lu diuin.
infuper-
I bicntes de
doms di-
uinij, •
Mots ani-
' mi lauda.
biiis. '
A&iuz, &
conccm-
plariuac
philofo-
phi* finis.
Venta tis
definiuo.
S P . jÇ .C M i x m iC a p * O e c o n o m t o r u m .
ptionc, inuilibilimodo aduerfus eu ni irt mente bell uni
implicantium, orationeintèruenièrité diuinitus ipfi piil-
fumfufcepéritangelum, dicoautem Yerbum fapiçntia
prxftantius, vniuerfam phalangem diabolicontritam
diliipauerit, talifque vidfcoriæ& falutis Deumau£toi.em
non infcripferit ,fed fibi totam ipfe attribuent viéioriam:
is non rependit Deô iuxta beneficium ab eo collatum,
non parem cxcellentix vidtorix, falutis donatx -referens
gratiarum adtionis copiam , nec dimetiens fuum af-
fe&um cum benefi cio S aluatoris. "
Gap. zi.
. |Notionibus diuinis illuftremus animum i corpus
autem diuinarum conceptarum rationüm moribus ex-
ornemus, conftituenres ipfum aftedrionum abdicatio-
ne rationalem virtutis ôfficinam. Nam innatx corporis
affci5tion.es fi ratio ne regari tur, prob.ro carent : citra hanc
verb motæ, ignominiamafFerunt. Hasigitur abiicien-
daselfe dicit, quarum infitus eft à natura motus , fed
prxter naturam frequens eft vfiis ratiope non modera-
tps., -4. '
C ap. ü .
Quicunquefuum ipfiuseorextulericfqperbiensde
chapilmatibus qux accepit, quafinonàcceperit,venien-
rcm in ft merito fofcipit iiam pfei/permit;tentis.d»abolo,|
vtilliUsinuolua^ur animo : &dumoperatur,virtutis mo^'
res exagitec : ac dum Contemplatur, fplendéntes pertur-
bet cognitionis ratio nés', y t cum propriam infirmitatem
drdicferitycognofeatvnicamefie potentiam, quxnoftras
expugnataffedfciones : & poenitentiaduârus humilietùr,
faftu fuxopinionis abiedto, Deoque fibi fedfco propitiô,;
auertatiram riortrefipifcencibus obueniçntem : qux tu-
tricem anitpæ aufert gratiam, & ingratüm animum re-
linquit deftrtum. P
, Ç a p .
Ira felutârirfeft diuinapermiffio, qua fiiperbus apimus
affedtionibus oppugnaturà dæmonibùs : vt dum igno-
miniosè patitur, qui gloriabaturdevirtutibus, difcat,
quiscarumfitlargitbr:aïioquifpolietUraiienis,qux quidem
ft putabat habere, qüafi noh aceepiftec.
C A'P. . i^.'.'-''
R e vera beatus eft animus ille qui rebus omnibus
prxclarc mortuus eft : fenfibilibus qujdem , vi fenfus
abdicata : intelligibilibus autem, intelledhuo motu qui-
efçente.Atquinotandum eft, mortem ànimilaudabilem
did Jfoontaneam omnium qux finit priuarionem ; poft
quapi diuina gratia vitam recipcrefolet, dum pro rebus
extantibus,ripiarum audtbrem , modo nonintelledto,
nancifcitur.
C ap. z$.
Beatùs, quifàcùltatemoperatricem ad id quod natu-
rabonum eft,appulinfpecuiatricem aptëm,ad véritatem
naturalem.Omnis enim operatio boni caufa fieri (blet^o-
Hinifquefpeculatio folam ob veritatemquçrit fciçntiam:
quibusperadtis, nihilerit prorfusquodanimæ vimadti-
uamferiat,autfpeculandifacultatem eiusçornmentatio-
nibus peregrinis exafperet : cum ipfà tranfçenderit omne
illud quod èft, quodque iutélligitur, &ad ipfum folum
bonum & vetum Deuminttoierit, quifubftantiamora-
nem filperat 8c intelledrionem. |
ï C ap. 16.
V irjtutis adriuæ fineni aiunr^eftc bonum ipfum:hocau-
rem eftefticaciædiuinæcomplemen:um,quo parsaniinç
rationalis ducir, vtens ira & cupiditare, prout natura pù-;
ftulat : in. qua pro fimilitudine relucere folet quoddam
ornamentum.Contemplatiux autem philôfophiæfinëm
crtedicupt vcritatem : qüæquidemeftomnium quæcir-
caDeum funtjiine partibus, vniformis cognitio:ad quam
pura mens fertur, fuo prorfus extindto fecund um fenfum
iudicio : in qua videlicet cOgnicione, genuina declaratur
imaginis diuinx dignitas.
