fignif
CMECoafo
^/Ww.44'
Syluefter
vndedi-
<äui.
Matth. }.
Lue.4 .
PJaim.$i,
Pfalm.ji,
Bertngoßi c^ibbatis,
locis rcfertur à Chriftianis, Eufebius vocabaturà GrX-
cis. &SylueftpraRomanis. Proindequoniam Eufebius
grxcum nomen crac, non incongrue grecumiliud nomen
a G rxcis habebat, quia fîcut àlegendo le fio r , velà
pingendo pi&or vocatur: fie Eufebius àfcribendo dici-
tur bonus fcriptor. Ipfe énim quafi feriba dodus in regno
coelorum ûylo prsdicationis fcripfit in cordibus proxi-
morum, que vel qualia Dominus narrauit infcripturis
populorum,- quando inter csteradiuinxpo tends mira-
cula, protulit eis.de thefauro fuo noua & vetera. Et quo-
niam veteris ac nous legis edi&um in tabula cordis fui
diligenter habebat infçriptum, ideo die noduque didi-
citinfcripturaveritaris, qualiter odiohabitur9 eflètom-
nem viam iniquitatis. V nde poftquam in fontibus Saluatoris
calamumcordfealtiUsintinxit,adirtiaginem&fimilîtudinemDei
mentis interiora depinxit : yt in aliam for-
mam transformaretur calamo fe rib s, dicentis : Lingua
meaxalamusfcribavelociterfcribentis.
Ergo quia de nomine Eufebij, nuncfatisfecimustur-
bapedettti , dignum eft, v ide vocabuloSylueftriiam
quafi m ilitix fetisfaciamus equeftri : quia Gcut ab eqùo
dicitureques, & àpede pedefter : ficidem Vir nohincon-
triuèà fyluavocabatur Syluefter,Quis.enim diffidat hune
virum propheticis & Euangelicis legibus inftitutum,
fvondibus bonorum operum in fyluiam Temper excretiam
baprifini fcalam Iacob eo altius cutîi Arigelis afeen-
dentibus afeendit, quà ante baptifmum ea&dqm fcalam
pro cómpaffione proximorum ftudiofius cum Angelis
defeendentibus defeendit, vt enim poeniténtis remedio
animæ fuædiuerfis poflètmederivulneribus, continuis
leptem diebusmifericordix vaeauit operibus, vtin fecu-
laribus reb. eo minor ci labor perfingulosingrauefceret
dies, quo in fpiritualibüs caufis maior fibi videbatur con-
fifterequies.Tali quippe modo per totos7.dies diuinX Te
parans laudi, templa Ghriftianorum aperiri, & templai-
dolorum iulTerat claudi : fed & omnibus volens benefa-
ccre,& omnibus parcere,captiuosàcaptiuirate, ckrcera-
tos eiecit à careerervt pro felute ipfius eo maiori lçtitia fc-
cumlætaienturin Dço,quo ab omniferuitutisiugo libe-
ri ab eo quafi anno dimittereritur lubilæo. Sicigitur cum
ab omnibus anguftiis ôctribulationibûs effent èxpediti,
auifrieore & nuditatefîuefarae cruciabantur&fiti : fa-
Conftan.
tinusmi- ,
fericotdi*:
racatopc-,
^)US.
qui frigore nuditate fiue fame cruciabantur &
étum eft, vt per h sc diuer fa cceleftis mifericoirdix folatia,
mali prxeedentis iniuria, gaudij (ub fequentis leUarentuc
gtatiaConftanrinus autem abolere cupiensigriorantiam
priftinierroris;ad exempliim Marfe peccatricis pceniten-
tiae lachry mis pedes ccepit lauare Saluatoris, dum pro lepra
vitiorum fuorum diluenda eo magis pedibus eius
ftuduit appropinquare, quo cum decern leprous Euanuuiuuu.
