200 Pauli Aqiàlegenfis Diaconi
legatos follicicari nonpoterat quarta pàrtcregni promiflà.
Tunc cum vicinâ caftra ipfe & rex h.ibererit,mcdicus Pyr-
rhrnoéte ad euni renie, promûtes veriènd fe Pyrrhum oc-
cifurum,fi fibi âliqüidpolliceretur. Quern Fabriciusvin-
£tum reduciiullit ad propriam donium, Pynhoque dipi,
qu« centra capureiiis medicus fpopdndiflèt.Tune rex ad-
miratüseumdixilleferrar.-Ilteeft Fabricius, qui difticilms
Koneftate,quam fed à cum! (uo auerci pëtèft. Pyrrhus vero
fraftusbelloiAgathocie rege SyràëülâfîoriiQrtud, ad Sidi-
liaeaccerfitus imperium Syrâculàs conccffit. Fabricius vi-
KisLtfcahis & Samnitibus triumphàuit: SedRoftiano-
rumm>feria nullis cellar induciis. Confumitur morbbruhi
mails intcrcapedo bellorurri: & curri fo-ris ceflàtrir àpLe
lio.agiturinrrorius ira de coelo. NarrîFab d Gürgiteiteru,
C. Genutio ClepftnaColfi peftilenriagrauis Vrbëmacfines
eius inuafit. Quæ cum ©nines aim præcipue mulietes
£ecudefq; corripiens, necatis in vtëro foetibus futura proie
vacuabat.&immaturftpartubus cnmpericulomatrùm eX-
torti abortus proiieiebantur : â-.i to vt defùtiira fucbeifio,&
dofuturüm aniotantium gfenus ademprovitalisparruvUgi-
timoordinè crederetur. Cdnfii'esddnde Curius Denra-
tus, & Cornelias Lentulus aduerfus Pyrrhiim miflî Funt.
Ihtered rëuétfitm ëx Sicijia Pyr.hum Curius Deritatus
Cof.ëxcepit, terri u m pj bellum concra Epiro:as apu<j Luca-
jniàmin Atufiriiscàmpisgeftum eft. Iraq; primo concudu
cum Pyrrhi milites Romanorum inapreflîonë. trepidafent,
&circiimFpe6tantes fugani be'lo cedërè molirenturjPyr-
rhus'dephantes-exFublidiisiu/fitindiici. RomanialTiieti
iampugnareGÙmbeluis, cü malleqlos ftappainuolut.isac
pieeoblitos, vncisinfiiperacuei tenaces præparauiflènt,
eôfq-, ffammatosin ierga beluarum turrefq; vibrarent, non
difficile ftirentes ardentefq; beluas in eorum cxcidia qui-
bùsfiibfidiaFuerant.retorferunt. Oildginta milia pedi-
tuminiftoprælidbabère regem dicurit equitumverofeic
milia.. Ex-His cælà referüntür viginti tria milia,capti autem
fimtquadringctitf. Ipfeà Tarent© fuganisiëalWeius capta
filht. Curius in eorifhlatti triumphàuit,primulque Rorri«
Elèphantos quatuorinduxic. Pyrrhus XV. anno <J&am Ve-
qecat ab kalia, viébtts aufiigit, qui port ifiiiiragr auiflïriiaq;
bellaquægeflîc in Græcia apùd ArgdS Achaiæ flore ntiflir
ma vrbem, Spafrani regni âuiditatc feduéliis,(àxo iélùs dc-
cubtiic; Cuiu' pollex de dexterd pede lerri; dio erat,fi cqius
renestuirtentes éo tergiflèt. Qui cum ab Antigono vidlo-
reiulîtis effetexüfi, fîcarfit, vtidëmpol'ex igmirtiienire-
