Quemadmoâum praceptimitfmibi. ^ ; **"" ( ft vocem eius aüdieritis, noltteobdurare corda vefira, ficut in IX
Id e f t , quetrtadmodumpracepi& màndauiChrifti I acerbatione. Etintcrprcunsiple, quia depraelentiqm-
ïim gererc pcrfonametiam Moyiendiximus. Inquirit dem tempore vfurpattue , Pr°P ^ c Vero » tf rnP®r<;
__ r _ __il.___________, »«ft é ïntellid
Pee canna
in Spirirü
faadhinv.
Hebr.io.
I
autem nonignorans, nam quomodo in pracedentibus
cau'fam addidit, quum dixi flet enim hircum pro pcccato
•quxrens exquifimt Moyfes,illico fubdidit :
Er bic incenfuserat:fiueexufiumreperit. ]
Oftendcas, vt quia altcrius d oft eins pcccatum, blaf-
phemia eftin fanftumSpiritum, propter quod Stephanus
do ft ores iTidxorum, vtpraeuaricaotcs legem, 8c in-
obedi ernes ,1c d dura cetuicis, & duri cordis appcllat, vt
autem male inter'pretantibus legem , & Propnetai dice-
bat : Vosfmperfanäo Spiritui refiitiftts, nçccflàric eis ab ia-
telligibiliigne, videlicet fpiiicus, propoenitentiaoblatio
ablata eft, 6cproptcrcapro pcccato nircusexuftusdief-
tér.'Quia feientes, & v oluntarie peccantes, etfi fe dicunt
peenitere : non poenitent pure ,blaTpHemiacnimcoreo-
rum cicatum ell. Propter quod & Paulos dicebat: Ko-
himurie enim peccantibus nobis poft fufieptam cognitionem vêtir
Aits, iam nonpropeccato relinquitur boftta. Dominus autem
dick. Omne peccatum Umittitur bominibus, blajpemid
autem contrajpiritum non rdinquetur. Hoc Petrus ipfo opéré
oftendit , quia enim Ananias&SapphirkSpiritui(an-
fto mentiri font, ait ad eos: Quareucauit Satanascofvt-
ßrutn mentiri Spiritui fànâo î Ne» eßis mentiri bominibus ,fed
Deo. Tempus, enim peenitentia eis non dedit, feiens
quia cor cacatum in ttaulgceflione blafphemki fpiritus
haben tes, pcenitcrenonpaterentur. Mox enim eos
pcenali condeavnauit morte., Ea ergo qua fcquuntur,
magisaftruere, & explanare ea qu* nunc difta font, pol-
funt. *
Reßondit Aaron.Oblata eß bodie viäima pro pcccato in
Ex mulri
plici orn:<
tu hum«
rt>Ü:idi Siâorcm
Dcum in-
tellipimus.
D
quod pon aduentum Domini e ft, oportebat intelligi
quod aiftum e ft: vide quid fobdidit. Quoniam ergo
mpereft quofdam inrroire in cam, & h i quibus priotibus
annunciatum eft, non introicrünt propter incredulita-
tem,iterumtenninatditm quandam,hodiein Dauid di-
cendo, poft tantum tem p o risficut fupra diftum eft, di-
-ccnsi Hodieftvocem eius audieritis, nolite obdurate cord* vt-
fira. Si enim eis IefuS requiem praeftitiflet, nunquam de
alioloqueretur. Poft Kane diem ergo his qu* pradifta
font oftenditur, quia aperte tempus poft aduentum fal-
uatoris fignificat, in quo intelligibilis fabbati hominibus
requiespradicataeft. Hocergo Aaronexperfona dicerc
ccclefia, vt figuram gerens non folum Chrifti, fed 6c ec-
clefi* videtur, vt quia hodie obtulerunt qu* pro pecca-
to (up font, & holocauftafoa, id eft, quia poft aduentum
(aluatoris deputatifont miniftrarc ^ &ofterrepro pceni-
tentia, &philorophicam vitam expbnere, alia docentes
reprehenufont, & talia in ais ecclefi* acciderunt, yt
facerdocum & magiftrorum lugeret ex blafphcmia ac-
cedentem mortem, reftecomedere hodie pro p,eccato
nonpotuit, neconitionemadeptacftpanircritia, quia
videlicet Domino Chrifto difplicebat. Subdidit autem,
hodie, vt oftenderet, quia ft ante remiflionem faluatorii
hoe peccaiftht, forfitan Sci^ofceretur, vt nccdum per-
foftacAurafcientia^nde &Dominusait: Si non penijjem,
& loquuttts eisfuijfem, peccatum non habuijfeht: nunc autem
excufationem non babtnt de pecuto fuo., id eft, iatisfaftio-
ncm. H*c ergo quüm audiflèt intelligibilis Moyfcs,
placuit è i, quia ecclefiam inuenit foam doftrjnam culoan,
ij.
