- Gregor.
Caff.
Dan. 3.
Pfalm. vit.
Apoc. 6.
D
Mxtth.li.
Heb.n.
Auguft.
Gennadi*
per (omnium
cdo-
âu s de fa-
E CceLucaEuangelifta tcftante dicimus , quodmor-
tuo diuite illo,8c fcpulto in infcrno.paupeic quoque
illo Lazaroin finu Abrahæin requie conftituto, 5c dracs
ininfemocoUocat, AbrahamvelL.azatutnpauperem vident,
Sc Abraham diuitenullam pofimmin-tormentis
afpcxerit. Erhæc [iquidemante aduentom Chnfti ad
inferos fiuäaefTe accipirhus. Czterum cum Domipus
& f a t a o r noiler pro omnibus mortens, ad interna, anima
foladefcendit| Patriarchisquimloeis inferm tene-
bafttur,coeléftisParadili ianuamreferauit. Quiaergoita
eft, quod illos Sc de infernis eruit, & in coelefti regione
locauit, nonimmerito quieriturvtrummodo Abraham
csterique fanai.de illo loco coeléftis Paradifi, quo relut-
gence Chrifto locau font, poffint ira videreimpiorum animas
ininferao:ficutdelocoillo>ivnde moriente Chri-
ftoedudi fu n tracer e poterant. Hancfiquidem qu*ftio-
nem ficuti modo hic à me videtur proponi.occupato rm-
hi diuerfis negotiorum tumuhibus ,v bi legetim, non facile
occurrit. Hoc vnum tantum de hac re in homilijs
Pap* Gregofij legilïe me recolo, vbi ait; Credendum eft
quod anteretributionem extremi iudicij,. iniuftiinrequie
qüofdam iuftos afpiciant,vt eos videotesin gaudio,
nonfolum defuolupplicio,fedScdeillorum bono cru-
'cientur. Iuftivero in requie pofiti, in tormentis femper
I intuentur iniuftds, vt inde çorura crefcat gaudium, quia
malum confpiciunt,quod mifeticorditer euâferunt: tarf-
' toque maioresereptori fuo gratias referont, quanto vident
in alijs, quod ipfi perpeti reli&i potuerunr. Necil-
lam tant* beatitudmis claritatem apud eleétoram animas
fufeat afpebta pcena reproborum.quia vbiiamco m-
paffioroiferi* nonerit, minui procuidubio beatorum
lætitia nonvalebit. Quid autem mirum, ft dum iufti m-
ftorum tormenta confpiciunt, hoc eisveniet in obfcquia
gaudiorum, quandoin pidturaniger color fubfternirur,
vt albus velrubensdarior videatur ? Etquamuiseis fua
gaudia ad perfruendum plene fu fficiant, mala tarnen re-
. probum abfque dubiofemper afpiciunt, quia qui crea-
toris fui claritatem vident, nihil in creatura agitut quod
videre non poffint.
Contra eos qui dicunt,quodnuüafit animavitapofi mortem.
C a p . X X X I I I .
C Affianüs ait : Qui mortui funt corpore, D.ominum
fpiritu benedicunt, atque collaudant : fecundum
illud^ bemdiciteDominumJpmtus&animaiuftorum& omnis
jpirituslaudetDominum. ErinApocalypfiIpannis, anim*
occiforum nonfolum laudare Deum,fed etiaminterpeU
larefiicuntur.In euangelio quoque euidentius Dominus
adSaducaeos: non Iffifiis, inquit, quoddiftumeft a Deo décente
vobii :Ego[um Deus Abraham >& Deuslfaàc,&Deuslacob:
Hon eft Deusmortuorumfiedviuorum : omnes enim ei viuunt.
