M
^Ëtocrii é r ÈMti
Soliiä ergo Filiüs eft homo,qui & iq ua fe Mm eft, fem- fine kmento kcrîmarmn non deletnr. Quomocto otgo
. - . . « V «• __ -JÏ,C>1.1C nn« * r r ennU fcunïvnus e perinfoim,D«,cuicumPatreboftiamofoimus*fobs poteritillenobiicunrtnuselllleieexx nnoobbi.sse. qquui. ppeeccccaarraa nnootni
forinamferai aecipiens ficerdosfaftuseft. Perquamho- fua/ednofiiaomniumfolusipfedetam. Erobhocperke
ftiam viuamDeo piacentemoftcrrepoflumus-Hectamen cimdinemferipturanimpagmisciKEiniusifecleifimiiempn
ci hoftiaporuilTer, fi Chriftus pro nobishoftia
a nobis cum incredulis extorqueant, &dicanc?(i vertidi-
cit*5,quod Alius Dei eft lefiis, aut vere voseius eftis Efccle
tiehr. t . j .
à nobis offerri hoftia potuilTet, f------- i . _
fadiis non faiffer. In quo ipfe natura noftri generis veraell
hoftia felutaris* Vtenim ipfe vmgenitusr, qui venu natura-
licer Deus eft.verus fieret,6c facerdo's in perfona diuinttatis
f 11«,non accepte hominis per fbnam, fed naturam. Si enim
naturam hominis cum perfona fimul accepiflèc ; in ill® in-
carnationis-myfterio non eflèt vnus Ghriftus induabus na-
tucis Dcus,& homoifed in duabus perlonis» alter effet De^
us,altefhomo.Sedideo vnus eft Gnriftus, vnus Dei,& hominis
filius-: qtiiaille vnigenitus Dominuss qui perfonam
propriam femper habu it, in ipfe perfona fua vericatem naturae
ferudis aceepit. Proinoe Chriftus infeparabilis per-
manet. Quia cum altera fit in eo natura diuinitatis, altera
ver-o natura feruHis ; in vno tamen > eodemque Chrifto ilia
perfona diuiniraris erat, ipfevnaeftetiam humankarisaC
fiimprx. Propcerea vnus, arque idtm Ghriftus : quem&
patil o minorem ab angelis oftendit, accepitformam ferui-
lem.arqualem Patti demonftrat vnitas naturalis.
In quo fecramepto fie offendunt hæretici quam maxime
Ariani, vt artendentes ineo officiumfecerdotis, nolint
cetficudinem Deitatis fufeipete. Quoniam ergo funt hxre-
tici,qiii filium eu Patre vmusdiuimtaris elfe noncredunç.
Item font alii, qui hominem narum Deifiliumnon con-
fi tenrur : qui vtriqiie non Dei, fed -hominis aflèrunt eflè
Virginemgenitticem, quia non per ilium, inquit, quide
Virgine natus e ft, vifibiha, Sc inuifibilia facta funt : fed per
ilium .quemfibi genüit xqualem.
Ifti funthæretiei, vt Manichæi, qui vêritatem carnis in
Beifilionegarenan metuerunt.Hunc locum congrue, at-
que vtilirer Patres làndiffimi pofuerunt. Nam cum nos o-
ftendimus perxtemüm feccrdotem Dominum Ghtiftnm
in «offris oracionibus ofterre, veram in eo carnem noftri
generis eon fi : emuts fecundum illud » quod Apoftolus di-
cit : Omnis enim Pontifexex hominibmadfttnptus, pro homittibus
cwftttuitur tn bis, qua funt ad Deumivt offerat dona, &/àcrificia
propeccatis. Cum veto dicimus, filium tuum, Sc adiieimus:
Qui tecum fummpater viuit,& régnât in vnitate Spiritusfantti,
ilfcam vtique vnitatem commendamus, quart) patùralker
habetPater,& Eilius,& Spiritus fendus. Quoniam fi quid
huiufmoefovt fopra diximus, in fcripturislçgimus, ad vnitatem
perfona: referendum eft. Quia&ipfe folus eft fàcer-
dos Chriftus,pef quem hoftiam oSerimus :& v t pereum i.
