pulcha, quamnccaótascotcumpit, ncciffoäusmhcit,
oecintelle&u impcdit, aétas iniquiiate, atteftusvant
tare jintellettusà coeleftiamclaritate. Nulla eft igitutm
ca macula,in qua. nec maligni ptaual« (uggcftip.mundi
Cordent mins, velpromfflio; earnis lacet (igillaUo, mentis
Cuffocatutelatio, Hæcigitutfunt dileftioms oneta,
quibus felix ptemitutanima , hóe méns mea ptematur
onetejhocanimaniotiaturdepteflàpondere. Onetaigi-
tutgeneralia conftaceO'e quadiifaria. Aliânamquelunt
Dei,aliaanimi,aliamundi,aliainfctni. Iftotum quoquc
fingulafuperiusinaliisfubdiuifimus. Nunc cetera viaea-
Nincue in ptjdenti poteft quadrifatièaccipi. Hiftona-
litet eftillamettopolis inclita Aflyn) tçgni. Allegonce
indefignationemimdiimjtfticèintypoïcclefiæ : m.omr
liter-, in petfona anima:. De ciuitate verô fuperius lnfto-
r ialiter aliqua, licct pauca, diximus. Reftacergd, vt ad a-
liaexponenda tranleamijs,. Acgrimum, de interpreta-
tione nominisyidcamus. Ni»£«tfpeciofainterptetatur,
& Deo ,atque mundo>inquodamPhilc^phoiutnlegi-
tur : Tu&indafuperno ducisexemplo
MSS. id
mcndosè.
cherrimus ipCe raundum mente getens, (imilique imagine
formans. Si enim quis artifiçem cogitet, 8c matettam,
Scexipla cteata in return diffimiliumcopiant, arquere-
bus ordinem diujnitus infitum, & gratiam. pouuntqui-
dem pèreius fitùm, ordinem, ôtornatum, Dci cognofçi
inuifibilia. Poteft eius confpici vtcunque potentia, fapientia,
dementia, Potentia per fitum > fapientia per ordinem
, benignitas per ornatum. Vnde & idem ab prnar
tu Grzcè Mtp&‘ nomen accepit. *Mundus autem eftyni?
uerfitasomnis,'quz conftat ex quatuor dementis glb”
bata infpeciera abioluti prbis. Qupd fi vniuetfita,tis hu-
ius machinam intueads ,inuenies quod«iirabiliratione,
& fapientia compofitiorerum omnium perfeda fit;quod
apta.quod corigcua,quod decora, quod cùndispattib u"s
fuisabfohita : in qua nonfolum conçordiam feruantfi-
milia, led etiam, quz créante potentia, adeflè prodierüt,
di dan te fapientia in v nam quodanimodp amicitiam, &
fcedcrationcm conueniunt. Quid repugnantius poteft
effeigue, & aqua. Quz tamcn in rerum natura fia Dei
conte mperauit-pçouidentia, yt non jolum adinuicem
commune focietatis vinculum non diffipenc, verumet-
* . . r _ _ ‘ 1_ _ _ „ . l i , U f î n . p e p n A l 1 i n r . v i f î i l f n u «
eius,vtenarretis inprogeniealtera.Sicm enim jVt Tulliùs in fine
fècundi Übri rhetoricz meminit. S un t quædam de bo*
nis ciuitatis, quæ ad eiùs incolumitatem , quædam quæ
adeiusamplificationem pertinent ; itainEcdefia, quæ
ciuitas regismagnieft optimal quædam addecorem,alia
ad amplificationeni. Ad fanitatem iuftitia,ad firmitatem
forcitudo, ad decorem prttdentia, ad afflplificadoncm
cemperantia. $iqmdem quatuor funt , quæ animameru-
diunt, & ornant, inftruunt,&roborant.Hæc,fcilicec,concilia,
obfequia, fubfidia, remedia. Ad prudenriam confilia;
ad iufticiam obfequia , adforritudinem fubfidia, ad
temperantiàmpertinécremedia-.ConfiliailhiminantcÇ-
ços; Obfequia reddunt deuoto»;fubfîdiaroboraiu inua-
jrlidos, remedia fanant ægratos. Gonfiliaexpelliïntigno-
rantiam: obfeqviiainuidiam, fubfidia infirmitatem, remédia
cupiditatem. Confiliafàpientizfaciuntdodores;
Obfequia iùftitîæ amatores -, fubfidia veritatis defenfo-
res, remédia felicitatis diledores. Félix ergo ciuitas, quæ
nccegct confilio, neccarcc obfèquio, nec fubfidij iacet
jnotumicgi-; imbçcillitate,nccremedij fordetegeftace. HzcChriftus
ilehrum p,ui- | eo giorifiçato, & fpirituPatris, arque fuo dâto Ecclefiæ
* 1 ‘ In , A AM I Cl. ... .. , 1' It» U I , N .IA .in AA A m lîllt tl 1 A Tl '1 111 t ire —
IMSS.
