiflet-, Veium illeamiçùm fe magis j
quam hoftem videri volens,dum de regis barbariamicitiis i
imptouiftprælùmerent,infelicimorte peremptuseft Poft
hæc Imperator Theodofius bellum confia Vandalos mouit,
Ariundo& Anfilaatq; Germano ducibus magna cum j
>/iafle:diredts. Qui lohÿ*.cnndadp.riibus negotium diffe-
renteSjSiçiliæ magisvqneri quam Afiicç prandio fùere.Per
hæc tempot%Attila 'çex Hunnorum , vir fortis atque là-
perbus , dum cum fratre Blebalùper Hunnos prinçipare-
tur, Thracias & Illyricum læua depopulation va^bat,
omniacaftella 6ç ciuitates in feruitutemredigen.s ,pr«ter
Adrianopolim & Heracliam , quæ quondam Perinthug
vocàbatur. Tune exercitus Romanorum qui in Sicâlia mo-
rabatur , ad defenfionem orientalium prouinciarum re-
uertitur. Cogityr ergo Theodofius legarionem Attilæ
mittere, &lèx milialibrarum eiproreccflùpræbens ,mil-
lelibrarum annuum trib,utum peçjqluere: pollicetur. Sub
his fere dieb., tamllrnbilirerræ nîotu Rpmaçoncuflà eft,
y-t plurimæ ædes eius & ædificia corruerint. Britanni
itaque de quibus præmiflùm eft, cumirurfus Sçotorum
Pidorumqj incurfionib.premerentur, mittunt Aetmcpi-
ftplamlaçhiymis ærumnifque plenam.eiiilque quanto.çius
auxihym efflasitant. Quibus dum Aetius minime annuift
fet ,£o.qyodlçontraivicmos hprfeS oceupatus exiftetet,
quidam Brii-2unorumfttenuqrefiften.res hosabigunr, quidam
yerpcpa&i hoftihusiùbi jciuntur., Denique fubaâam
Pjifti exfremam; eîufdem infùlæ,partem,earn fibi, habita-
tionem fecere, pec vitra exin haclenus valuerunt expelli..
At vero refidui Britannorum, dum continuo Scotorum
impetus formidarent , yhra iam de Romanorum pr*fi-
dio diffidentçs, Anglorum gentem cum fuo rege Verti-
gerno ad defenfionem fuæ pattiæ inuitauere: quos. cum
amicali focieute exceptos , verlà in contrariunj vice
•' ■ • ...... Y j a . . hoftes