A
Vmunvcôpunflion
s
quodaam
ht.
B
iforte lc-
gcndiun,
nun.
Vinum
in perm i-
xtum&có
dirom qd
fit.
Muftum
malorum
granarorû
quodnam
c
Chriftus
Candidas
&rabicundus.
D
Vinum
compun-
â io i i s
quis potet.
P[dm. 50.
dilettum. S ed& filiisZebed*i Dominus noftertaliter |
dignatus eft oftenderedura : quando eis, quod pafluri
elfent p roipfo, paffionisfu*pr*monftrauit figura : vbi
adeos, ficut cuangclica dileûione fiepius audiftis&au-
dietis. Calicem (inquit) meumbibetis. TaliterigiturDeus
& Dominus nofter , qui pro nobis coelos inclinauit&
defeendit, Tandis, martyribus fuis dura oftendit, quando
eispr«dicens, quid pafluri cflent propter eum ; intis
(in quit) odio omnibus propter nomen meum. Vndequiapoft
militas tribulariones, quibus homo perfecutionis human*
malleo tundttur,f*pe reuêrfusad fe, intern* compun
ttionis gratia pcrfimaitur : idcirco Pfalmographus
praemiflaiamioftenfione tribulationis, continuo fubin-
terens -, Bo tap nos ( inquit ) vino compundionis. Hoc eft
pocuhim illud charitatis, quod beatiffimos martyres
iftosperduxitad confortium deitatis, poftquamomnes
vitioram flammas in eoram corde repertas 1 in vini copia
, fed compundionis exrinxit vbertas. Sed &Pfalmi-
fta, præuidens, quia potus ifte non oris fed mentis, & fi-
delibus fuauis , & reprobis amaruseft jC d ix (inquit)
meus inebrians, qttam praclaruseft. Ex hocigitur calice, il-
j iud diuin* charitatis effunditur poculum , eum quo
Chriftus in fanguine fuo Chriftianumfibi comparaiiit
populum : quod EcclefiainCanticis diledo fuoprqpi-
nans in figuraSandorum ; Dabo tibi (inquit) poculfimex
vino condito, &muptm malorum granatorum meorum. Vi-
num quippe fine altccius rei commixtione, diledio eft
fine fimulatione : vinum vero conditnm,diledio eft cum
pro trinanegatione Domini, reuerfus adfe, fleuit amare,
qui prius ineufâtus ab ancilla, quodvniisexDei effet a-
roicis, refpondit ei dicens.j Nefcio quid diets. Sic & ifti martyres
Chrifti , diuin* per omnia cupientes placerepieta-
ti, per internam afpirationem D omini, vino compundionis
iftius funt fæpiffime potati : quando non folum
pane lachrymarum eos in præfentis v it* cibauir preflura,
. fed etiam potum dedit eis in lachrymis in mcnfuta.Vnde
vt & nos dilediflimi fratres , cum cifdem martyribus
Chrifti, Deogloriamdcmus; mifericordiameiushumi-1
liter imploreinus : vt quia vna cum pa'tre, &Spiritufan-
do,vnusidemquefemper manfit, & manet g contritio-
nem noftram ita clementiflima miferatione iam fanet,
vt qui San dis fuis in pr*fenti fcculo permultas tribula-
tionesoftenditdura, meritisborara intercedentibus ,&
nobis etiam cum eis potum tribuat in lachrymis in men-
fura : quatenus diuina infpiratione compundi, digne
cum eis cantare poffimus elogium illud prophetic* iu-
, bilationis j Potaftinos vino compundionis. Quodipfe
pr*ftare dignctur, qui cum Patre & Spiritu fando viuit &
régnât in fiecula fieculorum ; Amen.
SERMO EIVS DEM BERENGOS1I ABB ATM,
de vno Confejfm ; de eo, quod per legemfimila in facrificium offer-
riiubetur, vbideea dicitur ; Infartagine oleo con fier fa ,fiigetur:
offeret earn call dam in odorem fuauifiimum Domino facer-
' dos, qui patri turefucccfferit: & tota crema-
bitur in altars.
