Matth. 5.
Marc. 4'.
Luc. il»
Lucerna.
(piruualis.
394
Philofo-
phisc co-
gnicio.
C a p . y 6 .
S.P.N. M aximi Cap. Oeconomicorum,___________________ . _____
Qui in folafcripturæ litera immoratut,fenfum duhta-
xat habet dominantem naturç,vnde folus affedfcusanimç
crga carnem emCrgcre lolet. Literafiquidem non-intel-
ledta fpiritaliter, ioium habet fenfum, qui enuntiatio-
nem eius circumfcribit, 8c non finit eorum vim quae fcri-
ptafunt, adintelledtum peruenire. Atquifilitera cum
lolofenlu fâmiliaritatemnabéat, quicunque iuxtafim-
! plicem narrationcm , Iudaicè litçramfufcipit, viuit fe-.
cundum carnem ; qui quotidie, voluntate, mortem pec-
cati vigente fenfu perimit,(ed fpiricu torporis opera mor-
tificarenopoteft.yt viuat in fpiritu vitam beatam. Si enim
fecundum carnem vixerius^mor'temin'hinqnk diuinusApöfto-
Iw ji autemfl>iritufaftacarnismortificaueritis,viuetis.
p Cap* 77*
Quamßbremlucernam diuinam, hoceft,fermonem
cognitionis illuftratbrem , fpeçulatione & operatipne
accendéntës, néporiamas fnb modio, vtnon condem-
nemur , quafi lapietitiæ vim iriComprehenfam litera
cpncludamus : fed fiiper candelabrum ; dico fandtam
Ecclcfiaim , iri fublimitàte contemplarionis verse lucem
dogniatum diuinorum, tan quam facem, omnibus proferentem.
C a p . 7 8 .
Qui violentarum tentationum incürfiones', more
beati lob ftrenuorumque martyrum iriconculFoperfert
animo, eft lucerna præporens : qui inextindfcum etiam
feruat lumenfalutis ( quod alioqui in modo potentiæ,
gernianum ac, naturale inuenire oleum » nee abfque vale
capicnte pptëft oleùra teneri; lumen porrb racernæ
plane extinguitur, nifinutriaturoleo : huncin modum
fine fcripturis fandtis nulla verb éft conceptionum vis
Deo digha: citra habitum autem, vt vas» conceptionum
fufceptiuum, nulla potëft fubfiftere conceptio diuina :at
lujpen cogitajionis chacifmatum , fi nofi alatur diuinis
conceptionibus, non feruatur apudeos quihabentinex-
tindlum.
C ap,.' 83..
Arbitrer,oliuam fitam àfiniftrisfignificate Teftamen-
tum vêtus, quodphiloibphiam adtiuam magis curet :il-
lam yeroquàs àdextris eft, Tëftamentum nouumquafi
noui myftei'ij magiftrum, 8c habitus contemplatiui » qui
apud quemcunque fidelem eft, procuratorem. ,Nam
ilVud, virtutis modos ,.hoc fcientiæ fermones præbet his
qui philofophantur circa ttyuina. Item illudàrerumvi-
fibilium caliginé fubtrahens animum , reducit ad id
quod cognatum eft ei, quàuis imaginationé materiali
repurgatum : hoc àb adhérente materiali affedtione i-
pmm purificàt , fortitudinis acumine excutiens, tan-
quam nialleo quodam clauos animum corpori illigatum
tenentes.
C a p . 8 4 .
Vêtus quidem Tcftamentum , corpus rationale fa-
dtum virtutibus mediiseffett ad animum, prohibens ne
mensdeprimatur ad corpus: nouum autem, animumi*
gnc diledkionis volantem extollitad Deum. Arque illud,
corpus facit idem cum animo in peragendo motu : hoc,
5iüe fcri.
pcuris fatl.
nulla
Vis eft
«ptiODû
Oeo di,-
îgaa‘.
Veteris ÿ
«oui Tc.
ftamenti
.figura &
jpoétrina.
quæpollet fortitudine, conferuatur J habensinter præ- J perhabitumgratiae, éùiidem cum Deo reddit animum»
cipuarobur & laudum decantationem. QUi veto ma- | üi tantam cum p eo habec fimilitudincrn , vt Deus,
chinas iilius pialigni pcrfpicit, & înuohitiones bello- j fuapte natura à nullo vnquam prorfus cognofci po-
rum inuifibilium nçn ignorât g hic quoque fplendens tcft innotefcac per eum >vcl ttt ^chetypus ex imagine
luce cognitioms, commode vilus eft lummo Apoltolo j qUa<^ami
, C ap. 85. i
d id , aha lucerna : Non cnimignora'mus cogitationes
eius.
C a p . 7 5 .
