TicmnfaW%'4 lMThyatirata«faIiióëtóiï5 ;,Ftobfi» ; gbchatotnm exquaanngenns captims^fa.heet & quoi
kaue ptofîigi Mithridatî fcre adiunxerùni. qùomrahot- ,
tatu MithtiuâteS cum Sertotioperlegatos inflifpdJiiara tills qtiam rtil,tùmpnnc.pcSlediderf.DemdeS:os?.GcI-
bïïl'osfcdûsriepigit. Sottùtiüs ad «un M. Matiuffl Erniandi
foedetis caufa-înïfir qtKm rex apud fetetenmtn , «a«msCÂufcacxrntoepdgnanlemprÇi,oqpprdl.tXc-
breui ducçtti fecit in locùm Àrclifelâi, qui^è iam ad Syllam tuiusaSpattacodüceiupctatasaufiigit.PoftaiaincoIla-
cumvxorc&iiberisPonmleraUneeréaMkhridatesrupta tisfruftraamboCoss. copia,acceptadadefognunh De*
paccBithyuiam& Afiammrfüsvoluitfcuadeie:Mariiim hincCXaffiumProcontafemidem Spattacus belle op-
& Eumachuib ducesfaosaduerlùmLucullüniôcCotiaïn p x e f f o m i b r ^ l t a q f f ^ O T ^ w n m i ^ p ^
TCoss.mifitcûni magno exercitmSedaïnbo'Couiules àd- .pernodummemquamlnb Hanliibateicitcaportas fierai
'àeriiïseosnonvnam habuerefortuba.’CottaapudChàl- tetrepidaUerat.SanatusM.L1c.mm»Gnirumci,mleg,ô^
ïedonem vriäus abeisacie, plurimis perdit«, etiam ultra ■ nibasGonfulû,.nouoq;fiipplemcnto rçillfô mificJsmox
óppidumdoatïtû'sela & obfeffus. Mithridites C&icum vtppgnambigitipommto..t,fexmU.aeorummte*c.rIo‘
ôondendofoflà cinxit, vtCizico captototam Alîam inua- dto vero milia cepit. ïndê pnalqliam iprara S parta,cqrn ad
deret.'LûcuUus dum alter Cos. à temo qb ledit, & rmïltis cap* .Silari fluftiims caftra' mctanrein bello aggredcre-
bræliisyicit, fàmeqùe cotilümpfit, eümque qüod facièbat, 1 tur, SaUosauxiliaroteseiusÇermappfq; fbperauit,*qtti-
pari compulit atqne ad iplbs CixicenoS, vr borio animo e t bpsttigmtarniliahominurppuipfisdaübus occidrt.No
fent, rïuncium'mifit, vnum ex militihus rfatahdi petitum;
qui anoblis vtribus fu{pcn(us,mëdîam ipfe reguîamtcnès:
pianrifqûefubrçmtgans,' feptem milia paffuum tranfrrrea-
üit. Mitbridaces inopialaborans,cla(fis partem copiaruni
inftrudhrnarmis domutnäbite prçcepit. Quam Lucultus
■fe’xcipiensp yhiiietfittn difperdidir. Nam amplius quam
qumdcdm ttfiliahomihum tünc mterfecHfertärratuT. Tue
étiàtoTarimus>quife Mithridari iunxerat,é£ Merraphaues
reçius Prætori Mamcrco vidi; eu diiobus milibus equi-
t a m i n M efiam p rofugeru-n r,atq ;d. yiadigreffi in campos,
tollefoue harönofps inciderunb vbi non (olurti .montes
Vaftiveliâxa, quafiquadamfulîginë ôbfufeaTà eetnuntür,
Verum etiam ambufto (olo (qualidi per quinqûagirita mi-
îia paflilüm çampi fine vllo ignis vêl förnacis ineëndio, &
pendulo in profundum cinere pütres iacetttï tribus et-
ïam îoeis torridæ vorag;ines t>ftendunt!iï, quas-ÇræèiPi-
fes vQcant: in qùib'us diu obërràhtes, iriopinâtis tandem
pcricùUs exemptifiint, & clam in regis caftra venerurit.
