8q ijjchi/presbÿtéri.
JpiritusDeihabitat in vobis | -
uèrii, difperdetißum heus, iempltiin fnimDei faß ftuméft', quoi
efiisvós. 'Cönfdmrnatam ëfgafun&iftcationëm cUfto’dir..
ence&j toÉam in nobis habemus inhabitantern trinitatisi
plenitudinemjfitamétemptüm Deifumusyvidelicerpa-
ttis. CHeiftikutern corpüs<& methbra, & (piricus fen&us
ïnnobis habitat, in Gnrifto Iefii D o min o rióftr 6 , cuiëft
;gloriaihonör>& tegnura, in fetula feculorum,Amen.
ISYCHII PRES*
BYTER.I HIER.OSOLYM
O R V M I N L E V I T 1G VM
L i b e r S :e X t y s w ' ï
i Quid prüftet
diuino
ram libro-
Moy(cn in
ccrprcca-
mur rcélc
Sanftificatio.
P R A E E A ' E J M i '
V a n t a bona admeditationem
legis, &interprétatiönem.;men-
tèm transferences > lucremur ,
quid opus eft dicereineque e-
tiim folum virtutes” conlequi-
mür, led & mala fenuirhus, ex
huius ftudioy neenon amorem
ucquirimus Dei, pülchritudihem fopientia: eius
difcentes, fimulqj a fecullri famp ocüluni anima?
liberamu$,& corruptionis Humana? fuftinerecef
f amus imperium exeédimus deinceps hpmines,
carne hac, qua? eft ex terrenamateria, viuen-
tesfublimius, vel magisefïicimur homines. Hominis
enim eft rationale contemplatiuaqucpro-
prium, vnde &ad imaginem-Dei sfeatusdicitur.
Ha?cautem nobis per ftudium, & occupationem
circa vetib um Dei proueniunt. Propter quod
Leuitici libri fequentia percurramus3multum iu-
uamen legentibus conferentia. Dei enim funt
mandata, adumbrata quidem inpluribus,propter
infirmi tatem populilud^orum in litera: per-
fe&ionem autem fecüdum literam intuenti pra?-
ftanr, & confona inueniuntur ea, qua? perMoy-
fen dida funt,ftinterpretentur,euangelio..
C A P V T X IX .
BOquutus est Domhuis ad È.oyfen dicens. Loquere ad omnetn
ccetumfiliortim Ifrael, & dices ad eos. Sancli eßote, quia& .
egofanäusfum Dominus Deus veßer. Vnufquisfepatrem & 'matrem
fuam tmeat. Sabbata mea eußodue, ego Dominus Deus
veßer. Noliteconuerti ddidäla,nec Deos conßätilesfacietis vobis
ego Dominus^] > j
R ed e fan&ificationem praepofuit >quia omnis virtu-
ciseff fundamentum. Quamquia fe&ari modis omnibus
oportet legislator oftefidens conuènienter ait:
S ancti eßote, quiaegofanct us [um Dominus Dem veßer.] ’ , v'
>; Ideft,ft vobis placet places. D eo, aut adelte vobif-
cüm,vel magis eile ciirn eo vultts, Deiénim j^aifentiä &
coniundio omne$ävobisinfidias,]a?fioncmque remo-
üet,{ändificationem Ibnlèquimini, fandus autetrt cojifij
iftngi profanis non patitur. Prop terea Saulus dicebat 5
Etefcitis, quia tempiümDeießisi^yßintüsDeihdbifat in vobis ?
Quicunsfeaiitem tèmplum Donüiii violauerit,dißerdet illu Deus.
TemplumenimDetfanäum'eft, quodeßtsvos. Superxdificans
autem mandata fuper hoc fundamentum, extra quod
nemo potéftponere aliud:
' ait,pdtrem,&matremfuam tiniedt.-J'^ V
\v Per iändificationem quidem puram menté erga crea-
tprem mandans,pet honorem autem p'ärris & mätris im-
.Sabbatorq
pbfctuati(
lub Abrj.