Kejponait Aaron, uotata eji uvuie vnutn* y' »*»» —T—~ ---— —- - - - —
bolocaußo coram Domino, mihi autem accidit quod viies. Quo- ftodientem* t ^ o d & ntw lcientes, ab omni qtiidem
mpdopotuicomedereeam, autquomodoplacereDomino incere- j alia doftrina , & blafphemia abftiheamüs. Glorificc-
monijsmentelueubriiOuodquumaudtßetMojfes,recepitfatisfa- 1 musautemfolumviuentem verum Deqm, & noäionem.
] i men PatrxsJöcFilij,&Spiritus lanfti, nunc
Hodie, quodtempusoporteatinteiligi, apeijeno- & Temper,& in fecula feculorura, .
bis Paulus tradidu: Quüm dixiflet enim pauid : Hodio Amen.
a i
IS Y C HI I PRESBYTERI HIE
RO S OLYMORVM IN ]LEVITIC
V M , L I B E R T E R T I V S .
P R AE F A T 1 0 .
V e m a d m o d v m , Deus fton
fruftra crcaturam v^ri crate cöm-
pleuic, fed vc ex difFerencia eon-
dicionis nos difeiphnam arrificis,
& quis fie conycerëmiis. Nâ qui
coelosintendunt, exvarietatea-
ftror um maximum eorum artifi-
cem, atque condicprem intelligiinc Déum.Sed &
qui tcrramconfiderant, ex différend polîcionis
eius habitUjid ell ex animalium, virgulcorumque»
Ôc feminum, omniq, eius diffefènria eum cogno-
feunt. Sed & hi qui ad imm enfam aquarum^iffu-
fionem transferunc vifus,ex fpiricuum per diuerfo
provenience motu,inf»iiirum quôque,cetorumqj
magnitudine,&diftanda pifeiü, innumerabilium-
que generum nacione, Deum eflefaftoremhuius
eriatnvifibilisfentiuliccreaturx. Sicetiamlegem
ornac omnibus prçceptis,producens videlicet ho-
minem.&nuncin iâcrificiorûobl^tienibus, nunc
autem in ciborum abftinentia,nuncetiamin cura*
done corporal!um morbo’rurti aliquando autem
& in quibuldam contraftibus quales elle debent
hi qui femper volunt cfle cum Dco3pr^ccpit.Ergo
ia m ad ipfa legis verba veniamus.
C A P V T XI.
BOquutus tß Domitius ad Mojffen & Aaron dteens: Dicitefi-
Hjslfrael. Hacfuntanimaliaqkactimedere debetisdecunâit
antmantibusterra.Omnequod habet diuifam vngulam, & ruminât
in pecorïbus, comeietis : quicquid autem ruminât, & habet
vngulam,fed non fliuidit cam,ficut camelus & cater a,non comede-
tis illudt intet immun da reput ab it is. Chirogry Iltis, qui ruminât,
vngulamqucnon diuidit,mmundus eß.Lepus quoque, nam &ipfit
ruminât, fed vngulam non diuidit&fusquiquum vngulam di-
uidat,nonrumtnat: borum carnibusnon vefeemihi, nec cadauer*
conttngetisquia immundafunt vûbis. ] ‘
Hxc de quibus nunc lermo eft, ad ipfa diuina eloquia
maximum videntur habere contrarietatem, qui enim
Noe dixit: Omne quod mouttur&viuit, eritpobisin cibumi
& quafi boleta virentia trauidi vobis omnia ; quomodo
nunc quadam comedidchis, quæprius conceflà font,
prohibuit ? Quomodo etiam ; quando faciebat be-
ftias terra fêcundum genus foum,. 6c pecora, 6c repti-
lia, diftum eft : & vidit Deus quod ejjent bona, 6c rur-
fus : Vidit que Deus.citnfta qua fecit, & er ant valde bona}
Nullatenus autem efle bon um, maxime 6c valde , hoc
quodimmundumeft, poteft. Nunc autem, tanquam
oblitusquamde eis prot u le rat fententiam, quadam qui-
4 1
ptscepca
çibonim
tjiulit«
lioierpie- :
indifior.