De quibus & Apoftolus. Propter quod,iaqait^onconfundi-
tur Deusvocari Deus eorum \ parauit enim illis ciuitatem fan-
tikami Beato quoque Auguftino cjeterifque Dodoribus
j id aflerentibus multis locis & multiplied) us libris, vnum I prædi&i viri memorabo exemplum, quo huiufmodi ro-
* boretur aflertio. Eratrem quendam Gennadium medi-
; aimfibi notiffimum atque clariffimum tefert apud Car-
I thaginem fuiffie,quern erga pauperem caram impigra mi-
fencordia facilUmoque animo benigniffimum fuiffete-
i ftatur. Qui tarnen Gennadi us,dubitabat, vtrum effet alia
cordiæ quoniam Deus nuîlo modo deftreret,apparoir illis
in fomnis confpicuus iuuenis & dignus , eique dixit*
Sequere me.. Qui dumfequeretur,venitad quandam ciuitatem,
vbi àudire coepit à dextra parte fonos fuauiffim*
cantilenævitrafolitam notamquefuauitatem. Tuncil-
lo inten to quidnam effet, hymnos dixit effe beatorum
atque fandorum. A finiftraautem parte quid fe vidiffe
; tetulerit,nonfatismemini. Euigilauit & fomnium fuit,
tantumquedeillq,,quamdefomnio cogitauit. Aliave-
ron od e , ecceidem ipfe iuuenis eidem rurfus apparuit,
atque ab illo vtrum cognöfeeretur interrogauit; refpon-
dlt quodeum bene pleneque cpgnofceret., Tunc ille
quaehuit vbi fe noffet l- nec memori* defuic, quod ifte eidem
refponderet. Totumquevifumillud, hymnofque
fandorum, ad quoseoducevenerat, quarccordabatur
•facilitate narrauit. Atillepercundatus eft, vtrumnam
id quod viderat,in lomnis vidifletan vigilans? refpondit,
in fomnis. At ille hominibus,bene,inquit, recolimustin
in fomnis ilia vidifti : fed etiam nunc in fomnis te videre
fciàs.Hçc cum audiflet ifte,ita effe credidit, atque refpon-
ftonefirmauit. Tunc qui hominemdocebat, adiecit&
I ait: vbi eft modo corpus tuumîille refpondit, in cubicu-
lo& in ledulo meo : feis ne inquitille in eodem corpu-
fculo effe illigatos Scclaufos oculös tuos \ ille refpondit,
feio. Tunc ille: Qui funt ergo ifti oculi quibus me vides?
Adhoc ifte non iqueniens quid reipohderet, obticuir.
Cui haefttanti, ille quod h;s interrogationibus docere
moliebatur,aperuit continuo. Sicutinquit.ifti oculi car-
nis tu* vtique in dormiente atq,; i nledulo iacente nunc
vacant, nec aliquid modo operantur, & tarnen funtifti,
quibus me intueris & ilia vteris vifione , ita cum defundus
fueris, nihil agentibus oculis carnis tu * , vita tibi in-
erit qua vi«as,fenfufque quolentias. Caueiam deinceps,
ne dubites vitam effe poll mortem. Ita fibi homo fidelis
ablatam dicithuius reidubitationcm.
Contra eos quibusparumiiidetur quod anima postmortem carnis
in quadam corporaltfimilitudmeUta qmdam videat vel trifiia
[entiat. Et quod expreßiorafint ibi lata vel. triflitid,quam
hie videri pojfunt per [omnium ab
animo.
C a p - X X X I V .
QVamuis non fint corporalia vifa,fed fimilia corpo
ralibus, quibus anim* corporibus exut* efticiun-
tur.feu bene feu male, cum & ipf* anim* corporibus fuis
fibimetappareant, funt tarnen,& vera l*ta,& vera mole-
fta,fadadefubftantiafpirituali. Nam&infomnisma-
gn* beatitudinis, intereft vtrum in l»tis an in triftibus
limas. Vnde in rebus quas concupierant conftituti, fe
euigilaffc dolueruntplurimi : &rurfusgrauibus tefrori-
bus atque cfuciatibus exagitati atque vexati, cum exper-
gefadieffentdormire timuerunt, neineademmala re-
uocarentur. Et vtique noneft dubitandum, quodex-
preffiorafuntillaqu*ininferno dicuntur.effe j atqueid-
eo vehementius fentiantur. Nam & quifubtradi funt
fenfibus corporis, minus quidem quam fiomnino mo-
rerentur , fed tarnen amplius , quam fi dormirent, ex-
preffiora fe vidiffe narrauerunt, quam fi fomnia fom-
niaflent.
Quidremunerationis habere credantur anima defun ftorum, ante
reftrreäionis i l lm v l t im u m tempos..
C A P y X X X V .
A Nim* beatorum moxvtdeeius corporis domici-
lio exeunt, *donec veniant ad relurredionis illius
vltimum rernpus, iucunditatefpiritusperftuuntur : At-
teftante Ioanhe de animabus occiforum propteryerbum
Dei & dicente:D4frf[uni illisfinguUftolaalba. H*c ergo prima
ftolaeft quietis Sç iucund'itatis, qua poll mortem carnis
anima tantum perfruitur : fecundailla erit,cum^ecerprima
bea
torum.
ltatur. VAll UU1CU ------ 7 ■——---—T~ t O • ■ !• I I' vitapoftmortem : huiusigitur mentem Sc opera milen- pto corpore de anim* Sc carnis îmtnprtalitate igtabitur.