hamc^pii
pendi,natu'ræbenig.nitateçh,quæpàrentibushonorem,
fe d ÔC ti möre mdeb eri aftlijs t Do m i nus de die. Deinde
legis mandata recapitulareVölens,id eft, non çccides,
nonfutâbftùjioit adulterabis,nonpenurabKyionaffume$ nomen
DóhïiniDei tùi in vànum, non coricttpïfces vxor:emproximi tui :
breùiter continentiamd malo præciperet, Sabbata
mea eufiodité, ratidhabilïter fubdidit: qurd verum fabbdtum
est, nuüiwi corruptionis opusoperari ; nam & omne opusfer-
uilé in iänbato^nomheri, Móyfes præc'epit : aperte ab o-
peribus:çarnisjqù«runt£ornicatiovimmunditia,&!fîmi-
liahisYeauere^ta:ci|)ie'ns etini ,quifabbaturpieelebrare
Vultfecunduml'egÊm fpiritus. Sednectäufam (abbatii-
gnqïare oportet,hc etenim virtutem legis,quæ de ep eft,
ièiemus. Quahdo ergo tàbbàti mandatum Deus dédit?
putas nefub Noe-, quahdonon cómcdi ^nguinèm præ-
cepit.?nequaquam,fedfübAbraham,quem habuitami-
cum fidelem,quem próbauit,& nùnquamabeornanda-
tumbonum abfeondit.. Sèdnec tunc^quando de terra
>Ægÿpti populum Iuda;orum'edu'xir, &efurientes mur-
mürauenintj;dicen'tes: Vtinammortuifuiffeniuspermanum
Domini in terra AÈgypti , quando fedebamusfupèroÏÏassamium,
[#■ comedebamuspanesinfaturitatem. Mißt quidem eis Deus
inanna, ddcensäütem hdso;porferé,qu.re amplius,quam
quQtidiânùmcibum. Non prrecipiebatplus de Gomojr pomor
pèrfingula capitacolligi, mentgra autem haec apudlu- ^ c»üih.
dæos érat,,''quæ potérat vnumquemque nutrite homi-
nèm; Tuncçrgo docere cos de intelligibili requie, &
fine mUndiyplcns,quiaillo tempore impoilrbile eft ci-
: bum co nqui rèrë, Vel qperari,nec circa corporale aliquid
oecupàri, talia éis dicéré Moytèn præcepit : Sabbatabo-
diè Domino non inuénictis iüud in agro : fex diebus collïgitur,
feptimaauremdie fitbbata, nofieritin ea. Nónfabba-
tum, fediabbata, quiaimelligibilis requies non ab vno
quodam, fed ab ömnibiis Carnâlibus vacationem, à.lie-
nanohëmqüepoflîdet. Vndc nufquam priusinuenies
apud diuinani feriptutarrï febbatorumnomen, vt mani-
feftumfic,'quiafabbatumomnemyacacionem:carnali-
um, & fecularium reruin prsecepit. Vnde omne obus
lex prohibèns ,quæ fâciiwit adù'erftis omnem animaih,
fubdidit : Sabbata mta'CHßodite. Per hoc aperte oftendens
,quiaà cofporalibusnos vacate dèfideraf, & qüre
adiuuamen font animæ, &profe6tum p.erçinëntiaope-
rari.Yerumenim febbâtumëft, nihil material^ nihil ad
terramhomincmdeprimeUSjôtadcorruptionem carna-
démltrahens agèrë. r^Çüm hoç aucem qüid aliud nuhç
Deus pEîCcepin • ‘
üi otite conuertiad idolà, net Deosconfiatilesfaeïetù vobis, ego
p Dominus.7] ^
Nort conuertiautem adidoJa, eftnon condefcendere
his,qureidolôr um lëx muita pvophanàqj ëxigit. Sedpeç
'con flàtilesD eos faciamus nb b^,h6ri fol um inànimali-
umformlSVfedÄec in peculibrüm thefàüris, née in auri,
autärgentimaflis : hæcenim Deqsfoôs faciunthi ,quiéà
congregant, in tantumfub earum dominio conftituti,vt
timeantexeisvelquantulumcunqj contingére. Qüid
àütë'm hæc necëfîehabëmus ? qui prb omnibus poflide-
müsdiuirijsëumquidicit. EgoDomïuutf id ë ff, qüiyo-
latilianutrib.yqui lilïa. agri veftio, qui ex nihilo fèci, fa-
£tanutriui,atq; H æcô mnia r urfus ad ïndigehtiàmredi-
gerevaleo.
S'timmoUueritiißoßi'ampacißiö^um Domino ,vtfit dccépta-
bilis, co die quofueritimmolata, comedetïs edm^ die alterv.