Deiotàtus rex'.CaUogra^jpiafcärös regis bello, trucida-1
uit Intcïea Mithridates apud Çiiicutn eadem hora qüa
obfîdeW Qbfeflusj.in magnam penuriam, peftifentiam-
que exerdtum fiiuro coartauit. Nam plufquam CCC. M.
horainum fàrrie & morbo.in eadem oblidione amiiïïflè
fer tur.Ipfe çum pauci s ârrèpta naui,dam fügit è caftris.Lu-
cullus idctüento milite^pedator cladis alien*, npuumgenus
vidörl* adeptiiS eft.mox Mariura adorcuS vicit,fuga-
uitque.In quoprælio pluTqüam vndecim milia Mariano-
iummilitum intêrfefta reretuntur. Luçullus poftea cum
t ôdem Mario nauâld præliocon'greirqs,triginta &dqas na-
ueSfegias & complûtes oheranas aut cepit, aut demtrfir.
Mùln eX Ms quoi Sylla proferipferabibi intereprirunt.Ma-
riüi pöftera die deipelùnca vbi làrebat, extraâus , méritas
hoftilis animi poeria's luit.Eodem vfero impetuLuculius A-
pamiâ vaftauit, &iub monte Olympo Prufiada munitifli-
mât^itatem^çaptam expugnatà-.nque dituit. Mithridatc i
àdüerfüsByiiririum inftru&a claift nauigans tempeftate
correpms'vpttoginta roftratas naues perdrdit. Iplè autem
quü quaflàta naUiiafn mergeretur,in myoparonéSeleuci
pirat*,ipfo pirataiuuanteVranfiiiuït.Inde Sfnopen,ac poft
Amifbriçu magna difficultate peruenit.Çodê ânno apud
Romam CatîfifiainceftiaccU^tus, quod cum Fabiavefta-
livirgine comilîflè aiguebafur Gatuligratiafultos euafît.
Annoab Vrbe condita-, ÇCIXXyiïI. Macedrôniatti
prouinciaiïi M. Liciftiits Lucultusaigccpic'conrobiinus e-
1US qui Montra Mithridatem bel!um geflerat:& in ltalia nô-
uum beUümîubitoçommo'umé.ft. tîladiatores enimlè-
ptuâginta & quamor Capuæ à ludo Cn. Lentûii effraâô
eapitè diffugerej qui connnuo ducibûsÇrixô & Tinotnao
"Gallis & Spattaep Thrace Vcfiiuium rapntem oqcüpaue-
runt.^ndedulmpente$ Glodii Pr*tôris; qui $0 5 obfidio-
hé çinxèrat^caftraexpûgnajiëriint ipfoque fugato cUncta
ilîiusiri ptaâam verterunt. Inde pgr Goqftmtiam & îgjte-
ta'pontum drcumdudli', ingenria breuï àgmina college-
runt. Nam Crixo,decem rràium mUlritudo. Sp^rtacô autem
tripléjcdumèb fuiïïefeitur Tinomaus &. iam in iùpex
riofebello fu e h l occifiiy.Hiitaq; tum c*dibus,iheêridiis,
rapinls,ftüpç|rque omnia mift^rent, in exçquiis captiii*
uiffime ipfum Spsirracumiri Apulià.dllpofita acie cpngreP
fùhi, maximarq, cnm eo fugitiuorum copias perculît. Nâ
fexagirita miliaeorum cæià, lèx milia capta rereruntur,tria
milia ciuium Romanorum recepta.fiint.Ççteri qui ex hoc
bello lapfi oberrabant, percôpUuês duces frequenti inda>-
gine amifi(urtt,&: poft multas calamitatesltaüæ.tetuo an*
no bellohuicfinis impofitus. Anno ab Vrbe condv DCL-
XXXI. duo tancü grauia bella in imp. Romano étant, Midi
rida ci cum & Macedonicu.Hæc duo Luculli agebant. L.