poïèincul.
catobfc.
|<juia.
cogiormcato,pcipiricui atus,aiquciuw t.wwu.uar
fuæconculir. Hæcipfapriorinea,adipfiu$ gloriampro-
tiilit. Siquidem confilia vits^dedic : obfequia, iuftitiæj
fubfidiaconftantiæ;remediapcenitentiæ. Confiliai.ho'-
mines docendo;obfequia,turbaspalcendoifubfidiavi-
duæ, pupilli, & aduenæ caufas iudicando ; remediaper-
tranieundoj&omnesoppreflos à diabolofànando.Gon-
filia igitür dédit in monte, Obfequia iuxtamare : incoe-
naculo fubfidia, remediaincruce.'Hæcquoque Ecclefia
a fponib fuo accepit, quæ ad ipfius timorem , decotem,
honorem, amorem,aliisdilatandumminiftrauit, Siqui--
demperdîuinæ confilia feien tiæ , 6c lucem fapienuælibi
cônuerfoseopulauitPhilofophos} per obfequia miferi-*
cordiæiubiugauitethnicos, per fublidiagratiæ conftan*
ter expugnauit hæreticos, per remedia pcenitentiæ dementer
reuocauit fchifinaticos. Per confilia ,veniuntab
ignorantia naturali tanquam à parte Orientali pér obfequia,
redeunt^ fetuore concupi|centiæ,tanquamà pla-
ga auftralijper fubfidia., retrahuntur à fri göre malitiæ,tâ-
quàm à climate Septentrionali; perremedia, educuntur
ab occafuvitiorum, tanquam à plaga Occident^li.Hanc
ei futuram numéro fa: prolis lætitiam, fponius eius, per
Prophetam protnifeiatE{aiâ.m.Ècceego,inquùy4dducam ab
MSS. p
niamf.fta
menda.
;AISS.pâ,
arc.mcnd
pudentia,
tUlUUlUUb lUUVlOUJ T -------------------- - -
iam nafeentibus cundlis, y t fubfiftete poiïinc, yitale nu- rropnetam promiierattiaiam.ttttie^^uqiin,«»!,«^«»«-'
trimentumfubminiftrent. Omnisenim natura'fè diligitî Orientefernen tuum,&filios tuos ab extetnis tetra. DicamAqui-
& rairo quodam modo plurium diffimilium ,& in ynum loni> da j & Auftro, noüprohibere. Hanc etiam eipromiferat
rpHarTonim. concordia vnanü in omnibus harmpniam Pfalmographi î laudabilu
Hic MSS
Eftfottè
refenben-
1 düin.