tur inta&us. QuidigituSaureo loculd incluras eft | 8c zn-
riquiflimo templo Dodonæi louis conditus eft. Hoc tepo-
reapudludæos pontifex maxiinus Siriiori Oniar filiuscli-
ruiticui cognométüm liiftüs fiiit.Tüm tjiïbq; apud Rbma1
nos Sextilia virgo vcftaüs conùidâ aàntnataque incefti, atj
povram (.ollinamvma uefolÏÏieil. An Ho ab Vrbe condita
C GGGL X’X; Tn rentini Pyrrhi m dàdcôberra iter uni noua
aduerfumRomanos afrtia iolliciraiif. Carthag nenfîuih-
queauxilià per kgatôs-poFcunt &accipiunr. Côlettopræ-
lip viccre Romani. Ibiiam rime Carthaginôniès quamuis
nond u m-hoftesàdiudicati j vinci tamçhà Romanis lebûF-
Fé fènfe'rût; Seqtienti anno,magnàm vifcërum ûiorum par-
teni (êuëritas Rômana concidit.. Nani adiientante dudiini
Pÿrrho oétaualcgiodiftidens Rom^n^rpei,n6ùUm feelus
auiàyReginenfèsomnes quib. tunafijblidio præerar,ihter-
Fejcitiprçdam fibiomnem atq; ipllimoppidum vendicauiri
Hocfàcinus in-ramlceleratds deFè6tdres.punieridüm, Gè-
nurio CoFinflum-eft: Qui oblelIaRcginoruvrbe ca.ptjHq|
omqib; ipfè quidem in fdjqtios perFugàs & latrones cXer-
cuit digna fiipplicia, Romanos vero mificesjntegræ legid-
nisRomam miiît,qni iu (Tu popu 11 i n medio Foi1 *virgiè cçfi
Funr feairiqj percuiri.Tune fibi vi&eftRomavincere,çum,
legioriem luam integram ociidir,qU<e proFefto finedubio
viftafuiftètfi éâ hoftili gladio perdidmèc C. FabridoLuF
cino, C. Claudio CaflinaCofiT legari Àlexaivdrini à Ptole-
m*o mifli Romam venere, & àRomanisamiciri im qu'am
petierâtjobtinueruc. Annoab Vrbe côdira'CCCCLXXl.
oblCoena& dira piddigia,vel vifaRomæ vel nunciata (imt.
Ac aedes Salutisiébifulminis diiTôluta, pars-mûri Fu b eode
locb de coslOjVt dicunc,tabla eft. Lupi très an ce luce m in-
greffi Vrbem lèmefiun cadauer intulerunt, lparfunique
membratim iri Foro ipfi ftrepku homin :m excerriti reli-
querunt. Apud FormiammulrisiblibusFùlminummoenia
vndiqueambuftàdc diifi>lutafunt. Apud agrum Calenum
repente flammajciflo hiatu terrae erublaca, tribus dieb. tri-
buiq; hodrib.terribiliter ëxaeftuans, quinq; agri iugeraex-
haufto pënitus vbettatis fiicco, in 'cinerem extorruit, ita vt
non fo um fruges, led èc arbores cum iinis ftirpib. abfum-
pfillerëlèratUr, Sequentiab hincanno, Quintio Guione,
& Fab'io PiÛoiëCofFPicentes belium commpuere.Gon-
Fules P.Seiriproniuv,& Appius Claudius aduerfiim Picen-
tes duxerunr excrcitum, & cümdirêéfi intraiaâiittuëli
vtræque dries corifti: ilïcrit, repente itaimrhanitër cum ni-
ibio&hdtreridoFragore terra tremuir, vt ftupore miraeü-
li vtrumque pàueFablum agitïen hebe.ceret. D uattoniti
vtrique pepuli hæfitauere,prçiudicata ineepti conlciçnria.