C ap. . i'7. $
NétrtopotèftDeùm verè b&nedicere,nifi fandtificauerit
corpus virtutibuSj¬ionibüs illuftrauerit.änimam.
Nam affedlusyirtute prxditus, facieseft animieontem-
platini, in fublimitatem verse cognitionis tlata, vehitin*
cxlum.
Gap.
Beatus, qui cognouitverc, Deum in nobis tariquam
in organis omnem perägere öperatiohem, & fpeculatio-
riem,yirtutemj, cognitionem, #«ftoriam,fapientiam,bo-
nitatem ac veritatem: nobis, nibil omnifio conferenti-
b a s , prxter folum affe&um Vökntem qux bona funt,
quo prxditus magnus Z ofobabel, prxter extern ab eo
d id a , inqmi,Benedittuses ( Deum. alloqüens ) quidedifti
mthifap'tenr 'tam. Et tibi confiteor Domine patrum, absteyitto-
tefapientia, tibi gloria y&egoferuus tttus. R e yera
gratus ftruus omriiaI)eo referebat,vtpote qui dederät o-
mnia,a quo fapientiam accepefat:ptxdicans illum;vtjia-
trum Dominum, habere poteftateib bonorum gratuit^
collatorum qux finit \nid yidtbrix, quemadmodüm
didtum eft, ac fäpientix virtutis & c'ognitionis, ofieratio-
nis (Sc fpecülacionis, b oni tat is ac veritatis. Hx fiquideih
inuicem vn itx , vnicam effulgurant gloriara ßdplendo-
remDei.
C ap. 19. . _
Dci doai
jiuxcaproj
Iporcioncl
•animi rw
•‘cipieadt
donantui
"àDea
Cunfta fan&orum prxelara fäcihora ,cran^ procul-
dubio Dei dona gratuitSU rtemoque quiequam prdrfus
habebat, prxter bonum, velut’a Domino Deo dönatum,
dimenfum inxta proportionem grati animi ac beneuo-
l'entix fulcipientis : quipoflidebateafola, quxdonänti
Domino alludcbant.
Cap. 30.
Ariimus quiprxtulit virtutem & cognitionemV nia-
luitq-, animam affedtionumprauaferuicutepriuatam ef-
fe,aitj Erapotentesfuntmulieres, &fuper omnia vincit veritas.
Mulieres quidem appellans, virtutes deificas: ex quibus
conftat hominibus erga Deum & in fefe vnifica diledtio,
qux rapit omnium animam, tarn eorum qux generation
ni & corrupt io nfXunt obnoxia, quam fuperiorum fiib-
ftantiarum intelligibilium, & quadam amoris plena per-
mixtione implicat ipfi Deo, quantum humanx naturx
conceditur,ätqueimpollutam diuinamque parit myfti-
ce coriuerfationem. Veritatemautem dixit, folam & vnicam
eorümq.ux funt, caufam&principium, regnurn,potentiam
& gloriam; ex qua & per quam omnia fadfca funt
& fiunt: ac vt lint, ab ea & per eam tenen,tur,illiufque no-*
mine qui I)eum diligunt i nullum ftudium ac motum
prxtermitcuot.
C ap/ 31.
Per mulicres.quidem demonftraurt finem virtutum,
diledtionem : quiprofedo eft inaffedtu deledfcatio ndri j
excidua, & indiuidua vnio eorum qui naturalis boni funt I
participes.. A*t verb per veritatem, omnium notionum & |
omnium eorum qux cdghdfcuhtur,-firiem indicaujt:ad
qüeth velut adptiiicipium & finem omnium rerum generali
quodam fermohe motus naturales coardantur;
veritafque naturavißeit omnia, tanquamipfafitprinci-
^ium Sc caufarerum,&ad feipfam adtrahat motum crea-
turarum.
Gap. ’
Veritas apparere fdlet velut id quod vnicum & folum
eft per excelftnriam ex priuatione plurium:qux omnium
fäeuitates cognofcendi /tam eorum qui intfclliguiyquam
eorum qux inteliiguntur, coqtegit, vt modo quddiih
fuperfubftantialifupra intelligcntia Sc intelleda fubfi-
ftens ÖC infinita potentia circunfcribens ad principiüm &
firfem rerum pertinentes extremitates, ömnein omnium
motum in feipfam conuocäc,dum prxbet hisc5 ipicüam
notiriam gratia? qua priuari'funt j illis autem largitinrär-
canam fenlu, fed participatione mariifeftam recognitid-
nem bonitatis, ciiiustenebaritur defiderio.
. . V ■ ■ .C a p . • .33. ■
Mens, inquit^eft organu m fäpientix; ratio, cognitionis
: vtriufque certitudo.naturalis, vtroqüe conftantis fi.