LucullùsArM.L.Lucullusvero Luçullus poftpugnaCizi*
ce.nâ-, quiyiceçat Mithridaté.&riaualéquaducesëiusbp-
p'reflèrat,perlècutûs efteum>& teceptaPàpblagoniâ&BI*
thyna etiâ regnû eius inua lit» Sinopen & Araifoii ci uitates
Pôiinobiliflânas cepit. Sed Sinppé Seleücus archipiràta,
& LeoçbaresSpadoj qui præfîdiicaufepr^erant, expilata
atqÿinceniàm reliqderunt. Luçullus milèrorum hoftiq in-
teftinaclade permptus, celeri occurlii immiftùm rçftinxit
iùeendium.Ita mifeM ciüiiaà, veNr& vice fioftium foeiorum - j
que, vnde defendenda dilpprdita.de vncTe dilpcrdçndafër-
üataeft.Pr*teçea Luçullus tranlgreftùs Eufratèn&: Tigiim
ièçundoprælioapud Çabirapiuitatem Tigranis, quo in*
gentes copias ex omni regrio adduxerat Mithridates, cum
Mithridate ik Tigrane congrëflùs paruiffima fiiorum manu
magnû hoftium numeruin occidit. Nam ttiginta. milia
KpmigytM in eobello interfecin Mithridates vix fèxcen tîs
equitibuscomîtatus aùfùgic. Gaftraeius direpta>diadq'ma-
te 8c thiara xle agnolceretur abieâis» Armenia quoquè mi*.
nor> quâm tenuerât, eidem lublatacft. Sulceptus tàméeft
Mithridates poft fugam à Tîgranerege Anneniæ.qui tuno
ingenti glotià impecrabat, 8c Perlas læpeviceranMelbpô-
tamiam & Synam,;& Phoe uicispartcm occupauerât. ÈrgO
Luçullus répétons hoftem fiigacdm. imminente hyërive,
eriam regnum Tigranis, quiArmeniîs impetabat- ingüe&
lüseft, Tigranocercam éiuitatem Arzianæ nobihffimarn
tegni Aimert» cepit. Ipfum regem-cûm lèpteni milibus
quingentis dibanariis, & çéïitum milibpX lagitcâripfurti
& atmatorum yenientem, Cuni;d,ecérn&odlo milibùs rai1
litmn vicitjitaVt magnam parrem AiTOeniorum^eîëuerit.
Inde Nifibifi profcéhib earn quoque dnitatem Cùnv tègis
fratre cepit. Sedhi quos in PontoLueuHus reliquerat cuitn
exercitus parte,vtregipnes vidas Romanorunitjieretttur,
negligenrer.&auarcle agentes »occafiorré iterriïn Mithti- ;
daci i n Pohtilm irrumpendi dederürit Atque ira bellum
renouatum eft. Luèüllo paranti pûft câptam Nilîfein com
rmPeflasexpedkiôhemliiccellbreftmilïus. Èodem tém-
pore MeteîMsSicili* Prcetor cum fmdiffima îllâC. Veriris -
pr*tura Slçiliâafflidâinireniflet maxhne Birginionéfnar-
chipiratâ nefaïiis cædibus ladrancé,quipuffacla(ïe Rortia-
naoÿracuïannna porcum obtinuerac, mox eùm naliàlipe-
deftriq; pi'^lio.côininutam Sicilia decedere côpuiit. Alter
auté Luçullus, qui Curioni iuccéifcriit, Beffîsmimus%.o^'
| manotum mmlit;bd!S,atque^oàii^ehri præjib i^morite
Haémofuperauit;oppidü Vicudama, ^uod.Belîi.nhabitâ-
banr,eodé diè qüo aggteflRiseft,VicitGabtüéçepicj^ vfoj
ad Danubiü penettairir. ExpirgnatfitetiS gêcë%6irâr,Rho-
i dopeis moribns étatcirÇufiif^jqPasClàudius iâMacpdpniç
finib’ pellëre putaüit. In^ç mù1 ds.liipra PÔrü ppfitds 0iuimatron*,
quaèlfe dolpréyiolatipudoris necâûerae,niûnus tatesaggrefs^ eft.IüiçApoiloTiu-eüertit,Gakthi,Pârthéno-
’ ' - — ............. ~^polu\î
