ÿ f ’
E t h c r i j é 1 E n v i
ÈO-lt-ï'
nonvalde malis, propicittioncs (unt. Pro valdemalis.et- 1,
iamfi nulla funt adiumenta njortüüriitn.qualefcutpque vi- '
uorum conlolationcs funt-Quibus autera profiint, autad
hocprofunt, vtfit plenaremiflioraut cctte, vt tolcrabilior
fiatipfidamnatio. _ .
Hoctotum quarc diximus.mh quia omnes in vno lacn-
ficio mcdiatöris teconciliatnur?Quiaqj/f ell mediator Dei &
b.mmumhomo.ChrtftusUfu. Ipfedfcaput corporis Eccle.
fias,vnaperlbna,ObinderaanducainuscorpUs eius, &lan-
c-uinera eins bibimus; vt ficut illud in nos inutfcetatur, &
iraiiciturvifibiliter.ficnosiriillotransformamur.&inuilceramur:
f t
Io.lt 1+. I
Luc 18.17.
Mat.iO.i-6
Matt. 7.8. (
Maf.d.io.
quia facramemum eft: myilerium efl:. Quidray-
fterium.nifi fecretam, & rcconditam haben* difpohtioné!
Scd quis fäpiens, & quis prudens .Kaicfinefpiritil Dcipo-
ttft Uquido comptehenfa tenete, nifiipfe tèrum omnium
dominus myfteriorum luorüm inluminacor petenubus
nobis,&qu*tentibus, cunftareuelare volucrk .ïicut per
E&iam Frophetam ait: AftrUm tbi{kurosmuifos,.& obfiuris.
panis, & lac:& nos fiHj, qui exipTöpäfdmur. cum dicitntisi
Patanoßaqui es in calii,riecloli Patri dicimus, iiec
foil Fflio,nec foli Spiritui lan<fto:lèd totiT rinitat^vniDeo.
■ Et cum dicimus: Panem noßrttm quotidianum (L nobit bodie,
petimus?bvnoPatre,vtdetnobisilium panem,idetf,co- j
gnofeamus ffliura füurn Dominü no'ftiunvicfum 'eKiiftu:
qüi dixit: Ego fum pants viuus, qui de cold difeebdi ,fiquu e <ipfo
manducauerit, viuetin atenium. Etvtiqüe ipfe cum Patre,&
Spintufando panis eft forribus,qui dentes Habenn Films d
veto Dominus nofter Ielus Chriltus,&paniscft cum Patre
in diuinitate fortibus: & iplefqlus lac, & in carne patpüfts.
Et hanê cärnem ibäridücandö pafuüli,&hunc &ngu,iq5 bibendo,
veniuiit ad folidum cibiun, quod eft ipla Trunks
vfiusDeus. De hock&e Paulus Apóftoltead Cötipthiqs
feribens äit: Ne» potui vobis foqut, quafijpmtualibus »fedquafi
, carnaltbus.Quafiparuulis* infidelacvöbtspotutiidedi,nonefeatn.
FJondum enint poteratit,fednec adbuc quidempotefiis,adhuc enim
eßiscarnales. . .