I
Ï
operarione. Vinum ergo non fimplex,fed bonis operi-
bus & fandis cohditum virtutibus, diuinis pr*cipue pla-
cere videtur obtutibus. .Quod in Euangelio veritas
oftendit, cum air: Si quis diligit me yfer mortem meum fer->
uabit. Et bene quid em Ecclefia pro nimi*dile&ionisaf-.
fedu non aliud quödlibet poculum , fed muftura fuo
pr*bet d iled o : quia muftum cum feruentiffimum eft,
nunquamafiio calore probatur deficere, priufquamni-
mio feruorefiio omnem immundiriama fe videtur eii-
cere. Vnde per hoc muftum malorum granatorum non
incongrue fignatur fortis diledio'Sandorum, qui in paf-
fioneiuaab omni vitiorumforde mundati, tamferuen-
tiffima diledione Deum videbantur amare, vt neque
mors, neque tribulatio aliqua poflet eös a Chrifti cha-
ritate fepare. Malum autempunicum , quod in Aphrica
plurimum abundat, idcirco malum mnatum, dicitur, i
quia multa granorum numerofitate reaundat: perquod
fignificatur, quod ficut mult* manfiones funt in regno
ccelorum, ita&inpr*fenti Ecclefia mult*fiint tribula-
tionesiuftorum. Per hoc vero , quod malumpunicum
fanguineum habet colorem, no modo martyrum Chry-
fti, fed etiam ipfum Dominif urn videtur typicare cruo-
rem, qui idcirco ab Ecclefia in Canticis candid us dicitur
&rubicundus: vt exinnocentia, quam habet Candidas;
&expaffione, quam pertulit, intelligatur rubicundus.
In qua paflione felurirer ille calix effulus eft pro nobis,
per quemiftimartyres inuidiflimi potati fiint vino compundionis
: quem in Canticis Canticorum transferens1
infevirtus Altiflimi; Bibite (ixsopxii) amici, &inebriamini
ebarißimi. Ex hocigitur poculo charitatis nonindigne bibit
, quifquis non fibi, fed Deo viuit: particeps videlicet
fadus illius(alutifer*potationis, de qua dicitur; Potafii
nos vino compunßionü. Et bene quidera compundionis
intern* vino potatur , quipropeccatisfuis apudfeintus
in mente ftimulatur; qi^miam perfede abluitur immun-
ditiafordis, quamfiepiuslaueritlachrymacordis. Non
enim fequitur pereivptio furens, vbi h*c medicina pr*-
cefferitvrens. H*ceftnamquecompundioillareconci-
liatrix, per quam reconciliata eft Deo Mariapeccatrix,
quandp periudicium diuinitatis occultum’ , demiffa funt
eipeccata multa, quoniam dilexitmultum. Sed & Dauid pa-
tr iar cha fentics fe. olim diuinam offendiffe cle mentiam,
vino compundionis iftius cornier faxeft ad pcenitentiam:
quando per internam afpirationem recognofeens inir
quitatqm fuam; Miferere met Deus (inquit) fecundumma-
gnam mifericordiam tuam. Tali etiam compundione bea-
tus Petrus feipfum meruit posnitudo turbare; quando
SEmper, dilediflimi fratres, fidelisquilibetperfacr*
ledionis *dificatur hiftoriam , fi aritiqu* legis pr*-
ceptafiepius reduxeritad memoriam: quoniam iuftitias
frudum affeduofius inde capit, fiquod in his carnali-
ter legit, fpiri tali ter fepit^ Proinde charitati v eftr* nbn
multum obefleputamus , fiexdiuerfis legalium facrifi-
ciorum generibus, hicdepluribuspaucaditamus, quibus
Pontifex ifte (acratiffimus N. cuius hódie fefta celc-
bramus, in exemplum Moyfi,iram Domini, lu* fiionim-
' que fubdirorum fiepius placuit animabus.'Cum enim lua
; fuorumque-iubiedprum vitiaadhut effent in ra;dicete-
nera, per diuerfiilegalium fecrificidrum ciiraiiitgenera:
de quibus illud nobis hicimprimis Occurrere videtur, v-
bi per legem fimilain facrificium ofterri iubefur. Q u *
quoniam folanon poteft hominem fjtcere perfedum, o-
leum fihri iüxta legis antiqu* debet mifeeri pr*ceptum:
vbi vt alterum alteri fidei vniiatefocietiiurijartagine (in-
q\iit)oleoconjperfa ,frigetur. Sicüt enim per fimilam mun-
d inavit*, & per oleum opus -mifericordiafiguratur;ita
perfartaginem, qu* de ferti ferro effidtur, fpiritaliszeli
fortis frixurafignatur.Hoc feiensvir ifte fendiffimus,cbr
fuum fartaginem faciebat, in quo perzelum iuftiti* co-
tra proximotumvitiafoniter ardebar; quando pro di-1
ledis errantium eiufdem difttidionis in eo fucccnfus!
