S . l u l l a m A r c b k p i f c . T e l e t a n i ;
Quis rogoiamhon-manifeftcvidestUiUyrorfas dc hac to r , «p o fe tm ^ ^ e ^ f f « « a o ^ g e D wtio-
Mutth.i.
B
Pima
scias.
Ç
I Secunda
[scias.
hum hieferaetur, qui in Matthæo comple&itur, atten-
dät inter Ioram regem & Ionatham omifla Athalia très
reges in medio prætermififle Matthætim , qui hic euro
annis pcnutftur, &in,Euangelio detrahuntur » pro eo
quod Ioram genèrifemifeuerat impijflïmælezabel, &
idcirco vfque ad tertiam generätionem memoria tolli-
tur, ne in lân&æ natiuitatis ordine poneretur. .Qqan-
quam&illud præcæteriseonfiderare conueniat, quod
piures fuerunt fuceefliones , pauciores autem genera-
tiones. Non enim quae regum, eadem generationum
funttempbra. Vnde & Matthæus eos quos ad generationem
annorum fupputatione feptuaginta interpretibuscrede-
re,quimultiplicem annorum (eriem illam,prout dióturo
eft, non interpretantium munerc, fedprophetantium li-
berta te proferipfifle creduntur? Sufhciatergonuncyf- j
que ptöbatum vpbisfuiffe, nullamelTe annorum fum-
mam , qnæ tempbribus natiuitatis Chrifti videatlur elle
contraria. Similiter & quod aerates fecttli>non annorum
fiipputatio cequa fed generationum numecofita&diftri-
butadi (linguae, ac proinde quia ^choeprobatum eft vo-
bis, quibuscodicibus deipfisannis (idem adhiberi opot-
teat, ipfas quoque iam hint mundi states fecundura fe-
pttiagitfta interprètes, cum annis fuisfupputatas accipite,
nonputauitpertinere, præterijt, ficinquanrfiec,
& quarn annonim fummam vnaquaequeaetasintrafevi-
vt vfque ad Iecopiam quatuordccim generationum nu-
deatconeludere,tandem aliquando tonfufi fentite. Hoc
merusnonoffendat. Dauid annorum quadraginta. Salomon
tantum admoneoine cuiquam illud videatur e(Te contra-
annorum quadraginta. Roboam an norum decern
rium j quod in tertia, & quarta aerate faeculi, non ipfarum
& feptem. Abia Aum. Afaph annorum quadraginta
generationumhie annipopuntur, quæfecundum Euan-
vnum. Idfaphat annorum viginti quinque. Ioram
gelium Matthsei pofitaeiunt, quandoque^generationes
annorunfco&o.* Ochbzias anni vnius. Ataliaanrio-
iplas in eadem tertia ÔC quinta aerate faculi, nönfiopu m
rurn feptem* Ioas annorum quad tagt nta. Amafias annorum
fuis annis difpofitas, ficut in prima & fecundàætate faeculi,
viginti nouem. Ozias annorum quinquaginta
&ann os pariter & gençratiônes inuenimus adferiptas.
duo. »Ionachan annorumfex. Achaz auuorum viginti
Praemiffis quinque diebus, infextodie Ad|m formatus,
fex. Ezechias annorum viginti nouem. Manaflesan-
eft. Adam annorum duedntorum trigintagenuit Seth. --------
norhm quinquaginta quinque. Ammon annorum dho-
Sethannommducentonjroquitujne genuitEnos. Enos deem. Idfiasannorum tnginmduo. Ioachun, qut&
annorum Centum Uonaginta genuit Cainam. Cainam Ieoonias annorum vndecun. Sedechias annorum vn-
annorum centumfeptuagintagenuieMalahel. Malahel , decim.QuintaætasicranfmrgratmncBabyloms vfqiad
annorumcentumfaagintaquinqUegenuicIared. 1 « d CIniftum , fr . ' «
r annorum faaginca duo genuit Eftoch. Enoahandorum tur.quiamprogcncratonbus.pfis; vtpotcincaptiuitatc
Quinca
seas.