M
Veritas. I G
•jïngula
dlUHlJ1
A
ia innatö
n nobis
jiabenteo-
iutn capax
örganum.
mjiumo- -
Irumbono-
mfafee'
iua dir- ;
iofidoin;
jöbisfica
|db
B
■ Jcfidiainj
délita -
n demo
Tlrat.
Eene agë-
pi manu?.
Sam cle- *
pionem-.
in nobis '
habemus.
D e V i r t u t e .è 1 V it io C e n t u r ia I I I .
dei: charifmatisfanitatum,beneuolentia naturalis. Nam
omne efiarifma diuinum habet in nobisidoneüm & in -
natum capaxorganum, veluti potentiam, habitumvel
affedüm. Exempli gratia, quipurum reddidit animum'
-ab omnf ftnfilium imaginatione , fufeipit fapientiam.
Quj ratio nein conftituit dominam affedionum innata-
ruin, irx inquam & cuptditatis,recipit cognitionem. Qui
vero mentis &rarionis circa diuina prxditus eftineqn-
cufiacerritudine, recipiieamqux poteftomnia, fidem.
At qui fublata penitus philautia naturalem humani-
tatem rede promouet, confequitür charifmata fani-
tatum. ;
C a p . 34.
Ouifque noftrum Iuxta proportionem fidei fux mani-
feftam obtinet fpiritus efficaciara. Itaqu.e fuxquifque
gratix quxftoreft, nullufque cordatus inuidere debet a-'
qui geatijs fulgeat, cum in ipfo fita fit difpofitio^ fuf-
ceptiua diuinorum bonorum.
C a p . 3j .
Fidei cuiufque metifuramait effe caufamdiftribuyo-
nisdiuinorumbonorum. Proutenini cr.edimus,accef-
fiönem etiam promptitudinis ad agendum obtinemus,
dimus. Spirititus cognitionis, eft prxcepta.eorumque rationes,
quibus conftant modi virtutum completi. Spiritus
intelledus, eft modis virtutum ac de ijs habitis ftr-
monibus conftntanea difpofirio; vel, vt magés propriè
loquar, commutatio, quä facultates naturales cumprx -
ceptorum modis ac fermonibus permifeentur. Spiritus
fäpientix, eft excitatio & vnio curtl Caüfe fermonum qui
prxceptis irifunt, magis fpirituäliu ; qua incognito modo
fermones qui de rebus apudDeum futlt, quantum fas eft
hominibus, fimpliciter intus recondentes; velut ex quodam
fonte cordis featuriente , veritatem omniiïm aliis
hominibus varijs modis exhibemus.
C a p . 40.
Ab his qux pöftrema funt apud Deum , nobis autfem Ordow.
coptigua, via & ordine afeendimus ad prima : qux qui- gmnon'S j
demproculdnobisfufttfemota,fedDeoproxima. Nam terumdi-
abeo qubdmetü abflinehiusimalis, per fortitudinem ulnarura* !
adexercendas virtutes accedimus'; porröab operatione j
ftudiofä, addiferetionem confilij: adiferetione, adha-
bitum virtutum, vtpote feientiant: ab habitu virtutum, |
ad cognitionem qux ipfisvirtutibus infant rationum^ ab ^
hac, ad h'abitum quo conuertimur ad cognitas virtutum
Quamobrem qui operatut, iuxta proportionem a&io-j rat' ones, intelledum dico : ab hoc, ad fimplieem &exa-
nisdeclarat fidei modum fufeipiens menfuram gratix, j ^ am veritatis fingularumferurn fpecularionemr equae-
quateruts credidit. Qui verb non operatur, pro modo | rumPentes > exdoöta rerum fenfilium ac fiibftantiarum
defidiç, menfuram ihcredulitatis demo nftrar,rantam re-
cipiensgratixpriuationem,quantum habuitincredüli-
taris. Quare male agit inuidtis, dum indignatür föeliciter
agentibus, cum habeatin fe & non inalio manifeftam e-
lc&ionem credendi, agendi, gratiamque iuxta menfuram
fidei venientem fufefpiendi.
C a p . 36.'
Qui diligit hohefta, èx proqidcntiafponte deducitur
fäpientix fermonibus ad deificationis gcatiam : qui ab-
- , .. tem auerfaturea, iuftoiudicio caftigationis modosex-
» aftigat pertus, inuitusabftrahiturà vitio : du m ill -, tanquam ar
mans Deum , per prouidentiam deifieatur-: hic autem.
vtrebus terreniSdeditus, per indicium nmfinlturincur-
rerecondemnationem. Deus enim , cum fit bonus, fa-
pientixverbis curat volentes ; tardioresautem ad virtutem,
caftigationis generibusfanät. -
C a p . 3 7 .
Verafides,eft veritas carens mendacio,quxretihetac
conciliât. Bona vero confcièhtiafupra vires dile&ionis
extollitur .* vtpote , qux nulla teneàtur tranfgreilione
mandati.
