A
Autorität
7 0 . t'eriptu
1 2 intct-
prctutn.
Principis
Chrifhani
falu*.
4 0 S. In liant Archief iß. Takt ants
S. IVLIANI ARCHIEPISCOPI
TOLET
A N I C O N T R A IV D Æ O S .
L I B E R I.
generationum limit e dißingumda monftratur fimul-
qtst drillt riecejßrio perdocent u r , v t pro hac dioterfita-
te an norit, qua inter Hehraos & noftros codieesinueni-
tur, non Hebraic* trans Ut to nit libri, ftdftptuaginta
interpret um codicesfuntftquendi, quos infidemp U n met
urn authority traxit. Hie etemm tertius liber,non
filumfix at at um dftinfttones lucidius aperitfid & in
fixtaatate Chriftum datum ofiendit, dr cur inftxtaa-
tate nafci valuer it apertijjimcpandit. Omnemque hu -
tuftnodi quaftionem de hac annorumfttpp utanon e d if
fioluit. Tresinquamhuius operis libros de hac quaftione
confeftos, ideafub hac difirettone dtfiinximm, qutafic
nobis melius vifiim eft, v t cum talibus non prim um de*
hac tpfr armor urn quaftione agatur, antequam per ver
t dtuinorumfigna velindtcta Prophetarum, adiun-
Sits quoquenoui Teftamentt dogmattbus eorumfalfitas
detegatur, drfie inpoftmodum adftxta atatu compro-
bationem liberetranftatur. Ob hoc enim adhanc obie-
ft'•am quaftionem annorum in tertio huius opens libro
rejpondetur, vtduobus i Illspracedentib us reluftans a-
nunus antejrangatur. Sic enim dignum eft, v t ora ta-
hum car nah vetuftatefordentia , vetertsprtmum Te-
ftamenti reftringaturromphaa. Deinde valido dr nouo
Euangeltfpugone pcrcuj[a,ad tertïa dijpu't attents hbru
accedant,in qua&ßxtamf t cult atatem agnoftant, dr
inea Chriftumnatum intelligant. Vnde nequaquam
expedit vnumtxijs legere dralterumpraterire, neplenumfob
dit mem doftrina non hauriat, quern trium left
io hbrorum anguftat. g u ia igitur Ittdaorum in f eft a
malitia de annorum diuerfitate, qua inter noftros codices
dr illorum diuer(lieft,obijeit quaftionem, nos e contrario
de generationum euolutione qua inter noftros
codices driüorum vna cH,obtcempraparamus, vtium
illi pro diftmguendu at at i bus annorum breuitatem 0-
ftenderint, nosplenitudtnegentrationum oftênfa, eorum
contemnamus dt annis quaftionem (uperßuam.
gutdtntmanntßtciant, ßgemra,:o«esficcm»bä»t? g g f fea obftinFtóonedolofa. Ergoinérmesob
Ingmet attombus ergo xtatumnatuHtatuCbnßiqM- ■ j,0CpCromniaapprobandifunr — =-r~
renda e&verilas,qua dr per legem monftratur per •
Euangelium nofcitur. lam ergomitijfime Princeps pro
his qua incomptius dixi, dr materiam fortajft diftionis
paulo quant oportuit v it 10 loquacitatis extendi ,quaß
mihi veniam 'in veßrapietate donari, cut veftra gloria
hanc ipfam rejpondendi neceffitatem impofuit. V fir a
igitur Celfitudo,quaft patronam caufa Chrifti exhi-
buit,credatftomnimodo,ipJoadiudiciumvenientefal-
uari. Ertt enim tunc rejpeftus operis veftriy cum dies
iudtcijmanifeftusajfulftrit, Sitamtn, bptfjfimePrinceps,
dr valenter inimicorum Chrifti collaftruitute Dominica
comprim as, dr vexillaftdei Chriftiana potenter
attoüas.
S.Iuliannm Archiepifcopum Toleranumalium longe
diuerfum a Iuliano Pómerio natione Mauro, Ambrofius
Morales in Hifpanico chronico , Baroniusinnotis ad
Rom. Martyrologium 8. Martij & a iij tam perfpi-
cuisargume&is oftenderunt,vr nullus iam fit
rcliótus dubitandi locus. Ipfos
confule.
