iffo
quinque iènfuum noftronim cuftodiam diuinis Temper
mancipemurlegibus.Nifïenimàdexëmplûlegalis fecra-
menri primogenitum homines redimamus qninque fi-
clis argenti, nihilnobis quinque vulnerum Chriftipro-
fecere vibices , quibus in ara crucis qninque fenfuum
noftrorum volait fanare cicatrices. Vnde nei ’em fen-1
fus nôftri cum Ægyptijs à fide & charitate videantur
ieiuni , verum lofeph implorare debemus oratione
coromuni, quatenus ipfc, qui pro Humana falute quondam
volebat efiirirein Ægyptotribularionis iftius, vni-
cuique noftrum horreacharitatis digneturaperire, gra-
num videlicet verbi coeleftis interiori ofFcrens menti,
qui per mortem crucisfeipfum comparare voluitgrano
fru menti.
jQuemadmodum lofeph in Çaccofratrisiuniorisabfcondit
• feyphum, flcludai lignum Domi-
Berengoßt ^Abbat'u, _________________ __;______ ______
menfura cibari, fedetiam feypho coeleftis eloquij mefcuipci
S jrpnjlo-
I C
'-%u îké t.
Mali tik
dxoium
b o- cul- '
ui.da, cra>
m
fCurrus hi
imiiitàtii
f g g g
tia .
C A P V T V I I .
T Gitur ficut medulla tritici,qux fub iEgyptiacai feruku-
i t i s palea diutiilimelatuit,grani coeleftis ventilatione
iam nobis apertiffime patuic, ita feyphus file lofeph ne-
quaquam debeta veftra charitate rccondi, quem in fac-
co trams fui iuniorisolim iuflit abfeondi. Dignum quip-
pe eft, vt ficut ex horreislofeph coeleftisgrani prius fuit
enucieata medulla, ita de feypho eiusfpiritalis facramen-
tiiam vobis propinetur ampulla, vt inobferuarionetan-
ti myfterij participes, fitis gratia: Dei, quam in abfeonuo-
neligni Dominici quondam perdidere Iudxi. Per hoc
enim,quod lud^i tarn profunde quafi in ore terr§ lignum
crucis abfeonderunt, fa&utn lofeph imitari noluetunt,
q m poll quam ad inquiitafratrum fuorum quxque con-
uenientia relpond.it , tandem in ore facci iunioris fey-
phum argen teum abfcondit.Sicutper feyphum fplendor
Verbi iceleftis, &perfaccum lireraexprimitur legis, ita
per os lacri iunioris anima fignatur hominis, fi tarnen
per amplius & perfc6hus eidem adhxret feientix, de
quaferiptumeft; Animaiufti fedeseft fepiefitix. Vnde
quoniam lofeph in fummitate cordis fu i, quafi in ore
facci, illam femperinclufit feientiam, de qua feriptum
eft ; Os iußi meditabitur fapientiam,, ideo cor eius nun-
quam receifit a legeipfius. Sed quoniam a perfidia Iu ■
daicx impietatis longe remotuseratfeyphus idem veri-
tatis, ideo thefaurum ilium defiderabilem feruare non
potexant in intimo mentis, de quo feriptum eft ; The-
laurus deiiderabilis requiefeit in ore fapientis. Vnde
mirum non eft, quod licet abvna progenie fuerintld-
feph Sc Hebrxi, in hoc tarnen fktfto aliam intention tm
habuit lofeph, Sc aliam Iudxi, dum pro diuexfe qualita-
te meriroiurn, diuerfaeriam fuit,voluntas fingulorum.
Sicut enim lofeph ad caftigandam fraternx impietatis
audaciam j inreclufione feyphi illius contumeliam mu-
tauit in gratiam; ita Iudxi e contrario ad obfeurandam
Chiiftianx religionis memoriam, in abfeonfione crucis,
conrameliam nobis potius optauerunt quam gloriam.
