I l Iu lM tà p ifî. T tltttn i 'JVM rtfo littn i,
queiumciuspriucipalesrnnobisconfolatron«, A l ia ^ Fttquettt2 iovero eft ,c « 5 .«esint0tac.ofai
mcoipömmmnirarcialia^ittinomraconcoidiaiaba^ | | H H autainrinofiorlicomio. V ch e iU te ft
cohrempbt'onishctu»Anima,prop> . nm t _ exornatioiftn, SccoBieäutalisconftitauone caufittfemper
fere rieceflaiia 8c in casteris generibus caufarum, & in
omnioratjone nonmimquam adhibenda si Qui color hie
patet, vbifommatotius negotij §§frequematione pen-
det. Haecqiiidem fcholafticcdifcernimusnimcadcxpo-
firionisferiemredeamus. | '
- Proponit ergo Prophetaprimum Domini semplatiöH*
neraidemdc triräriaitt vhionei’njpoftea iram eiu$,&furo-
,rem.*ac, fiNaum dicerct ad Aflyriunq Nunquid fponfam
tibi derelinq.net Alfyrio, cuius caftitaris armulatip eripuit
earn éx vEgypto, mati rubo,& deferto: fuper cuiusinimi-
cismultiplex, &graUiffimAirrogataeftvlrio*, iuper civ-
iushoftibus furor Dei accenius eft, Sdndigoatip
fofioyiuxta ilkid Apoftoli;<ewM/o? voi Del nmuUtione, deßondi
cohtcmplauu«*»!-.»»«—» ••— »['"t,” . , . .
Secnnda,camisängiiftias.T«maatuBnmolcftias.Qaatta.
comcmplationiswedudittenebns.- Pnma.conlola-
tio t ft carnal is.Sccüda, animalis; Tertia, fpiritahs. Quarta,
intellcdhialis. l'mna.pacificataaupi. Secunda, tranquillatfenl‘
c 1^;
c o u c c a n - j
dem, &•
papofia
um.Tcrtia,recundatanimum.Quarta,illultrac
in td le aum l>rima,muitatadmifcncordi*opcra.Sccunda
,ad rclieionura exeraria. T eclia, ad fonnam pcrtcCt*
diWftionis. Quarta,ad latitiam contcmplationis, Prima,
fcmmn.Sccunda,mercenariurosrertia,filmm;quatta,(ptritalefacitconiugiunu
■ . .
Helchefeus, incerpretatur aduseatus. In caulxproie-
emiofte, opus eft aduocatione. Eftetiämin reconcile-
done facienda aduocatio ncccffaria.
1 ^ « a a fep tjfcoK ion i. I
canoncs. Tics liquidem men ? Ori«ni»nimfta Coniueium.F/riovcroadinimicorumexcidium.FKwau1-
moribus&viraantciudiccmdd^timus.Pilmoemmfer
d Q c u m .A n t e l ,o ^ m c m ^ ^ ^ t e ^ o , a n t ^ ^ ius« i 0 ßgyptum horrendis flagmjsafliixic; rEgyp.ios
gdum.propccrans luppliran • • ’ i (hbmerfit; innumcros hoftium cuneos proftramerpane
tiamexlpccAando. | « r i i>j CCMnibna indefcm,«.mP.<üt$deindetoteK.m
S c Cu n d o ,c o n d it i0 v ^ ; T e r a o ,n « c m r ^ s u m in a .m p n ^ j re r<^mj0^onjs j ^ rotj ux^c>pjatceftaemulaciOsCUixxtnplex
niacaula, aduocatum habe p p ■ 1 videatur Quod fivltioreferatur ad eum, prima foitidotoaigiturclbinpcccacon^
conteffi^ic^Secunda^in dovimlumindcferrofabricauic:fecUnda,quandofcelus
txhuimcoii^matione. TerMingenerahornmumcxa ^ jnvxocejcujt;Bperpel:raEBfevin(iicadic. Tcrriaiquindo
minanonc.Qutfquis^rocle^mc^&pnrcpnmampcr^ jg.ajqpE0pCccatdfdiorumHelipr?Cipnanit.Furor,quan-
o r a u e n t i^ u r am : lnfccundaprimam^mtemagetriinam j ^o3r^ m^ juaujt. j r9. qllatld0 s aulreprobauit.in pri*
glon5tmductltelam.Pnmaigiwrrc^pcrorata,^umn mav\tioneicecicleruntviginriquinqüemiUia.In/ecundas
phatiaiti)
JacndoH'
i'Cor.y.