conftltutis, quis quor anni^ vixerit, non facile nofeitur,
ideo melius numerus annorum setâtis buius -v'fque ad
Chriftum, perhiftbrias gentium cognofeendas adhibe-
tur. Hebraeorum captiuitas feptuaginta iNoe. lNoeannorumquingemoiuuii«u,iiii»i.*«.^‘ “ “ *»‘ "* ■ --------- * , p an.n o. ru, m. Darius
Sem annorum duorum poft‘diluüium genùit Arfaxat. annorum trigmta quatuor. Hums tempore Iudaeorum
Arfaxat annorum centum trigin ta genujtCäinam. Cäi- captiuitas abfoluta eft. X eixes annorum VIg1^ -
nam annorum centum trigintagenuitSala. Sdlaanno- xerxesannorum quadragmta. Danusdecem & nouem
rum centum ttieinta genuitEbet. Eber annorum cen- annorum. Artaxcvxesannomm quadragmta. A.taxer-
tumtriginta 'genuit Faleg. Falcg annotumientmfi tri-J xesannorumyigmufex. Xeixes annorum quatuor. Da
ginta genuit Ragau. Ragan annorum centum triginta nusannorumfex. AlexanderqUinqueannorum.Ptole- j
Quorum genuitSeruc* Serucannorumcentrim triginta ! meusannojum quadraginta. Phdadelphus annorum
genuit Nacar. Nacarannotum feptuaginta nouem gc- : ttigintaofto. ^etgctesannoiumyigmtifex.Philopatei
nuitThare. TKareanrioiumfcptuagintagenuit Abta- annorum decern & feptem. Epiphanesannorutrivlgmu
ham. Hæcfeciindaætas quamper derias.geqerationas quamor.Phdometetannorumtngmtaqfimque.Euerge-
diximuscuttere, ynam minuahabetfecundum codices tesannorumvigintinouem Soteraun.decejn&feptem.
bîebraeosquæhicpouitur, ideft, illamqüiedicirucCai- ; Alexanderann.decem. Ptolemæusann.oao.Dionyuus ,
nam. Q&mtamen genetationem&feptuaginta inter- j ann.trigiiita.CleopàtraannorumduQ.IuliusCæiarann.
prêtesmcmorant,&EuangeliumfeoundumLucamcon- j quinque. OâamusOaifarregnamtannosqumquapnta
Srmat. Hiauiemduæætatesfeculjideftvnaantediiu- | f a . Huiusquadtagefimtf pnm o an n ^ux ta quod Ter- ;|
uium, ideonuHam habentdifbcultatemin peruentione
an norurh,qtiiadireä:is generationum lineis currimt,fic-
uceftvnum exaltero propagatum. Tertia dehincaetas
faeculi fcquitur, in qùa ideo poft commemorationcm
Abrahae,Ifaac, & Iofepfi per Hebraeorum feruitutem in
Ægypto,&tempora iudicumanni quæruntuc, quia in
centum fexaginta quinque genuit Mathufalem. .Mathu-
(alem annorum centum fe&aginta feptem genuit La-
mech. Lamech annorum centum oiftogintaoiâo genuit
Noc.Noë annorum quingentorum fabtum eftdiluuiuni.
tullianus, Hieroriymufque teftantur, Cbriftus Dei filius,
de Maria femper virgin qnafeitur, & T yberij Imperatoris
tempore ccucifigitur, qui regnaiiitann. viginti qujfcuor. j
Ab initio itaque (aeculi vfque ad tempus natiuiratis Chri- ,
fti, quado qhadragefimus primus annus O&auiani Cx(a-
rc.i'ypio, ot. ICUIüUlit fuun-umaiini j ■ -r-is- -f-u-i-t- -e-u-e niu- nt anni 4’ , z'/ i. Iam. verb t.e fird uus. anfiorrum
génerarioncs illas quatuordecim, quae per Mattbæum ab , numerus, a temporenatiimatis Chrifti vfque m piae(ens,
Abraham vfque ad Dauid cbmmemorantur.non vbique in pibmptueft vnicuique, & fare fi volet, &lupputare ii
anni ipfi manifefte patefclint. Qubdploptereadicimus. placer,alfumptis videlicet annis,fecundurn Eram,abipsa ,
ne contrarium aliquid videatur cuiquam, quod alius if- Domini incarnatione. Era emm muenta eft ante tngmta j
liçgenerationum,aliushicautorumordoferuetur, vbi
anni quxruntur, ’éümilliceùidenstantumdemordoge-
nerationu m texatür,qui peruenit vfque ad Ghriftûm, hic
autem fol à an nom m veritas deferibatur, quæ in annis fi-
demcollocettempôrum. - ' Ifa a c annorum fexaginta genuit
Iacob.î’acob annorum nonagintagenuitlofeph.lo-'
fephanuorum centum & decem , Hebraeorum feqiitus,
annorum eétum quadraginta quatuors Mofesannqrum
quadraginta. Iofue annorum yiginti feptem. Ocbnief
annorum quadraginta. Aotbannorum o<ftuaginta.De-
boraannorum quadraginta^ Gedeon annorum quadraginta.
Abimelech annorum trium. Thola.annorum viginti
trium. Iairannorümvigintiduorum. Iepteanrio-
runvlèptem. Abeflaannoruriifeptem. Abdon annorum
oâo. Samiôn annorum viginti. jHielifacerdojsannoriim
quadraginta. Samuel & Saul annorum quadraginta. In
hac quarta ætate fi cuiquam fotte contrarium eflè vide-
&o<5tb an nos,quamGjhriftus nalceretur.Nunc autêm ac- j
clamaturÈûa elfe 7i4.Detra(ftisigitur trigintà & o<fto annis
, ex quo Era inuentaeft, vfque a4 natiûitatem Chrifti :
refidui funt,98'6.anni.Rcliquum igitur huius lextaeaetatis ■
tempus ,id eft j à praefenti die, vfque in horamipfamfinis
faeculi, quot annorum fpatijs'protendatur, fob Deo eft
cpgnitum. Atnunc fit gloria ipfi vnigenito Ghriftofilio
Dei, pfetquernrepudiarointerim manifeftepatefeitopinio
ilk veftra vaniffima, qua & fextamadhuc aetatem fx-
culi expeélatis, &feculum iftudinfex millibus tantum
annis ftare confingitis,, quos iam Snpfos tranfaftos elle
probabitis, fi ftudiofifs attedatis. Repecendum eft igitur
quodaudiftis. Ab initio eriim mundivlque ad Chriftum,
• computatos diximusannos yjzj. quibusfi addafitur an-
I rii ab incarnatione Domini 6Î 6. V% in prxfentem diem,
id eft, quando SercniffimusJBïuigiüs princepyimperij fui
videtur habere annum, compucati fub yiio<jon.anni er-
MSS.iffre
ficiuntur. Quósetiatn fiiuxtaaliörumbiftorias compu-
tare velitis, propeiîfiorem , & maiorem fortaflè anno-
tum numerum comprobatis. S i , inquam, tranfadis
fex milbbus annis, quid iam nûne Iudaeoxum fajfitas
agis î quando perdito regno & facerdotio, rrahens in
«crorerti, ôc generationem nefeiens ordinem, in folis
annis tibi futuram èollocas fidem. Ecce multipliciter
vi(ftus, biconuidus^s de ætate faeeuli fexta, & Chrifti
natiuitate prxterita. Nil enim verurn quod rcfpori-
deas, inuenies, quia & per xtatesiuxta codices tuos generationum
ordine patefa&o fuccumbis f &• per ipfam
annorum fummam (ecundum codices vulgatæ editio-
hls manifefte deijeeris. O quam dolenduseft errortuus.
Nullaenim te prophetalis hiftoria iuuat, nullus hifto-
ricus ordo confirmât, iam figna tua non vides, iam
noneftPropheta, nubibus enimmandauit, ne pluant
fuper te pluuiam, & adhuc dicis nafciturumèfTe Chriftum.
Expe&o , inquis , qui iam ohm venit iri mun-
dum. Vere multam erras , multum defipis, multum
ftertis, gEauiterenim.corruifti, b iirael, in iniqüitati-
bus tuis cpüifuS e^, çonfradus es,conquafiatus es. Viam
perdidifti, viam ergo lèquere, vtper viam venias ad falu-
tem cAmen.
IVL IANI EPISCOPI
TOLETANI
M E T R O P O L I T A N I ,
C O M M E N T A R IV S I 2{ NA FM
ÈX M A N V S C R IP TO C O D ÎC E B IB L IQ -
thecæ Bauaricæ, per Henricura Canifium,
IC . Editus.
P R AË F A ï i Ó*
! A vm Prophèta in regnurti Afiyrio-
rum innehitur: hiftorialiter de l4i-
. . b u . ... , i ______ ■ I . j i I
tientia, damnatonim prædiciturredemptiô, fpeîlapfo--
ruminnuiturv&fublïmatiojomniumincommunefide-
lium honor,&incorruptio;Prophetauit autfemidemPro-
phetatemporeiOziç,Ioa,than,ÂfhaziEzechiÇregumIu-
da,quando regnum Aflyriorum deftruicurjRomulus na
feitur*, Olympias à Graecis prima ftatuitur ; Romacondi-
turitegnum Lacedxmoniorum defecit, Macedonum ve-
roincepit, Heûodus Poëta claruir. Piuntquidenifiniul
anniregni Aflyriorum à primo Nini * quilecundus ineo
regnauit,vfque ad trigefimum fextumSardanapalum,qui
& vltimus,& ab Arhace fignifero fuo vidus, femetipfum
incendiocremauir,ü64.
Præmittit vero ProphetaPrologum,in.quo more ora-
tiqnis rhetoric* auditotem redditattentum, docilem,&
beneuolum. Prologtisautem hiceft: OnUsNineue,liberv'u-
fionis Naum Elcbefei. T lia quide m pofuit, per quæaudito-
rem ad veniam,ad gratiatpsadgloriam moueti voluitSi-
quidem in onere miferiaj in yiiione gratia, in confolatio-
ne nonnulla videtur gloria. Aflyrio perfequenti pondus
mi(eriæ, Ifraèli fuftineriti refpedusgratiæ, & eidem red-
cunti inftarcuiufcunque attribuiturgloriæ.Lédorigitur
auditoOncre>reddituratcentusivi(ione,docilisiN4«m,id
eft confolatore,beneuolus»
OnusFlineûe ; quia à Chaldæis eft fubuerfa Liber vifionis\
quiaE(3 rx,Neemix,ôcàlijs indulgentiadata;
Naum Elthefet : quia vrbis, rempli, & populilibertas, 8c
gratia, & gloria vtcunque reparata* Hæc aptem hiftorialiter
diximus. Nuncea myfticeÿ vei moraHtcr fuccinde
difleramust-
Onus Ntneue, mundiconflagratioi Liber vifionis, fando-
rum rcfurrèdiojConfolatoriseorum glorificatio, r'
Onus Nineue, reproborurri dàmnatio : Liber vifionis ».
beatorum cledio»Confolatoiis, in feculafeculoium laudatio.
Onus, quand o-dicetu r; Ite maledicii in ignem aternum. Vf»
fio, quando àicetmÿenttebenediôHPmismehConfoiztor',
quando omniaexiftensin omnibus trader regnum Deo,
Sc Patri. '
Vel 0 ««j,infi.delirasgentium.Li6^ vifionis,cànûcrtio fi-
deliüm.Co.nfolatoriSjÇonfummatio omnium. Memine-
ric autem lëdor, quia Onus -, in reprobis eft angu (lia r jLiber
vifionis, cuméledis peifèuerans gratia»GonfDlatio,'diuirti«.
tusdehofte conceptavidoria.
( Om««, eftpondusmiferix, & tribdlàtio. Vifio,fauor M3;> I
, neue, quæ metropolis eius fuit, de- diuinimuneris,& mentis innouatio.Confolatio,in'con*!cmpta;
a^^e§or^cc » he , Aidu condanna, & d e triumpho adepta lætitia. In his mendofe,
* defolatione mundi : myftice, de re-1 vero omnibus ledor redditurattentus »docilis » 8c bene-
parationeper Chriftum generis hu- uolus.
mani} moraliter^de reftitutione in
priftina dignitate , vél maiote gloria
peccatotis in fceleribus lapfi.