Primum ergofeire debet Chriftianus, quod lpte Chri-
ftus crucifixus, qüo velüt k&e , paruulos aluilfe drc^A pp-
ftoius;ipfä verb carp eius,in qüafa&a eft vera mors eius, <Sc
vulnera confixi, & langüis percuffi ,n6 eo modoäcarnali-
büs,quo a ipiritualibus cögitantdr^ Carnäiibus enim, vt di-
ximus, lac éft: Ipiritualibus cibüs. Quiaétfi «Ipiritualibus
nonaudiuntampliuS, quam * communiter audiunt Chri-
fturU, intelligunt am plius de Chrifto.N on ^qualiter tbeii-
té percipitur^ etiam quod in fide pariter ab v trxïq; percipitur
ïtant, vtpraedicatüsab Apöftolis Chriftus crucifixus: noDeum natum/ed Deiptmcuftoditum cre^dit. ^
Wüdias*e(^rrandalumAGtnribus»ftLilritiam:&'ipßs i p H o ^ a s ^ ^
vb^riTludiis, & Grseds Déi vlrrüs, & Del fapientia.. Scd i filius Dci?cum & ipfe cll^sqlus,qui
carnalibusparuuIisidtantumccederido*pctienribus:ipi- candum,&aliqmdiuummilliscqgnoicebat.&iiiCnrifto,
rituaUbusJuKm capacioribusjdetuAilnmffigendo yidctibns
IUiseriamtauqüaftiladkeiispofus;ilH5t^nquam|bh- ri inf ihn-----
dmcibus.NonquiaillicarnalesanteciApopübsqögnoue- batüdeft>humaniws,qual^fiumpierat.Etipi^umanjEM
runtGhriftum: &iftialiterincübiculis. Sedamodövtriq; J qmnesruperbos,& elatosTcapdal z ? W» , v >
F.fpirituie*.
di«5beft,vtperiplim ftultitiamveniantad (aptentia, quod
■ eft diuinitaSjDeus. Sed credetes,quiaplacrntDeo per ftul-v
ritiam prsdicationis faluos facere tQin funt credcntes,qm
fajui fiunt ? Qui credunt, quod lpfe eft verus Dei films
verusDeus^ipfefoluseftado^ndus.quemludsicoprehenderunt,
& crucifixerunt3&,ocdderunc,&: mortuuselt.
Quia reconqliati fumus Deo per mortem filij ems:&nunp;
;Gduierimusinvitaipfius.Etideqgloriemurm Denmper
Iefum Chriftum, per quern |econahationem accepinius.
Per mortem filij fumus recqnciliati & tamen nihilmdlo
aliudpotuicmpri, nifi fob carp* Et hoc folum m lllovide-
runtluda*i, quod crucifixerunt, quod o c^ e ru n t. q> mor-r
tuumeft. Scd cu caro moittiaeftfbla,Derfih,usfolus mor-
tuu$eft; qub folus, iij^pc muftdo yenir t^aduenttweius
ipfa carp eft.Et ipfacaro w n iu ib i^cebat mortua: led V er-
bum^robdtum, non’fueratmprtuumiquiacum came ipfum
yerEurn immort%lfe,& iafepatqblFecrat^niiu^m
pulcHro^i cut & vcr^mf^r^^utnittvtfco.Et Patn lem-
peraequalis permanfit,,cum in ^^POrtu)Sia-
1.-2. o.
q morruus èfticredatpr Derfilius Deus verS&ver^s Deus, V e r b u n r P a t r i s filius,credatur:horapverus,quilubFpntio
Pilatio WüciftxüsVnöc ipfiim Pdiflo Apoftoiq atteftant^,
1 1 tlmenhociquoddpïpeèka in eo
tur filius Dei yerus, ^i^eus Yerüs Jp fe Dbmin^de ledicit?
Nfwe ^ a n d k in ^ m .^ q u i .^ f ^ de c4 <rflm bmm.
qui efi in ulo, Éttamen illum homii|em5 quem Deti s Veiibu
lblumaftumpferat,noneumadhucincxIoimpo|ue(at>iicutneede
caelo eum fecuni adduxertmficut & deillo legitur:
filius boni inis defcendit de c4 o ,$c filius Det;crucinxus ejtm
tcira.Sedhöctotumverumeft,quiaexvtroquevnusQniiftusfilïusDeicft:
quiaiRre defccnditde cqlo^&ipfcpft hlius
Deis quifüb PontioPilato ,crucifixus eftin terra. Namöc
diabolus, cum eum tentarec,. dmvSifiliusDeies, die, vthftdes
ifiipanesjiant. Et aljpipcp dixit_: Scimus, quUJisfilius Dei. Qui
vemftianiëtempMtorquèreM , .