redactorum,hatmoniam
facit. Vide , fi pulchritudini diuinorumoperum aliquid
défit fi nihil, vel etiam in minirno deeflèvidçris, iaqi
aliquid habes,vnde àrtifieem mireris.Qgæ,cumPfiil*ni-
ftaintucretur, véhementer admirabaturdicens : Qu^nt
magnificat afitnt opera tua Domine, omnia infapientiafeilijh: I-
tem : memor fui operum Domini, quia niemor eroab initio mira-
bilium tuorum. Item id , Méditabor in omnibus operibus tuis, &
facits marnai tuarum exercebor. Quæ, fi quis inueftigarelut-
ficcret, miràbilemineis Dci iâpientiæ lucem inueniret,
Ethæcegovtinam poflèmtam lubtilitet perfpicere.,tam
competenter enarràre, qtiam poflum ardenterdiligere,
Deledtat enim me ; quia valdè dulce, & incundum eft, de
his rebus frequenter agere, v,bi fimul & ratione eraditur
{en fus, & fuauiterdeledatur animus, & admiratione ex-
citatur atfedtus, itaTtftupentescumPialmifta, &admi7
rances clamemus ; Quant magnificata funt opera tua Domineï
nimisprofunda faciafunt cogitations tua.yir, inftpiens non cognor
feet; & Itultus non intelliget bac. Ethæc quiuem cfc mundo-
di<fta fufticiant. N une aliqua de Ecclefiæ dccorein medium
prodeant. • ...,
Ecclefia nam que fponfa Ghrifti, templum altiffiuii,ciuitas
regis magni, tanta viget potentia, décoré, (àpiencia,
qupd nee holte vinei, necrourtdonecprpximoleduci,
necaduerfitatefuperari, nec profperitateinclinari, peç
aurafiniftravllatenus valet fufean. Vnde faluatoijdeea
in Euangelio : veneruntfiumina }flaueruntventi3 necpotuerunt
earn mouere, fundaca enim crac luper firmam petram.Hinc
in eius laude,&dileâ:ione,&:dilatatione nos excitatPfal-
mifta ; Ponite corda yefira ïn vtrtuteéius, & dtfiribuite domos
lu in j um, ü u, nuiiy/uuivii c. X laui. en»“ * ----- ---
ore Pfalmograpfii} Magnus, inquit, Dominus, &laudabilU
nimisin ciuitate Deinoßri. Fundaturexultatipnc vniuerfæ
terræ mons S ion , latera Aquilonis ciuitas régis magni,
Hæc reuera ciuitas eftrèfugij, quavenia, libertas,6cfi-
ducia donatur refugis, mortefummi Pontificis. Ineai-
gicurfunt ad fanitatem mandata , ad firmitatem confilia,
ad decorem charifmata,adamplificatipnem.pcenitentiæ
remedia. Apoftoliad lanitatem, Martyres ad, firmi-.
catem, Virgines ad decorem, Confellores ad amplifica-
tionis odorem. Ad fanitatem chantas,ad firrnitatem hu-
militas, ad decorem continentia, adamplitudinem.cle-i
mentia. Adfanitatem illius poenitentes, ad firmitatem.
Prædicatqres,ad decorem mundi concemptores j adara-,
plificationem coniugati miferi cordes.. lterum , funt alia
huius .ciuitatis bona pretiofiffima ^ quæ ôc ei fanitatem
conferun t,& ipfam roborant, dccenter exo«iant>& am-
plifiimè dilatant. Euangelicagratiafanatur., doôtrina A-
poftolica roboratur, eloquijs lanólorum üoôtorum o.r-
natur,decreusPatrumorthodoxorum,&: Canonibus di-
latatur. Gum igitur hæc ciuitas & à rege, & à lege, & iple-
be,& à litu, à copiai ab ornatu fceliciterlit dotatajquia vi-
deliceteiusrcxfoelicitas, ipfius lexcharitas, plebs fide-
lium, & fub rege, & lege confers focietas, fitus fidei, &
morum finceritas, 8c copia dpärinarum, & virtut um af-
fluentia: ornatus ,charifmatum gratia, prpeeffionum di-
uerfa genera; Guna toc, & tan tis,in qu am b o nis ,6c tali bus
hæc ciuitas largiter fupereffluat j quæ mi fer os angit der
mentia ; vitiorumfitite abfinthiumj huius mundi fequi
naufragium, vitæ le mper pad infortunium,impiæ tyran-
nidis ferre dominium, & non po tus conuolarc ad auxifortc/
at
ftitatem
MSS.it
.feitiflimi
maccriei,
MSS. pe
tinencei
mcodosi
plané.