;Pro plag
'pofuit,
mccony.
'tnicoi.
In MSI
defidera
bantur.
OrmakZcrcndopmnucnnamtmfccunda.confacndo .a.mnvcrov.g.ntiqu.nqucnulha &ccntum. lute m,
mftitiamuntcma'perduceridoadgloriarfi. Aduocacus primoeecidctuntvirouumquimor.mi Ua fixudoiquai
OTruicftÄconfclaLlcfus,rmferifordiflnnusfaluator,|doarcacaptaeft,pcdltumrr.g:ncamillü.SiycrodMm-
wnfolatOTinmifcria; aduocatusincdub, confolatörin | raidsintelligamrvlno; prima feiern /Egyptip um feb
tribulationc aduocatuainperorationc : confolatpr, ne mcrfioncifccunda>inmgrntarcgumChanan{pmm,&v- j
. * p ____ niusinterfedlione, &pöpulorümexpugnatione.Tercia,
inPhiliftaeorum,Moabitarum,Atnmooitar&m,Idum*o- j
rum,& ejeteyorum frequenciflimaoppreflioneiEteft fenfusj
fidile&us Deo populüs trädicur tibi, noli adtiferfus
Deum gloriari.Si enim vltus eft eurri ifl tot,8£ täntis milli-
bus, nuliatenus effugies manus eiusiMfec autem hiftona-
literdiximus:nuncea,äd Ecclcfiamreferanvus. Prseui-
dens erg'ö Propheta Eccleßam ex gentibusfuturärii j, tri-
bulationes, prefluras proiutlitia, pafliiram i alloqüitur
j fiiccumbamus,aduocatus,vtvin camus.
I N C I P I T £ X P
P r tfie tx .
0 S I T 1 0
DOminnstmltlatar,&vUijCewI>omiiiiis.vUifccnsDomirK,&
h^hnsfurtrem:vlcifctmDominas t»hopifuss,&
ixa/rniri»ft<»n»tef«ir. Prophétie exordio tumentem pio s
nitoielinguxoratorèm, ac de flore coloraticloquij. Se eam confolando, & ipfius hoftes deterrendo , diQens,
iaâirantemoratoremadhorramur, neDemofthenisle^ D»win#re)»»t<r»r,<ÿc.acfidicercc,Magnoqiudempreno
pores, Qumriliani flores, Cicetonis colores, diuini elo- teemir,pretiofo Émguine feo tcredemit ; arque ex proftlT j
quiifimpüdtaricoloratiflîmeprxferat-,neceloquendam|bulariagratuitotevoçauit;baptifmatlsvndalauiç; graux
pcccanicem maeis,quâmÉmâam fiiuplicitatem diligat, j munefibusexornauit, &:nfupercomugcmdelponlauiti
C«n» eoim reenum Dei non fit in fermone , fcdveritate | in regiiiam fiibUBiioii;ad* fi violauerit cOmugium nuaie
fpiriraSjdeanimrepuritate , cantotamenindiuinoclo- defideràns, Tel adulceti incoeftüm zejpeon(ubermum)
quio,8ecolorisgrada,&virtudsgloria* tantaferruonis jaccenfus,iüraferuatconiügij', iniurjas excluait ienoa-
Selplen'didafiiauiraSj 8e honefta opérUm fcsciindjcas,lin- nq gràuiffimc- nefas vlndieat àdùltenj* -
euLdcor verbicolor,colp*dmor.Dciamorinferitur.vt Quare vero triplex in&raïui Vldq, exipfius comugi)
einscomparadoneDemofthenes fordear. Quintïlianus jperpendnur.offido.TriafiqUidcmfiintbon^comuBjh'
liaceat.huraiTullinshxreat. SedqniafimftinOn vend. | des,prolisfpcs,Tnltâsfaçramenn; Qux,firpgnlôlcrUa-
ftndentcsifedgrf.ix,8evinuriopetamdames,oonccno- I iierit.illibataiauditvocéfeonfifaim Canticisçommcndoxiç
non laudi hominnm,fed patriluminnm viuere de- data : TulchraesamMnte*,fiimi & im>H,
I crcuernntjomanflimam poftponentcs vrbanitatem * ne-
ccflâriamfêqaivriUtatemporinselegerant. Sedhæcha^-
denus. Igitur coeptam expofitionem profequamur,
m s. to-i
d a s p r o i e - ’
Domtnus âmulotor^&i. Si ad totatn orationem refpicias,
figntaepanaphora cft ,vb iin imb verfu per principia fen-
fiuira, vlcifcens folies repetit. Si vero lingulas attendas