eft furor, de quo Apoftolus? Quis fcandalUatur (inquiQ
& ego non vror; Qflamuis enim in fartagine cordis fill
yalde videretur cruciari, quoties infirmos quofque vi-
debat*terna deferere, & rebus remporalibus deledati:
contra vitiatamenproximorum ita temper ipiritaliszeli
temperauit ardorem, v t extra patienti* limitem nun-
quam, aut raro pr*ceps raperetur in furorem. Sciebat
namque , quod omnipotenti Deo nullum facrificium
tam gratum eft, & tarn charum, quemadttfodum eftze-
Iusanimarum. Vnde^c Pfalmographus hacinre yerita-
ti teftimoniiim perhibensdefe,; Zelus (mqait) domus tua
comedit me. Sed hanc fpiri tabs zeli fnxuram Deusomni-
potensquam gratanteraccipiat, eademlex manifeftiifi-
me nobis indicat, vbiperipfam fimilain facrificium of-
ferri iubetur, de quaferiptum eft; Infartkgineoleo confferv
fafiigetur. Nihil aliud eft autem h*c fitniih in fartagine,
nifi munda mens iufti a vitiorum nigredine , virtüfühl
eadidatafimilagine:qu*perfpiriralis^relifolicitüdmem;
oleo-mifericordi* tunc digne confperfa efle probatur,
cum alter alteri in charitate lociatur. Pfoinde quia munda
mens fecerdoris iftiUs fecratilfimi, principalium vi-
tiorumin fe maculam habebat nullam, non immerito le-
Simila 0.
;]eum far-!
tago quid
iignificcnc
myftici
H
Zelus. ani
tnarutn
Deo gra-
tilEmum
facrificiu.
Similain
ifurtagioe
quid.
Zelus abf
[que char.-
a oil
jprodeft.
Sacerdos
fatriiure
iiiccedens
quis.
ffdm.tx.
galis huius fimil* puram fynceramque in fe videtur ex-
prefliffc medullam.Quia verb per oleum mifericordiç,in
confpcdu Domini quafi lucerna temper ardebat & luce-
bat oleum fimil*, id eft,charitàtem mifericordi*finein- ;
termilfione mifeebat. Recolens enim apud fe quid in lege
iubebatjConfperfitoleo fimilam,qu* in fertaginecor-
discoquebatur : quando per fpiritualis zeliaffliwionem,
contra proximorum vitiain lartagine mentis ita folebat
exardefeere, vt tamen ex opetibus mifericordi*, in con-
ipeétu Domini non minus ardere videretur & elarefccre.
Vnde quia nil iuuat ; fi quiszelura reditudinis habeat in
animo, nifi per amoris ignem bonæa&ionis reclarelcat
exmerito: iacirco lex àntiqua fubiungens; Offeret (inquit
) earn calidam in odorem fuauifmum Domino. Sirai-
lanamque , qu* oleo confperfa in fartagine, ftigetur,
calida in odorem fuauiflimutU Domino offerri iubetur
: quia nifi in animo dobtoris zelus habeat amotem,
fimila non videtur habere calorem.,Vnde facerdos ifte
piiflimus.N. quiinpedore mentis fu* quatuor virtutum
jnfignia gerebat, per fendti zeli adorem -fimilam hanc
calidam in odorpm fuauiflimum Domino fæpius o.ffe-
rebat : quando per diuin* charitatis ignem , cumquoà
proximorum cordibus , maliti*frigus abduxit, ipfe in
confpedu Dei omnipotentis femper arfit & illuxit. Ad-
huc etiam fimilam hanc,> per quam (ytdiximus) mentis
munditia fignatur calidam in odorem fuauiffimum Domino
obtulifle probatur:quando ne in corde fuo eadem
fimila fidei amitteret calorem, perfpiritalis zeli reétitu-
dinem gemin* diledtionis in fe mfeitauit amorem. Sed
5c alio adhuc modo fimilam haric calidam Deo in odorem
fuauiffimum offerebat, quando pro compaffione
proximorum , oleum fim il* ,id e ft, cnaritatem mifericordi*
mifeebat ; ne Dominiçis ouibus minus dignè pu-
taretut pr*eflè, fiex negligentiapaftoris, alterum alteri
videretur deeffè. Ne enim alterum alteri in aliquodeef-
fe videatur, dignum eft, vt in cordibus dotlorum, alteram
alteri fine intertriifflone mifeeatur : quoniam tale eft
opus quodlibet abfque mifericordia, qualis fine oleo i u
cerna. Idcirco vir ifte prebatiflimus frixuram cordis,
quam fpiritualis zelus agebat, erga proximos fuos oleo
lztiti* femper temperate folebat; quando eiufdem zeli
feruore fuccenfus , & vitia fubie&orum fuorum, diftri-
drionis gladio mâdfcauit, & per charitatis amorem eof-
dem, quosinfequividebatur, amauit. Vndevtfciamus
quidde eademfimilalexnobis adhu<cfaciendumfugge-
r i t , continuo fubinferens; Offeret ( inquit ) earn facerdos,
quipatriiurefuccefferiti Ille namque facerdos pa-
tri iure fuccedit, qui hoc opere teftatur ,/ quod credit:
quoniam quiin feruitioconditoris, fide & opere immo-
bilis confiât, fummi facerdotis fe filium efle demonftrac.