H
jloffelfic
dum,loi
lium
îMSS. an-
m, fpuoâ
ihiendâ.
B
\iaraicicnittimx ciuitatis’, äd gremium maternte charita-
tis, ad gaudium atigelicdefelicitatis, decurio huiusregisi
Hi iaiiltiftefhuiuslegisi ätqucciuishuiiis yrbisfieri. De
qüä ^icitur vPce Pulmographi: Gloriofadtädfuntdeteci-
uitdsöei. Itemiaem aeeädem; Magnus Dominus, & laudJi-
bilisnimisinciuitätebeiriofiri. Hteceitillafpeciolai de qua
fpoiifus in Canticis j multaprofert glöriofä di eens \ Ecce
tupulcbrd esdmicameä, ecce tupulcra es ■, oculi tut columbarum.
Item idemipeodem: fulcra esamica mea ■, fuauis & decorä,
ierribilisvicaflrorumaciesordinatä., Item idemdeeadentin
eoderil. Totapulcraesdmica meä, & macula non eil in te. Item
fponfa in eodfem de fe ipfa;Ntg ra w»,inq,uit, fedforntoßfi-
i'uHterufalem ■, ficut tabernacula Cedar ; fieütpedes Salomonis.
Hie nobis fuboritur alatere perutilis diuifio j hic nobis
quadrifarix diui fionis data e ft occafio; Si quidem mulier
alia eft non nigra, fed Formofa: alia, nigra, & jformofä: a-
lia, neeformoia, nec nigra: alia, hod formofa, fed nigra:
Prima, eft regina ccslir; ftcunda; in cerriis fponfa agni; ter-
tia, Vxot miindi j quartä, coniux diaboli. l?rirna, eft eo-
kdmj quiltetanturcum Chriftömccelis: Secunda,fide-
lium peregritianriumin terris: Tertia eorum,quos mundi
abforbuit Vanitas: Quarta eorum, q«os peenisaffligit
iniqüitas, vel apud inferos criiciac calamitas. Siquidem
quatuor funtgenerafponfalium , quibus defponfaritur
prafatät um genera mulierüm, Htecfcilicet, contempla-
tioiaisdiuina:l£etitia,venix gratia,mundi concupifcentia,
inferni miferid: Primo delponfantur beatorum angelo-
rum focietas, fecundo iuftorum hominum gloriofavnä-
himitasj tertiöreprobörumpernieiöfa Vanitasj quartoi
äpud inferos peffimorüm horrendä infelicitas. Primi,
fiintih requie. Secundi,ftantin acie; Tertij turpiter fiint
proftraci. Quarti, mäncipaciimmiftricorditer. Pamaeft
ea,quae fiirfum Bierufalem libera mater'noftra. Secunda,
& tertia,in Dominica area,triticum fimul,öcpalea.Quar-
ta, äpüd inferos dolore torquetur, & miferia. In prima,
omtiiäglbrite,(cd nihilmiferiz In fccunda,inultum glo^
rice,fed quiddam miferiz. In tenia, muitum miferiz, fed
Vixaliquidgloriz. In quarta, nihil omninogloriz,fedo-
fiiniamileriz. Primäcrgo fuifum lztaturcum Chrifto.
¥ ertiä j fprnicetür cuin mundo. Quarta crudetur cüm
diabolo:- Secunda, przpäretur Ipönfo, vt & rijgra fit per
posnitentfam, &formolaperobedietitiam. Nigra,per
humilitatem ,formofaperchaiicatem. Nigrajtentatio-
niimiptigna;fi)rmP{ä,Vinutum conftantia. Nigra, mini-
ftetiö,formofa defiderio. Nigra exercitio rcligiönis, för-
mofä fyiiceritate contemplationis. Nigra eft Ecclefia in
carnahbüs'. foTmofäeftihfpiritüalibus. Nigra in adtiuis,
formofäin contemplatiuis. Hzceft regina d^thiopiz,
I quz venit a finibusrerrz fapienciam Salomonis audire.