Spiritus fan dtus timoré, pietate&llognitione purificàt
eos quidigni funt puritate yirtutis., IlluftrationerapOrro
cognitionis eoram quæfunt, quaratione fubfiftat, donat
hisqui fortitudinis, confilij, & iri telle dbus nômine,digni
funtlumine. Perfedtionem autem perilluftràntcm omnia,
fimplicem ôc intcgramfapientiam largitùiiîsquidi-
uinitate dignilunt , déâucens eos immediate prorfus
quantum hominidatur ) adcàulam rerum, folis diuinis
proprietatibus bonitatispercelebres : vnde ex Deo quidem
feipfos. & Dèum ex iêipfi,s cognofeentes, niillo ob-
ftruente medio ( nullum fi^uidem eft médium inter fa-
pientiam &Deûm)ftatüm obtinebunt omnino inaltera-
bilem .-cum âbipfis v ni uerfim traie dta fint média , m qui-'
bus abèrrandi circa cqgnitionem interdùm ineratperi-
culum. Mediavëtoappeilat, intclligibiliumacfenfibi-
1 i um lub ftantiam j per quæhu mana mens,ad Deum, velu
t cafffam rerum, deduci folét.
C A p. 80.
i Timor,* pietas, & cognitio philôfophiàm quidem a-
diuam pariunt : naturalem autem in fpkitùcoùtémpla-
rionem, fortitudo , confilium, Ôc infèllëâus promo-
uent : ac niyfticam rheologiam largiturfola diuina fa-
pieutia. €
Ô a r.
Qiw ratione citra oleum inextinâa feruari nequit lu- ■
cerna j ita fine habitu, quiaptis fermoiiib u s, modisac
moribus, éohcepüonibus item 6c cogitàtionibus ido-
ne& foueaï qu* hoüefta fiint, charifmatum lumen
adferuari non p6téft,qum extinguatur. Siquidtm qùod-1
cunqüecHâfifiha lpirîtale innatocget habftù, qui mate- :
riam intelleoualemilh,tanquam ôleura, continenter
inftmdat : vt iuxta fufcapientis habitum permancat quod
accipicur. , .
• G A î> . - 8 1 .
Qucmadmodum fi défit oliiïa, fiüfqùâm 'potëft vcrè
Teftamentum vêtus » cum fit operationis ac virtutis
fy mbolum, efficit vtin piotu concorder corpus cum animo
: Nouum autem, qubdfpeculationem & cognitio-
nem parère folet, mentem myftjcè capientem illud, diuinis
conceptibus & nous exornat. Vetus,fpecies virtutum
fiippeditatcognitione prxdito : Nouum operam nauan-
ti ratio nés cognitionis verælargitur.
C a p . $6; .
Deusptrgratiam dicitur & fit pater illorum qui folam
habentanimihatiuicàtem per fpiritum virtuti conienta-
neam.-qua prç (è ferentes in conuerfitionevitç cpnfpicim
in virtutibus Dei ptoducctis charaârerem, veluteftigiem
animse , conuerfiohe modum ad glorificandum Deum
prouocant fpe<ftantes,proexemplari virtutis eximio prx-
bentes eis fux vitæ modum ad imitandum. Non enim
verbo nudo.confueuit. glorificari Deus, fedoperibus iu-
ftitiæ | mul to ampliorem Dei magnificentiam refonanti-
busquam yerba.
C a p . 87.
Vtique finiftra eft lex naturalis propter fenfum, ratio-
nitamen adducit virtutum fpecics, redditquecognitio-
nem operandi ftudiofam. At Lex ipiritalis animum dex-j
traeft,quæfénfui permifcet fpiritales rerum fermone$,&
meditatamefficit operatiunem.
C a p . 88.
Q ^ ëôgnitionem demonftrat operatiône j vëlut coi:-
pore, yèftitam ; & oper^tionem cognitione animatam,
exaétam m 6 1 us eft verx & DeogratXoperationis ratio-
nem.Qni verovtramüisab alterafeiunxértr,aut coghitio*
nem non fubfiftentemparit•, nempe imaginafiohemaut
operatiqtiemconftruit expertam àhimèè, vidieliëëcido-
lum. Cognitionanquenonincumbensoperi, nihil dif-
fert ab imaginationé , càrens a et i one quæ confolidet
earn, Operatio.item non mùnita ratione, idem curti id,p- j
jp molitur, cum ipfam végétante cateat; cognitione.
C ap. 89. '
Myftérium nofttæfalutis hoc eâick-, vt vita fit lèrmo
1 er natu-
ralisSfpH
ricualis.
Cogw"0
uinope-1
îtatipne
perfeâa
:ft alioq“1 '
Vtriufqi
Teftaméçi
lyfteriom
©peratio;
gtfontem-
ilatio vnâ
icrficiunt
àpientiS..