polim, Thomos, Hiftrum, Burchaonem cëpit,belloq; c6-
fedo Rottiam rediir.Ambo Goss, magnifiée triumphaue-
runtLucullus qpi contra Mithridatem pugnauerat,maiore
gloria, quum tantorum regrtöruni vidór rediflet. Cpnfe-
do bello Macedonico,matiente Mithridatico quod recehientum
reliquft, homotimnium, vt fertur, ftudiofiflir
mtis: qui duarum, & viginti gentium linguis, quas lub regno
habuit, locutus eft, itavtnunquam legationes lub in-
terpretibus audiret.PeriitapiidBo^horum viringentis in-
duftri* confiliiquc : regnaiiit an nis quad ragin ta: d icunt tri-
denteLuculIo rex cölledis auxiliis reparauerat, bellö Cre- ; ginta. Arinoab Vrbe congita DGLXXXIX.M.Tullio Ci-
ticum ortum eft. Ad id miflus C*cilius Metellus, ingettti- ceroheoratore&Ci Antonio Goss. Pömpeius occifi Mi-
busptæliis intratriennium totam infulam cepit,legefquë thridatis nuhcio accepto, Tigrani bellum intulit. Ille auté
Minois , Romanis legibus permutauit,appellätufque eft ftatim, Ce ei dedidit,& ih Caftra Pompeii fextodecimo mili-
Greticus,atque ex inuila Crete triumphauit.Quo tempore
Lybiaquoq; Romano imperio per teftamentum Ap-
pionisj quirex cius fuerat, accelüt: in qua inelyt* vrbes e-
rant, Berenice, Pcolernais& Cyrene. Dum h *c aguntür.
pirar* per omnia Iparfi maria & iam inreteipientes nauiü
commeatus, led eriam infulas pröuindalque Vaftantes.im*
pimitate fceleru, & cupidirate pt*d* vulgo leie aftbeian-
tibusjinimmenfum augebantur. Quate id bellum Cn.
Pompeiodecretumeft, qui id poft multam vaftationem,
q ter ta mari q; diu egerant, intra paucos menfes ingenti felicitate
& miraçeleritate confecit. Poftea fuccelTorLucul-
li fadus,in minoreArmenia’iuxta monté Daftracum,câftra
Mfthridatis obfidione conciufir.Rex cum omnib. copiis,
eruptiôtte per nodëm fada, infupqr etiam perfequëntem
belïorepèllete ftatùit, fed Pómpeius fugiëntem perfequi
incendit.Itaq; bellum hode commifliim eft.Luna tunt-or*
ta.a tergo Romanis érat,& milices Michridatis lohgitudine
vmbratum proximitatem hoftium raticunda in irritû cela
fudere. Romani velutinermespofteaaggreffi, fine labore
viceruntjCaftraqueceperUnt.NamquedeexercicuMithri-
daris quadragintamilia otla vel capta finit, Romani mille
vulnerati, vixautem quadraginta interfedi, & duo cenru-
rionesMithridates inter tuttiultus belli fugalaplùs adiutus
etiam beneficio fu b luftris nodis, euafît. Relidulque abq-
mnibus amicis,philofophis, lcriptoribus return vel carmi-
num,acmedicis,folus per deuiaequummanutrahens,atque
ad omnes nodurnos fteepitus trépida lis, in qnoddam
caftellum diuertit, atque in Armeniam inde perrexit. Pô- 1
péius Mithridatem inièquutus, inter duo flumina, quæ ab
vno monte diueriïs fpecubusexotiurituc,hoc eft, Euphra*
tem St Ataxen, vrbemNicdpolim fenibus , lixis & *gris
VQléntibuscÔdiüit. Hoiodis Albanorum regis exercitum