Patre acceptetur,& interpeller Patrem pro nobis,fupplica-
mus crantes. Et ipfe eft Deus cum Pâtre, cui offerimus. Et
ipfc pft,qui interpellat Pàtrem pro nobis,non voce, fed mi
ferationew Et ipfe eft ,qui exaudit cum Pâtre, quifoluspro
nobis interpellât Pàtrem. Proinde noftra orario femper
per mediatorem dirigacur ad Patrem.Per ipfàm perfonam,
cuius fànguinefumusredempd, quem bibimus;& cuius
carncmmanducamus, perquamviuimus, Quia fleur anima,
& corpus ex diuerfà fubftantia vnus eft homo.-ita Deus
& hoipo ex diuerfa fubftantia vnuseft Ghriftusw Ac per hoc
cumfit vnus ex'diuerià fubftantia, ipfe quouammodo interpellât
pro nobis, ipfe quodammodo pronobis exaudit.
fia,facite in eius nomipe nobis virtutes.Et eu feceriris > cré-
dimus vobis,quod vere Deus fit,quem credicis.Hoc reftat
hæreticis,quodpaganis.Fides virtutes non quærit. Virtus,
qux temporaliter yideturfutura nonfperanVirturem pr^-
fentem requirere,non pars fidei, fed pars incredulitatis eft.
Deniq; Paulus Apoftolus f Mitylenem venien^&plenam
infide libus i nfulam feiens,pattern Publii Difentcria,febri-
bufqt vexatum orando fàluauit & làndx prçdicacionis ad--
iutoré fuum Timoiheü exinfirmirate ftomachi laborantc,
non verbo curat, fed medicinali arte mederi parat, dicens:
Modtto vino vtere propterftomachiï, éfrequetes tuât infinnkates.
Qui ergo infirmum infidèle vna pcece fâluat, qui xgro-
tumTimotheum preçe nonrobbrat. Quia nimirum ille
foras pér miraculum fànandus erat qui intus in anima
mortuus erauvt per hoc,quod exterius in corporc poteftas
ofteriderct, hupcadvicaminteriorvirtusanimarer. Et tamen
Diuide ergo quod meumcdiuideqftod fûum.Egoenim,
, quod illius eta r diuinitatis,non habebâ. Et ille, quod meû
1 eft humanitaris nonhabebac.Sufeepic, quod meumeft, vt
imperciret,qubdfuum eft.SufcepiCi,nôvt confunderet, fed
vtrepieret.Denoftrohabuit pronobis, vndemerereturjp-
nobis,&viucrcmusinillo. Exemplum reliquit, quali ter
moreremur prb illo:& vbi ille eft,de motte tranfiremusad
regtiùm. Adregnum quippe non potèft cran fire, nifiinter-
pofita morte. Et idcjrco &c confidendo quafi dübitamus,
&quafi dubirandoconfidimus.Et gaudentes, mecuimus,
&mecuenres gaudemus.quia fcimus,quod ad brauiuquie-
cis æcernx peruenire non pofliimns, hifi hoc,- quod interia-
eet, cum labore tranfeenderimus. S ic etiam cum morbos
temporales de corporerepellere cupimus , triftes quide a-
I marü purgacionis poculum fumimus'.certiatiremde fùbfe-
I quenri falute gaudemus. Sicutenim corporalis morbus fi-
! neamaràpotioneno curatur.‘ icafpiritualistnorbusanimæ
vtrique infirmi erantrfed æqualiter infirmi non eranr.
Timotheus.corpore erat infirmus., & animo fàluus, qui eu
magiftroChriftumyitam in gentibus prædiabat. Et Pater
Publii corpore çgrotabàtded anima mortuus erat;quia per
fidem Ghrifti nec dum fufcitatus fùerat. Quia ipfe dixit:E|o
fum refurreftio,& vita. Qui credit m mejtfi mortuusjuerit viuet.