B '
Mandas
btelligi-*
îilis &fen-
fibilis. ; î
Valgatà
jedicio 1ci
mon*
I tium de -.
I feendi, &c.
I Io.m.i.
c ;
I Abyflus,
I q jidmy-
ftiee figni-
ficet in .
■ fcripturis.
fcarnij in
Emiitas,
fccaflo
ïpiritaalis
potentiæ.
De Ÿtrtttte & Vitió Centuria IV.
nis dëmonftcatio, fermp verb fit bpinio vitæ : 8c operatio
fit cbntemplatio incumbens operi,contemplatio fita&io
écris initiata:acvtpaucisdicam' S virtutemfâcit cognitionis
eXplicationëm •» cognitionem autem virtiitis yim
eonferuatricem; & ex ambabus,virtute inquam &cogni--
cibne, vnàmfapientiam conftare demonftrat neognofea-*
mus,dùoTeftamerita pergcatiam plus iiiterfe per omnia
conuenireadvnius myfterij complementüm »quamanima&
çorpus,durriadprocfeationemvniushominisinter
feconcurruntiricompofitione.
.y C A Pis 5>.0,. -
Sicutanima&corpusin,tër fe compofita, faciùnt hominem
j eadem ratione' operatio.& contemplatio vnam
concurfu perficiunt fapientiam •cognitiuam : antiquum
nouumque Teftamentum , vnum peraguôt myfteriumv
Porto bonum natura fplius Dei eft, vnde per communi-
cationem illuftrantur & beantur omnia quæ lucis ac bà-
nitatis naturafunt capacia.
' : C A P. ' CH. J V
C a p. 96.
, Qjk legitimæ virtutis gratia obliuifeitur affe&ionum
catpis, vt finiftræ j 8c immaculata cognitione pollens ob
feelicem rerum fucceflum, morbo inflantis exiftfinatio-
nis , vt dextræ, non tenetur, euafiç homo non aghofeens
dçxtrarn fuam,cum gloriam diflôlutamnonamet: neque
finiftram , nempeqüicarnisafFetftipnibusnonitritatur.
V anam igitur gloriam , quæ ex rebus prheclarè geftis con-
cipitur, fermoi (ytvidetur) dextram appellauitfiniftram
veto ,/fitam in obfccenis affeâionibus intemperantiam.
Quia fermp virtutis nefçit peccatum car nis, velut finiftræ,
: cognitionis autem fermo, yitiumanimæ, tanquam
dextræ,nontiouit.
. C ap . èfj. ' ' ■' ;
Nptio virtutum ratione dotata, hoc eft, vera&
effedu cognitiocaufævirtutum, plenam parit ignora..«
hen? dextra?fi’niftræque, excefius Icilfcet apque défe«ftus
y^pnqùemediperitati virtutum adiacentis.Si enimirira-
tioneplanenihil abfiirdum inelïe folet, proculdubio qui.
deduàus fuerit adrationem virtutum,p.ofitioiiemabmrr.
dorumminimeagnpfeet, quoniam ambo, cumfintopautftudiofæ
Qui mundam vifibilem intelligit,videtintelligibilem,-
Nam per iiôaginationemfènfii Format in téj.ftgtbilia,àni- . . T , „ . ________0_______ wÊÊKfÊÊt
moqué figurât confpeàos fermones : 8c *arijs ratio ni- ! pôiua,fimulineodemeoàceruari,nequeunt; &alterum
busintelligibilis mundî conftrmftipnefii transfert ad fen- ! per altérùm declafatum,vna cognofci.
fum,adanimumautemfëhfihilismundicomppfttiohem ) r ° 5
multacuminuolutione: neenon ex ihteliigibilifenfihi- I ; . a p. 5)8,
lemcapk j fenfutfahslatöt vèfbis ad animumrdc exfén- I in fide h oik ratio eftinfidelimtis, neçfecuhdum na»
fibili, infelligibilem, aftimp typisad fenfutpTçitèdèuo- • ^^mlumciieft-caii^tenebraruin, neque cumChrifto
luto. v j fimuloftendifoletDiaboluSjperfpiGuum efttemerarium
C a p. 'c)z.-f • T . p&abfurdumplaqècpm ratione fimulelfe nonppffe. Sin
Primumdevnitate fermonem, -Prôpheta appellàuit j ^{hrdumfimul eum ratione prorfus confiftere nequit,
caputjquafivirtutisomnisprincipium.-vtillud.^Sufyijtc/i- ; Skÿadonevirtutumftieritimbutus, nülliusabfurdipôr
putmeumfcijfaras montiùm * i Cogitationes autem main ! ^“ onekl y nple<ftéturornnino folam cognofeens'vk-
gnorum fpirituum, feifluras montium, quibus abforpta vd«ft > non vt putatur, & ob id non dextràm per
eft mens noftraper tranlgrèïfionem: Terram infimara , l ? neque per defe^unt. finiftram aghofeens:
habitum qui nullo paéto fentit cognitionem diuinam, ! quonAam in vtroque manifeftepçrfpicitur quod eft ab-
P: ... . i ° . . v. - lurdüm.