DtHt. 8.
ïtat.4-
ilij Kraèl
hmues fu-
mus.
Ez.ech i. .
kdami
ittinfgcef-
odcriua-
l't in ani
haliaqu^
dam im- j
ponditiâi
Vogues
a den-
Jibus co-.
Dp* ani-
nuiuvn-
fioiai fia.
pant.
Rutninare
I ®
D
CJMeluna
c°'Dcdete.
derrianiriiatiiim niunda, ducedam dixit inimutida. Ergo
quadanienint bdnà, quædam ridk bona. Sed non eft ira,
näm etfi ad modicum caftigarè Ilidæorum i*tgifiâ'g?iàv
volebat, tamerivéralegisconfidératid ritahifçftàèft, &
fpiritalis pracéptdruniexpdfitid; Qüalefqüc dpdrtét éf-
fc leei ftuditim dantés, docendi intentionem legislator
habet. Sienim nonitifolo pâlie viùit bomb i féa Iti onini .
PtrboquodproceciitdeoreDei, ficùt partis riùtritrteritiim eft
corporis* fic&lexpeirtutrimentumcftahimàj vtpotc
rationalis ratiortali virtus & fobfiftëntiit. Et ficut in fii-
perioribuS ex His qüâé immdlânfür * figurât èds qiii offe-
runt.perouemfigttificaflsfimplicem, petvitulum riiâti-
datorum operatorém, per hcrtdUm vëird poeniténteni, fie
etiam nuric fignificat per ânimâlia j ëds qui eis vefcuntürj
•ait ertim fie: '
LoqUiftus eä Dominus ad Hoffen & Aàrondïcens : Dicitefilijs
ïfrael,lUcfunt animaha qua comedete debetüde tunäis aritmàn-
tibus terta. J
Communis éft îe x , ftiandatiim hdcàd ortirtes rtérti-
het,totirtfqué populieftiuftificatio. Loquienimfilijslf-
rael, omni videlicet populo 4 pracepit. Quid aütem præ-
cepitloquiî
jfidefunt animalia qua comedere debetis, de cunäis Ânimanti-
bùsterra.^'
Nequaquâtrt autem dicerët,de ârtimantibus tëf r*4rtifi
iftteiitionem haberet ab ariimalibus cceleftibus diftin-
guendi : ibi enim leonis eflè vtiltum, 6c Vinili j 6c aquilæ,
licùt &hominis,dum Ezechisl animalia Cherubih nadir
edocuit. Ergd incoeleftibusanimalibiis cuftodiàâut alia
citcumfpeftidrie ndn egenlus, vt‘ cagrtofcaiTUis quai firtt
munda.ômriiaertim fimilirër mürtda & fanftafunt,fidit
iànftoDeo , 6c eos qui irt citcuitu eius font fânftificat
aftantia. Tertavero animalia iion omiiia funt rrtünda,
hon propter nâtuiarri, fed propter noftrum eSCeifum 6c
qüia per iniquitatem natUram deprauauimus. Sed quem-
admodum munditiam eofUm cogrtdicamus 4 vel im-
munditiàm, exhisquæfeqüurtturintueridumeft. Omne
quod habet diuifam vngulam, &rut»inat, inpecoribuscomede-
tiii j è
Animaiibds maximaviirfcüs irt Vnguibus eflè creditiir,
quç etiam côgnâtionemhabentcitm dentibus;V rtguiüm
fiquidemeft.eadifcerpere quæaptaefuiperdèfites fiunt,
quod Vtrdmque iidbis Daniel tradir, quando forte pro-
pörtens regnüm,dicit : Ajpicïebam in vifiortenoâisi&ecce be-
fiià quart a terribilis,dtquë mirabilis, & for tis nimis,dentesferrtos
babebatmdgnos,comedensatquecomminuens, & feliquapedibüs
’fuis coricülcans. LXX.autem fpëcialius dicunt : Vrtgués eis
ærei.Qüia ergo ita,eft jfiguräte demonftrat, qui fitit quife
ad meditationem deuoueruric legis ,vtrurn murtdi,an im-
ttlundi: niminàre enim eos, & diuidere vrigulâtrt pracé-
pit. Ilia autem ariimalia vngulàmfindürtt, qufccunquë
vnguemVfque adipiàrtiïnferiôrem diuiduntpêllerii; Ergo
ille mutida âtlimalia comédie, qui non folum meditar
tuf lêgem, fed & ruminât, id eft teconfert, 6c erüftat a-
ftidne atque opéribus.Ëruftatiô ertim verborumDei, &
ruminatio, mandatônimeftSé executio, proptetquod
audiDauiddicerttem : Eruüduitcormeum vefbum bonum i
dico ego opefd Wèd regii Ad dertnnciatidrtcm edrurii qua