Tandem procurfu concitato inierccertamen. Trifte adeoi
ift.id B| Hum Fiiit,vt mërito dicatur tantum humanum làn-
guinem Fuiceptura, etiaaimgemituhbrrifonö tuile térra
tremu.fie; Romaniautetn pauciadmodum eoprælioqui
ëua«ere. vicërunt, de dç his triumphatum eft. Côdi .æ à Romani,
ciüitates A riminum in Gallia,& Beneuentum in Sa-
nio. T une etia à Ro raariisG coton inuaditur. Aiino ab Vrbe
'condita CCCCLXVII. inter multa prodigialanguis è terra
lac vifitni eft manare de ccelö^Nam & plurimis Icaturiés
è Foncib. criior cftluxit, & dé nubibus guttatim in Fpecem
pluuiæ labié dimiflo diri,vtipfis vifüm eft terrasim bres ir-
rigaucrunt. M. Attilio Regulo,L.Iulio Libdiie Cofl.Salen-
tinisin Apulia bellum indiblum eft, captique lime ciun ci-,
uitate lïmulBrundu(ini,& de bis triumphatum eft.
Ciini iàrri darum vrbisRomæ nomen eflet,arma tarnen
extraltâuàm mota non Fuerant.Vt ergo cognolceretur quç
copi« Roihanorum ëflent,cenlùs eft habitus.Turn inuen-
ta lune capita eiuium ducenta nonaginta milia trecenta tri-
ginta quatuor, quànqüàm a condita Vrbë nunquam bella
ceflalFent. Eo temporëCfirthaginenles date» adiierfumRo-
manos auxilibTareritinis,cum pèr legâtbs àSenatu argue-
rentur, turpiflimam riiptiFoederis labern præfumpto accu-
mulauereper:urio.Tunc etiam VulfinienlèsHetrulcorum
fl oren tilîimi luxuriæ poena p erièr u n t.Nam cum licéntia in
côlùe tud i n e pr çrogata Feruos luos palïim liberos FacerënC,
conuiuiis allegarent,côiugiis hbneftarent,Libertin! in partem
poteftatjs recepti, pleni tudiné per Icelus vlùrpare me-
ditarifunt.-Sdiberacilëruirutisiugo Umbicu dominationis
exarlcrunt; de quos domines lubdiri æquanimiterdilexe-
runt.eos iam liberi,quos dominos fuiflè meminerant,exe-
crat i Funr.Itaqj conlpirantes in facinus Libettini, cjiiorum
tan ta nian HS ruit,vt fine ëôtrouërfid iupeliof es e(îènr,cor-
reptamFub taritummodogërieri vrbëmVendicant, pat i-
monia, coniugia dominorum fibi per Icelus vFurpant,ex-
torresdominos procuiabigunt. Qbi m-ilèri exules egéfieF-
que Romam deferuntur. Vbi oftentatamilêria qucrelaqi
defleçà,pei: Romanoriim Feueritatem,& vindicari lünt, «
refti tu ti. A nnqabVrbë condilàCCÇCLXXXlpeftilehtia
ingensapudRomam eoflàgrauir,cuius acrocitatem iign:h-
care contentHsfum , quia verbis axplicarenon polfum. Si
enimipaçium tempotis qüo mâfi t in qüiri tur,vît ra biciïn iu
vaftandoporrebla eft: fi depopulatio, quam egei it.cenfus
indiblus ellyqüi no quantum hominû deperilFet, led quantum
FuperFuilletJnquireret.fi vioJqtia, qua afFecerit,S ; byl-
linilibti telles finit,'quieam ccelefti ira impolitamrëlpon-
derünt. Sednequenquamquafitempcllatëcauil ationis
offendat, quod Sibylla quafi iratos deos uixerit, nos irai»
coeleftem diXifle videamur:& âudiat & intel!igat,q uia hçc
ctfi plcrunquepëraerias poteftates fiunc, tarnen fine arbi-
trio om nipoténtis Dei omriino non fiunt. Eodcm tempore
Caparroniavirgo veftalii incefti reâFulpédio pcriit,cor-
ruptor eius conlciiq; ferai luppliciisaflëbli lùnt. Annoab'
Vrbe cqndita CGCCLXXXII1 . Appio Claudio, QJnilu.o
ColT! Mxmerrnis quorum Meflànauobiiis Sicilia: ciuiras
era t , 6c anxilia contra Hieronem Syraculànu regem & Poe-
noium copias Hicroni iunblas petierant, Apprum Clau-
dium Cof.cum exercitu mifere Romani: pugnaq; commit
là Appius Claudius de Poenis'& rege Si cilia; triumphàuit
Hieron.lnlèquemi anno M. Valerio,& T.OtaalioColïïin .
