Gor. 4-
tphef.z.^
B
Ptirmtiæ
fçn<5tuum.
Simüarn
offerte &
vircntia g
quid^t.i.
T h um no
minc>
tiones nobis
com-
mcndan-
’ tur.olcivc
loclccmo
(yna.
æunilarionem accrue j mi canon em «peris : memprq', fis
Pauljdfcencis ; ltnitatoresmti efiote,ficut&ego Chrifti. Et
ru rlus : Ergot am non (fits a du au & bbjpitès ,fed ejlisciues ftn-
ftorum&dcmefiici Dèi, fuperaàificati fuper fundamèntum-Apo-
flolonm & Propbetariiïn ,ïpfo fitnmo angulari lapidé Chrifto
Jefu. Qmaautem aon limplicitcr fai dixit,fedilludihtel-
ligibilè legislator innuit.
"Non auperesfal,inquit,foèderis Dei f«ï.]
Qubdfi feed «s fiue teftamentum rationale eft, vtiq‘,
&fal rationale eft. Ergo teftamenti ëuangelici, & falis a-
pôftMici piæmoneve nos legislàtos vult. •;
' Sjnautemdbtulcris minus pr'mifiarumjrugumtuarumDo-
tnïno ïdefyicûadbucvïrentibusj torrebueas igni.&çonpringes cas.
in mown partis, &fic âpres pr mutas tuas Domino-,fundens
fuperea oleum,&tbus imponens, qaixoblatioDùminiej^âequa
adotebitfacerdQsin mmortam muneris?partemfarrisprafti,&
'okïaitotürà'dm.]
Non folum praecipit ÏDei-nôtitiam fiue feientiam cos
offérre, qujin eadenifctCntia multum tempus permàn-
lèrunt, fed & inchôaûtes illam, qualis fuit Paulus : çioX
enim ytvocaïus eft y^nædicauit. Pcpp.tVr quod fie, quæ
jiuncdicuntursintelligamus. PrimitiuûsDeo ëftis,qui
nouiter caepit credere , & qui ei nulltfm pridem diüinæ
: içiéntiæ obtulit frudum. Si ergo ei faerifidum verbi Dci
Kofferimus, ftientiàmeius nouiter inchoantes ,& viren-
tia.quldem,yc nouiter qüiddifccntes & nouiter perd-
piéntes obtuleriraus : quoniàm needum fubtiliter eius
proferre myftcria coepimus ,y t farinam offeràmùs, aut
li milam, neçelfarium éft, v t virentia. & torridàatq; con-
fra&a, vel ficut ÎLXX. 'dicunt ,v t rëcentiâ-, friëta^ma-
tura, fra&aofférâmus» Quemadmodumenim hume-
&osfru<ftus,&: qui n^edum poflunt rooli,yt fiant farina
aut fimila, quando vqluerimus aptos efuirèddere, i-
gne eds eonfringentes, pàleas eorum, in eo quod eos
-.fran g im u s ,(«p aiam u s i fie q u ic u u q u e n e e d um fc ie ntiiftn
; folidam habemus ; nec fübtilëm 'cxcelfamque Theolo;
giam, nëcdum enimillam difeernere idonei ïumus, fpi
ritaUum fçripturarum perfeétam fdenti^n non haben-
tes , opus bâbemuseamin igné fpiritus fnngere,ideft ib
litsopéràrionemBç fubminiftraridnem npbis commo-
dare y vt ab ea liter* pàleas feparemùs. E x illp enim fuf-
ficientëmatqi celerrimam Dei feientiam poflïdebimüs,
propter quod & eâ intelligibilis lacCrdos lufcipit. Opor-
tetautem nos fuperfundere oleum y&fuperimponere
thus :per eleemofynam quippe ôeorationem feientiain
nobisdiuinaperfidtur. Dequibushominibüs,necnî)n
& d e mempriali quod fuperaltàre facerdote acdpientç
pbnitur, in fuperioribus lubtilius expbfüimus,non ergo
necelîe eft nuncexppfidqnem confundere. Quia enim
fridta matura fècundiim j^X X . fraëta funt, ea-quæ i-
gne fridta funt .: rqliqui interprètes Hebraçorum expia-
nant pro eo ,frixa maturafadta; frixainigne mollia^eai-
derunt. 5
C A P V T H t.