Antiquirs itaquehoftis redemptorem humamgenens
Deum debeliatorem fuum, in mundum venifle cpgnpuit:
quitamé.priulquaeu paffibiïévidéret, * cum pofle mprta-
lia pati,qüem hominéravidebat,omne, qupd de eiusdmi-
nitate credidit,elationefii£e fiiperbaï in dubiüyenit. Nihil
quippe humile fapiens ,nift tantum quod fuperbum erat,
pumhöminem eiTe dublt^ 1;lt*
Vndead tentaüonum argumentale'cpuertit,4icens:5i)«/<»
I Deie^dicjtiJ>idestfipfieffi
cum palamChriftûs nominabatur,&audiebafit ômnesyno j
mbdo Chrifturri:fëdnon omhesy.np^nodo credebant:fed
alij credebant, ali j deipe6lürh habebant*talcm Deum cre- j
dere: ah'j irridebafit talém Deum elle. |
Siciit &hodie increduli Pagani bciünt:quiaDeus faûus !
eft hbhio : fpk eft hufniiitas, quæ ^ifplicet paganis, vnde
nobis infiiltant diceiites : Qualém Deum colitis, qui natus
ex mulierè eft? Qualé Deum colitis, qui ab hominibus co-
prehenfus eft,& crücifixus eft,& mortuus, & fçpultus eft?
Hoc kcitlcandalum paganis: Hpç lildæis. Qmumfafientia
Dei non cognouit mündusper fitpienttani, Deum,plaçait Deojer
fiultuiampraduationüjiduMfàcerècredentes.Qmdeiïfapietia,
tnffi yerbum Patris?nifi Diuinitas?fi*fi Deos.?Quid c&fulti-
t’tdy riifi caroipfius VerbiJnifi humanitas ipfius Diuinitatis,
nifihomo Chriftusab ipb ftpientiafufceptus i Sedftultitia
dalizat.Na cumnunc omnesaudiuntChriftum,nô omnes
vno modo capiünt Chriftum. Nam fi omnes interroges
Chtiftianosk dicas:CreditisChriftum?qmnesvnbore re-
{pondebunt tam catholici, quam haîretiçijcam boni,quam
mali,& dicentjCredimus.Ët hoc tanm ore profitentur hç-
retici:fedin cordeaÜudfu^icantur eflè Chriftum,quod nô'
eftChriftus. Et tamen in toto mundo bona fàmarefonat
Chriftnquia vbiqi pft E cclefia Chtifti,quæ legit fcripturam
de Chrifto, & laudat Chriftum. Etcumomneslaudem, &
bonaft putent diçere.de Chrifto : & tamen falluntur : quia
dicunt aliquid de Chrifto ^quod non eft Chriftus.
Non ppteft yerum dicere de Chriftp, de çiiftts ore non
loquitur Spiritus lànftus : iicut ip/è Dominus ait : Non enim
vos efiûy^ui loquim ini. fed Jpiritus Patris yefiri, qui loquitur invor
te.Deum credunt eflèDçum,& bonmn eft: fed cum Chriftum
ï lum quid.
PfiU.it?.}.
D
Matt J>. 6.
Pfal. 14}.
ftum hónimé' crudfixuin non eredùnteUé Deum, hnalum
'çft:& diciitièïe Deum budarei &ei gloriaib.daré: ièdnôeft
yeiagloria: quiafalluntür. Nam&'bbhüpntahc eftè,quod
.'bontirn non eftiÊtChriftum putànt elk,quod Ghriftus no
eft.Vnigenimm filiumæqüâlem non elfe Patri,non eft bo-
hum/Filium Virgiûis Mariænon 'eileDeifiIium,noneft
fbonum.Veritatis caniero,n6fe(Ièveramçarneiri,nQeftbo-
-nutxijNaminæqualem Patri efle filium, Ârij:fidesèft.jg«fw
Virgo pepërit non ejfefilium Del, Elipandifides eft. V e ri caris tàrné
non elle veram catnem, Manichæôrutb fides èft.’Sed quia
' hoc totùm nihil eft bonum ; quia hoc non eft 0hriftiis,ih
ytroquefalluriEiirinecdà(itveramgloriamChnfto,qiiam-
uisapudeos dïevideaturcum laudebona famadeChrifto.