_____ _______-j * gelids diutius a longe n o luit ftarc. Vnde monitisB.Syluiffe^
irtutum > Nc enim Euangelica falce cum eadem j ueftri idololatrisrenuncians toti, iuxtaprxceptu Domi-
aibore fuccideretur, de qua dicitur, Omrits arbor, qua ; nileprampeccaticidem oftenditiacerdoti, ne cum illis
non facit fruttum bonum, excidetur, & in ignem mittetur: ideo j decc deprofis diuerfis vitiorum agitaretur motibus,quib.
figuram arboris illius femper habere voluit eminentia i \cvitzs:Ite,in^}in,oJlenditevosfacerdotibus. Quid pluraïTa
meritorum, dequaferiptumeft; Eon eft arbor mala fattens J diu alter alterius vtebatur confilio, tamdiu etiam alter
fruttum bonum. Et quia nunc mente libera, & carne ca- j cum altero, quafi pater loquebatur cum filio, quoaduf-j
ptiua in domo Dei quafi frudiferafemper florebat dliua, j que filius óbedieris patri,recónciliari meruitEcclefi^ ma-
fdeo pro virtutum floribus typum palmae illius in ® ter- 'tri. SicutenimSaluaro'r nófterquondam»»defertoccelo-
num habebit, de qua feriptum éft *, luftus vtpalmaflorebit. rum relittis ouibus nonaginta nouem , in Idumaea praefentis
Quiaigitutbonorumoperum virgulus, quafiinfyluam i feculicentefimam quxfieratouem: itabeatus Syliiefter
virtutum femper excreuit dum quod verbis docüit-, ope-! ab ouili Domini dolens ouemaberraflfe centefimam, pa-
ribusimpleuit: ideo dum cceleftiswrbi minilfter, & diui-! tern» diledionis humero reportare ftudebat ad Eccle-
nx dilettionts videbatur efle fe q lm e r , nonimmerito \fiam. De qua ne diutius differretur gratia » fiipern« virtu-
quafi a fylua dicebatur Syluefter: Sed ficut nunc de v- tisvenit tempus acceptable. & diesfalutïs, in qua ilia hora ma-
trifque nominibus quxdam dida funt priuatim, fievtra- gis magifque ccepit appropinquate, qu» pro relaxarione
que nomina iamnn vnum funt colligenda fummatim:: paruulorum, digna mercede debuit eum remunerate, j
quialicetvnumab altero difereparevideaturverbo, non Ynde poftquam beams Syluefter Chriftianx fidei ple-
opere,ipfetamenetymologiam vtriufque fpiritaliexer- niuseidemonftrauit difeiplinam, Ccepiteipro medicina |
citatione ftuduit obferuare 1'ummoperc.Vnde ptocuidu- medicinam, & pro pifeina monftrarc pifeinam, quando
biofeipfunajn nullodecipit, quiinhoevnohomineno- iPropheticis Sc Euangelicis reformatum inftitutis, pro Baptif«3
men vtrunque recipit: qui autem indedubiumaliquod pifeina fanguinis, baptizauit eum in pifeina falutis. Ö
in animo gerit, ille reVera noduminfcirpoquxrit. Cum , dies ilia venerabiUs , & hora fpedabilis , in qua ocu- ^nus.
enim vmriquifque Romanus Pontifex vfqueadhuc ha- ilos omnium lux penetrauit intolerabilis , quando virtus,
beat duo nomina, vnum videlicet ex alieno, &aliudex jdiupaa diledionis antiqux cum co faciens padum, rc-
fuo, mirum -non eft , fi idem vir in Apoftolatus gradum , ftaurare dignata eftiapnim, folidare confradum. O fa-
diuin^pietatis promotus efiicacia,vnum flomeh ex natu- 'era & celeberrima dies , in qua animx illius data eft re- j
ia,&a!iudhabeat ex gratia. Quiaigiturpro coUigendis jquiés, 6c corpori quics ^ quando in eodem fonte, quafi J
oiribus&populo Dei conuertendQ,fcriptis&didisfem- pifciumingentiumfquamx, decorppreiuo leprx v o lv [•
per eratin exhortando, &feuerasincortipiendo :ideo \ tilis genus decidebat infame. O data dies, &cxteriscla-1
dumin ftudio prxdicationis adquófdammitius, & ad 1 rior diebus, inqua finis & ortus duabus collati funtre-
quofdam fe habebat fxuius, nonimmerito & Syluefter bus, quiacumfonusin aqua quafi fanaginisftfidentisef-j
“ , «_*• n ' . . . fetexortus, in cordc illius idololatrix finis ,& fidei da-|
rus eft ortus. Pro exteriorienim corporis lepra,& int erio-
ris animx offenfa, duplex eft in eo virtus diuinitatis o-
ftenfa quia ficut veftigia Terpentis non inueniuntur in
petra", ita nec in anima eius inuerita eft macula, nec in
cqrpore lepra.
vo cabatur & Eufebius.