ÇAp. 38.
Et requiefeant, inquit, (uper eum feptem fpiritus : fpi
ritusfapientix, fpiritusintelledhis, fpiritus cognitionis,
fpiritusfeieneix, fpiritus confilij, fpiritus fortitudinis,
fpiritus timoris Dei.Horum autem fpiritalium charifma-
tum:proprium eft ; timoris quidem, vt abftineamiis a mails
: förtitudinis ; vt qux bona funt operemur : confilij, vt
difeernamus contraria : feientix, vt probè teneamus qux
funt öfficij nbftri: cögnitionis, vt vim diuinorunj de vir-
tütibus fermonum comprehendamus : intelledus, vt a
nimp per omnia confentiamus ijs qüx n,ouerimus : fa‘-,
piehtix verb , latens cum Deo vnio : quiaijsqui digrii
funt, defiderium eu^dit in fruitionem, quxparticipatib-
ne fecit eum qui particeps eft, Deum : & ex perenni mini-
mequefeftuofo acceffu Oc emiffione diuinorum myfte-
riorum ad eos qui opus habent,conftituit ilium enarratö-
remdiuinx beatitudinis.
C ap. 3p.
Spiritus timoris D e i, eftabftinèrfeabhisqux ipfofe-
jfto mala funt. Spiritus fortitudinis , eft alaceranimi
impetus ac lriotus ad peragenda & exequenda mandata.
Spiritus confilij, eft habitus diieernendi' peritus,
quoratione accedente diuina mandata peragimus,&à
n^elioribus détériora diftinguimus. Spiritus feiehtix,
eft ftudiofe agendi rationes firma tenere memoria: quam
jm ie&amur,'à redo rationis iudicio nunquam exciintelligibilium
contemplatione, pluresvariafquedêve- j
ritate rationes pietati confentaneas reddemus.
C ap . 41.
Bonum quod ajjud nos in operatione primum eft,nempe
timor,poiftremo loco feripturxfermo numeràuit, ve- '
lut inicium fapientix: quo.impulfi , ad finem fapientix
confcendimus,intelle<ftum: poftquem èuadimus proxi-
mi Deo,vnionis cum eo mediatricem folam habentes fa-
pientiam. Siquidem fieri non poteft, vtquis adipifeatur
fapientiam, nifiprius pertimorem Screliquorum éhàrif-ïTinlor
matum media, lippitudinem ignorantiçvitiorumq; pul- i.niVUI“ *
uerem à fe plané exeuffèrit. ProptereaDeo quidem pro- j & J
xi mam fapientiam, nobis autem timorem ordo feriptu-
i-X-Collocauit: vj: nos ordinis bene compofiti definitio-
nemac legem edifeamus.
C a p.. 41.
Hisigitur gradientes ocutis fidei,lloceft,illuminatio-
niBus ,in diuinam fapientix cogimur vnitatem, quæno-
ftra gratia pafià eft charifmatum d iu i fionem, parti culari-
bus virtutum progreffibus ad vnam procedente's eau fa m
charifmatumniiiioprædiâiorumf coopérante Deojpræ-
termiflbme paulatim négligentes, fidem noftram redda-
muscxcam & orbatam oculisflullifquefpiritalibus ope-
ribusilluftratam: acmeritô periofinitafèculapoenaslua-
mus, tanquam in nobis ipfisdiuinos fidei oculos (quod
in nobis eft )excxcauerimus.
Quicunque negle<ftu mandatorum in feipfo fpiritales
effoderit oculos fidei,plane damnatus eft non habens vl-
tta Deum intuentem in eum. Si enim fermo diftinus operation
es fpi rirales appellat oculos Domini, qui manda-
toruexecutionenonaperitillos, infpe&oremfuiDcum
nonhabet, quiaDeusnonfolet, vtverifimileeft,alijso-
cuhsintueri illos qui verfantiirin terra, fimodoillumi-
nationoftri fecundum virtutem, e£infpc<ftionis diuinx
radius
G a p. 44.
Sapientia eft vnitas, qux ex varijs virtutibus abipfe
prodeuntibus indiuifi m perfpicitur, & vniformiter cxil-
larum eftedlibus intelligitur. Rurfiis etiam, declaratur
fimplex vnitas,dum virtutes ab ea manantes reftituuntur
in ipiam: quando nos, quorum opera per cuiufque virtutis
procrcationem progrcffumfecitextenfim pervnam-
quamque virtutem ad ipfem redigimur.
C ap. 45.
Cxca prxditus eft fid e , qui non peragit mandatadi-
uina per fideip. Cum enim diuina mandata fint lux
’ ______ • . procul-
Fidei oculi
(ime opc-
.itiones
(piricii'a-
Ies. •
H
Sapientia
quid fit.