Vodfe hofiiapacificorujn fuerït eius oblatio,&de bübus vo-
K lu
H luerit offerre, manm fiuefoeminam ïmmaculatum opferet
cor am Domino ,ponetque manum fuper caput yiâimâ fua,qua
immolabitur in introitu iabernaculi : fundentque filij Aaron facer
dotisfanguinemper circuit um altarii ,& ùfferentde.hofiiapa-
ciftcorum inoblationem Domino : Adipem qui opefït vitalia , &
quicquidpinguedinis mtrinfccus efl: duosrenes, cum adiptquo te-
guntür ilia, &reticulum iecoris cum rencnculis : adolebuntfoea
fuper altarein holocaufium ,lignü ignéfuppofito > in ohlatïonem
fuauißimt odor is Domino.p ^ 9 ■
Pfidm.14. Redire Dauid Prophetaj^allebat : Viqs tuas Domine de-.
Vimucs tnonß^mihi’, & femitas tuas 'edoce me. Qùoniam conuèr-
fcraTf"1 1 ^dpnesDeus hominibus differentes’per legem lànxit,
dem ob- I & ift modum fcalarumvirtutesordinauit, vt alij qüidem
licereÇ omnes afièqui, alij autem qualHam y vt fürfum
tarnen quifque fublèuâretur à terra, hoc quippe &<diffe-
rentia facrificiorum fignificab at. bïamliic quidem de.
i nobis nolqcàultum ofieret, totum femetipfum Deo of-
Galat.z. ! ferre volens , & ficut Paulus dicebat. Ghtifio confixusfum
cruet. Alter lâcrificium pacifitçrum fiue làlutate, qui
defideratfàlutem,etfinonpoteft nimis {ublimitçrcpn-
uerlàri,namBcfinon valet virginitatem quifpiam con-
féqui, in eafiro autem ^ebniugio conuerfetiir,, yçniam
perdpità Domino, quidixrt ï N o» omnes copiant verbum,
quando de virginifate Apoftolis exponebat. ' Sed tarnen
inter èos qui làluântur liccefl^riè ordinantur. Hoè
îpfiim'autemôç de contemptu reruïïi,&deiultitia i & dé
cibo cum gtatiarum adkionêy.quia magniis efl: qui magna,
Bcparuus , non tarnen minimum quifaltem medio-
cria conièqui poteflr. *Vt probgretur- ergo quia du*
cbnüerfationum fpecies funt ad iuftificationem hpmi-
num , duas facrifiçiorufnfpontaneprum definitioncs
pofiiit, ait enim in ïibrp Exodi : Altare.de terra facietis
mihif& immolabitis fuper eo holocaußontata y &paafica ve-*
ß r a , oues veßras fybpues. lnomnUoco in quo nommât um fuer-
fit namen meum, veniam ad te, & benedicani tibi. 1 . Et præ-
cepit quidem pacifiporum holocaufium ,lubinfcrt ân-
:\tcml Etpacifica. Vclutfecundiordiîiis &yircutis» Qui-
•cunque ergo folumfîbi hoc pûtat fiifficere li laluetur, is
quidemde bübus oïferet. Elfe aütem bbuem di’ximus
eos , qui circa agenda ea, quaîlegis funt vacant, huema-
s jcuium, fiuefoeminam, immaculàtum tarnen muttusof-
ferat. Equidemcumquiholocàuftumofieret,nonprar-
cepit offerre foeminam, nequaquam foeminam priuans
abhuiufmqdi conperlatione, féd oftendens,quia per*-
fedtàfaperè , proprie virorum eft. Quod etli mulier
hæclæpiat,ÿîrhæc,vcpoteforris,appeljabkur? de qua
Solomon d i x i t Mulierem portem qüts inuentet ? pe-
monfirranS quia fortitudo , id eft perfedtio ,,difficil&ïn
mulièribus inuenitur. Pacificorum autem lâcrificium,
firtiiliter virorum , & mulièrum e fi, oportét enim.&
. mulieres ita yiuere, ficut aptum eft adiàlutem. Std
quam obrem manus impoüere fuper caput vidlim* præ-
cipiuntur, & immolate inintroitu tabernaculi, làngui-
nenique fimdere in circuitu altàris , in iacrificiis holo-
cauftomatum lufficienter difeuflimus. Quid autem
Deo offcîre de fuo làcrificio necefle habeanc, qui fal-
uari volunt fhoc quæri & confideràri neceftarium eft.