Vt totuspietatis operibus vacant Confiantinus, facrum ba~.
ptifmafufeeptum.
C a p . VIII.
E€ ; Cce quóniam in explariatione vtriufque nominis,
Eufebi) fcilicerfSt Sylùeftrifèrmo nofter aliquandiu
nunc ftetit inloco Compeftri , dignum eft, vtiam pro al-
tiori myfterio, quafi cumlefu, alcendentesin montem,
Conftantinum regem cum procelfione ledionis profe-
I quamur ad fonte. Sicut enim nemo poteftdignè pro ter-
rpni< cceleftiaquxrere,nifianteavelitpro cpelcftiDusterr
rena deferere.itaConftanrinus vitx perennis nequaquam
peruenirepoflet ad fontem, riifi virtutum gradibus quafi
cum Iefu prius afeendiflèt in montem. Vnde confilio &
inftitutioneSylueftrijCÛ turba fieculari diutius ftare nole-
bar in loco campeftri : dum pro diledione Dei poft gtalepram
Conftantini Naaman Sjri lepra comparât.
C a p. IX.
S Ed quia nemo prîèter Deumdeimpoflibilibus pbfll-
b ilia , velexdiflimilibuspoteftfacere fimilia nil nocet,
fi nos è contra fimiles res fimilibus æquiparantes
rebus , lepram Conftantini leprx Naaman Syricompa-
remus. Quamuis enim vterque fuiflet idolorum cultra
famofus, vterque tarnen fortis erat & diues,fed leprofus,
quia fi vitam vtriufque confideremusintentè, vterq; eo-
rum lepram in corpore,& lepram habebat in mcte.Yilde
Compara
lepram!
Conftan- cinilepr*
Naaman
Syri.,
Wft
Naatsao
D e I n u c n t .& L a u d e S . C r u e ls , L ib .111.
cum pro iàluatione vtriufq*, rei vnus quçrcret opemHeli- I
fiei & alius Dei,fadum eft, vt licet vnus curari credere tur
à Deo, & alius ab Helifieo, vterque tarnen verè curaretur
à Deo. Dextera enim Domini fecit virtutem, dum ytrifq;
voluit exoptatam confer re falutem; fed tarnen maiorem
gratiam illi eadém contiilit dextra, qui in fonte Saluatoris
intus curabätur & extra. Vnde ne a nobis remanere
loflit intadum, qualiter à Deo cum vtroque fit fadum,
_ .reuiterhic dicendum eftin nomine Chrifti, quo virtus
diuinitatis illi fiibueniret^aut ifti. Naaman itaque Syro
verbum Ifraëlitici régis amarum erat vt fel, cum pro fani-
tate ipfius veftimenta fua feidifle videret regé Ifrâël.Con-
ftantino verà è contra verbum veritatis dulce videbatur
vt mel, cumin falute fua fentiret prophetam in Ifraël.
Naaman profedus ad vmbram veteris teftamenti, tulit
fecum decerntalentà argenti. Conftantinus autem vmbram
deealogi penetrans Iplendore facramenti, in area
cordis fui feruauitmemoriam pondus argenti. Naaman
in figuram decqm legalium prxceptorum,tulit fecum decern
mutatoria veftimèntorum. Conftantinus autem fecum
ferens dccem mutatoria legalium feripturarum ; pet
myfticumintelledum ea mutauit in falutem animarum.