j claafuias^lia,qaç dicitur hipozeuxis imrninet£gura,vbi
j in fingulis fenfibus propria vnicuiqj eft claufolaj quæ, hic
! quoqoe oftenditur | cura fenfus qriater, fiaequinquies
daadiror. Tetria quoqne figura, quz dicitur catachrefts |
i foingerir, quxrci nomen alicnx, non habenti ptopriam
I aoribak. Cum enim ~
rum actes ordinata.Vu! t enim rponfos,vt firmàfit fidés torii j
legitimus lit partus vterijinuiölata caftitas làcramëntivFi-
d es',n e i n Euan geli o Tudaïcam mifeeat perfidiâm^Legiti-
mus partusjne lequamnrmüdi cocnpifoentiam. Caftitas
lacrametijne labatur ad hærelim, vélfohifmata j vel ido-
lolatria.F ides Eccléliç firmatur in facrameto baptifmatft.4
padns fit,per praedicationé vcriratisrlàcramentu, in Ipiri*-
talicorfnla vnitatis.Fidéis eli,vt foli GKrifto placearspart9*
vt ei/oHpariat:làcramétum ,vt vnavni maneat. Ad fidern
relpîdtillud Apoftojti | Muiter non habetptfreftittenifut, fidvir
etus.AA partü:Pô/o iunïoresnubere^filioiprocreare^atres farrit-1
Deoimpaffibth,incommutab'ili,fhi liasejfe.Ad facramétuillud^ fmïpioautenon egofedPonunw
yxQxem
C o m m e n t a r i s e s i n N a t im
ïxoremi viro non difeedere | quodfi difcejferit, indnereihnùptam,
àutreconciliàrivtro. lnquaigitürdclpqnfaturjin fanguinc
fosciindaturj in fpiritu-, copula'tur. befpôhfatürtbaptif'
maris tin'didrtc.Fcécundaturincarrtatiortisprjjdicàtione.
'Copula'tur in fplendoribüs fan&orüm ,& bcata rçtribu-
tionc.Per âquam hîc moraliter accipio baptifmi pienifli-
mamfanditat'em. Perfanguinem, prædicationis rioui-
taténii Per Tpiritum, illam fpiritualcm , quàt)cuso-
mniaéritiriôittnibùs v'nitatem. Alioquî,fidefideàgitürj
per tria generatur Ecclefiâ, ficqüe m baptifmate manent
indiuiduà, quodnullüm eohim abaicerius cohneixione
reiuhgitùr : led, vt nobis bcatüs alïerit Ambrofius, vnum
funt,nbn haturaeiurdem ifubftahtia:, fed eiufdcm myfte-
riioperationè. Nam fpirituis,vt idem ait j mentem rcuo-
cat j aqua perfidt ad lauacrum r fanguis exfpedat ad près-
tiüm. Spirituis peradoptionem nos filios Déi facit ; facri
jfontis Vnda nosabluit'; fanguis Domini nos rederiiit.Hæc
auterh font tria, quæteftimoniumdant in terra, fpiricus,
âqua,&i(ànguis.Altërüigiturinuilibile';alterüvifiDilete-
ftimoniüfacramehtoconfequiturfpiritali.Perh*c igitur
triageneraturÈeclelia,&ginerat;abluitür,&lauat,libe-
ratur,&libérât,rehouatur& renouat.Inaqua lignatur vi-
tiorü ablutio,per làngùine.de manu pelîimorü ht redem-
ptio | per fpiritüm i vitærenoüatio. Qqoriiam igitur hæc
tria Eccleliaé font collata, 8c in eius Natiuitate,&iniplîus
minifterio,atque poteftarcjquotiensin hisab ea fittranf-
grélfio, triplex eam fequitur vltiô. Quia videlicet anti-
thefi öppolitio, & vicijs fordidatur i 8c ab holle captiua-
tür, & carcèrijvel crimini in præfenti, gehennæin tuturo j
cruciànda inancipatur; Ve l, quoniam hoftium Ecclefiæ
tria font genera; primum, fine facramento Ecclefiæ: fe-
éundiim extra Eçclefiam , fed cum facramento Ecclefiæ:
tertium cum facramento Ecclefiae, 8c in Ècclcfia. Quo-
tiensÈcclefia ab ipfis opprimitur ,ineofdcm hoftes diui-
hitus vltio funditur.Et hoc cil,quod à Prbpheta vlcifcens
tertio ponitur.