Qutcquid autem refiduumfiièrit in diemtertium, igné cor,ibnrc-
tis. Si quispoÜ biduumçomederitex ea,frophdnUserit, & impie-
tatis reiiSyporïdbitque iniquitatem fuam , quia fanäum Domini
polluit & per ibit anima ilia de populo fuif.] ; f
Omnia quidem,vfita dicàmus,Moÿfes legis capitula*
bis tërque populo præcepit, freqüenti traditione memo-
riam eorumauditonbns promulgans : Mulco magis ta~
men mandata, quæ neceifariora font, iicut & pnefens
mandatum : propter quod& illud proponent pridem,
quum de lacrificijs nrçciperet,quum & nos plene dehöc
in primo libro huiuà Leuicicæ interpretationis difeulfi-
?mu^:eccc rfonc rurfus recapitulabi t, v t nos bteuiter reca*
pitülemus,quæ nuncpèr multädiximus. Sacrificiü enim
falucare
Adidola
conueii.
Idola qfi'
coc;&
:(a-
Hmcautem,v^
^ 'T icab llis, opofcèjuüm olati,)iasc Vtique oüiniinqdo"
,de qüodixitPäu^
1 i s q uum’qü0 modo oporcecec alfequi remoca, &: qu ie -
Vam vitam 1in órhni pic'tatè,'& pudidtja, Timo'theq g | i
bénioftendit.' lift bomifi & acceptum\córdnifelitatorenofiro^
k e o q t S m n e s ^ im » k
y^«ire/Sëdftdicis,cuiusreigracia.acceptaveftra,fen
o ß m m n o n r e p r e b e n d h n o s ,f i i ln d . in i b a b cn iu s a d D e n >11. Co-
medere autem de faëtifiao', co |iè quo imm.oümm'ëft,
'Sc aliö^ëfejVtYnpV^fen’ti vita,qüsamquë ad. {ahat'em^er1-
tinent^operciü-uuHodie aütem &
labobum^t^üeaoftWfcribéqtemr:^^Wf^«»d?^fe»-*'.
ramhükui feculr, morcuómni rcfurreitiónis gene ,in j
qllouimnon lieer operari jfedquinunc opeiaci limc,il- j
licid fecnbutiöhein yehiuht. <^re.rgqftb.l^c^iufe,tan'- *
qöah^illiè |u É É i prsferitiümbpe^
eico.medetctbfßadieracafieiumpacificörufojuüe
carödicituribpüs^t'creÄatalegisläcoreprohibicun^
tuteM'nÜpécfeélamrelihquehs^elutiUicpperatura^fir,
: p r ë ^ m ^ ä^fceptum nonélt, nécvi^-
. ra coïfèpta'eflp Sed qüifalcm fibimetipfi óperatui: virtu- ;1 ruis qUidéni impëcfe-
' de óperans, deinde vt ingérens calummam diuiiuefegi,
mapeat dë populo fub.| ïnpópulöaurern qüi faluecur,
non drdiüabi'tüf , quiareliquic imperfe^tam vifarn, qd« .
• Ö d w i ïm é f a w f i f e fa t e s i è n f i t u a ,n o i i t o n d c b ü y j4u e a d fo ld m .
[iipd-jicitiH t a r t , vcc r em a n en te s jpic .ts coHiges, n en . in v in e i tua
: r u c c } im ,& g / \ in a d e a d e n t ia cW g rc g a b is f é d p n iïp e ïïh u s , é r p e r e - ;
g r in is c a rp en d a d ^ n u t e s .È g o p 'om in u s D dus v eß e r .] K
Vult feg^^ctf^pb>inui?etn,-diligam,as',atfi^ö4pe(qi.