« • $ [ ? ] ? • »
Afeentis fidem Ècclefiæfeftibüs ido-
ncis röborandam excipiens , huico-
pellæinitiüab ipfis Pattferchis&Pto-
phetis attribuam, nitàrque quantum
Deoopitulantevaluero , rabidislu-
dæorum latratibus rèfpondcre , qui
caeca infidelitatis node poflèfli, non
folum i pEbaratro deteftabilis petfidiç concfdurit,fed et-
iam quofdam^fideliùm numéro tKubare compellunt,
cum Cbriftum Del filium, needum pro fa lu te hominum
in mundum venifle, fedadbucVenturameffe, quadam
temeraria càlculationé annorum cahccrofis fcrmonibus
difputare praefmnijnt, dicentesquodadhuc quinta ætas
faeculi.euoluatuT , & needum adhuc veneritfextæ setatis
curriculum , in quo venturum nafci oporteat Chri-
ûum.
Ex hac igitnr opinione vaniffima,audet ab initio muri-
dilecundum fuös codices annorum îupputationeèolle-
dà.aduentus Chrifti explorare prafentiam, quibus fub-
lata fide,cseca funt ofnnia. Quid rogo,talibus refpohde-
bïmus , autquomodo contra inermesarma leuabimus?
Huiufmodi Paulus credo * difeeptationeseuitandas èflè
pronunciabat, cumTimotheum difcipuluminftruebat:
5f«/r<«,inquits &fwedifcipl'maqudfiionesdeuita>multumeni?n ;
proficiuntad itupietatem, &fermo eorum\t cancer fer pit. V ere j
multum ftulta eft quæftio, iquæ de legis non procedit ar-
cano.
Imbelles ergo&• iiierm.es huiufmodi iudicatidi funt,
quia non de feripturis arma arripiunt, fed de antro
malitiaefuaeiniuftaproponunt. Oraenim talium atmata
funt non fidei ferro,fed perfidiægladio, nec teftificatipne1
Ergo inermes ob
quia nùllis armis feri-
pturarum mùniti,ifta obijciunt. Qui tarnen fiûpfifbli pe*
rirent, de filcntio foi fan habereniur indemnes. Quid
quodetiam pernities huiuhnodi inficit & fidèles 1 Ni-
rendum efgo nobiseft, quilicet'indigni,miniftritarnen
'DeiverbifumuSj&difpenfationemprædicandiâcccpi-
mus , ‘ vt veritatis petra perosnoftrum emiffa dentes talium
coterat, ne filentio npftro inipfafidci veritatp mol-
lefcan t ,q ui (ÿnceritér quidem CKriftum fatentur,fed de-
uitarç adhuc Satanæ aftutias nequeun t : y t etfi non corri-
gatur Iudxus , faltem proficiat Clniftianus. Audite,
iamo impietatisoperarij, ôfilij fcelcrati j non me, fed
ipfùm Cntiftium Dominum qaem expugnare nitimini,
audite cum refpondentem patribus veftris. Ait eiiim
tentantibus feludxisin Euangelio&dixit : Errat is, nt-
feientes feripturas , neque virtutem Deh Etenim virais &
fapientiaDci , fecundumPaulum , Chriftus eft ; ergo
ignoläntia feripturarum, ignorantiaChrifti eft. Quid
iam minim, fi error corda veftra poflîdeat, quos ignorantia
feripturaruth obiurgat ? Scruramini Crgo fcriptu-
rarum latentes campos , &tüncintelligetis cæcos oeù-
los veftros. Iam igitur fine prxjudicio Chriftianxfidei
ioquar. Nunquidaur per legem, aut per Prophetasà-
licubi fpecialitcr in fexto millefimo anno naîciturus
prxdiâus eft Chriftus , aut nun quid pro hàc humana
eius natiuitate alicubi fuppucatio annorum ab exor-
dio mundi obferüanda prædicitur? Sc non potiustefti-
moniorum euidentia , næc ipfa eius gloriofà natiuitas
declaratur î Quamquam à nobis opitulance Domino,
6cipfcadiuuetinfubiequentibus,omnialiquidiuscom-
putata, & fextam ætatem fecnli approbabunt, 8c in féx-
ca zratè natum Chriftum de Virginç teftabuntur. E-
quidem iftaquxdico , racum eft coiriprobare, veftrum
SermoBci
cancctoiî,
B
Argumen
tu operii
Epifcoj
dupt-aùtibiicm
prædicao-
di acci-
piuut.