Ofiefunt enim de hqftia pacificicorum in oblationem
Domini, adipem qui operit vitalià, & quicquid pin-
guedinisintrinfecus eft. Veî ficut LX X. adipem qui
operit ventrem , & omnem adipem qui in ven ré eft :
per ventrem cor fignificans : ideo aucem lècundo eius
ïn fiipradida editione rnemoriam fèeit, quia duas habet
operationes, ficut dicunt medich Etènim per v-
,nam partem trahit alimenta , quod ventrem luperio^
rém, per aliam purgationes difeernit, quod ventr em inferiorem
vo cant. Renes verb cöitaUumlèminüm funt
nùnifteria, habent aütem communionèm cum ventre
femoribust at que huius rei gratia adipem primum,
qui ïupra ventrem eft, iSd duos renés, & ruriuj adipem
qui fuper eoseft, id eft, filper femora, Vtpote qu» vicina
un t renibus,iubetofierri,quiairitèt medium temoris &
ventris renes fiti funt. In iecore autem > id eft in hèpate
deledfcâtionem, fiue çôncupifcentiàhlconftitutamelïe'
dixit.- Vnde fecundum LXX.' epâispinnamcumreni-
bus aufetri didtum eft, vtpote epate in rênibus vim ope-
rationis ïuæ miniftfante. Sed qüidpèf hæc fignificat,
Vël quid fancitis, qui lalüaiï volenti b us etiam nünC.in
parabolis osaperuit? Quia opprtét hbftiam,id eft primi-
tias& holocauftomata, Deo ab his qui fàluasi volunt,
intelligilem adipem, videlicet deliderium, quod grcece
ihbi{A(ctf dicunt,ofierri, qurpriü* quidem opent luperio*-
rem, ventrem, deindeinferiorem : vt& incogitando, 6C
in implendo, deliderium Deo oficramus; oportet enim
pirbponi pirius , & pofteâ compleri. ; Propter quod &
Paulus dicebat : Qui epifeopatum defiderat fhommopusde-
fiderat. Dé illo quippe nunc ventre legislator loquitur
, de quo Hieremias inquit i Ventrem meum doleo»
ventrem meum, doleo : non fruftra & iplè dupliciternb-
minàns , fed vt duplicem operationis eius vim fignifi-
caret. Né forte autem corporalpm necelfitatem accu-
fandam putaremus,fubinculit. Et fenfils cordis mei con-
turbati lùnt.i | Ergo venter animæ cor eft , in quoprius.
propor^
oponimus quafdam abtiones t poftea autem coriamur
nnpiere. Proponere ergtf àppetere quodatomôdo eft,
feftinare autem perficere, digeftio foriàn quædam pro-.
prie dicatur. Quorum vtrorumque'defiderium quod
adipem clamàuit, necelfe habemus Deo offerre, vt ni-
hilpraüum proponamus, neque expleamus. - Bene autem
fuper ventrem fuperiorem ', qui eft appëtitüs , adi--
pem qui operit vèntrem ait, quia maxima pars defidejrij
eircaappëtitum, & circapropofituineft.Inferiori autem
venrri duos renes coiiiunxit,diximus enim,quia com-;
munionem renes ad cor habent : vnde Dauid ait: vrere-
nesmeos & cor meum. Àûdi etenim Üominum per Hie-
remiàm Prophetam dieentem ■ : Ego Dominus\ fcrutans
corda (ér probans renes. Nullo modo autem membràhæc
prophetia coniünxifièt , nifî omni modo quippiam eis
communefuiflèt, motus enimifafcendiïn corde,inre-
iiibusaucemmemoriam eiusiaceré Medicidicunt. Vn-
demnocénriæfibi teftimonium perhibens Dauid ; lildi-
ca ttie Domine, quoniam ego in innôcentia inea ingrepfus fum,
ait, & renes vr i, atque cor poftuïaüit, vtpote Cui vtra- f
que poterant teftimonium perhibere. In renibus iftis 1
ç'tiam feminis caulà éft; vnde & communionem cùm fé-
ihoribus habere j quià ipfi coi tali b us a&ionibus vim
pv£ebe|e putantur.iVndelacob Patriàrcha dicebat zNon
deeritfeeptrum deluda, necDux depemoribus eius, per femora
feminis deriuationem feu defcepfionem fignificans.