Sicilia à Romanis res magn« gell« limit. Taurominitani, j
• Cacinen- I
Hiftoriarum L ib er IL
qexic/Attijius ReguliisCoFin Africa remanfic,bellumÇar-
thaginenfib.inftruxit, conrratres Carthaginenfiumduces
dimicâs,id.eft,Aftnibales duos &accitumëX Sicilia Amil-
carem,attoCi ffimutircum eis bellum geflir,in quo cela funt
Carthagmenfiuba dçcem & 06I0 milia, captiuauit quinq;
milia, Decem 6c odoelephantescepit,o<ftoginta*&:duas
ciüitates in ded> cionpm accepit. Iter cum exercitu âciens,
haud procul àflumine Bagrada caftra pofuit : vbi cum plu-
rimos milieu aquandi neceflitatead flumen delcendentes,
lèrpens miræ magnitudinis deuoraret, Regulusad,expu-
gnandam beftiam cum exercitu profeétuseft. SedniKilin
* tergoeiusprolîcientib.tiacülis, atq; omni telerumiaôluir-
rito,.quæ per horrendâ Iquamarum cratem quafi perobli-
quarh leu tord teftudincm làbebantur, mirumq; in modu>
ne qorpus læderenr,ipfQ corpore pellebantur,çum iiifiiper
magnam multicudine morluùmcôminuiimpetu, propter
anhelicum etiam peftiferum exanimari videret,baliftas de-
ferri imperauit, per quas murale làxu Ipin« eius incuflùm,
com pagem totius corporis loluit,ac mox circumuenca telis
facile oppreflaeft.Corium autem eius Romam deue&um,
quodfuilîè centu viginti pedum Ipacio ferunt,aliquandiu
^cunélis miraculum fuit.Igitur Cartfiaginen/ès fraéli bellis,
& çladib.exinanici,pact m à Regulo popolcerurit.Sed cura
in: olerabiles & duras pacis côdiçiones audiffent,tutius rati
lélè armàtôs mon, quam milèros viuere,precio non lol^m
Hilpanofum yel Galiorum auxilia, qu« iam dudum pluri-
mahabèbantÿled etiam Grscorufn coparanda duxerunt.
1 càq; Xan thippum Lacedæmonibium regem cum auxiliis
accëi fitum,ducem bello pnefecerut.Xan thippus inlpeâds
Pcenorum copiis > atq; in campum deduââs,longe in nje^
lias nuira to apparàtu, pugnam cum Romanis conièruic.
Ingens ibi Romanorum virorum multi tudo fuit. Nam cri-
ginta milia Romanorum miiitum in ilia tuiic congreflîonC
proftràtafunt.Rcgulus ille,dux nobilis cum quingentis vins
captus eft,& in catenis conieâus. Decimo demum anno
Punici belli, nobilem Carthaginenfib.triumphqm præ-
biiiç.Xanthippus tam audacis fàtli cbnlcius,rerum inftabi-*
liiim mütationem timens,ilico exAfricamigrauit in Græ-
ciam Hactempeftate PcolemæusPhiladelphusIudçosqui
in j£oypto_eranc,liberos elfe permific, & valà Eleazaro po-
tificiHierolblymoru votitia tranlmit-tçns, diuinas Icriptu-
ras in Grçcam vocem ex HebrçalinguaperLXXinterpre-
t es transferri curauit,quas in Alexandrina Bibliotheca ha-
buit,quam fibi ex omnigenere literaturæ côparauerat. Igi-
tur M. Æmilius Pauliis,Seruiusf uluiusNooilior ColTau-
Catinenlès, & prætereà quinquaginta ciüitates in fidem
accept«. Tertio anno in Sicilia contra Hieronem Siculo-
rum regem & Poenos bellum paratum eft, ab Appio Clau-
dioCbf.qujtam celeriterSyracufimos Poenolq; lùperauir,