præfeddlq; eius tër prælio viçit: Poftea Horbdis epiftolas
& munerapro pace cumAlbanismftaurandalibehtèfac-
cepitjveniamq} ei &pacem dedicArtacem regem Hiberi*
prælio fudit,totamq;Hiberiam in deditionê accepic. Armeniam
mirioréDeiqtaro'GalatiæEegLdonauit,quiafbci“
us Belli Mirhridatici fiiit. Attalo &Pylemcni Paphlagoni-
am reddidit.AriftochurnCdlchis impofiiit. Mox de’ P onto
promduehs Parthiafn Ecbatana vrbé caput Patîhiei re--
gni quinquagefimo die perueuit. In Bolphoro Mithridate
Cerealia iaera-eelebrarite, t^efræmotus adeograuis repente
exorcus eft, vt magnaclades exigp vrbium atque villariyth
fequuta narretur.Eodem tempofë Caftor Michrid^tis^ræ-
fedus, quiphanagoriæ præerat, iritèrfèdi s amicis- regis,
arcem occupauit, & quatuor fi lios Mitharidatfs-ad præfi-
dia Rpmana tfanfînifît. M-ithridates accenfus ira in (cetera
-exarfit. Nam cum plûtes tune amiios fiios, neenon Hypo-
dräii filium fuum interfeciflec,cumahtea iam alio Macha-
rem parricidiottucidaftèü,Phamaçesalterfiliuseiùs exem-/
plo,ftattuhi territüs,exercitum ad perfequendum lèmilsü
fibiconciliauit,&moxaduerfus pattern duxit. Iufto iudi-
^feio,quiaUlpadtierfiiSpatrem,fiuim de regni iure certa-
iiit.IntéreaMithridatesdiuexaltiffimd muro filium ftuftra
preca#s ,vbi inexotàbilé vidit, moriturus exclamaffe fer-
turîQuoniam Pharnaces inquit mori iubet, vos,fi eftis pa-
triidii,precor, vtquandoque & ipfe hanc vocem à filiis
fiiîs âüdiat.' Starimq; defeendensadvxores pellîces àc filias
àrio ab A rtaxata venit.ae diadema fuum cum procubifièt ad
genua Pompëii,in inadibus ipfius collocauit.Quod ei P5 -j
peius repomit, magnificeq; eum htbitilm,regni tàmë parte
multauit, & grandi pecuniâ. Adempta eft ei Syria, Coe-
lën, Phcënices, Sophene. Sex milia prætereâ talentorum
auri &argentipdpulo Romand dédit, quia béllum fine
cauià Romanis cÔmoüifièt, Mox Ituræos & Atabas viciti
Vrbemq; eoru m quam Pétram nord inan t,cepit:& cumve-
niflètin Sylîiam j Selciiciam vicinam AntioChiæ ciuitàtetn
libertatedonaUit, quöd regemTigranem hon rëcepiflèt i
AntiochenfibliS obfîdes reddidit: aliquantulüm agrorum
Damafcenfibussdedit,quo lùcus ibilpaciofior fieret,delei
dlatus loci amoenitäte, & aquattim abundariria. Inde ad
Iudæam trànfgreflus, quibûs Ariftobulus expullb fratre
Hircano primus ex làcerdote rex præerat:atq-, ad Hierdlb-
lyniavrbem eorumGabihiumcumexercitu mittit.Iplè cô-„
tinuo (ubfequutus,&d patribus vtbefiifeeptus,fed à plebe
muro rempli expul (us, oppugnationé eius intend it .Id nö
Iblum natura locij Verumetiam ingenti muro fofiaq; maxima
munitum, cum alias aliis legiones dies npdtelq; file- '
cedere iuberet, finerequie, vix tertidmenfe expugnauit: ■
quatuotdecim milibus Iudæorum interfciftis, cætera mul-
titudo fe dedidit t muros ciuitatis euerti. æquariq*, (bloim-
p.erauitjCuius circuits* quatuor milia pafliium dicitur fuilfe.