Quampbrem.quinon credit filium Virginis naturaliter ef-
fefilium DeiDeumverum,nô*viuit:fedmortuus eft. Mor
tuus éft,quia hoc non creditvlam viuus effet, fi crederet. Et
idcoqui intus viuit, iam non miracula, fedpoenitentiam
requirit. Qi^intusin anima viuit, cotpotis curamihdefi-
deriis non agit. Quiinanima mortuus eft , corporis curam
indefideriisfâcit. Et qui corporis curam agerecontcndir,
Chriftum cognofeere non poteft.Facilius ergo Deus vide
tur,cUm, feaindum Apoftolum, exterior homo corrumpitur.
Et quantum plus corrumpitur de die in diem ; tantum plus
in agnitiqne Dei de die indicmrenoiÿitur. Et quantum
minusexterior homô corrumpitur, tantum minus interior
anima renouatur : & tantum minus Deus agnofeitur. Ipfe
débet elfe renouata, qux templum De'rab Apoftolo dibta.
Sic enirn ait î Templum enim Deifanttuwefi, quod efü yot. Ipfe
interiochomo faiftus cftad imaginera Dei.f Exigamus ita-
que fpiritummentisnoftr^e, qui renouatur in agnitioneDêh
fecundum imagmem em.quicreauittum ; quiaibiper fiderri in
noshabitat Chriftus. Vbi non eft Iudxus, neque Græcus.
Vbi non eft feruus, neque liber. Vbi non eft mafculus, aut
femina.Vbi mon non pprérimusi eufblui corpore coepe-
rimus. Vbi non fenefeimus, fi etiam in corpore ad decre!
pitam ætatem peruenerimüs>Cum hoc ita veram fit, & lo-
ca apta requirimus ,& inuenire non valemus, interiora ani-
ni ma» mundemus : & omni inde mala cupidirate depu lfe,in
corde noftro locum paçis fecretumprçparemus,&itafcm*
per agamus,vt templum Dei feniStum fimus. Et fi volumus
in templo orare,in nobifmetipfis oremusJbicnim habitat
ille,quem oramus.lbienira Ghriftus, cum clâmatur, exaudit,
vbi & habitat.Credimus videte Deum : non quia vide-
mus per oculos corporis , ficut videmus huncfblem: vel
mentis obtura,ficut le quifque interms videt viuentem,vi-'
. detvolentem,videt qu^rentem,vider feientem.Quid ergo
dicimus?Nunquidhoceftvidere,qitodfedereiPlanemul-
: ram diftatinter vuaque, quia præfentiavidenrur, abfentia
credùntur. Et-Dommus-in Euangelio ait : Bcdti qui non vide-
runt, &C\ccrediderunt. Et tamen üli hoc dixit, quividerat,
qui cicatrices palpauerat.jQww ritlijli »/e,inquit, crcredidifli.
Beat],qui nonvtderunt,& trcàuknm. Gum beatiim dicat,qui
vidit,& credit Chriftnm ,quotnodo m alioloco, ipfe Do-
minus in Euangelio dixicDe«?«nemo vidit vnqtiam. Et A p.pj
ftoluS Paul iis ad Timotheum didt : Quem vidttmüus homi-
nuvr.fedneque viderepoteft. Hoctora de nominibus di<ftû eft,
non de aliis.No n eft de ilKs d i du, de quibus (upra diximus.-
In quorum animabusChriftus habitat get fidem, qui tem-
F
Tiw.j.
Colof-} I
plum
<(là 7’
(Cor. n.
« s
D
Ibidtm'.
L i b e r S e c u n d i v .