Aliter Prophetafidelem ailoquituranimam, admo-
neiis eam fuper ftatu foo,fiue lapfo,lèmper elle folicitam.
ftatUjVt.maneat j lapfo;vt redeat ; oftendens quam diftin-
deexigàtiüftitiam jquipromptuseftvlcifci omnem in-
iuviam,&ormiem inobediéntiam. Ethox-facit quinque
modisjvel fcilicet à fupplicio i nimici vel à contemptu fer-
ui,vclapèrfidiamerçenarij,velabinobedienriafilij,vel
àb irreuerentiaconiugij. Siquidem quatuor modis Domino
ferüitur,&qüihquèmbdis eidelinquicur.Aucenim
obtemperatur ei motu fupplicij, aut Ipe praemij, vel amo7
re filij, vel affedu coniugij. Quinque vero modis ei de-
| -1 nquitur, His fcilicet , quosfuperpofui. Quia ergo Dominas
aémulatur.lponfam , 8c vindicat coniugij-irreue-
renciam, Dominus emulator eil. Quia vero impunitamlï-
-binondelèritinobedientiam, ad^itur, & vlcifcens, gra-
I tiam,fraudëm mercenarij, fubft.quiturv/ri/c«« Dominus,
■ &habensfuroremadcontemprum vero ierui. Quarto oppo-
nicur, vlcifcens Dominus in p. Jesfitos. Siveroiuxtatraditio-
nem fcholafticorum, hoftis, &inimicifacèrè velimus di-
-llantiam;hoftisadtempusi fempervero inodio manet
inimicüs; hoftisaccidentaliter; inimicus nacuraliter. De
holle poft,vi(Sloriä exfpeélatur gratia: ex inimico quidem
nullius foederislperanturveftigia. Hincper quendumfa-
pientem dicitur.
Hoßibuseuiäis hoflia nomen habet.
Sed pro inimico,nulla apud an tiquos legefopplicatur.
Vnde nie quoqne furor ad hoftes additur ; ira vero ini-
micis anteponitUr. Furor autem-breuis eft animi commotio,
ira, grauis, & diuturnaipliusindignatio. Perfu-
rorem ergo, hoftium intimatur conuerfio : Per iram, ini-
micorum iugis obftinatio. Quia vero Ecclefia quodam
tempore, habet Eoftes , quos alio polfidet adiu,tores:
quofdam videtnunc contra le furore ; quos poftea pro
fui oblèquio gaudet pallîrridifcurrere. Hos nunc pau-
perurh opprelfores : poftea, facuitatum deuotos eroga-
torcsjverit^tis impugnatores j iterum eiufdem fideliffi-
f ^ P^dicatores, hoc præuidens Propheta , furorem
•hoftibusaddidit; iramnuncobftinatisantepofoit. Haec
autem diftantia plane delîgnatur in Elaia, vbi à Domi-
Biblioth*Vet. Pat. Tom. ■
no dicitur : Heu, confolaborfuper hofitbusmeii, vindicabor de
mmïcumu. Hmcverbfimilcrcpcries in lamemationi-
bus Iercmi*. Non crediderunt, inquit,reges terra, & habita-
i'ores orbu, quodïngrederetur, hoßts , & mimicusper portas le-
rufalem. Etmultataliadiuinacoiirinentcloquia. InEfai»
quoque de conuérlione dicitur hoftium. Ventent ad te,
quidetràhêbàntttbi, &ddorabuntvefligiapedum tuorum Item £;<w,*a
idem ; Inundâtio camelorum operiette j dromedarijMadian, &
Bphâ. Omnes de $âbà ventent,aurum, &thus defer entes, & lau -
dem Dominoànnuntiantes. item,incodcm. Virifublimes,&
gloriofi dd te tune inclinabunt, & tuterunt, & regespaeißet ferment
tibi.Item , Omne pecus Cedar congregabitur tibi : artet es
Ndbatclh minißrabunt tibi. Item, in domibus ,vbiprius habt~
tabantdracones, &firuthiones, orietur viror calami, ériunct.
Item in lob : Abdquiloneprocedetfumus id?adDeumformido-
lofa laudatio. Et in P lâlmo : De execratione, & mendacio an-
nuntiabaturconfummatio. Item, in eodem ; Conuertenturad
vefperam, &famempatienturvt canes ■■,& cinuibuntciuitatem.