cdnfeduutdséftdperum, harte erUftationembonorumj
atque ruminatiönemprocdldubidintellexitiNörtaütem
ruminate,fëd 6c diuidere legis vngulam,6c diftinguëre li-
téràm ab {piritvi, & tradërè quadani fecunduni hiftoliam
fdlârti, quædam fecurtdumcônterilplacïdnëm, quidam"
vèrd fècurtddni vtrunqué incelligere 4 diftriftàm cdftd-
dientés,iti eis diuifidnem opushabemus.Qüi enim talis
éft i hic dorifommatus ätque përfeftus eft, 6C prdpteréa
mandas refte dieittir. Qujcunqùe autem vnUiii de h is,
quç difta font,minus habeeftiie mähifefte immundus eftj
ficut ipfa ddeet legis literàjait enim :
Non comedetis illstd,inter inimiindâ reputdbitis.QujcqUid ru-
mmati& habet vngulam fed non diuiditeamficut cameliu:&ca- ]
teù,ndn comedetis,& inter tmntundd reputabitisr ]
Camelum camêdece rumens per foperbiâtrt Irtdius
refte intelliÿtur,fd éft Scriba ôc Pharifii, ad quos d'içe-
bat Dominus: Liguantesculicem, camelum autemglutïenteS;
Efaias etiam dixit : Hac trim dixit mihi Dóniinüs. Vade, &po-
ncjpeeulàrorem, & qüodcunqueviderit, annunçjci. Et vidit cur-
runt iluorim equituth i ufcènforeth afitii, & dfiéhforem cameli.
Per âfinüm,gëntiüm : pet cairtèliim, ludàiëàril conuêtià-
tiôrtërii fîgriificâh^ Figurât etiâmlitèrariiiëgisj eorüm-
que gràùe iugüm câtnéluS* vtpptè qui cohlueuit onera
portare : vnde feruus Abraham, decèm camelos portantes
dé bbnis Domini foi àd dilpéniationem Rebeccadu-
xit. Figuràbànt àutèm Hi deeem præcep ta legis 4 quæ non
omnia bona Dei, fed tarrteh de ortihibus bonis getunt,
proptët hoc qrtdd pàrticipalem iuftifiéationem habet
leXiErgo fcribà,&Pnânfæifùmînantèm cômedunt,quia
in lëgâlis liter* gloriantur meditatione , 6c in cul tu lab-
b ati, prtrificationifquè, 6c facrificioiii m, alio tunique fi-
miliiim. Vngulam autem non diuidurtt e a , quæabëis
comedürttür y néquè difcërrtunt ab jpirini literàm i éc
propterea éorum fcièntiairrtmünda eft. Taies font 6c qui
leporêm comedunt, 6c qui chirögryllüm : ruminartc
( ënim 6C ipfi j fed vngulam tiort diuidurtt. in pbpulariàq-
! temmulcitüdirie, Iudaêoiuin genus vtrunqué ëfle àcci-
pitur. debilia quippe elfe animalia h^c dicuntur * telle
j Dauid i 6c Salomone, vtrôinimqué ahirnâliiim dëbilita-
j tes< Salomonequidemquümait: Lepüfculus* plebsihuâ-
lidd,pofuit inpetra cubilefibï. Dauid vëro : Peirarefugiumeft-
I tidcijsiCine Ghirogryllisï quoriim vniini éft veloi, 6c timi-
Idum, cuni infirmitâte, id eft lepus: aliud autem debilê
I qüident,fedràpaü, 6c beftiale,atque mortifcrüm dicunt,
! id eft chirogry llüs, quod Omni quiderti plcb e io, maxime
j autem Iudæotumineft populo , dc quibus dixit DàUicL
Velocespédeseorumadèffundériduhtfanguineni. Timidiàütern
j quantum,& infirmi filij Iudæorum liiit,vox diuirta öftërt-
j dit qiium dicit. V a cordibüs trepidis, 6c mànibüs remif-
fis. Iriiuftitia autem quanta, 6c feritas apud cos état, audi
Efaiam dicentem : Quomodo facta eft merettix ouitas fidelis
plena tudicij] iufiitid habit àuitineà, nunc autem homicida; Poft
hos fuem dicit eflè ipamundum , quiadiuidit vngulârn*
6c non ruminât. Qyi ergo fint qui æmulentur 4 âe propterea
comedere ilium dicuntur,Petrum expofitdrem 6c
magifttüm fuicipe : ëümquippëqui habet leierttiam di-
uinorum, fed rtonilia bene vtitur, aftiortibiifqué inedn-
gruis earn polluit vitaque ifomundaë femetipfom ttadit.