C a p. • 99. . 4
Infidelitatemdicit, mahdàtorumabnegationem: fi-
vitæ qualemcunque motum habet. ÀbyP
fum,;-habitui malitiæinfîdentem ignoratio'nem, fuper
quem,vt fuper terram,ambulant profunda nequitiæ. Vel
terram dixit,firmum habitum màlkiç:ve(âesaûiemètér- j lnnde itatem aicIt’ i ?
nos, affedtatas-rebus materialibus affeâibnes, habitum 1 d^f«îem»cum quis aflentiturillis : tenebrasignoratiopeffimurp
continentes.
C A p . 9 3 . .
Patientia fandorum poteftatem malignam irruèntem
abfumit, cum fuis miniftris fuadeat, de lâboribus verita-
ti'sgratia fubeundis elfe gloriandum : magilque hftentâri
do cet ob tribulationes-, quam qui-eaf nalem vitam eun.
ém boni : lumen, cognitionem illius. At fubftantiam &
hypoftafîn boni& honefti, appellauit Çhriftum: habi-
.tpm verb peflimum omnium m.alorum & vitiorum aù-
dtorcm,Diabolum.
C ap. es®.
Si ratio terminus éft ac menfura rerum, pariter aliéna
pinij pau.
Pptatem
fpiritus fi.
ßnificat.
-------- «jux wmiucui vuaiu tu- 'r \ ,. l - j , r i •
rant, .ob remiffiones: efficiens,, vt naturalis in patiendo , & ob id abfutda, raonen praeter ternvmum
carnisinfirmitas, fit illis oecafiopraftantis.nl fpiritu po-N“C modum > apt rarfilm fupra ternuntun^c menfüram
tentia -Videenitnquo padoexcdlentispotentradiui- «rumqoeequal«exctdiumabeq, qnod
naeoccaiio fit, ipfa naturalisiändorümimbeciilitasi qna , ya»e^«<Uw.lmqmittiiioueiitiir: hoe.quriem, Ham
faperbumDiaboluminferioremeffc.Dominusdemon- “i18ln“ rt"m&Indefinitumagerecurfusmotum,
ftrauit,
•• C A P. ' 9 4 .
Sermo grafiae cum per multas tentationes ad naturatq
hominum j hoc eft. Gentium Ecclefiam, tanquam Ionas.
per multas afflidfciones ad Niniucn.ingentem ciuitatem
pertranfiiet j fuafit regi, nempe leginaturx, vt ethrofio
exurgeretjepriftino videlicet ad vidum fenlili habitu: &
. ?ihs ampledteretufjvt d'eponeret, inquam, glorix
mhndanae fuperbiam moribus ihfitam: & faccum indue-
ret, ludtum fcilicet, ac difficilerq & alperam tribulationils
& vitx Deo gratae conuenientem rarionem:federetque in
cinere. Cinisautcm eft paupertas fpiritus, in qua fedet
quicunque pfe viuere difeit, &flagello confciehtix propter
delidfca torquetur.
G a p . 9 j .
f V^ vtlegemn^ l em»y°citatregem.-habitumfen-
us addidkum affedtionibus , thronumamitftum vanae
g onatnjftolamnafeentem a posnitentia ludtura,faccum:
kumilitatem, cinerem; cqsquiratione ytuntur, homi-
hes: qtti fedantur cupiditatem,iumenta: qui folent irafei,
oqes:qui labuntur in contemplatione rerum vifibilium,
pecudes.
quiprofqopo Deum non habet , eo quod mens careät
menfuta, beato beatiorem finem prxtneditatumfibi fin-
gentibus: illud verb prater fcopu.m fuadetifiis, vt ad fo-
lumfenfurn curfus mo.tum dirigant, exiftimantibus prae
mentis hebetudinei elfe confnltiftimum findm, qui fenfu
eorum defirfitur. Qux quidem, non expertus, ignörat,
nempe is qui nudo de virtute fermoniinh^rct;ac per earn
fuae facultatis animi omnera motum circumfcribit, 8C
propterea nihil lupra rarioriem aut prater ratio nem com-
minifci|>oteft; A- -
C E N T V R I A Q V IN T A .
Atio naturalis per médias virtutes
ad mentem reducerc folet eum qui
ftudet operationi. Mens vero per
CQntemplationem, eum qui nofle ae-
fiderat, introducit ad lapientiam : at
temerariaafte&iôfuadët ei qui man-
data negligit, vt præçipitetur in fenfum
jeuius finis eft, vtvolup taticonfixus fit ani mus.