• ■ E t omnes plane hrbrecici j quos;commëmoràie nimis
longum eft, qui de Chrifto nS re^e feôhuht, ideo errant,
quia eum non laudancore, cum decôrde vera no lèntiunt.
Sed cum eos catholicus reprehenderit, * viifti fe reddere
nolunt;fèd vnde conuincahtjnouiim dogma excogitabt.
Sic fccerunt Arius,velçætëri, quialiud pùtaaërunt eUe,
quam eratÇhiiftusfiliusDei. Nâîicütnos fumusfilij eoru,
qui ûc credimus in Ecclefia cathplica, vt illi crédiderunt
Chriftum : •fic huncfiirttfilijh:a:rétteorum,jqui'negant ho-
^mineDeumeftè Chriftum.Nbuaproferunt.quialàpientés
videri volunr; De ipfis Prophe tà àimiHifüùtfilqificut nouel-
laplantationum in iuuentutefua. Planratiô eoruriifiôn'çft vé-
tus.-fed riouellaeft.Non enim de veterilegcjnoneftde iPro-
phetis,npn eft de ApoftolisVlèd de fiouis magiftris eft.Nô-
, iii fu nt,qtiiano ua,&fe mpe rde Chrifto excogitant.Semper
iuuenèsiùnt.Licet-tnuitæ finchîçreies, ramé quotidiemu-
tantür> & -nouaquoi)die inuemunt.' Noueruntipiç hære-
fès,licétveteres fine,tamen curnquotidrèdo«ftrihamfiiam
innpuant j, nouilunr. Npui enim veterüm iùntmagiftro-
rumerrores, led qiiotidie ipfi noua inueniunt: quod Eccle-
fia nbnfacit.Hæretici verb hæreticosdecrahurtty quorum
fiiij huit per docirinam. & fidem: & ipibrum verba re-
prehenduni:&tamen in alterp fenfu ip(à dicunr:quianôuis
verbis nihil aliud,quam iplâ funq&fèmper mutant,&mul-
tafunr. Ecclefiæ tamen verba non iimtmulta, Sciplanoh
mutantur, quia firmafimt:& noua non iiint, quiaipia tota
in Symbolo funr. Ecquidquid foras Syml^ftlum eft, h*re-
ticorum verba ûmt. ~ i
Nam multi non intelligunt hqnc fèrmonem,quare di-
catuiSymbôlû.Syiwto/aw enim Græce,quod Latine dicitur
md. ciuwy &conlat 10.Indicium eft, quia indicat, cui credere
debeamus.id eft^vniDeo Patri, & Filio, & Spiritui iàntfto.
Super %mbolum qùid de Deo quæramus, tam in veterij
quam in nouo Teftamento ücriptum non inuenimus. fr
wn/arkdiçitur Symbolum jhoc eft, quod plurcsinynum
cô fer u ne.Nâ hære ci ci fingillatim iibi adinueniun t. venenû,
quôdmelle linitum affèrunt,& paruulos bcciduc.Hæcper
Spiritum fanótum videntes Apoftoli, conlatione faâain
vnum,compofiierunciymbolum: vtperipfum klios Apo-
ftolos conuincerec Ecclefia. Nam dicunt maiores noftri,
quod poft Alcenfionem Domini, & Saluaroris noftri Ieiù
Chrifti hoc iy mb olum, b feue fibi prædicacionis indicium
confcrendo in vnum>quodfentiebant, componunt.nelo-
caliter ab inuicem difeedentes, diuerfum aliquid vel dillo-
num prædicarecurhi^, qui .adïdem Chrifti inuitabantur.