In qua videlicet re nimis maliciose fccerunt, dum ad
contumefiam noftram tanto tempore thefaurum diui-
nitatis abfeonderunt, cum fetius eis eflet cum lofeph
feyphum veritate inueniffe, quam pro inuidia Chriftia-
norum, tam diu lignumcrucisabfcondiile. Et cum iuxta
pixcepram legis ad obtegendum fimum Iudaicx for-
dis , cum eodem lofeph paxillum compundtionis por-
taredeberent fub ^althco cordis, e contrario fidei, fpei
Sc chamatis amifere paxillum, dum per inuidix ftimu-
lum Dominicx Crucis texere vexillum. Sed hoc mirum
non eft, quod fub baltheo cordis paxillum non habuere
compundrionis, c^ui in intimo habuere mentis feyphum
perdidere diledtioi^s, quiacurru fuperbix fuxin carce-
rem diabolicx captieitatis prxeipitati, ab horreo h ccle -
l ix , & feypho fapientix fueie feparati. Vnde ne nos
eodem modo ab anriqUo Pharaont videamurincarce-
iai i , curru humiluatis Sc patientix cum lofeph debemus
cieuari, vtinhorreo Eccleiix nonfoium fpicitalis tritici
reamurcum Chriftoinebriantepotari. Sicque fpiritali Anagy.
Sacramento, quafioperediftinguentesanaglipho,quid jpbt*.
eodem carcere & curru, quidve frumento fignificetur
aut feypho dignum eft , vtinuentionemfan&x Crucis
hodie non debeamus prxterire filentio, quam careens ef?,
apertio, &currusafcenfio, quamve frumenti diuifio, &
feyphi teftatur inuentio.
Skuti ad exemption ifauc oculi ludnorum uligMtrunt, quando
pro inuidia Cbriftianorum lignum cruets abfeonderunt, ita
Cacita*
"'if
lignum crucis tdempopulusinuitus apentit, quo
lfaacfiliumfuum nefeiens benedixit.
C a p . V I I I .
EC ce quia fermbnofteraliquantulum eftdiiatuscum
laphet ,dum pro prxdicando myfterio crucis, aliquä-
diu immorati fumus cum lofeph , reftat vt iam ex vtra-
que lege abfque pretio commutantes vinum Sc laç, de
horreislofeph ad puteostranfeamus Ifaac.Sed priufquam
deeifdem puteisaliquid dicamus, nil obftat fide caligine
oculorum eius pauca prxmittamus, percipue,cum fecun-
dum comparationem boni & mali, excitas illius cxcitari
ludxorum digne poffit xquari. Non eft autem fine re,
quodhanc cxcitatemfilius incurrit A brahx, quamuis
excitas illa,qux co nrigit in Ifeael,non fuiflet ex Abraham
& S a ra , fed ex Agar&Ifmael. Sienim Sarareferaturad
Agar, alteraalteri libértate difpar & conditione fit par,
quia non ignotum eft vobis, quxvel ilia fuiftèt aut ilia,
çum vna effet libera,& alia ancilla.-Vnde quoniam libertäre
vnius donauit nos Dens, ideo feruitute alterius de-
primi non debemus,vt cum Ifaac tam perfe&a conlequa-
mur liber tatem,vt exemplo illius nequaquam Iudçor u m
imkemur cxcitutem. Si enimipfealiquantulumexterio-
ribus oculis caligauitjdum in feipfocxcitatem Iudxcrum
fpiritaliter prxngnauit, multo magisidem Iudaicuspo-
pu lus lumen veritaris interius amilit;du m in abfeonfione
ligni Dominici, feipfum ab Ecclefix vnitatediuifit. Sed
gratias Deo, quod ficut oculi ludxorum quaficum Ifaac
olim caligauerunt, dum pro iniuria Cbriftianorum eun- ^
dem thefaurum diuinitatis occylcauerunt, ficidem po-
pulus in inuentione fand x Crucis eandembenediftioné
nobis inuitus influxit, quia prxfatus Ifaac quondam fi-
lmm fuum nefeiens benedixit. Sicut enim Ilaac filio fuo
benedidioncm nefeiens porrexit, Sc tarnen quid ei futurum
effet, longé ante profpexi t, fie ludaicusille popu-
lus exemplum fcq jenseiufdem Ifraëlitæ, lignum cruci^'
quodreuelare noiuitfpqnte,reuelauitinuiiè.
Vt Allopbyliputeos ifaac obrûerunt, ficludai lignum crucis ab-
feonderum. Etquemadmodum lignum idem inuentumeß
ab Helena regina ,fic ab ifaac in eifdemputeis
purainuentaeßaqua.
C a p . IX.
QVoniam, vt ficut prxmittimus,ad puteos illos tran-
fite debeamus, de quibus ly mpidioris aqux pocula
vobis propinare valeamus. Nihil enim obftat, fi puteos,
quos Ilaac apudalienam olim foderatgentem, in honore
fan&x Çrucishodie reuocemus ad mentem, ne myfte-
rium illud hu mani filemij tetro fnffocemusfumo, quali-
ter Allo p h y li i n fidiantes eofde m puteos repleuetunt hu-
mo. Quid igiturpet AllophylosnifiIudxi;quidvero per
puteos, nili profunditas fignatur feripturarum Deif Iudxi
etenim Allophylis non incongruècomparantur,quiin
abfeonfione ligni Dominicihumanxfaluti diu infidia.n-
tur, non attedentes videlicet elogium illud prouerbij an-
tiquijin quo diäüeft;ln infidijs mis capienturiniqui. Vnde
mirum non eft , quod ficut Allophyli aquam viuam
obruerunt,dum puteos, quos Ifaac foder^t, humo replc-
ueruntjficIudxiinabfconfioneligniDominiciaquam illam
obruere fupetnam, de qua feriptum eft.; Qui biberit
aquam quam ego do e i , fiet m ep fons aqux laiientis in
Iudxi dom
:crueem
abfeon-
\ m duntjMcç*
caatar.
Ällophyli
& putei
[uidfigni-
icenc.
De inuent.efr UudtS.Crucu,Lib.l.
•Ijdsei eor
jetucem ta-
d u cela - -
I SfiL 17.
vltatïi xtêrnam. Sed gratias D eo , quod ficut Ifaac ad ex-
tinsuendam firimcredentium, inuenire meruit puteos
uarum viuentium, fic Iudas Hebrxus,licet huic operi
feclamitaretindignum,hodieinadieDominicuminue-
nerat lignum.Prxterea vero, ficut Allophyli puteos fcri-
pturarum, terra malitix fux ad hoc conabantur obruere;
nefplritalis intelligentixdeeis verapoffetaqüaproflue-
re ita Iudxi lignum fanftx Crucis diu volebam humo
fuffbcare,ne myfterij felutaris inde nobis poffer vnda
manare.Vnde neceffe eft nobis,vt ficutlfeac de puteis pa-
trum fuorum ad hoe folebat eijcexc terram vt gratix fe-
lutaris aquam póffet inuenire fupernam,ita& nos proin-
quirenda fpiritalis intelligetirix vnda, tamdiu cógitatio^
numnoftrarumdebeamus penetrareprofunda, quoad-
ufquedeputeocordisnoftritotius malitixterrafublata,
per myfterium crucis verx innocentix pura nobis re-
Iplendeat,aqua.