Nigra eft ergo,quia iEthiopicä-, formofa, quia zftuans fapientia*
Nigra quiavenitafinibusvltimis, formofäque
J affluens-delitijs. Hzc autem de ea in librorcgufn feri-
pta funt: Regina Saba, auditafamafapientia Salomonis venit in
literufalem tentare cumin par abolis, Et cum eacameli port antes
oner a. Et attulit fecum,aurum multum, & lapidem valdepreeio-
fum.Ingrejfaquee$tad Salomonen,drlocutaeftei omnia,qudeun-
, queeranfin corde fuo. Etenunciauitei Salomon omnia verba fua$
&hotifuit verbum, qu'odrexotniferat,&ei non indicauerat. Et
vidit regina Sabaomnemfapieritiam Salomonis,&domum,quant
adtficauit, &dbosem,.&federnpiter orum eius, & ordinem minifir
orum eius;&veftes eius,&vinifufores eius,& hotocaufta eius,
quaojferebdt in domo Domini',&obftuputt,&dixit-, verus efifer-
tno, queminterra mea,deverbotuo,&deprudentiatua audiui:
& ecce, nec diniidiapars enuntiata eft mi hi. Et dedit Salomoni
centum viginti talentaauri; & odoramentamuka , & lapidem
valdepretiofum. Venitergo reginäSaba, ideft Ecclefia gx
gentibus, diu fub vieijs capca. Hoc enim incerpretatur
Saba.yenic äudirefapientiam Salomonis,& tentare eum
in paräbolis. Multa enim apud earn ferebantur incerta;
vtpote de mundi coditione, de immonalitate an imz, de
futurqiudicio, de fantSfcorum glorificarione, & alijs mul-;
tis.De quibus omnibusaccedens ad-Chriftum eerrifieata
eftädliquidum. Etcumeacamcliportantesonera,gen-
»le^fcilicet offerentesfecum mifericor4i*opera, vel di-
uerfa vitiorum genera; 8cauriim multum, rationabilem
videlicet fettfum;&lapidempreri6fum,naturaiemintelleifturh;
Ingrefia eft per peeni tentiam ad verum Salomo-
tièitt; locutaeftè ibmri,iäpercohféflionem. Sed& Salo-
nibn Pmniaverba eius enuhtiauitei; qüiapoftqüamilli
reconciliata eft; poft iti amicam, i& fponfam verfa eft.
Tiinc Icfuseamin fcellamintroduxit vinariäm- hint o-
ftendit ei ineffabilehi diuitiahmi coptam. Viide ih Euan-
gclio, lam non dïcam vosferuos, fed aniicos: quia omnia, qua-
cunque audiui apdtrenteo, nota feci v ob is. Vidit qubqiie fa-1
pientiämi & prudenciameius; prudentiamfcilicet, qua
difponit humanaifapientiam,qua regie <iiuina,&domum
eius,incarnatiohis eius myfteria. Ip weft enim, quain fibi
zdificäuitfapientß. • Vidit&c ibosSalomonis; diuèrfa
pietatisgenera,&variosaffe<äusbrdinatzdile(äibnis.Vi-
dit puerorum eius fedem •, ecclefiafticum in Èpifcbpis, &
Prdbyteris ordinem. Vidit miniftrorum eius ordines,in-
feriorum feilicet graduum ftatus differentes. Sed & eius
VcfteSjfingulos credentium,vel ornamenca virtutum.Vi-
ni quoque fiifbres; elettos verbi diuini przdicatores; vidit
eius holocaufta, finedubib orationum, fupplicatio-
numque myfkria. Vbi vidit hzc bmnia,admirata eft fu-
pér eius tefponfis; atqüe prudentia. Si quis vero vn&io-
num genera, facramentorum myftica officia,profeffionü
deiiotaftudia, gradus ordinum, ordines dignitatum, di-
gnitates miniftrorum, miniftros facramentorum ,/acra-
menta,& exemplaconfiderct. Vidit in his pocentiam re-
gis mirabilem , fapientiam incomprehenfibilcm, beni-
gnitatem ineffabilem,lucem inacceflibilem. Hzc de fta-
tu &c decorc fanótzPaulo latiusdiximusEcclefiz; quate- Hie MSS.