plum fencliun Dei fimeih qufbus Déus habitat ; Prophe-
ta atreftante,qui àiuDominus in ttmplo fanâo fin'. Dominus in
cala fiées riw.Ipfi,& cxli dicuntur i fecundum illud l8. Pfel-
jfxu teftimonium:C«e/» enarrantgloriam Dei. Et in quoridiana
prece dicimus.Pater nofler, qui es incatk. Ac fi aperce dica-
mus:Qu i es in fendis angel is, & in fendis animabus. Cx-
lticn ipfilunt,^«M non terreux fed cale'lia fapiunt, fecundum
Pauli Apoftoli didum : Si conßtrttxißiscum Cbrifto, quafur-
fun funt fipïte.vhiCbriftuseftin dexteraDei Patris. Qui enim
cum Chrifto re(urrexic:& vbi Ghriftus in deXtera Dei Patris
fedcjjfepicj iam non homo, fed Deus feripturisfectis
nuncupatimQotia 6c Deus eft.-irt quo Deus habican& fem-
>ereum videt,quia femper in ipfoeft. Nam Deum nullus
lominumvidere pöteft,Sicut&ipfe Dominusinterroga-
bac difcipulos fuos dieens: Quem dicunt homines vjfefilium ho*•
minis? Non dixit; Qftem me dfeuhcéfle'homines; fed filium
hominis:ne iadànter de fe qüxrereyideretiit. Pul-
chreautcm interrogat: Quem me dicunt effe homines filium hominis:
Quia quide filio hominis loquuntur,nondii,fed
tantum homines font.Qui vero diuinitacem.eiusrede in-
telligunt;ér^tues Chriflus films DH vint, cum Petip dicunt;
non ho mines, fed dû appellanrar.
Proinde Apoftolus dicebat.- Quem vidit Huilas hominum:
fed nec vtierepateß. Mores hominum vocaris homines human
a (apic n te s: Quja qui diuina (apic, fine dubio fiipra hb-
miii ’S fout. Videbitnus igicut Deum, fi per çxleftem con-
uerlàtionéfupr.t hommes eflè meieamur. VidemusSc nunc-
fcctmdum Apoftolum,perfiecirlum w anigmatc perfidem.
Videbimus & tuncfacite adfuimï. Nec tarnen ica videbimus,
ficut ipfe feipfom. Longequippe difpariliter videt creator
fè,quam videt créatura créatoremf Nam quantum adim-
menfi tare m Dei, quidam nobis modus figitur contempla-
rionis,quiaeoipfo pondéré circumictibimur, quocreatu-
ra fumus.Sic profedo non ica confpicinms Deum , ficut i-
pfeconfpicidè.Sicutaonitarequiefcimus in Dccr,quemT
admodumipfe requiefeitinfe. Nam vino noftra vel requi-
es eri t vtcumque fimili s yifioni) vel rcquiei illius, fed æqua^
lis non érit.Neç çnim iaceamus in nobis>vtita dicam,contemplation
is * pinna nos fobleuat, vtqûea nobis ad ilhïm
eriguncur inraendum,raptifqueintcncione cordis % &dul-
cedinéconcernplationis ,aliquo modo à nobis itTius in i-
pfom. Etiam hoc ipfom ire noftrum minus eft reqtiiefceiev
Ettanien ficire,perfedc quiefceçe eft.Et perfeda ergo re-
quies e ft,quia Deus cernitur:& camOn xqUanda non eft re-
quiei illius,qui non dfe inalium tranûc,vcquiefeat.
ElViraque requies, vtita dicamjfimtlis, atque diflîmilis.
Quia quod illius requies eft , hoc noftra imitatucNam que
vc beati.àtquç «terni lïmüs in xternum .imitamufflçternûi
Sc magna nobis eft xternitas imiratiô«terhitatis,Nec ex-
ortes fumus"eius,qtieiwimicari poflumus,Quia & videnres
participamus:&participan ces imita mur. QuxfinC dubio
vifio nunc per fidem inchôatur, fed tune ii^ïpceie perfict
tur,quàndo coæternam Dco fepientiàm, qüam modo per
ora prxdicantium, quafi per dccurrentia fluminafumim9,
inipfofonteGhrifto biberimusicuius corpus fumus. Sed
grandis foc labor eiic,qui ad illa percingete voluerir. Non
.enim paruaçorpotis yiolêriaeftj cum car© eupirëfle,quod
De’ eft.Deus enim, vt fopra dixim*, caput corporis Ghrifti
eft, Apoftolo atceftante,qui ait; Volo mite vos fare,quod omnis
viri caput Chriftus cß. Caput aut millier is vir,CapUt Cbrtßi Dem.
Quid itaqueeft caput noftrum,nifi diuinicas, per quam
exiftendiprincipinm,vtcreaturafimus,fomimus« Namvir
eft caput mu Her is; Caput viri Chriftm:& caput Chriftt Dem Hoc
tocum in Chrifto eft : qui mediator Dpi, Sc hominum eft.