p aclpaUperiïniiios^c(re'dferidèrac,fe
| ^ ‘^ ^ ^ n e < f o i ’dfeia dkntés ëgénribus^aftcSütëhÖhV^l"
genres',què nobis debent,fed & concedences eis collige-
te quaVo | ïi^üe'rëHqu|^'ipiniüm p o rib ru m; :cfixè | ©eó';
- ilb n ^ aW b ^ Iu n t jW p e t e r fo t ii& i ïn i ia t i ' é ü q u td p u ^ ü i f , |
ironc.mrum miléricordem,(ed &: qurmutt£mifèrationis v
,eft,atqvdicitur. E t propterea metentes/automninq vin-;
demrancisVitoraré1 'enaê témpbxè ipfam nSeflurafo | vin-
^emiamq; nón pixcepit: fed nëCHèx tptö metere^aut vin-
de'miare läncluit^l^ff§'rilinquere'^ qqafdam-%mnimo^oJ
•^«in'nib.df€diiä^enl^e,trccVUQ^odö-eiiis-Üt'ipe«i^:io-
euiquibüfdirrt quidem
-ïe-^cfof,'al.'i)s$üt(5èft finé lab ore Ä Ä ^ |^ r e l0 p 3 |^ > i
jl fa'tio,6t paup<;mm quantafitpatientiäprObetuiV €^uos
* quia neéodio liabet,necafuaprpuidemiarèpalit /quodt
quidaminfipienter putant , päupens Scprofëlyti memo -
riam fadêus,illicdnrbdidit: -
■ ••; E g o fu jn ^ b dm tn u s ï ) e & v e j l e r f ] l
Primumquidcmillum manifeftans, qui diuites facit:
(felyfos;ihterrafuafadnseft:utfoisbnim,yelutiri‘aüeïüs,
peregrinarus. eft, ncc locum liabens iii. terra diuerforij.
Nonënim paupe'ris, & profelyti fulëipérëcperfonani, ii e o s A u e r r a r c t u r V n d e - p é t D a u i i l 'd i x i t r u P r o p t e r m i f i r i a m
in o p u r h , ^ . ^ e ^ i h i i t p a u f i t i ' ' ^ i n u i i é è x u r g am f ijli c it Dofninus.
SedpqftqdamhanbréperimuSvdlitateniqii^pjépntèff^'
re mi n ë a_ int'e lletftum'xb h fiiler e mus. Quum emnüagcr
fic miindus,!qubmaJdmddum nObisGh,riftus zilaniorUiti
dqëtdnajifëut
q u id em m u l t d . operq rij.au .tpm pdUéi.- Rógice-ërgO Dc^ni-i
"nummcftis jVtmittarop^ïaybsin rneifem iuam. Quod
•fclytus
ppèrê éxplanans, duodecim difcipplbs ex çpnuoca
u it ,& eis illicoverb um docldnale. corrmifit. Aperce
pe^ea» quæ nuhcdiSta fo n t, legislator DprftotibusJu-
dæbriim pricepiÉ ; tteqüaquani tötius legis jRçerprpt à-
tiotveme os' a t trë élar ë | fed., cedere qùsdam pauperiïfit
prpfelyto,Do(ftbdbusvidelicetgenrium :-Pàupe’rcs c re-
nfm^Mifunt, quia fpiricu paupeEcs clfepr^cepci funt^Sc
âd e ô sd iç éb a cu rÈeati paUperesfiïritupqiùa'ipforunrèH re- Matth, j,
giUim coeforüm : pidfëlyci;-aûtem Y^t hUne'femetip fos cb-
gnirioni Abrahæ'fubinferentes,&ad DeUm accedences
Êrgo hocqupdlegitur,iaonoe’cidesj
non adülrdrabJSjdoceant^t Iudxorum Doâores* Quæ-
-cubqüe: auçcm neceilariam .habène cbüremblätionem,
& 'fontde mündario nibüs,
delaxrificijs, Sc'àlia ßrniliä,vD oël ûi'ibus, & ecclefiæ
cedant. Q Q ' ;
: fÈtqu&Màdunt de tnejf’uraèoruriii] > •:
. Id e ftjquæc un q-, jcern’u n t eos tranfgrêdiëntia, quæ vi-
delic.et ignoranc. Vudeenim poifuiudiceic legis figura- Vineapo-
ta’myfteriâ£quuiü eiusveE'itàrehaCh.riftus-pbftqüam ad- ' us^u'
uenitytradiderit ? Vin'caauremiple populus Iudæorum J
dicebäcür^upddemönftrat Deüs per Eiàiam 4ic<îüs‘- Yr-!., Ef f
ùea enïm Domini'èdbapth, do m ne Ijr^d^'-Iftafru^n ti miif
licrem rîon ferebat, iUquö eam^qôpehëpdens pér Ei'àice, t
p r ophe t iam D omin usdixit: (^0^eid%^A-mßaßhfijf'\ ■
quodei nçnfecerimîquid v
Quç,quondapi tam.en pauciiïïmôsracembs h'abëbac,di- Racemi,,vi-
uedorum temporum iuftos, propter quos etiani totius tium- '
■
yineæ eùram'QfqueadquÔddamtempus^aterf^minas, j .
gelfic. Demonftrac autem & hoc Elaias d iccns : pvnmod.o- j
J i in u s n ia u ir g r a n u m in b o t r o , & d ic a tu r , n e d ifiijn ’s ilL t a , q u o n i-
• idmbèneÀiïïumefi ,ficfötßm p0f^f^û'^e0jWnèh^fi>èr-r\
•dam totum. Hos er^;racemos fibimër‘eolligere Iudæi,& j
infu^diuitijs theiaUn^ate npnpoflunc, quia eofüm vi- M#morid
tamminimefuntzclaci, pauperi autc&eos profelycorp- aonuæ ! I
i linqiijiint : Nobifcum enim fiint Prpphetæ, 6c quotquot quorum#
iufti apud populum Iudàicum fuexuncVintancumvt me- uiorcuorü.
i n^brii'eorum anöbis'dBnisfingulishotiotenlurJ^qupd
; äpud ill'ps no'n fit , vc experimeQto èpgnofcatur veridi-
î 'cum diuinum eloquium. .
j Nonfacispisfjrtiïmjton mentiemini,nec,detïpietvnufqUifque
i proximuw fmm,nonper\urabis innomme meo, non pollues no-
! men DéituiiigoDominus.] f
- . .fitips nobis bonæ eonuerfatiouislegislator oftendit,
j fimulq> & fpeççata, .quàm ad feinuiceiç.habeant cogna-!-
tionem, craditij, Quæ enim nosparuapuramus,maxima
fiuttrfiquideminmepidacii^fingnlis'jVtitadieainjdiebus
folèn>üs;afelinqübre|y el loco,; \fel ftudib,lî^'iriçerque-iu-
rïfîufàndi praeiiärieatione. ' H.ec autemintäntuin füht,
parua,vc ea furco coniùngeret:6credtc ,quiahurumoperatur
plerünquemendaciiun. Propter quod Zaccarias
Propnëca., falcem quamfeohtemplatUs eft longitudinis
cubitprüm yiginti,& Iatkudinisx:ubitofumdecem,con-
tra füres eani, Sc contra peri;uro's ëxïcûtpm 'dernonftia-,
hit,ait.cm)xi^ïngrèdieturind^mumfuris,&per'mri:ScàSiio-- Zach.y
mnious pdccàtiscobperatur rriendaèium,rteqüàrquame- j
ni'rrfCorrumpf^etThaniarÄmmon,fi côrfûpjtibné men-
dacioDàuid dëqipienspïæuerHlTèt rfednccNabothlf-
raéliten iézabePocei^erecmififairanv contra eümpcr fe-
nioresaccuràcionëco’mpofiiill'ec,benedixicDeô&Regi.
EthæcquidemcampmnirpbcUitate,Wtppte,Deofanci-
ente,cuftodiamüS}CumhiS'aütem &fiirto,npniblo quo
in pecuniis delinqtii poceft ,fed & abomni alio nofineti?
pfosijbftineamus,^ëftÇnalidorê circa'proximb'sagere,
malum q^isoperarQdcinôliriaduërfoseps*iüprtem,vei
fugànv, aùt feruituté, vel iliafimiliadolofa, atq-, nëfarià.^
Vnde&ïofephjin feiniuftitiaa^trfeus/adami furtüm
vappellauit,ad principerri pincernarü dieetisMemento meiy Getufi+o,
{quumbene tibpfàent,vtfiiggerds4e mePbdraoni;,& èducdt me de
"tjbcjtrccre, qüiafurmßblatusfumße r^r^H.’i'rieor^-Deuitt-
niufautem&niendaduni,iB:qüoquiJamfLrbdpe'cie vë-
^idr^isdcliivqüunc, calùnjiüamfaciëncésîptoximo magis
“luopte qüam^ïng^a^quëmadmodunihiqaidiocerutitde-
. p o ihi nb ; : Dixic,cPoJ/ÎP6 foluere templum hofe &*n tribus die--
bus ddificdrellluib.î^otqamàs fuerac quidëffidiæc Dominus^
quando 1