Ille etiam facerdos patri fuccedit iure , qui in feipfo-f or-
mam quodammodo diuin* imicatur natur* : vr qui eft
de terra terreftris ». fieri ftudeat &.deeoelo çoeleflis, Sic
ôcifte facerdos Chrifti digniiïimus. N . pontificalis offi-
cij Deo digne profequerido negocium , patri fuo fcili-
cet Chriftojiure fuccefîit in fàccrdotium : quando mens
eius in amore fummi Pontificis illius erarintenta, qui per
proprium fanguinem introiuit femel in fandla, *tcrna
redemptioneinuenta. Patri fuo iure fuccefliflè proba-
tar, qui quod corde credidit, opere teftabatur : quando
pro amore illius de virture iuit in virtutem, per quém
corde creditur ad iuftitiadi, ore autem fit confeflio .ad
falutem. Patri fuo iure fucceflît, qui in interibre ho'mi-
ne fiio formam quodammodo diuinitatis expreflu : quâ-
do ad hoc cogitarionfbus mails; & pperibus renuncia-
uitinceftis, vtquiportauit imaginèm terreni, portaret t
&imaginemcceleftis. Patrifùo iure fucceflît, qui in corde
bonef& optimo, nec virtutibus vnquam obftitit, nec
vitiis cefllt : quando nobilitati mentis, qua in Çhriftovi-
fuseftnobihtati, operumfoorum ignobilitatc nullate-
flus volebat difeordando relu&ari. Sic & nos , dileâtif-
fimifratres, in exemplum vitiiftius facratiifimi jaoc fem-
|>er elaboremus infbmnes, vt.fil.ij nominemut & fimus
illius , qui ait ; Ego dixidij eftis& filij excelfiomnes : ne
regnicoeleftis èxhæredes in confpeâu sûmiiudicis quandoqueinuemamurrei,
qui huncfanâiffîmum vitü tràn-
ftulitin libertatem gloriæfiliorum Dei. Si enim eius exé-
pla fequent es, quod bonum eft, inuicem volumus be’ûè
operandofedari, fimilailla legis in altari cordis tota videretur
cremari : de qua eadem lexpercipiendo fubinferens
; Et tota ( in quit ) cremabitur in altari.Vcthoc al tare nihil
aliud, nifi puritas mentis intelligi videtur,qu* non folum
facrificium,fed etiam holocauftumDeo efle perhibe
tur : fi tamen pro animarum fâlute ita in ea fortis zelifri-
xura feruefcatj Vt mifericordi* virtus in ea non minus ar
deat & elarefeat. Aliter enim holocauftum ; quod latine
totum incenfum dicitur, à nullo fidèlium in veritate per-
ficitur, nifi per amorisignem, quem legalisilleignisfpiri-
taliterfigurât,omnevitium,quod in cordefùo maleftre-
pit,exurat.,Vnde quia in confpedu Dei ficut facrç fcriptUr
r * teftatur iudicium,holocauftum maius, eft quam facrificium,
ideo neceffè eft,vt vnufquifq; fidèlium per fâcrifi-
cium laüdis,quid debeatDeo,& quid proximo ita diligé-
ter attendat,vt per charitatis ignem tôtam mentem fuam
in amoreconditoris incendac. Sacrificium namqueôf-
fert;quitemporaliabonacumLia& Martha benèmini-
ftrando Deum plaçât : Holocauftum veto, qui cum R achète,
& Maria,diüinæ contemplationi attentius vacat.