Auguft.
Apoe.il.
ftisftiiritibusDeus.
C a P . X X X V I .
afan-
Apoc. 6.
D
Apoc. 14.
n P O r N XI S T I K A N
Memoria
defunfto-
nad al-
BÉatiffimtte Cyprianùs Dod br Clarus S c Magifter
mirificusad Fortunatum feribens de exhortatione
Martyrij, inter c*teraficdicit : Qiiantaeftdignitas, S c
quanta fecuritas exirehinc l*tum, exire inter preffuras &
ahguftias, S c gloriofum , claudere in momentooculos,
qtiibus homines videbantur &mundus, &aperire eof-
dèmftatim, vt vidèatur Deus & Ghriftus 1Tattta fcelici-
tas migrandi, quan ta velocitas ? Repente terris fiibtrahe-
riSjVtinregnis cceleftibus reponaris. H *c oportet mente
S c cogitatione compledi, S c die ac node meditari. T anti
er«m 'Dodoris exhôftatio he infttii d i veraciter • teuere
debemus , quodnequaquampoft mortem vifionë Dei
fraudabimur : fedeö cum l*titia petfruemur :'f ihinein
beneplacitisfibiadibùs vixerimüs.
gupdetiammodofanftorumatiima, iamcum Cbtifio
in ccelis régnent.
C a p . XXXVII. '
S Andus Auguftinus definitione certiffima cüpiens
docere, quod nonfolum Martyrum, fedeledorum
anim* fideliumiam modo cum Chrifto régnent in ccelis
; de Apocalypfi Ioannis teftimonium illud ponit vbi
legitur quod anim* occiforum jpptër teftimonium Iefii,
&pröptet VcrbiimDei, regnetit cum ChfiftÖ'mille'an-
nis : anim*fcilicetMartyrum j nondum fibi corporibus
redditis. Quod ne äüquisputaret,quod tantum Martyrum,
non etiam cætëtotum fidelium anim*cum Chrifto
regharentjfubiunxit idem Dodor : Neque enim pforum1
anitn* mortuörum fepararenturab ecclefia, qu* nunc
etiam regnum Dei : Alioqui nec ad altare fieret.memoria
éorum in comôîünieationè Corpöris Chrifti. Nee ali-
quid prodeffet ad eius baptilmum in periculis eurrere,
nifiillo finiatur hæc vita : neçad reconciliationem poe-
nitentiaYaleretjfi'forteperimpudentiam malamue con-
feientiam quifque ab eodem corpore feparatus eft. Cur
enim fiûtifta, nifi quia fideles,etiamderondifunt membra
eius ? Quamuis ergo cum fuis corporibus non fint,
iäm tarnen eorum anim*regnantcumillo.Nunc & quö-
tidie defideran t düplicatione m beatitudinis,quam acce^
prari funtpoft, Sc ipfa eorum defideria, clamons eörum
quodammodo funt verba,qüi Deum imprecantürjvt ex-
tindorum cörporumRefurrediofiem recipiant.Magnus
quippe eorum clamor, magnum eft defiderium. Tanto
enim minus qüifque clamat,quanto minus defiderat : Sc
tanto maiotem vocem in aurem Dei exprimit, quanto le
in eius defiderium pleniu^ infundit. Si enim defiderium
quodammodofefmo nonëflèç, Prophetanondiceret :
defiderium cor du eorum exaudiuit amis tua. Quibus fandis
animabus iam dät* fimt fingul* ftol*alb*,id eft,iplailla
beatitudo patri* cteleftis, in quanunegaudentes /exultant,
didumqueefteis : Eequiefcitetempusadhuc modicum,
donee inipleatur numerus conferuorum & fiatrum noftrorum.
Defiderantibus igitur animabus requiefeitß tempus adhuc
modicum, dicëre, eft, inter ardörem fandidefiderij ex ipfa
fuaprælêntiaeis Deumfolatium confolationis afpirare.