iiuseuidenteromnibus clareat, fi ficin regione diffimili- 'dubio pro
tudinis, in conualle plorationis nitet eius tabernaculum, ]cu^ cor‘U7
quomodo templum fuifum fulgeat. Sienim quod cua- “
cuabitur tantafulget gloria, multomagis clarificatum a lotx
eft,quod femper in gloria manet.
Nine«? quoque ad decorem referri pbteft animz. Sed,
tic prolixius currat oratio, Ezechielis Prophetica fufficiac
le äio jqua dici tur: Hierufalem,Hierufalem radix tua,&gene-
ratio deterra Chanaam, &c. Dominus autem infelicem a-
himam alloquensj&eam more l hetoris exattti butis per—
fonz,&negocio conuincens,& ei anterem,cum re,&ppft
rem adhzrentia prztendens j Ante rem, quam fordida,
quam deformis, & quam vilis f Cum re, quam fyncera,
qu^m decora, quam am^bilis; poft rem, quam. feetida,
venefica, quantum abominabilis fuerit, intimat. Poft
hzc fpretus, & abieótus, & confufus, earn pius infequi1-
tur, & dementer reuocat, promiftendo rctrahit, retra-
hendo perficit, confümmando fclicirat. Rem vero gra-
tiam eledionis nuncupo. Atcributa perfonz, quibus
confunditur, conuincitur, hzcfunr 5 Nomen, vidus,
fortuna, habitus, affc d io, ftudia, confilia,fada, captus,
inftitutio:Exattributisautehegotio cofunditur,quando
przpaiatione,perpetratione,exitu,tempore,occafione,
loco,facultäte,modo conuincitur. Superquibus,fiquis
certificariftudeat, ledionisferiem propheticz diligen-
terdiflentiat. Ego vero nondocererhetoricam , fed le-
dionem aggreflusfum explanare propheticam. Prius
ergo quz, velqualisexvitio fiierit, q u z , vcl quanta ex
gratiz officioexftiterit,.manifeftat d icens: Radix tua, &
generatiatua de terra Chanaam. Pater tutls Amorrh&us, & mater
tuaHcthaa. Etquandonataes,indieortustui, nonefipraci-
fmvmbilicustuus-, non aqua lota infalutem, necfalefalita, nec
pannisinuoluta, &c. quz improperand<jfupponir,r^r«c-
quo ait; Et tranfiuiperte, &vidite,' & ecce tempus tuum,
tempusamantium. Etexpandifuperteamiäum meum, &operut
ignominiam fuam.Et iuraui tibi, & ingrcjfusfumpaäum tecum.
&faäaeft. mihi.Et laut te aqua, & mundauifanguinem tuum ex
te.EtvnxiteDeo,& veftiuite difcoloribus j & calceaui te hyacin-
tbo, & cinxi tebyffo,&polymito,&multiscoloribus. Smilam,&
&mel, & oleum corned fit , & decora faäaes vehementer ni-
niis,&prafecifiiin regnum. Et egrejfum eft nomen tuum ingentes,
propterfieciem tuant, quiaperfeäa eras indecore meo: quernpo-
fueramfupertedicitDominus. Intuece fuperabundances di-
uitiasdiuinzclementiz. Quomodo mcritricum mere-
trix ex fordido proftibulo,in reginam fublimata, ornata
cuku regio »fedetinculmine virtu tum, & regni falfigio.
Not. hie
fenfu pie?
raque referri
poti*
quam verbis: