didfa Rr greffas in Gatîiam legi ones in hyberna dimific-, aC
BGnattëS vtriufq; commodi faeti i mp&auit.Qu'ibus itèiû
inBritanniam prmiöVere tranfaedus,düm ipïéln hoftem
cum exercitu pergit, naues in anfcoris ftantes tempefhte
eorreptx, Yelcollifæ inter Ce, Vei harehj'sillifx aç dmolutx
fùnt;ex quibns XL. perierunt, cateræ dtffcttiagffa difficul-
tate reparatx fattfi Interea Sceuâ mifës Çxfarïs cü qiwtuof
c6miliwnibusnâiiicü|i ànrë tràhfut^s eftadfcopulum
iftfaix propin<faum,atc; ihrerëa recëfïuÔceatji deftifutus
eftiComphiresBritanni in pauêos Romandsfarpetum fa-
eiüntrcxterf tanren/quiperrari comités ipfiusfuçranr, na-
uigio redeunr.Scertàimpercerritus manfct,Vu'diq; te.jis
riuus:acprimo piloréftitit, poftiefao gîadid%hi|crif fe*
lHSïnplures.Ciunq; leffas vuiiicratuFqucefTeÿÿgaléam
acfciiturtvidibus perdidifler f tutti dilatas loricis Mtauit ’
adcaftra Cxfaiisy & popofcitab imptrarore vefiiampra
tettièritatc : quem CxflÉ centurionatus honore fubuexit
Igitnr Cxfarfc-eqiiitattos primo congrçflu aßritahnisvi&*’
,1L I ... . . _____. « ibique
j ruperencur l-’acuun primipilans,ot Voluleni i nbum con-
I lilio, cundtis RomanipOrasttruperuntyfacantofq; fabito
: aggrefli hoftesprimumperturbanenint .lieinde in fugam
verfos miferabili llrage fadcrunt.-tiaampluis quani xxx. m .
j Barbarprum tunc Cxlarcfe r u n t ur, Igicur Cxiar ctim ia pa-
catas vniueifas GalliarUm genres puc;u'et,ad nouum&ma-
’ ximum be Hum rctraffcus cftNamq; cum P.Gfaftus adoleP
cens.cu lcgione feptima O ccan o vicinus a pud A ndegauos
hyemaret: V enctt cxteriq; confines repente in arma coniti-
rautjlegaros Ro. vinciunr, eofq; ita d emum fie reddittiros >
fiobfidesfuosrecipianr, Romanis indicant. Socids ad id
| beilumOfifmios,Lexonios-,Nannetc's,Ambibariros,Mo-
i rinos,Diablintes & Menapios adfei fcun t.-auxilia quoque a
Britanniaarcelfanr.CxfarperGraffam de rebellion e derfi-
tarurri gentium certior fa#us,quamuis intelligdtetjquanta
ineundi belli difEcuIraseflec,tamen rem tantincgociinon
I negjigendam ratuseft, ne c£tert excplo huiiiflnodi auden-«
| diUcenriaiaxarentuc. Itaq; teiftftriprxlioperfecutihoftes
ibique I^abienus Tribunus bccifasëf|- Secundo jpraelici
cum jttâghô faorum,difcrimine,Yi£tos Britannos in Fugam
vertit. Inde ad Humen Tamefiro eft profeëküs, qùem yiio
tantum loco tranfmeabileni ferunt. Iii vltiore ripa flu minis
cum Caffobellauno duce immenfa hoftium multitudo
confederaç, ripamqucfluminis, ac penc totum fab aqua
vadu m âciiaflimis fadibus-præftruxeranc.Qiiod vbi a Ro-
manis deprehenfam ac vitat u m eft, Bar bar i legionum im-
petqm non ferentés»fyluisfe ahdidere, viide crebri« eru-
ptionibus Romanos grauiteracfæpe lacërabant. Interea
Trinouantum firmi(Tima ciuicas, cum Androgorio duce,
daris quadraginta obfidibus Cæiàri îè dedidit. Quod ex-
emplum fequutæ vrbes aliæ comp lures in Foedus Ronja-
noriim vénerunt,obfîdibufq; dads ftipëndiariæ faiftæ funtj
iifHemque demonftrântibus Cçfàr oppi4 umCafldbellau-
niducisinterduas paludes fleum, obcentu fyluarum r a il*
nitum, ommbufquerebus confertiflimum, graui tandem
p ugna cepit. Exin Ctefar a Britanqis reuerfas in Galliani,
pôftquam legiones in hyberna mifie, repentims belldrUm
tiimultibus vndiqùe circunuentus & conflidtatus eft. Nâ-
que Ambiorix cum Ebuionatibus & Atuaticis conlpirans
aniriiâtus Treberorum confilio Titurium Sabinum 8c A-
runctileium Cottamlegatos apud Eburonas cu tota fun-
ditus kgiOneinfldiisctrcunuecos interfecit. Afttbiorix hac
vidoriaelatiis Atuarieos, & Neruios, plurimofque alios
rap tim in arma contraint, atq; ad Çiçerone.m-legàciJ,qui fi-
militer tunc legioniprxerat, in hybernis conCfendit. Mul-4
titudqexhochoftiumcpiligi pdtuit:quia cum, obfldipjne
caftrorum vallumcircundandum eftè à captiuis Romanis
docerentur,& inftrurttenta.ruralia.non haberent,gladiis
conçidendo terram, 8c faguliSj exportando,yixtribusho-
ris vallum X. pedum, &fpflamXV. pedum per milia paf-
faum X-V.in circuicu perfeCemnr.Præcerea centum viginri
turms miraealdtudinis extruxerand.Et cum iam fepté dies
noiftèiquéfuccidui hoftiuntçunei pugnarent, ac ventus
'fabito pexôrtus eflèt plurimus, refus feruentes intorferp
Hindis flaraçaataque ibcis tela, ac mox concepto igne ru*
tilanril intu câftra iecerunt. Quo fàdto,perculmea culmi-
rùa/apdm ventus inflftens fparfura attimkuit incendium.
‘Sednec fle quidem.Rpmani,’tuni vndiq; obruerentur vul*
neribus,, faboribus, ieiunfls, vigiliis, inccndiifque ceflè»
•rjint. TahdemGxfari nuttciatum çft vnam lçgionemdele-s
stamefle,.alteram iam penerconfedtam. Aduentante cum
duabuslegionibus Cæjârej deferunr hoftes obftdionem,
^acquejn eum çundtr raptis.copiis; rtiunt, jCæfàr paruiffimi^v
fa caftris opjifl^lco.condidit^equitibu^ue pr£emiffis,vt fugam
fingere^t imperauit, y t ad tranfitum vallis,quç media
ferat, ftbique peneulofa yidebatur, hoftes, contemptu fiii
inuitaret. Qu.ibus aduentantibus, infîiper obftrui portasv
ptæcepit.Quo viio G^i,q,ùâfîia;mvitîfiènvt,ad obducen-
•dum extriniecus vallum çonu,ei fi funuCxfar cobs repente
pôms pâratum effudit ëxercitum aeri^rque cunveis;dimi-,
cans, tandem viejit vnum ex mi.litibus fuis fagfiius prælian-
tem, feuturnque eius rapui t, dcinaduerfas ruit.Quo fadto
eÉibuitexèrdtus, verfofqvin fugam Gallos,vaftiiflmap^- .
deconfecit.Namfaxagmta ninia tuncfliiffa referuntur.è
quibiis pauci per paludes inuia^euafexunt. Induciomarus,
Treuerorum prinçeps, magnas armatorum copias habens,
poftquâ de confènfu totius Galliæ certior redditus, Labi-
eni caftra, Iegione nique cui præerac,quod facile fàbtu arbi-
trabatut, delete ftatuit, ac deinde Eburonibus Neruiilque
coniun6cus,ad opprimendu|h ,C.x&rem pergere.Labienus
quibus’ppteft ar tibus, timorem^mttkr > arque, ira Induci-
6n%rümmëgligcntibrem cum in/ultantib. copiis proval-
lo dberrântem repétina eruptione proftrauit.Hac viétpri^
Labié ni reliqui Gallorum cpnacusreprefîifu.nt, ;& Cæfàr
paulo qüiëtior reliquaparte hyemis mit.SedinteUigens fi-
bi maiora bellifliperefle negocia}maxime quiapliuima ex-
crcitus patte amiilaaliifque graui ter fauciatis,nc ad (uftiné-
dum quidem fîbi id6neus,non dicam adeomprimendum
Gallorum impetii vidcretuiyàCn.Pompeio. Procos.con-
fçribilegiones, fibique mjtti inauxilium fecir. Itaque ante
hyemem exa6tam,tres ad eum legiônes in caftra^yenerant^
igitur Çtefarpriufquain vnum hoftium copia coiréqt,ine-
unte verno aggreai trepidos & opprimere|parfps iq fiiisfi-
Bibhotb. Vet.Patr.Tom.9.