Nam hocloco mulierçm'ditit pjebé intraÊcclefîam, fenfu
paruulafo»& carnalem:q fob regimine paftorali eft^Vir verb
huiiis mulierisjdodorcseoru func;qui moreApoftolico
: Ghrifti veftigiaimirantes,earn tanta intëntione educando
reguntjVt non eis fofliciatin prxdicarione & exemplo earn
jnftruere'.fed etiam foi capitis cxemplafèquences, morientudo
diuiniratis corporaliter:& ipfe eft caput torius Ecd e- j
fix .y t qudtnadmodG vnus homo c'dftans ex anima , & corpore,
& in corpore font ifta,id eft,caro ofla;’& caput;CarO
regitutper pfla:ofla per caput:caput per animam. Et cartic
dicimus m ulierem .Et ofla dici miis yirum,caput hui us m
lieris, carnis. Et caput dicimus horG offiu ipiiim caput hii-
manum.Et mente dicimus huius Capitis capilt.Er hoc toed
in vno hominis eft.Sic dicimus caput mulferis,id eft, minute
plebis paftores,& dodores ecclefiariim, fonquam olfe
carnisiCaput viri Chriftus tanqua bills capUt.Caput Chri-
ftiDpustanquam mthscapfris.Ec cGorhiiiairl vno homi-
ne fints&ipfetotaipfe homo fit;tamer! inueniueitr ibidif-
ferentix, quib.vnaalteri poflit pr«cellere:Nori carni, qux
mollis eft.prxcellfit olfa,qux dura font,6: fine eis caro flare
nonpoteft^icuthefcipfaplebs minuta ihtraEcclcfiam;
qux tanquam caro mollis eft, (inemagiftro ftare poceft;
quifolidi,tanquam ofla forit.Hxc Offe itingutur eapiri, per
quod vitamhabent:quia nifi eapiti iiingdn tiir.per quod vi-
tam habent, vine re nopdffont. Sicut magiftri ecclefiaruni
iungunrur capiti Chrifto;qui nifi Chrifto per fidem , 8c o-
peraiungantur, viuere n6 poflunt.Iam verb meHs in quantum
prxcellit eapiri; qux &altera fubftanriafcfHpiritualisj
intantu caput eft. cui prxcellic.Sic&diuiriitasChrifti ca-
putj& corporis Chrifti, qirfe totu ipfe Ghriftus in fe habet!
& oranem plenitudinem diuinitatiifox.-fif oiqnem pleni-
tudinemhitmanitatis noftrx.Sedhocperqualecumq; ve-
ftigiiim dicimus propter hxrcricorum?infipieiiriam,atque
concrouei fi.im.- qui 8c GhriftUm hominem non cbiifiteri-
tur Dei filium,Sc cum Pacre vnum Defi; & nb.efle alrerum
Deum prxteteum, & cum toraEcclefia vnuni homiriemi
* & no efle altera perfona ECclefia, & altera perfona Ckrl •
ftushomo-j&altcra perfona Verbtim Patris,vttresfinrpet--
fonXjVerbu, homo, ScEcclefiatfiCut tres fotitperfonxPa-
kc,Sc Ffiius,& Spiritus fendusjSolus filfUS fad* eft homo,
ideft,anima rationali caro.AcpefhocVerbum,anima*
& oaio.Tre6 quidem fob ftan tix foanfed vnus eftChriftus,
vnicus eft filius, vrius Doininus nofter Iefos Ghriftus, vnigenitus
Dei pacris filius, qui status eft de Spirit itfantto,exMaria
Virgine.&fidiVmtio Prlatoeftcruiifixu$:({N*k vere,&abfque
mendacio patrShabCt Deuifi naturaliter,a quo habet Pei-
caceivt fir verus Deus,& non fit alter Deusprxteceu:&ve'
re,& abfquemendacio matrem habet naturaliter Virgine,
V-irginem Mariam, & nonficalter hotno prxtereum cum
tora Eccleiia, quam red emit fenguinc fuo, vha perfona eX
tribus fubftatiis vnusGhriftus. Qua? perfona risque Pattis
eft,neque Spiritus fendrifed vt di)cimus,FiUi. Qui FiliuscG
Patre^&Spiritu fendo eft vna fubftantia,•& n6 vriaper/bna,
f e d t r e s f o n t p e r f b n x . C u r o t o h o m i n e A d a m > q u e a d a m -
p f i r i i p f e / p f o s e f t V n a p e r f o n a , n o v n a f o b f t a n t i a , f e d t t e s
f o n t l i i b f t a n t i « , V e r b i l m , a n i m a >& c a r o , t o i f i v n i c u s f i l i u s .