Camque aliquantes principes Iudæorum lecuri percufif-
fet, Hircano (aeerdotium reftiruit, Ariftobulum capituum
Româ-perdùxit. Hoc bellum Orientis cum vigittri & duo-
bus regibus fefe gèlîîflèipfe Pôpeius pro côcione narrauit.
IntereaL. Sergius Catilina, nobiliffimigenefis, fed ingenii
praui(fimi, addelendampatriani côiurauitcum qui-
bufdam claris quidem, fed audadbus viris. Cuius coniurâ-
tio per eofttem dies in Vrbe habitaâÇprodita eft;in:Hetru-
riavero ciuili bello excinda eft. feet a Cicérone Catilina
Vrbeexpulfus eftjibcii eius comprehenfi, & in çarcere
ftrangulatiiùnr. Ab Antonio altetpjcôfiile Gatiàina ipfe in
bellovidtus &interfedrusèft.Sed hanehjftoriaagente Ci-'
çerone,&: defecibente Saluftio lacis omnibus notam, nunc
ànobis fuiflepcrftridräm fet eft. Motus etiam in Pelignis
ortus aMarccIMs pâtre&filio,per L. Betiu ptoditus, pate-
fada Catilinç coniuratione, quafi luedfe radice Coprefius
..efts 8c de vtroqueper Bibulum in Pelignis, per Cicero.nem
in Brutiis vindicatum. Arino ab Vrbe cond.DCXC. D.Iu-
nio Syllanoi & L. MurænaCon(ulibus,Metellijs de Greta
triumphauit. Pömpeius de hello Piratico, Mithridatico.
N ulla vnquam pompa triumphi fimilis fuit.Dudi (unt ante
çurrum eiusfilii Mithridarisj&filius Tigranis, & Arifto-
biilus rex Iuchcorum. Prælata eft ingens pecunia, & auriat-
qitë argènti infininirii. Hoc tempore nullum per orbem
terrarufn graue bellum erat. '
Annoab VrbecondiraDCXClII. C. Iulius Gæ(âr,qui
^ pofteaimperauic,cum LiBibulo Cos.eft fàdus.Decreta eft
ei Gallia tranlâlpina& cilàlpina,&Illyricu m cum legionib.
denisin quinquennium datis:Galliam comaram pofteaSe-
natusàdiecir. Hanchiftoriam Suetonius Tranquillus pie-
feiflime explicuit, cuius nos competentes portiunculas de-
- cerpfimus: Heluetiorum animos fortiflîmos Gallorum
omnium georis, ea vel maxima Caufe quod perpetuo pene
cum Germanis bello altercabantur,a quibus Rhendtantu.
fuas, venenq^ omnibus fledit. Quod cum ipfe nouilfi--1 fluminédirimuntiir.Qrgecorix quidam ^rinceps gentis,
mushàufiflèqijgcçimeri proptef remedia, quibus viralia Ipeç©rasinuadendiGalliasinarmaaccenderat.Quocæte-
fua aduerfiishbxios fiiccos fiepe obftruxerat, veneno con- risgptimates correpto & ad rriortem côaélo, cohiberè ta-
fief pofiet, ffuftraque q^attreturj fi quo tandem modo in- j men animatas femél in præda p|?bes neqitiuerunt.Qui cô-
fiifepçftispervenasve^etatidnecorporisada difeurreret, iurationerada,acdie didaexiiftisvids &domiburfuis;,
Galium quendam militem iam fta,domuro difeurrentem j he quod defiderium&lpesrèuéftcndi foret, profc&ifimt.
iriuitauit,eique iugulum præbuit.#Iunç exitum vitæMi- QupscumadRhodanumfluuiuGæfer obuios habuiflèr,
thridatës habuit, nobifque fdentiæ.fiiæ fortiflîmum argu- * magno difficiliq; bello bis Vlcit,vidos ad deditionem coe-
Bibhoth.Vet.Patr.Tom. 8. * * / - T l mi»