Item in lob., Dominus adeum : NunquidiUud esei, Beemoth
fcilicet, quaftaui, autligabiseumanctllistuif Erin Abdiade
diabolo fob perfonaEfau loquente; Quomodo,inquic,feru-
tatifuittEfau, inueftigauerunt abfeondita eius f Omnes vidfoederis
fu i illuferunt ttbi, inualuerunt aduerfus te : omnes virtpacis
tua,qui comedunt tecumpanem,portent infidiasfuper te. Etin A-
bacuc, fob eodem typo. « (diabolo feiheetj qui multipltcat
nonfua: vfquequo aggrauat contrafedenfum lu turn ? Nun-
quid nonrepenteconfur gent , qui mor deant t e , & fufeitabuntur 1
lacerantes te ,&eris eis in rapinamt EtinSophoma; Vltraflu-
mma Aet htopta indefupplices met,filij difperforum m tor um deferent
munus mihi. <
Salomon, quod ad Ecclefiam, de hoftium conuerfio-
ne, Coronaberis, i nquit, de capite Am ana , de Venice Saritr, &
Hermon,decubilibusleonum,dem<mtibtisPardorum. Saluaror
autem loquens ad Pharilæos, hoc,aliène fieri. Amendico
vobis, publicani, &meretricespracedent vos in regnum l ei. Ad
lingula vero negotiorum genera, fupequs Dominus ap-
ponitur; quia, qui nec timoré, nec præmio,nechonore,
necaftetftueioblequuntur , vltionis Dominum fendre
coguntur. Sequitur; Dominuspatiens,&magnusfortitudine,
é t mundans non fa cia t innocentent. Figura, quantum ad lie—
teram,poli(ynteton dicitur. Efterum duftio mulcis cace-
nataconiunâionibus,vt hîc,Domini« jwrim, örw/tgBfö/or-
titudine &mundans, c^c.Quantü vero ad fenium : quia Do-
minus ad vtrumque refertur ; * hypozeuxis elfe proba-
tur. Tropus autem fcilicet iocutionis modus, catachrefis
~eftèàperitisinanenon dubitatur, quafcilicet aliemerei
-nomen alteri,fcilicet parientiaà Deo, qute propriè aliéna
eft,abeo annotatur. Proprie enim eft patientia,quam co-
mitatuxmileria. Hæcdicentes de littera, arti fatisfeci-
mus;lenfusquoque,quiinealaricanr,inquiramus. Primum
ergo diciturAflyrio;ne,?qui ad tempus florent quia
multis præualec, hoc non fuo brachio > fed diuino rererat
iudicio ; quo dictante, & pop :li Iudaiciexpiaturiniqui-
tas, & aduerlariorumaugetur in félicitas. Iuxta illud:^ai
tußus efrjußiorfiat, & quiin fordibus esi, fo r defeat adhuc. Quo
enim prolixiöreilDei parientia, eo grauius peccuritiudi-
cis fententia, iuxtailiud Propheticum,Tacut,filui,pattern
fu i y quafiparturienslequar. Patitur icaqüe Dommus lulle*
altemtrum affligi, & affligere; quando & hunc per pa-
tientiam mundando reducii ad innocenriam : & ilie , ob
mericum fæuitix poenas luit dignas propriaeiuftuix. Hzc
de Allyrio dicun cur. De ecclefia vero, auomodo legen-
dumfit,referatur.. Dominus patient, d“c. Fomtudo, vt ait
Cic.in rhetorids,rerum magnarum,& exccllarum appe-
tirio,& rerum humilium concemprio, & laboris cum vri-
licatis ratione,eft perpelfio.Eiusvcro partes font quatuor.
Magnificcnria,fiducia,parientia,perteueranria-Magnifi-
centia, eft rerum magnarum, & excclfarum cum quadam
animiamplitadineadnainiftratio. Fidudaeft,perquam
magnis, & honcftisrebus, multumfibianimus hdudx
ccrta cum Ipe collocàt. Parientia eft honelVaris,& vtilita-
tis caula return arduarun>,ac diffiaiium voiûtaria,acdiu-
turnaperpefilo, Perleueraniiaeftinrationebeneconu-
derata, ftabilis8c perpétuapermanfio. Hæc omniapræ-
mifimus,quæ non lolum ad præfens negotium, (cd ctiam
Xx a adalia