V i d e m e d i a t o r e m - , T a n t u t n i p f e f o l u s d e f e e n d i t : q u i a
n e c P a t e r d e f e e n d i t , n e t S p i r i t u s ( a B 'd u s . E t q u i a , v t d i x i -
m u s > c u m P a r r f e v n a f u b f t a h t i a e f t , f i t u t v n a f u b f t a n t i a e f t ,
& V n U s D e u s e f t c u m P a t r e , & S p i r i b i f e r i d o : & a l t e r D e u s
p r x t e r e u m n o n e f t , c u m q u o i n v n a f o b f t a n r i a e f t . Q u i a n o
e f t a l t e r D e u s p r x t f e r P a t r e m m e c a l t e r D e u s p r x t e r f o l i u m ;
n e c a l t e r D e u s p r x e e r S p i r i t u m f e r i d u m . N v c a l t e r D e n y
p r x t e r P a t r e m S c F i l g u n S c S p i r i t u m f a n d u m . A t t a i q e n
c u m t ir e s f i n e f i m u l v n u s D e u s ; & v n u m l u m e n , n o n r a m e n
y h a p e r f o n a e f t P a t e r & F il i u i s & S p i r i t u s f e n d u s . L u m e n
e f t P a t e r , q u i a g e n u i r l u m e n . L u m e n e f t F i l i u s , q u i a n a t u s
e f t d e l u m i n e . L u m e n e f t S p i r i t u s f e n d u s , q u i a p r o c e f l l t d e
l u m i n c i n g e n i r o , & g e n i t o . E t t r e s f i m u l v n u m e f t l u m e n .
A u t f o r t e c a l u m n i a r i s , & d i c i s : S i v n u m l u m e n . V b i T r i -
n i r a s ? A n f o r t e i n v o c a b u l o f o n t t a n t u m & F i l i u s , & S p i r i T
t u s f e n d u s s & n o n f o n t ' , e x p r e l f i e p e r f b n x i R e f p o n d e b o .
A b f i t : N i f i e x p r e f l x p e r f o n x , & p r o p r i e f u b f i f t e n t e s f i b i .
N a m h o c S a b e l l i a n a p e r u e r f i t a s a d i m i c n i t , v t ^ u m v n u m
c r e d i d i r i n f e p a r a f e i le l u m e n , y n a m c r e d e r e t e t i a m p e r f b -
n a m , v t d i c e r e t c i p f u m f i b i e f l e P a t r e m . i p f u r t f i b i e f l e F i l i u ,
*Lôiû*
obfauu?S
mendciui.
i ipsü fibi eflèSpiritüS. Anus vefoè coti'ario,cü très credi-
ipfeanimâppnçrç: qualiterpbflîcilli caput eflè ; &
foocapiti foo capiti Chrifto,Vecundû fecundû Apoftoli didum inhxrere. Per Per
dit proprie fiWfobfiftentes perfonas,tria credidit & !umidppro
hpmine n. Chriftus huius virifoduseft eaput. Cuihomini na.Êtqa vnû eftlumé^n*cômifeebatpfonas, alter fepara-,
Chrifto à Verbo alfompto pro toradiùinitas capuceft.Ec bat.Sedvtriq}abvnôlummecoecati,abvnoluminecôfufi ‘
hoc totumin vno Chrifto efbquia & in eo eft omnis pleni-, id eft, in vno du no commixri, ab vno luminç fèparati font!
, -____________ 4 _________ Vnum
Sf