Matth.'.'-
i.C«r. t
T,hema
dilputanonis.
Ration«
ludaeotui
pfitlm- 89'
g, Mundi
nueûdç.,
fpdm. 85*-
C o n t ia ïu d a b s , P ib . / .
'aureméft,vtl-efpondeàtis. Vb I i fta lègi ftis,qux màlitiofe
confîngicis? ÀnfortceXillâopihione hocdicirisjqnxin
P/almo prxfèribiturv vbi ait : Qùonïàni mille ami ante oculos
■ ^wM»ç««wwdiêJvÜÂiVtficutftxdieb.u$fàéfcüsà Deo mun-
diisprxftribitur, ira quafi fëx States in annis fex hüllib'üä
diftingnantui:. Abfit. Dicimiis quidem fine errôre,qüod
ad inftar (ex illorüm dierum, fex qu oque æratesfecüli di-,
ftingtiantui'ifcdnoridiciituiSjVt rpiàe fèx aetateSjin feX mil-
bbusannis determinentut, id eft, Vtjvnaquaéque aétas
milleUario annorum crarnite dirimatur.At veto nunquid
in hoc prophetieo teftimonio, aüt de aetatum diftiriërio-
nealiquid memoratur,âutquicquam de nâtiuitaré Chrifti
prædicitur? Diéttmi eft enim : liiiileaiini ante oculos tuos,
tanquarn dies vnâ, quia quantumlibet lîuic vitæ löngum
tempùs optetur, & in quantalibet annorum prôlixiçate
viüatur, mille anfli ante oculQseius,qui non molricur ràn«- •
quam præteriens dies vna putatur,ߣ ideo qiiafi pto nihi- '
lo ducitur. Quan quam e4 tm & ieçundum numerurri fex
dierum » fex miUibusannis fecundùm iftud a quibufdam
ftare credatür.. QUod tarnen &-hocipfum, fi ira eflet,aut
étiam fi vnaquique millenis ànnis determinata fuiiïet,
difeipulide fine feculi Dominum non qnce fi fient.- Scien-
tes videlicet feculi ènerh ccrta annorum fùppuratione
Colligere,ac per hocquodfuppurârisannisab initio müdipofièntfçire,
nequaquam hocaDominoconarentiir
addifeere. Certum videlicet apud fe habentes experi-
mento rétro a d t a r u m æràtum, quod vnaqnxque xtas pef
millenosannos dectirrerct.Qupdetiam & B. Augùftinus
exequens dicit i Aufi funt, inquit hominespræfumere
ciatihoc primiim feire omnibus cohuehit, quia nihil Éâjéj B
autinlege, autinProphetisprædidkum eft, vcfupputatis
à mundi principio ànnis,adüentus dinofcàturDominiez
incarn^rionis. Qù^nquamplcrifquelocis, fiueinlëge,' De tempo
fiue eriàmin Prophbcis,vbi riàfcitürus Chrifti*s> •prædfei- *r<? Àd>icni
tur.fcihperindiçbasnouilBihisâdaefttuScîusprfmiprae- w*Çlwifti.
fentia promirtitur, qUod vtiqué apud n os pro fex ta feculi
ætaceaécipitun Quæ fex states tl on annorum xqüafiip-
putarione colliguntür, fed gdrterationüm dïfpofiro tfrdi-
n<î dignofcendx furtt.Sicut rrcs ætates quas cortiputatasin
Màtthæi Euangelio inuenimus* qu.ùvtiqae non decur^
fione annorüm, fed generationum ertumerätione deter-
minatasagrtofcimüs.' Quarum etiam açtatum diftindbiq
fingularumin,tertio hüiusoperisiibro, & degefta mon-
ftrabittir j & perfedia fuis lineis agnpfcetür. Non ergo
computatiannia principio mundi per legem j aut Pro«
phecas Chriftum nafcitnfilm promittùnt, fedteftimortia
euiéentioraidipfum futurum efie portehdunt,qtiôd iam !