Ethac ride proheit Ecclefia:de quia diôtum eft per Prophe-
tam : F ilj tut ficutnouelld oliuarum, in cïrcuitu men ft tua. Hæc
wje»Ja,icripturafàcra eft. Panis, qui cômeditur, Chrifti corpus
eft.Et corpusCluifti,quod manducamus,n5 folum pa-
nem & vinum, qüi iiiper alcare qfiffermr,corpus Chrifti eft:
fèd & ipfiim Èuangelium ebrpus Chrifti eft; Et cumEuan-
gelium legimus, & intelligimus, filij in circuitu meniæ, in
vna conlatione fedemus, &panem cceleftem maducamus.
NonlongefuntàmenlaChd(ti,qui omni hora dicunr:?4-
nem nofirum quotidianum da nobis bodie.
Haerecici dicüncur filiæ,id eft,molles, & in fide, vacillan-
,tes:Dequib dicitür: pillaeïtrumcotnpofita, vtfimllitudotem-
pli. Cbinpofitæ diçuntur ,qniaïermo. hæreticorumcôpo-
fituseft,& fenfusfordidus. Qrnata habct verba de (àpiécia
fieculati.Inde dicuriturfiltra circumornata,vtfimilitudfftempli.
Simitudo rempli,nbrieftïéplumifimîlitudiilenihabet'Ec-.
clefiæ.Sapicnces fe dicunt elle: quia vix vt rufticus^hæreti- i
.eus Hicipoteft. CelUria hxteticomm plena, crucfmiu ex htc
in iUtitl,yih feraper parafé funcaddôrendenduiWvrfirilos
cenuerisinyrioteftiiAoiTiib.iidalm'dtiâlcunt.Siinicripturis'
ços tenueris, maiores proponüt, qui in diuerfis prouinciis
nabitây&abipfishocdîdiciftèpronunciant. Nam cum di-
cimus illis; quia Pmrntnjttflmm, ficut ipfe aie, tâter, M me
mtfipymaior Wr cft.-Reipondentilii contra nos. Deus nô mit-
ticurÿ Deus non (ubiieitur. Non ferüir: fed difpeniatio
mittitur. Si Deus vbiq; èft, ômnia in Deo funr. Quomodo
Deus ad aliquid mi ttitui'v cüm Dei fint omnia j1 Difficilein-
uenieshyreticosimpecitos.Omnes enim magiftri iuftruôti
fiait fciécia fæcUli. No lu n t in Scripturarum laci tudine labo-
rare: led lbmnianti& jlertunt in alto lbpore,&eruôèâr,quod
lomniauerint : i&inluper cum audaciain libris inférant, &
cum temeritatedefendant. Ethocfaciunt, vcabauditori-
busfuishonorehtur; &ab eis nôfoluin laudis munera; led
etiam temporale liiblidium ac cipiant, ynde viuant, dicen-
■ tet eis: Si nos wbifjp. ntualia femtnamus, dignum est, vt vefira
carnaliamiiamus. O.bftuifcenres illud Apoftoli : Manibus no-
firùoperabamur, nequemquam vefirumgrauaremus. Multi ne-
Iciétes beatos taies pufiant. Sed fi beati fimt: qui noji habét
cûApoftolis callofàs éx opéré manus.?Qui non ingrediun-
türnudicum retimareiftiusfieculi, &luntpilcatorçs ho-
minum? Qui nonfiabentlutofos p e d e sNon plane, quia
fila quærunt: non qlefii Chrifti. Et vbi depre hédicur in Ee-
çléfia ipfe hærêticus, qui fâriôfciraté oftendere religion is vi-
qetur,vida Cmendat,bonum Vulc, malumnon recipit,elee-
molÿnas facit^captiuos r c dimic,holpi tesfiilcipic, humani-
tatem habet, n u dos vefti't, inhrmos,& incarcerarosvifi-
tat,& aiiquo tie s lèmetiplum in pxnitentia maâat,& extç-
rahuiufmodi rimilia, quæ numerate longum eft, quæ vide-
tur làcere, & tamen hæreticus poteft elle.
Sed dices : In quo poteft deprehendi, qui fît’hæreticus?