Sacrificium offert, quibiûorialiter legit, quod virgaarida
quondam promût flprem:Holocauftum verô,qui fpi-
ritalitercredit, quodinnuba virgopeperitSaluatorem.
Sacrificium offert,qui fecularis concupifcentiælücra re-
liquit cum Matth*o:Holocauftum vero, qui virtutû me-
ritis arborem ciucis afeendit cum Zachato. Sacrificium i-
gicur & ifte vir fandiffimus fuit, quando diuina contem-
platione fufpenfus,totam mentem ignediuiniamoris in-
cédit. Sacrificium fuit,quoties diledionem proximi, vir-
tutum fcalam cum Angelis defeentibus defcendit.Holo-
cauftum vet o,quando per diledionem Deo eandem fcalam
cum Angeîis afeendentibus afeedit. Sacrificium fuit
quoties Dominic* incarnationis pedes cum Maria pec-
catricc, lachrymis poenirentiælauit: Ho.locauftum vero
quoties boni opetis vnguento, caput mentis ad ipfius di-
ufnitatis fum ma leuauit. Sacrificium fuit, quando in pr*-
fentis vit*çurfiijà temporâlium rerum amore, quafi eum
Iacobinitinerè dormiuit : Holoeâuftum vero, quando
virtutum fcal* cumeo defuperinnixus, percontcmpla-
tionisfpeciem ad altatranfiuit. Sacrificium fuiti quarido
populo Dei pr«ceptalegis hiftorialiterannuncians,quafi
cum Moyfe,, de monte defeendit ; Holocauftum vero,
quango ea fpiritaliter excutiens,quafi cum Moyfe in mô-
tem afcendit.Sacrihciu fuit,quando humiliora Dei mandata
turb* daturas pedeftri,- quafi cüIefu defeendens de
monte, ftetitin loco çampeftri : Holoeauftü verôquâdo
fubiedorum cordibus,ex eo,çp Pontifex erat, ad fummü
Po ntificem faciens pontem,quafi cum Iefu,vides turbas,
afeendit in monte. Sacrificium fuit; quando quicquid in
mente fuavitiofum effedepréhenditi fàcerdotibus Chrifti
iuxta pr*ceptü verita;is oftendit. Holocauftum veto,
quando p i* nobilitate menris, qua ex cognitione diuinitatis
traxiteximia,virracumalis deimis femper volauit ad
fublimia.Sacrificiumfuit,quando renuncians feculo,fed
non dû perteéfcè adhærens Domino, quafi cum Iacob pe-
de adhucclaudicaueratvno:holocauftü vero, quando a-
lius-eipes exeofanusremanfit, çp in animoeius tranfire
videbatur omne quod tranfit.Saerificium fùit,quâdo mi-
litans Deo, negotiis fecularibus nequaquâfe implicauit,
vt ei placeret,cui fe probauit.Holqpauftum verd,quando
diuin* conteplationi vacans,ei placere defiderauit nihil-
ominus,de quo Pfalmographus, FacMe(inqaic ) &videte,
quoniam ego fum Dominus.^ Sacrificium fuit,quando pr* timoré
fuppl i cij deflens, quafi cü Axa filiàCaleph,irrigu u m
acccpit in tenus : Holoeauftü vero, qn pro regnicoeleftis
ambre deplorans, cum eadem Axaimguunipofleditfu-
pen us. Vinu quia fufficienter iam diâum eft per facrç le-
dtionis iadiciu: qualiterviriftepijffimus,& holocauftum
fiebar & facrificium , reftatvt quoniam locus ^ctempus
hiefeingeritoportunè breuirerdicamus , quali ter vtrü-
que Deo le offerebat in commune; Sacrificium namque
& h olo cauftum obtulit Deo, quando recolens,' quid d ebçfet
Altarc
■ )uid figni-
ficec.
Sacrificiû
itemque
holocau-
ft>:m qui
offerant.
I
Sacrificiû
& Ho4o>
cauftum.
T t f cr-c
fendlus
quiique
Pontifes.