vt ipie qu oque rex rerum magnitudine perterritus, ante fe
nélum quam èogrelFuna Fuiflè prodiderit. Qui exin fra&is
virib.amiflàq; fiducia, cum omninobilitateSyracufanorii
pacem k Romanis lùpplex rogauit,iulTuq; Çôfulum dedit-
argenti ducenta talenta. Comules accepto argento,Àgri-
gentumadieruntSieili« ciuitatem, ibiq; præfidiaPoenoru
.operib.valloq; cipxerunt. Cumq;inçlulus eaoblidione le-
n;àr Hannibal Imperator Pcenorum.ad fiimmam egeita-
rem redaélus eflèt. Hanno diix noùus Carthagi nenlmm
cum eqùitib. mille quingentis 8c trigin ta milib. peditum,
triginta etiam Eiephantisex improuifo interceuit, expu-
gnationemque ciuicatis paaliFper diftulit,fed continuo ci-
uitas capta e ft-Foeni maxuno bello viéli &profligati,vnde-
cim elephantiin poteftatem redaéli, Agrigçntini iub corona
omnes veriditi fimt, & de his (ecundo Rom« triumphatum
eft, Hanniballèniorèxindefadlaeruptionécum
paucis difFugit. Quintoan îo Punici bëlli.quod contraA-
fros gerebatuç, Gn. Cornelio Afina, C. Duilio ÇolF. ciim^
Hannibal lenior oram Italiæ maritimâinftrudlaiéptuagin-
ta nauiü claflè vaftarer,Romani &ipfi çlaftèm febneari atq;
inftrui præceperunt.Quod DuihqS Çoficeleritçr impleuit.
Nam ultra lèxaginta^dies quam arbores c«I« eflènt,cétum
triginta nauium claflîs deduéla in an.horis ftetit.Cornelius
Alinà alter Gofi cum fedecim nauib.roftraiis, qua§ Lihur-
nas vocant .Liparen inlùlâ petit:vbiab Hannibaie quafi ad
colloquium pads euocatus, Punicàfraude captus atqueiii
viiiculis necatuseft. Quod vbi moxLïuiliùs alter Cofiau-
diuit,& iplè cum trigintanaiiibus roftratis, quas Liburnas
vocant aduerfiis Hannibalém profedlus eft. Cômilloque
nauaIipr«lio,Hannibaiamilfiinaui quavehebatqfjlcapha
lub.dliélus aufugit. Triginta& ynatiaues€iuscaptæ,trede-
cim merlæ.t ria milia hdminum occiià, lèpteip mijiacapta
referuntur.Nequè vliayitftoriaRomanisgratibi fuit,quod.
inuiéli terra,iam etiâ mari plurimum poflent.. Poftea Car-
thaginenfes C.Aquilip Fl oro, L.Cor'nëlio Scipione ColT
Hannoné ip Jbçum Hannibalis fiibrogatiim pro Sardis &
Corlïs defenlàndis hâiiali prælio præfecerpnt. Qui à Scipione
Cofivi&us', amiflo exerçftu iplè confërtilTholtib.lè
immi.rcuit,ibiq;interfeâ:useft;;àcipio Coriicam & Sardi-
nhm vaftauic,multaq; miliaihdecapriuorû^bduxit,trium-
phü cgit. Eodera anno cria milia lèruorutp ; &: tria milia na-
ualium Ibciorum in vrbis Rom« excidium çomürauerunt,
Huiu juuulbu, «x » xx/« ,VU1UW _____________ _ ditacaptiuitateReguli&clade ëxeteitusRomani,tranfire
&pifi matutata proditio confiliiimpræuenillèt, deftituta in AFricam cum clalïeftecentarum nauium iulîi,Clypeara
præfidio eiuitas lèruilimanu perilïèc. Anfioabhoc proxi- ! pecunt. EocoFeftimCarthaginenfes cumpariclaflevene-
mo Calatinus Cof Camerinam Siciliæ vrbem petés, terne- Lrunt^necdifFerripotuit naüale certamé.Æmilius Col. eenre