Vultcrgo 6c nuptiarum defiderium ofierri Deo, vt prolis
caùfa , nôn fôrnicationis proüeniat, & hbnorabile fit
coüiugium,& torusiirimacùlatus. SdÜ & hoc quod in
nobis eft iràfcibile, Deo debe t ofierri ; fie enim non ad
operationem peccati, fëd ad dëffirüdione m peccatilra-
fei poterimus & Dauid in nobis implebitur lcriptura : I-
rafcmirii&nolitepeccare. Quia enim eft iraplacensDeo,
quando non adnocendum, led ad corrigendum pro-
ficit, probât aperte , quod'primum dè Moyfe in Exd-
doferibitur, ait enim. Qtÿimqueappropinquajfetadcajlra,
vpditvitulum, & choros, iratufquevaldeproiécitde manu tabulas,
& conprëgit eos ad radices mentis, arripienfque vitulum
quempecerant, combufitt,& contriuitvfqueadpuluerem ,quem
jparjit in aquam>& dédit ex eo potum ptjs ifrael. Non ta-
meninhis reprèhenfus eft, fed imo multum admirabi-
lis extitit, ex zelo enim tan taira vfus eft legislator, quia
&Deus irâfci in multisfacræ-fcriptur^dicitürlocis, ne-
quaquam autem de eo hoc , fi malum fuilfet, dicere-
tur. "Et hæc quidem ita le habent. Quia autem in
hepate cbncupifcentiæ requiefeere putàntur, propter-
ea pinnam ,id eftiummitacem auferri cüm renibuspræ-
cepit offerri ad altare, vt ab omni mala deleâratione
mundemur, firiéntes quia primitiua cogitationum
noftrarum Deo necefle habemus offerre , fimârifican-
tcs per delibationem & malfam. Si enim delibatiô fan-
«fta,inquit, & mafia, fie eiiim in nobis deleiftatiq mala
non fict. - Sed fidiüitijs quis dele6tatur,diuitias iu-
lbtiæ quærat,liue falute earn, quæ eft in fufiieâionem
SSrefrenatidnem corporis, fiue coniugiô, illô ^ lod in
fîliorum procreatione eft & in pudicitia.I Oportet autem
nosteminflei, quià^nunC non eum quilèCrucifixit,
& mortificauitmundo,ièdeum qui medioefiter con-
üerlatur legislator defcripfit : vnde eiùs & renes offerri
iùbet, oftendens quia dé eo qui in coniugio eonuerla- :
tür, loquitur : elfe autemin renibus diximus coitalis o-
perationis fejnina. Veruntamen ita le .quis debet dil-
ponere,vt omne defiderium & propofitum çuiuslibet
aârionis, BCconfummationemDeo rbfierat, led & ama-
laira, & à tàli deleâratione mundari-debet. Propcerea
enim motum iræ, ^çdeleârationûm primitiasyiplumque
to'tum'coniugium per pinnam heparis & reiium offert,
teâreqj potelt fuam conueffationem ad fupernum alta
rëofferrè ,& fuper holocaufta : &c fiiper ligna qüæ fiint
fuper igné. Secundum enim mandatalpiritus^onuerfa-
tür,& hoftia Domino fuauiifimi odoris elficitur. Placet9
quippe ei perficere fruârum non folum centefimum, lèd,
& lèxagelimûm,& tricefimum.
Sivero deouibusptterit dus oblatïo, érpacipicorum hojlia, fiue
mafculum ,finepoeminam obtulerit, immaculata erunt. ' Si
àgnumobfuient coram Domino,ponet manum fuper caput vî-_
£timafut, qua immolabitur inyeflibülo tabernaculi tefiimonij:
fundentçj,.filij Aaronfanguinem eiusper altar is circiiitum,&of-
perent depacificorum hoftia fàcrificium Domino, adipem &cau-
dam totam cum renibus, & pinguedinem, qua operit ventrem,
atque vniuerfavitalia,&vtrunquerMnculum cum adipe | qui
;eft iuxta ilia, reticulumque iecoris cum renunculis. Et adolebit
eafq,cerdosfuperaltareinpabulumignis,&obldtionis Domin'
1- Si caprapuerit eius oblqiio obtulerit earn Domino, ponet
manum fuam fuper caput eius, immplabitq^ earn in introitu fa-
beraaciili tefiimonij : & fundent fitij Aaron fanguinem eius per
altaris circuitum, tollent^ex eainpaftùmignit Domintcïadi-
pem, qui operit ventrem, & qui teget vniùerfa vitalia, duos re-
mnculoscum reticulo,quffdeftfuper eos circa vitalia,& aruinam
iecoris ctim renunculis:Adotebitc^eujacèrdôsPuperalim
moniam ignis, fuauifiimî bdoris.Omnis adeps Domini erit iute
perpetuo ingenerationibus ,&cunais habitaculis veftris, nec adi-
pés, nec fanguinem omniiio comedètis.j * ■
Quembôùem offerre,&quem rurfusoüem, quem-
ue capram legislator præcepir, olim in his quæ de ho-
locauftisdiâra funt expofuimüs; Diximus enmiiaerificia
-çonuerlationibus ofierentium elïè çomparata:&difie-
rentia facrificiorum differentias conuerfationum eflefi-
guratas: ergo bouem,legalium mandatorum operàtib-
rem oftendimus, dues autem fimplices eflè diximus ^ca-^
pras etiam fimplices quidem verlatos in peccatis, fed ta-
men poftea conuerlbs. Sed ibiouibus/etiam caprarum
feerificium mifcuit,ait enim :
QuodfidepecoYibus oblatio eft,de ouibus fiue de caprû holocau-
fium anniculum abfa, macula ofieret.']