■ Multa fiintîlèd ex multis triajpponam,ex quibus deprçhé-
datiir a Catholids in Ecclelia.Primum in fide vera. Per fide
n.vitçlargitas ad homines venic Quod per ProphetâDeus
iplè reftatus eft, dices: Iufiusautem meus ex fide viuit. ApoftoL
Paulusad Hebræos dicit : Nesautë,fratresnonfumusfubtra-
ctionisinperduionem: fidfidéi acqtsifit. ortem anima. Eilautefides
jperandarumfubftantia return argumentant noparentium. Per fidem
». tefiimoriium lonfccutifuntfiniores.ïide intelligimutfafta
ejfefacuU verjo Deit vt.ex inutfibilib.vtfibiliafièrent Ftdeplurimu
bofita Abel, qua Cain obtulit Deo : per qua te/imionium confecutus
ell ejfe iujlus}tefiimoniaperhibenttbus muneribtss eius:érper ilia de-
functus tidhuc loquitur. Fide Enoch transUtus ell,ne vider et martel
& në inueniebat tir, quia quia tranfiulit iüum Deus. Alite translations
n.tefiimenhm habibatp lacuijfe Deai/id tatntnperfide. Sine
fide enimimpofiibileellplacere Deo.Credereenimoportcta<cedete
adDeum,quia vereefi Dette rnus.&inquinntibus fe remunirator
fit.Fide Noerejponfo accepto de bis, qua adbuc non videbantur,me-
tuens babitautt area infalutem domtts fua per qua dânautt mun-
dum\&iufiitia,quapèrfidem, bores est infit-utHs.Fidequofy vou-
tusAbraba obediuitin locum exire,queaccepturus erat in haredita-
tem.Et extent,nefiiens que u et.Fide tnor.itus ell in terra repromif-
fionisy taqua in aliéna, tu cafulis babitando cum IfaaCy&Iacob^o-,
heredibus repromifiionis eiufdë. ExpeHa- at enim fundamenta ba-
bentem ciuttatëi cum artifex & conditor Deus.Fidt&ipfa Sacra
Jlsrilis virtuum in conceptions jcmïnis accep t ,ettaprater tevipus
a.atis: quomamfidele credidtt e fie,qui pr'omiftrat. Propter quod &
ab vno ortifimt omnes. Et hoc emortuo tanquam ft .i. ra çali in mul-
titudnï: & ficut arenasquaelt ad oramaris innumerabilisiluxta
fidem défailli funt omnesifii, non atLptis repromiftonibus : fed a
longe m uJpKientes,&falutantes:&cotfitcntes,quiaperegrÙHy&
bojptt es funt fmer terrain. Qui enim bac dicunt yfignificantfitpa-
tnam inquirerex[dcnion terrenam parriam:ied cæleftem.] Et
fi quidëtilius memïnijjent regionis, de qua cxkrunt$'abebant Vtify
t empus reuertendi. Nunc autan meliorem appetuntyid efi,calefitm
[lerulàlem.] Ideo non confunditùrDeus vocariDeus Deorunu
Parauit enim illisciui!attm[Ca.ndczm lerulàléCoeleftéjFkfcai-
tulit Ab- aham lfitac, cum tent.iretio .Et vnigenitum offèrebat,qui
fufeeperat repromifiiones.adqua dtâu elf : Quia irilfitac vocabitur
tibi femen,arbitrons,quia&a mortuisfufettare potes ell Deus. Vnde
eÜ & in parabola accepit.Fide &dvfutur is benedixit lfitac I.icobt
& Efdu.FideJacob mo. msfingulosfilm Iofeph benedixit,& ado»
iauitfafiigiu virga eius. Fide tofeph moriens, de profeétionefilioru
...........:. ifrael
.Cor.9.11.
. Thef.x.
Tribu» de-
prehendi-
tux hzreti-
GaLj.t
Htbr.id'. ■
19.
Hebr. n. ii
ytd Vulg.
aliter,
G