Regnum tamenanimarum eorum iam> vt diximus, cum
illo eft nunc: dum ifti mille annidecurrunt. Vnde & in
1 eodem libro alibi legitur : Eeati mortui qui in Domino mo-
riuntur :ampdo enim iam dicitjpiritus,vt requiefeant klaboribus
I [uis,nam opera eorum[eqiiuntur m.Regnat itaque cumC hri-
fto nunc primuip Ecclefia in viuis Sc mortuis. Vropterea
e«tw,ficut dicit Apôftôlus, mortuus eSt Cbrsftus, vt & viuo-
; : rum & mortuorum dominetur. Sed ideo Martyrum tantum
{animas IOannes commemorauit, quiäipfi præcipue re-
f gant mortui: qui vfq-, ad mortem pto veritate certarunr.
Sedàpatretotum, .etiath cæteros mortuosintelligimus
pertinentes ad Ecclelïa m,quæ eft regnum Çhrifti
. Eiblioth. yet.Pat.Tom. 7. ,
S. IVLIANI ARCHIEP
I S C O P I T O L E T A N I , L IB E R
T E R T I V S . :
De ipfa Refurredione.
gupd tempus & diem iudicij nullus hominum nouent.
Vdicij.tempus vel diem, Dominus nobis 'Matth. 14.
effe voluit iucognitum. Siceniminterro- i
trS gantibus fe de vltimo die difcipulis atque
dicentibus quodfignum aduentustui erir,
554 Sc confummationis feculi > Refpondiffe
eundemDominum legimus : De die autem ilia & bora nemo
feiet, neque Angeliin ccelo, neque Pilius, nifi Pater folus: quam-
quamhocipfiimquodfedicitnefcite , nonarbitrandus ’
efthocipfum Filiusignoraffe -.fed quod fic fciat,vt noluit Er ■ ,
alijsdicere. Nam dum dicitipfe Dominus per Prophe- •'
tarn : diesvltionisincordemeo: indicatie quidem feire fed
nolle alijs indicare;
Vtrum jpecialis locus credatur,vbi iudicium a Domino
agetur.
I Vid exhocinalijslegerim , non facile mihioccur-
J rit: hoc tarnen Ibel Propheta vaticinante dicimus,
quodin.vallëlolàphat omnésgehtesdDomino tempo- Joel.j.
reiudicij congregand*lunt. Sic enim fandiisPropheta
ait:i« diebus illis & in temporibus cum cornertero captiuitatem
iuda&lerufalem, congregabo omnesgentes, &deducameasin
vallemlofaphat, &difceptabo cum eiswi. Sed h*cProphet*-
verba quomodo beatus Hieronymus fentiat, audiamus:
vt ex tllius verbis locus ifte Iofaphat, quod indicium di-
cituràgitarijVtrampropnean figuraliterintelligidebeat^
melius ledoragnolcat. Dicitenim beatus Hieronymus:
Iofapfiat interpretatur Domini iudicium. H oc ergo eft
quod dicit : Quando miftrtus fuero eorum, hoc eft, quimei
nominis confeffione cenfentur : tunc omnes aduerfarios
meosdeducam in vallemlofaphat, hoc .eft, in vail em iudicij.
Omnes autemgentes , automnes defignant incredulas
nationes,aut omnes dicit,quiâficidemDo£lorin eodem
traftationis fubfequitur opere : Ifti tales, id eft, quosaut
incredulas nationes,autD*mones dicitmon iudicabun-
t'ur in montibus,non in campeftribus : led in profui\do&
deorfum, vtfplum locus ipfe iudicij pro poena fit.
guodnuttusnoueritbominum tperquot dies futurum illud
iudicium extendatur.
C a p . III.
H Q Vod in confeffione ac profeffione tenet omnis Ecclefia
Auguft.
Dei Chriftum de ccelo effe venturum ad viuos&
mortuosiudicandos,vtaitbeatiffimusAuguftinus,
hunc vltimi iudicij diem dicimus , 3 d eft nouiffimum
teffipus. Nam per quot diesfuturum iudicium extendatur,
incertum eft.
De terroreaduentus Cbrifii,&quod in ea forma qua iudicatus eft
in ipfa ad iudicium veniet,&iudicabit.
®H rift us Dei Filius finito mundi terminoin ea qua
afeendit in ccelos corporis forma, cuui fanâis omnibus
veniet. Illo enim de ccelis ad iudicium veniente,
iuxtaquodipfein Euangelio ait ; virtutescalorum commo-\
uebuntur, & tunc apparebitfignumfilijbominis in ccelo : & tune
S s 3 plan