L 3ÇX. autem ficedunt ,fi ab ouibus munuseius,ab,
agnis Be hoedis in holocauftum, malculum immacula-
tum ofieret illum, quia ouès genüs quodammodo eflè
àgnortim ôchoedorum complexim vêtus teftamentum ■
æftimauit. Inueniës tamé fed & apud Prophetam Amos
captas appejlatas oues, ait enim. Nonfum Propheta nec
filmProphetà, led«it Ia®» ëgb'lum, vellicans ficamina.
* Et luftulit me Dominusëxgregibus ouium. Quum proprie
«tjVÔAw j quicàpras pafeunt appellentürmanifeftum
eft, quia & captas inter oues pouiit.' Quia ergo quædam
exipfis agnos,qùædam capras lex dicit, quorum
quidem agni fimplices tantum : & qui nihil peccaue-
fignificantur: capræautèm »fimplices quidem, lèd
qui peccauerunt, & conuerfilunt.4"? Horum lâcrificium
vnum quodammodo eflè in holocauftomatibüs rcéte
traditum eft. Quum autem quipérfecSta vultlàpcre, etfi
peccatorfuit : ex quo vitam perfeâram elegërit,fic oportet
cqnuerfari, ficut ilium quianté nofi peccauit. In làcrificio
autem pacificorum , quurti eadem euftodiflèt
Amos T.
Chrillus
iuftus exemple)
tam-in facrificio ouiüm,quam caprarum & boum,vnum
hoc plus in ouibus.cuftodmity qüodnon folum adipem,
reticulumque iecoris, velfeeùndumLXX.pinnanihe-
patis, fed renes & çaudam. Vel idemlecundüm L X X .
lumbum immàCulatum cum renibus iuifit offerri. Qura
enim vt fimplcx, multa q u i operari debüit, omifit, de-
bétluàm virtutem offerre Deo,vt non virtute fuain ma-
lum vt fimplex, lèd magisvtatu r iri bonum, & mânife- a
ftum feciat, quia nihil exshis quæ fcirepoteft, & exequi ;
omifit. Nam quod pro virtute, qüa maxime lümbus a-
pudfanélamlcripturamaccipitur ; côgnofcis ex his, in \
quibus Roboam ciftumftantes püeri contira populum
immiferunt, vt fortern-femetipfum & rerribilem de-
monftraret. Hac dices adJeos.) Minimus digitus meus grof-
fiorefi lumbis patris meiih Sed & Ifràëjitas cupiens Deùs
armare ad Vittutem, Mpyfi ita præcepir. Sic çomedetis/
iüum,LuMbsveftrospr&cingetk, câlciamenta babentes inpe-
dibus, tenentes in manibus baculos ) gy çomedetis fefiinantèr.
Paulus etiam, quum contra Principes & poteftates à i-
diceret bellum vdixit. Statefuccinèit lüinbôs veftros inve-
ritate, indutilorica iufiitia.^Sed 8tDoiiùnus Apoftolis rii-
cèbat. - ; Sint lumbi vejkiproecinfti. Sed etfi tooperato-
rem dicamus lumbum coitalium çommixtîbnum, in i-
pfis enim & renc^reiacënt, vnde & Paulus dé Leui ad
Hebtxosfciibcns ait: Adhucenim in lumbis patris erat,quan-
doobuius efi eiMelchifedecb. Re&e cautireddütur fimplices;
cil
Lübus pr
virtute ac
■Reg.iz.
Èphef. 6.
Hebr. f. ,