apud nos præceritum celebratur. Relirtquamus ergo ßc 1
nos paulifper fupputationes, q >ibus Pacriarchtp ßcPro- 1
phetæipfi pro dignofeetitia riatiiiitätis Chrifti non vfi
funtj &teftllfmonijsipfis tantum vtàmur, quibüsea quee i j
vobisfuturaadhuc cfie creduntur, iam tranfaiäa mon- '
ftrentur, & à primiaduencus Chrifti tempore iam ex toto i
compléta funt i ideoqueiam expedtandanon fuht, quia i
iam vriquettanfierunt. Nec enim nuncmfiii necefie eft }
de Härinitate Chrifti, morte, öcrefurredtfone eins ceftimonioruramunimentacolligere
diuinorum , quod iam d -
P I muiris eopiofe&fufficienter eft fa$itatum. Sed ilia fo* -
feientiamtemporumj quo.dfarecupienribns difeipulis , lumexeerperej& hxcipfapr^libarej quxpoffintindiciis i
Domituis&ktnoneftvcjlrtm fciretempora, qu&Paterpofuitin manifeftis oftendere Chriftum Dei filium iam in carne n„
y#<tpofe/<*fe.E,cdefini.erunchoefeculumfexannbrtfmnMl* Jvenifi'e. Primum ergo-figna ipfatempornm natiuitaris te'ado^
libustanquam fex diebus pofie finiri. Nc? artenderunr | Chriftiexquiram, 6c vtmm tarn pacifieafuerinc, ficuti rus Chrifti
quod dilpum efts tanquam dies vna qua ptaterijt. Noneriim i funt aPropherisprxdidtajdigefto ordine profequar,Die- rf/dm. 71,
quandodidtumeft,folimilleanniprxtcrieranr. Talifgi bu-senimnatiuitatiseiusficUcProphetaDauiddicitA^ch-r
tur in diebus eius iujlitia dr multitude pacts* Mi chaeas qu oque
ltroiliter & nominis & temporis natiuitatis eiuspaccm
infinnansdicit: EttuEethlehem Epbrata• Nunquidparuulus
es inmi\libusluda,ex te mihUgredittur quifit dominator in ifrael,
& egrejjus eiusab initio a diebus aternitatis,, propter hoc dabit cos
vfqueadtempus, inquoparturienspariet. Reliquiafratrmn eius
conUeftentur adfilios ifrael, &fiabit&pafcetinfortitudm Domini
in fitblmitaienominisDei fui. Et muertentur, quia nunc
magnificabiturvfquead terminos terra, drerit ifiapaX nominis
eius, Dicaturdt pax temppris natiuitatis illius, Etenim
qu am pacifiea eadem tem pora fuerint, fi e idem Prophe-
ta paulo fuperius’eaidenter exponit, vbi eo tempore quo
nafeieumoportuit, ceflatura omniabellapraedixit. Ait.
enim:Innouijiimodierum, erttmonsdomusDominipr¶tw Mish-s.