Suem etiam ipfeappellauit dicéns : Meliüs foiflèt eis nqri
cdgnofceie viam iuftiçiæ,quam çogtlita ea,retro réuerti a
ttaditöfibilanftomandato : contigit ertim illis résvèri
prouerbijjCanis reuérfus ad voliiicttm fuum,6C fus lota in
Vdliltabro coehi,Quia ètgo oftcndiiiius ètlhi qui legi ope-
rarti dft ruminare debere,is qui talis eftjVtpote fordidam
habertsvitâm, 8cnörtimplënslegem4 refte hortrumi-
nare qua legis funt,dicitur< Vnde 6C vomit vtpdtè indige-
ftumcibùmmeditàtionislcgis -, 6c minime, ad effeftum
periienientëm.Èrgo etfi Vrigulam diùidit,& literam diui-
derelcit, abfpiritutamertimmundus eft. Sed quid his
qua diftafunt addidit ?
Eorum carnibus nonvefcemim, ne'c tadduerd contingetisyquid
immundafunt vobis. ]
Neceamelum, néeieporem4 necéhirogtÿllum j nec
foërü, inter trtuiida iudicaui t : per hæc etiam cætera animalia
delignans,qua lex ex his,quà difta font, mariireftà fecit.
Ideo èrgo hac quatiidr numero pdfuit, quia quatuor
font generales Virtutés -, pradiftorum autem animalium
fignihcàrio virtiitibus caret quatuor quippe virturibus
eit contraria.N am caspelusin fcribarUm Ôc PharifiédrUm
foperbiamfumptus j fapieiitia corttrarfoseft: ftültüriim
quippe^ftproprium fupèrbire. Quiââutëm vtroqüehoc
morbo feriba 6c Pharilai terte^ntut, audi.ad eds Dominum
dicentena: Stultii & càiii quid maius efii durüm Âut$èm-
plum quodfdnâificatdurum ? Er rurfos', fuperbiam eorum
hoc modo retundit. Amant enint primos decubitus in comis,
exprimas cdthcdratin fynagogis,é?falutationes inforo>& vocari
ab hominibus Rabbi. Sic ergo ftulti quidam de ipfîS Crànt
6cluperbi. Lepusvttimidus>• fortitudifticoricrariuseft:
Ghirogrylliis * vt rapax, iuftitia: Susytvitafordida vi-
Uens,ÔC immunda,dc quddiftum eft. Sicut ctrculuSdureus
n nanbus fuiii fie mulïerpulcbrd frfatuat Caftitati contraria
eft. Hbrüm née carnés çdmëdamus,id eft^nec quam
Camclui.
G en tfiJ.
ludæi n
riiiuantia
cumcdun:
Vhèulam
diuidere.
E
Iudaôrum
gens Tub |
icporis Sc
chirogryl-
li fymbolo
‘ telligi-
ir.
P rouer b. jo
Pfalm.ioy.
Pfalm, ij.
Èfa.L
Suem im-
muudlun
comedere
quid;G
.Pet. i.
Camelus
Plurifæos
figuiiîcar..
Lcpus.Chi
rogryllus. I
Eiblioth.Vet.Patr.Tom.j. D 1