nibus parat. Primum itaque Neniiôrum fines dfripit, ptx-
dam verb, qua copiofilîimaeratexercituipermittitiDein-
de.Menapios, qui fîbi propter immenfàspaiudés, atq; im-
peditiffimas influas munitiflimi videban tur,trib us agmini-
Businuadit,niittiaquecadevulgd agiuurefiduos fuppli-
çesindeditionem accèpit. Labierius faqüentipralio om-
nes Treuerorum copiasinterfècit, arte in bellum prouoca-
tas,priufquâ Gërrnanisaduentantibus.iiihgerent:ur,&con-
t-inuoipfàm ciuitaté cepic. Cafar vlcifai mortem Sabihi 8c
öptta légatoru volens in Ambiorigem êc Eb urories dele-
tç legionisaiitores,poftquain Arduennam fÿluamrcfiigif-
fa cpmperirjqua fyliià tocius GaUiæ,maxima eft, atqüe àri-
pis Rhetti fînibulq; Treuirorû ad Neruios vfqüepercingit;
& in ldngitudinê plufquam quinquagintà milibus pafluü
®peti permetiens rem fuis maxüfhi periculi fore, fi per ob-
ftrudtas fpatiofàs fyluas ignotidiuiderentur, hoftemqjloci
notiflimum quaretenc, omné Galliam per nuncibs inui-
tac,vt quifq; fecundü placitum fuum reconditas in Arduë-
na fyluapxædas quærant drripiantque. Quo fado Gâllis v-
tririque morientibus maximas Romanorum inilirias fine
cuiuiquam Romani diferimine vindicauit; Itahocnitiffa
mo.yincendi gepère fècürus in Italiam rédiit. Igitur
re in Italiam reuerfo, rurfus Gallia fa arma éonitirat, mulei-
q.u,e fimulpopuli coeunt. Dux his Vercingétorix fuie j cu-
ius confilio ftacim omnesQalli Giuitates fiias vitro incen-
dërunt,prima à fuis incettfà Biturico, Inde ad Cafarem qui
magnis itincribus pet Narbonenfam prouinciam clamad
exercitum recurrerac,impetum fociunr. Gafâr nunc oppidum
nomine Cenapium obfidione conclufarat: quod diu
•oppugnatum tandem poft multas Romanorü cladesplu-
uio die magna cum hoftiliummaehinarumamentanerui-
que langûcrenc, applicids tutfibus captü atq; deletum eft.
Quadraginta milia îiominum ibi faille referuntur: è quib.
vix LXXX. homines per fuga lapfi ad eaftra proxima Gai-
lqrumvenerunt, Rræterea Araerni caceriq; confines4 fol-,
, licitatis etiam ad Ce Eduis", mulris aduerfiim Cafarem pra-
Jiis bellauerûn Qii cum fa pugnando ferigati in quo.ddam
oppidü recepiflèn ç, militesprada inhianc^ ad expugna-
tionem oppidi animum intendunc, fruftra Cafare deioci
iniquitate caufante. Itaque ibi Cafar erumpentibu s defa-
per hoftibus prçffiisy multa exercitus fai parte perdïta- vi-
dusaufugit. Dumhxcad Halcftam geruntur, Vercingétorix,
quem omnes confanfa pari regem prxoptauerant,.
faadeç yti.ex tora Gallia,omnes qui arma ferre poffanc,huic -
bello prxfto finr:.hqc enim effs vnûm bellum,quo auc per- ;
petua hbercas, aut æterna gémiras, aut mors omnium con-
fequatur. Icaqpe abfqueeo numero, quem infinitum ante
cori traxerat,equi tumçir ci ter odo muia pedicum ducenta
quinquaginta milia contrada fanr. Dehinc duo colles, fîbi
inui.cem obuerfas Romani Gallique ceperunt. Vnde mul-
tisr Cæpe eruptionibus. & variis prouenribus prxliantes,
tandem Romani prxcipua Germanorum equitum, quos
fibiiamdudumamicos, nuncinauxilio afaiuerant,virtute
vicerunt: Vercingentorixali^die congregatis omnibus qui
fugaeuafèrant, dixit fè audorç^bonande defendédæ liber-
tatis, acq; irrumpendi foederisfuiffa. Etnuncfiue Romanis
fafe ad mortem omnes offerant, fiue fè folumpro omnibus
dandumparatum animo fore.Itaque Gallivoluntaté
quam pudore aliquandiu texcrant i quafi ex confilio regis
aflumerent,ilicofibiveniam precantes, eumfplumvelue
audoremmagni faeleris dediderunr. Bellouaci omnibus
Galloçü gentibus ipforum opinione fortiores habebancur.
Hi Cftorreoduce bellum inftauranc, fibiq; in hanc fufae-
pci belli fbcietatemAmbianos, Aulercos, Caletos, Bello-
cafes, Acrebatafq; coniungunt, & locum quendam cin-
dufa atq; impeditu vndiq; paludibus capiunt.Commifïo-
que prælio,magnam Rhemorum manum,qûç auxilio Romanis
erat trucidant,Deinde cum oporcunum ipfam locu
infidiis prouiffan occupauiffant,atq; hoc copercoRomani
ad inftdfaram locum inftrudi,ordinatique venifïènt,com-
miflb prælio Romani, Gâllos fiigientesijftlé locorü muni-
tionibus,quibus claufi fùerant;,incluferunt,.cûdofq; ad in-
temeciônem cecideru t. Ibi Choreus vel fiigam,vel dediti-
onemftetredas,Romanos vt viuus caperetur in liantes oc-
cidendo vt occiderettu coegic. Igitur cum pacatam Galliâ
________ T j vniuer