ittyertieemontium,fublimisfuper codes, &fluent ad eumomnes
populi,&pr operabuntgentes multd,& dicent: Veniteafcendamits
ad montemDomini, dr ad domum Dei Iacob, & docebit nos
in vifsfuii, &ibimusin vtjseius, quia de Sion egredietuf lex dr
Verbum Domini de lerufakm. Et iudicabit inter populos mul-
tosj & emipiet gentes fortes vfque in longtnquum & confcintur
ratione pnedidbe opini.ohis eiiacuato obiedtu ^qui vn-
qudm pr^iudfeat Kiuusteftimonij mentio,riariuitatis-Do-
minicxfaciamentojqitodieitur. Milleanntanteotulósiuos
tanquam dies vna. Nunqnid mil le anni jdeo hiedidti intel-
ligèndi funfjvtin hisaliqiiid nofeere de natiuitatis Chrifti
tempore percogamur ? Nuriquam enim quifquamilluddiuinolibrórumeanoheinfinnatöreperietvvtacon
ditione feculi per annorum computationem adhibitdro*
tempttsnatiiiitatisChrifti petpendat. tègimusfiquidérn
inDaniële, vbi angelus feptuagirira hebdomadibuseuo-
lutisj definitaannorum fupputatione nafeiturum & paf-
furum Chriftum ptaedixit, fed ipfe qui fiittirum tempus
vfque ad Chriftum annorum fupputatione colligere voluit
, pmeritam annorum femmant a mundi principio
attendere non curaujt. Quippe quoj aitt neceflariosin-
carnatiöni Dominica; non p rx t iid ita u t fi neceffarios
credidit, multo amplitts neceflario filentio praftérmi-
fit. Hic ergo Daniël Propheta mimerum ahnórum diui-
nareuelatiöne intelllrgenss non folumferipfitChïiftum
! efle ventumm,quod & Prophetaècjéteri pradixèrunt,fed
&|quo tçmporëvénturus effet aperuit, & reges per o fd i-1 dentgladiosfuos in vomeres, dr haftas fußs inlïgones. Nonfu-
j nem digeflir, Sc annos enumerando monftrauit & cærera | met iam aduerfus gentent gladios, & non dïfcent vitra biliare.
figna maniféftiörapraedixit.Qitxcumitafint, noluitan-
! npsillbs a principio mundi vfque ad aduentum Chrifti
i colligere,quosobferuandospro huiufmodi quaeftione,
nequèin diuimsliteris legerat,neque in exempfis patrura
præcedentîurtifciebat. FuturâérgpdeChriftoannorum
j curricula docuit.qua: vtique plus çætèris altiusintellexit.
Sic enim ipfe dicit ; Pertranjibtintplufimi, & multiplex erit
fcientia.Mul riplex ergo in ifto fuit feientia qui Apöftolicis
qüodammodo iarhregulisfetüiéns, obliuifcens ea qutè
retro funt, extehtus autem Sc fequens ea qiuè ànte fç
eraritjin agnofcenda Chrifti filij Dei natiuitate, non præ-
tcritas annorum calculatiohes attendit, fedfiiturórütri
fupputationes apertiflime declarauit. Hac érgó fQpputa-
(iotie prophetica,& fides noftra iuuatur,& perfidia veftra
deftruitur. Quæ fuo indpeo difpo fi ta, om nem ealiginem
erroris.veftri,aut filufttabitjVt veniatis ad vitam, aut con-
futabitvtdffcedatisjn tartara. Nuncigitur neerrorve-
ftefrquod abfit,Chri ftiaflam militiam in quocunque infi-
Efaias quoque ea ipfa indicia de tèmporibus natiuitatis
Chrifti infinuans oicit ; Erit in nouifmis diebuspfcparattfi Efa-i.
mons domus Domini in vertice mohtium, & eleuabim fuper H
colles, &fluent ad eumomnes gentes, dribuntpopuli multi, dr
diçent: Ventte, & afcendanmin montemVDomïni, draddo-
mum Dei lacob, dr docebit nos vias ft af, dr ambulabimus in
femitiseius, quia de Sion exibit lex, dr verbum Domini de ie-
rufaient, & indicabitgentes, & arguet populos multos vfque in
longinquum, & conftabunt gladios fuos in y orner es, & lanceas
fuas in fakes. Non leuabitgens contragentem gladium, nec ex-
erepbuntur vitra adpr&lium. Iamne videtis horum trium
Prophetarum oracula ita in orftnibus concordantia,
quafi vniushominis ore fint prolaca? Erenim pax nulla
feiTtitur, quamdiu bella nfouentur. Detracftis igitur bel-
■ lis, quid reftatriifiabundantia pacis ï Quödergo Da-
' uid dicit : Orietur in diebus eius iüjlitia & rnultitudo pacis,
Hoe Efeias Sc Michæas dé bellis ceffeturis in diebus eius
dixerunt: Nonleuabit gens contra géntem gladium. Ceflan