Naaman nondum videns gloriam Dei, pro falute peten-
da ftetit ad oftiumdomus Helifæi: Conftantinus autem
pro falute quxrenda, adoftium illius eoepit ftare riihilö^
minus, de quo in Euangelio : Ego fum ofttum, dicit Dominus,
Naamanfignocrucisfe nunquam in fronte confignans,
ab Helifieoauertit fe, & abibat indignans: Conftantinus
aufem charadere Chrifti fe fine intermiflione cofignansj
à Deo auçrti & abire nolebat indignans. Naaman iugo
feruitutisadhuc oppreflus cum Agar, Naaman inter rer-
minosxternxfelicitatisep minus tentauitaccubarëcum
llTachar, quo lordanem fiuuium leuiorem xftimauit flüf-
uijsDamafci, Abana& Pharphar; Conftantinusautem
in fonte Saluatoris eo magis opt au it & corpore curari ; &
mente renafei, quo meliprem eum xftimauit Abanà, &
Pharpharffluui js Damafci.N aamanHelifçi ferui Dei obe-
diens verbis, in lauatione Iordanica fuis obedierat feruis :
Conftantinus autëm fiepè inobediens Dei filio, ferui Dei
Sylueftri ccepit obedire confilio. Naaman in Iordane Rumine
fepties lotus, a lepra corporis nmn dus fadus eft to-
t-us : Conftantinus auté in fonte Saluatoris tertio tindus,
gratia feptiformisfpiritus, foris curabatur & intus. Naaman
nequaquam fuit Aqua & fpiriturenatus, quia non-
dum Chriftus erat glorificatus Conftantinus autem in
lauacro regenerationis aqua & fpiritu re natus, tarn in corpore
quam inanimavidebatureife çuratus. Naaman rè-
uerfusad domum viriDei, pro fenitate receptagratias re-
tulitei; Conftantinusvero à cceleftis patrix domo longo
rèmdtus exilio, ad domum patris fui Cum prodigo reuer-
fiis eft filio : Naaman enim diuinx voluntati voluntate
refiftensfriuola, pro falute corporea refpuebat idola.
Conftantinus autem pro falute animx ,& amorecoeleftis
patrix, in cordeluo finem perfidix, & o'ccafum dedicido'-
lolatrix. Naaman aliquantulaludaicxfideiinflammatus
face., ab Helifeo viro Dei abire videbatur inpace. Conftantinus
autem in fide Catholica veri Helifieiconfirma-
tus ope, euangelizauit pacem h is, qui longe, &pacem
•his,qui proper
Naaman&Conftantini vocabula quidfignificent.
C A P V T X.
QVoniamigitur comparatio Naaman & Conftantini
à nobis eft difeuflà moraliter, reftat vt nomen Naaman
feorfum difeutiatur xqualiter : vt faluatio, quai ft
vtroque faluatuseft homine, concofdare vidcatur cum
nomine. Quia enim idem Naaman in virtute bellorfrm
animum femperhabuit virilem, nbn incongrue videbatur
populum fignificaregentilem,’ quod etiani bene no-
minis ipfius interpretatiottefignatur,quiaNaaman deeds
«de commotio eoruminterpretatur.Ipfe eriim fine deco'i
rpvirtutumDeoferuirenolensoculoadoculùm,ad vnius
ei cultum gentilem cofflmouit populumrfte fimilis illis
etctininterioribus oculis, de quibusferiptum-eft; dedifti
Biblioth.Vet.Tatr.Tom.y
............... .......... , I I ....... g
nos infimilitudinemgentibus-.conimotionem capitis inpopulit. Qui
quafi cum gentilipopulo in Iudxam veniens ad domum
Hclifieijlecudum legem Moyfi cultum feruauetat Dei, ne
in tranigreifione vnius mandati, coram oculis illius fieret
omnium reus,de quo feriptum e(i-,NotusinIudaa Dm. Sed
quia nomen Naaman moraliter expreffimus, ita pro ex-
primerido Conftantini nomine alijs procedendü eftgref-
fibus: vt fia nobis expriminon'póceft allegoricè, faltem
quadam fi militudine exprimatur hiftoricè. Sicut enim ex ;
longinquitate diciturlonginquus,&exvicinitate vicinus
ficex Conftante Con ftantius, & ex Conftantio diffus eft
Conftantinus: irifeipfo videlicet patris&aui fui conftan-
tiamefle demonftrans,quorum ynus dicebatureffeCon-
ftantius,&aliusConftans.Tam magnam quippe conftan-
tiam habuit ex vtrifque Conftantio & Conftante, vt cly-
pedseiusinbello nunquam declinàret retto, fed ante,
tantavidelicetanimiconftantia inimici timoris inuafioi
nedeterfa, vtKaftaéiusinprxlio nunquam vlderetura-
uerfâi Vnde licet éadem.declinatione à Conftante Con-
ftantius, & à Conftantio deriuetur Conftantinus, quaab
humanitatedcriuaturhumanus, Sea. diuinitatediuinus:
Conftantinus tarnen pró Ecclefia Dei femper laborare
folebatabundantius, quamanteipfum vnquaConftans
lab or aret au t Con ftantius. Poft fanitatem quippcrece-
ptam,cundem Deum coepit adorare cum Naaman,quern
ante fequondamadorafle videbatur Abraham:quifidem
fen&x Trinitàtis nobis pr»fignando monftfauit, dum
quafifub arbore crucis tres vidit, &vnumadorauit. Sed
tarnen alter prxaltero maioris gratis recepit puritatem,
dum ille fecutuseft vmbram, & ifte veritatem : quia ficut
omnibus perfpicuü, & omnibus eft planum, illepaleam,
& ifte feedtus eft granum. Vnde mirum non eft,quod maior
gratia, quam lub vmbralegis olim contigiflètNaaman
Syro ,-pergratiàm veritatis huicbeatiflimo cöllata eft. viro:
quoniam ficutille fepties lotus de paganifmo redij c ad
Iudaifmum,ficifte'feptiformifpiriturenatus, peruenit ad,
baptiftnum: quando licet vnus lauaretur inuite, & alius
. fponte, vnus tamen in Iordane, & alius curabatur in fon-
te.Quamuis enim per fpirifum Dei in cordibus eorum in-
habirantem, ille literam occidentem, & ifte ipiritum fe-
queretur viuificantem : poft beneficia tamen fenitatis expert
® ad gratiam conditoris peruetiire merebatur vter- :
que. Sed ficut inhis duabus caiifis, vmbra fcilicet legis &c
gratia veritatis, erant inxquales, ita duobus his modis vi-
debantur xquales: quia ficut per il ium Domihusfelutem
; dedit Syrix ,ita per iftum falutem dedit Ecclefix.
fluid inter Confiantinum & Gierit leprofum interfit.
C a p v if I I.
QViaigiturdetypicuratione viri huius vtriufq; cha-
ritàti veftri dileffiflimi fetis loquebamurhucufque,
tempus eft, vtiam dehistranfeuptes adcxteraproelo-
quendis alijs denuo noua proferamus & vetera, ynd e vt
&aliüs è vicïhó feprofîisin locumNaaman ànobis valeat
ïnueniriiqüipröinfirmitate corporali eiflem Coftantino
dignacomp'arationepoiTitvniri,nilobftat,fiihfcala Ecclefix,
velut in hùmiliotém de gradu defçendentés àltio-
re , eundein virumclariflimum adhueviro comparetnus
inferiori. Qdisautelepro fusille poteft efle nifi Giezï, qui
a prxfataNaaman pecuniamfuain fallacia extorfit & vi :
quando nyn fub fuo,ie.d fub Helifçi nomine duplicia dona
ab eodemreportauithomine.V'jde dignum eft,vt fiG-
ut pietasfeueritati quoiidatrifociatafuitin peftpreMoy- 3
fi: ita nunc pietatem Conftàntini maKtix comparemus
Giézi: quia ficut Giezi pro cupiditatè & auaritia incidic in
ïhfifmitatem ritaConftantinus própietare & îùfticià meruit
reci pere fepitatem.Giezi eriim fine lucro diuini fecra-
menti,à Naumahaccepiç duo talenta argenti. Coriftanti-
nifeântèmxqüèdàotiiëritarècjpierisàDeo» cum lucro
bonioperis verb pörtaüit Hèlifxó. prasmio’ccelefti
nolens xternalitetftui,finé tàxàtibne aofeodit pecuniam
Domini fui : Conftantinus autem pro lucranda fui domi-
ni pecunia, fe fiiaque omnia Deo & hominibus voluit ef-
I fe communia. Giezi pro duplici mutatoriorum ,-quam
____ ___ ______ ; Bb 3 accepe-
PJalm. 4),'
Ffiln.7S- ;
zl prli.coatnLcn
Gene/18.
4 R&j.
H
Conftanti .
ni ad Giezi;
collatio.