Beneuolèntiain rheröricis d Tullio e ï qUattiof locij
comparatur. Abipfa caufa.dludicisperionaj ab adnerfa-
riorum,dpropria.Sandi vero, qui non fibi, ïed Domino
Nineue autem Ninus Aflyrioriim rex (eciindus con- j moriumur, vel viuunt; qui non fua, fed quæ Iefu Chrifti
didit,eique denominatum a nomine fuo vocabulum, v t .[ quærunt, non fibi captant fauorem, fed omnia Patri de-
quidam aflerunt, vel potius,vtalij,aNinjafiliofuo, hu- j feruntluminum. Hincper Plalmiftam dicituri No» »0-
iufmodiindidit. Ninusverode patreBelo, &matreSe- ! bis Domine,non nobis, fed nominï tuo ddgloriam. IndeilludA-
miramidö natus, fraude matris ciicumuentus, ex eà fur- ! podoii: Mihtabfitgloriari,nifiincrucc DomininofiriIefu Cfari-
tiuæ libidinis ignarus Niniam genuit : quo compcrto » fii. Beneuolemia igitur ex quatiior comparatur; Aperfo-
poftcjuam partu mater exönerauit vifcera j muros eius . na faluatoris,à forma tai utis,à ratione da ti,dlapfu répara- jnendofe*11
cruentauitlàngtiine»rnaterhadeteftatus fcelera. Hæc ci- u : fummusjqui deditt%ternum,quod tribuitjgratis præ- «pinor. F
Ultas&aforma.^r a liril nnnnrirarp ,‘V r*rmrt, invM I Al..*. ____ri___•
H
uitas&,pfprma,& a ÏiÉu,quantitate,& orriätu,iuxtatem- ftititjmiferis.In primo confideraturpotentiçimmenhrasj
pusçlarilumeftotabUis,&arege,&àlege,&àplebe,po- in (ecundo, mifericordiælargitas : in tertio, gratiælibe- t e n t i a , a ( l u t i a c o n f t a h t i a , f u b l i m e c o m m e n d a b i l i s , d u m
r e g n i l u i c i r c u m q u a q u e d i l a t a r e f t u d e t . p o m p a m , a r q u e
f a l l u m l u x i i r i æ , v f q u e à d D e i p o p u l u m e f l x e n a t æ l a x a u i t
h a b e n a s f æ u i t i æ . C u i u s - p a r t e m p r i m o S a r g o n , d e i n d e
P h u f , d e h i n c T e g l a - P h a i a f l a r , ' d e i n c e p s S a l m a n a f l a r c a -
p t i u a u i t : a d v l t i m u m f u b 0 ( e a t o t u s I l r à ë l e x p u g n a t u s d
S e n n a c h e r i b i n A f l y r i o s t r a n f m i g r a u i t .
V n d e N a u m a d p o p u l i t r a n f m i g r a t i c o r i f o l a t i o n e m ,
a d ( à n d o r u m p r o b a r i d o r u m ç o n f i r m a t i o n e m , a d p o f t e -
r o r u m q u o q u e g l o r i o i à m e x p e â a t i o n e m ; , a d l a p l o r u m
e x c i t a a d a m d e u o t i o n c m , a d o m n i u m v e r o g r a t i a r u m a -
â i b n e m e r m f t u a t p r o p h e t i a m t ç b n t e m p l a t u r v i f î o n e m ,
<3u a c i u i t a t i s e u e r n o , & p o p u l i i n t e r i t u s e d i c i t u r j e x u l u m
v t c u n q u e r e f o c i l l a t u r m e m o r i a , a f f l i £ t p r u m f o u ç t u r p a -
raliras : in quarto» naturæ benignitas.jiquidem (ummus
miferis maxima contulit gratis. In primo igicurcompro-
batur, d antis omnipotentia, in fecundo, eius niunificcn-
tia: intertio,eius fufticiëntia.'in quarto,ciufdem beneuo-
lentia*
Aliter.-beneublcntiam captatà iudicis perfona; d fui
fortuna j d eau (a , 8c quali tare negorij} ab immanitate -, ÔC
natura adueilanj; A iudfcë; quia, ipfaeft miferieordia. j
Afiiif^rtuna.; qujaverfaturinmiferia. :A caü(a negorij MSS. er
ex parte aduerlarij : quia feduâus eft inuidia. Ex parte
vero lu i; qnia circumdatur infirmitatc , Ôc ignoran-
tia. A natutaaducrfarij, tum ex natura’ (ubrilitate, tum
exvitædiutumitate , tuni ex negorij affiduitate. Exim-j
manitatequoque,quiagratisinlcftanr, nccadmomen-i
V u 4 tum'