in anguftiasdeduxitexercitum , quas Pcènorum copi«' turn 6c quatuor naues Carthagineniium dimerfit, triginta
iamduoumpræftruxerant. Cui çum omnino nulla vel,ob- | eu pugnatorib.cepifÿprstcrea triginta & quinq; mihaho-
fiftendi.veléuadédifecûltas eflèt>Calpfiurhij Flammæ vir- Ilium autoccidic.autcepit,milites luos mgcnuprçdadira*
tute & opera liheratus eft. Quileifta trecentorum virorum uit.Romanorum autem nouem nauib.deprelüs, miüe c«-
manuinFeirumabhôâb.tumulumoçcüpauit,&infePoe- tumpeiiere milites.Confules apudClypeam^ftrapoFue-
nos omnes pugnando couei tit,donee Romanus exércitus runt.Duo Hannones Posnorum duces, co rurfus cum ma-
obfeflàs anguftias hofte non vrgente tranfiret. C«fi funt in gno exercitu venerunt.-pr«lidq; coniiiro nouemliuÜa per-
eo bello omnes, lblusCalphurnius,quàmuiscôfoflîi$.vul- , dideïunt, 6c lubatfta Africa tunc millet, nifi quodtanta ra-
neribus & cadaueribus obtenus, euafit.Hannibalféniord mes erat,vtdiurius exercitus expe^areno polÇt.Conlules
Carthaginenfibus iterumdaflî præpolitus.infeliciter cum & vi&rices claflès cum ad Italiam prædis onufti remearet,
Romams naualiprælio congreffus &vidus,ab exercitu Fe- j infandum naufragium circaSiciliampalfi funt. Nâ dequa-
ditionè orta,etiam lapidibus coppértus interiit. L.Mafflio dringends FexagintanauU>us,oélQginta vixabie&is onen-
Vulfone,M. Attilio ReguloColf bellum in Africam tranfi
latum eftconrra Amiicarem Catthag.ducem, Attilius Gofi
Liparé Melitamq; infiilasSiciliæ «©biles peruagatus euey-
tit. tolfiin Africam bellum iuflî transferre, cura trecentist
trigintanâuib^iciliampertierunt.QuibusAmilcarPoeno-'
rum dux,& Hanno claffi præfedlus occurrit. Çônferto na-
trali prælio,Carthaginéfes in fugam verfi, fexaginta ^quatuor
naucs perdiderunt ; Romani dginri düas amiferunt.
Vidores Colfiin Africam tranFueddlunt,primamquepm-
nium Clypeam vrbem in deditione receperuht.lnde Çar-
thàoinem petentes, trecenta aut eoamplius caftelladèpo-
pulàti Funtjinfefta Caccbagini figna circumtulerunt. Manlius
Cof. Africa cum viétrice cl allé difeedens, viginti & le-
ptém milia Captîuorum cum ingentib. Ipoliis Romamrebus
lèruàri potuerunt,neque vllô tempore tanta maritiraa
te mpeftas audita eft-Romani tamen ftatim ducentas naues
reparauerunt ,»neque in aliquo animus his infra&ior clad e
fuit. Hoc tempore nummus argenteus primus in Vrbe fi-
gnatus eft.v Deinde Amilcar dux Pcenorum cum exerci-
biinNumidiam Mauritanjamquc miiïus , poftquamho-
ftiliter cruenterque in vniueflps egic, quod Regulumli-
bencer lufçepilïe dicerenuxr, mille argéti ralentis 6c viginti
milibus"boum reliquos condemnaui t ; principes omnium
populoru patibnlpafExit. Tertio anno iicuç femperindo-
mitus furor citopericuiorum obhuifcitur,Seruilius Gepio
& SemprortiusBlefusGolfi cum ducentis fexaginta naui-
bus in Afncam tranfueûi i vniuerlàm oram maritimam
quæciicaSyrtes iacet, depopulatifunt, atqueinlùperiora
- pro