Quomodoputem itte, cui nomen eft viuentis & videntis, conuenire
pofitputeodiuinifanguiuis3&myfte-
rio crucis. ■
éo C a p . X .
u i d u l u d a t o n i r n . i n d e h a b e t h i f t o r i a . P e t f u r o e f t i o n e m
e n i m I u d a i c o r u m P o n t i f i c u m A d r i a n u s l m p e r a t o r f c c l 9
p e r p e t r a m t h o r r i f i c u m , d u m a d o f t e n d e n d u m I a d a i c x
ptaaitatisexemplum.inlocovbilignumiacuit Domini
cum. Veneri aedificanit templum, ne Chriftiana deuotkp
vel genuaibi flederet, ant votorum luornm Deo libamiJ
na reddetet.Sed gratias D eo , quod Cent Alia Pharaonis
vafculumillud euacuauit,in quo Moyfes aliquandiuin^
clufuslatitauit,ficHelenaregina templum illud,quodad
inmnam Detidem Adtianqsconfttuxit,ad confeffionem
piaboUhodietnadiede(lraxit.Pr? tereaTero,ftcutMoy.
fesdefluuiofpiritalismtelligenti? hautiremeruitaquam
dimnae icienti*, ita & nos in myfteiio crucis haurke debemus
aquas noftrae redemptionis, de quibusferiptum
eft; Hturmu aqua in gaudio iefmtibm S*Uutnk. AAhucetiamficutMoyiesindereciomohtisSyna,
vbi nnnquam
films homihisceqdieuit, ' £ » IfraelaquasamatifumasduleorateconlneiiitjiravetusMbyiespermyfteriu
crucis dulcorauit aquas amaras äc infanabiles, quando
luauitate mdica3eas nobis fecit .flepocabiles. Etucuc ve-
tusMoyles filmsIfttal ab lEgypcia remimeedignatus eft
libeiare3quandocurrus Pharaonis &exercicum eius ptolecitinmate,
ficHcienabeatiffimacrucem Dominicam
a Iudaicahodiecaptinitate libetauit, & in fiqu Ecdefia:
E
Adrian
Impcr.nofacinus.
Helena té-
plam V e-
ncris euer
I cens quid
! figaificec.
ERgo ficut ad emundandam carnalis immunditix ! quafi.optatoin fittore collocauit. Vndebrandum eftno-
cloacam y in puteis ïfaae fpiritalem inuenimus^a- bis,vtucutidem Moyfes Hebraicüm populummiracu-
quam , ita nunc nobis ad irrigatioriem proficir mentis, \ lo diuinitatisinftruxit, dum medicandiscorporibusco-
fi cum eodem ifaac adhuc properemUs ad puteum, cui rum Sc ïuentibüs, aquam eis de petra produxit, fic veras
nomen qft Viuentis Sc videntis. Licet enim illicputpifint; ille Moyfes pcenitentixaquis,vitiorum nos Faciat emun-
pluresj&hicvnus, per omnes tarnen vnius facramenti 1 darecloacas, qui èduxit aquam de petra, &deduxit tanquam Pfil.77.
nobisoffeltur munus, quoniam in omnibus Vnafigura flufninaaquas.
Tetfamt.aumfnfinguiisqnibbjqnefacrafcnjtutafign»- ~ . rPm i
tur.Qüis autem eft viuens,nifi Deus,de quo feriptum eft;
ViuitDominus &benediäus Dem meuft Sed quisfitvidens,i-
pfenobis infinuaiiit exfëiqUi ad Nathanaeb-Cwwîcjjè^ in-
amt)fubficuMdtteiHic eft puteus illeviuens, de quodixit
Apofto{m^Viuityerb in me ChrifiuSyVtexemplo illius vnuf-
quifq,noftrum èx eodem pliteo hâuriat SC viuat, de quo
feriptum eft; Si quitfuit,reniât & bibat. Vnufqüifq;ènim fi-
deliüm ex putêoillius æternaliter habet, qui qrnnib. viuit
Sc omnia videt ; cum prxfatb fcilicet îfaac in illo mo-
riens, & in illo viüens, quia Sc viuens vocatur & videns.
Sicut enim Ifaac,fecundum altiorem intelligentiam métis,
deambülaùit pêr viam, qux ducirad puteum,cui no-
men eft viuentis,fic verüs Ifeac per myfterium crucis,pu-
teum vitæ aperire dignatus eft mundo,in quo diuinx fei-
entixaqüampoffet hâurirede profundo. Sed ficut per
puteüm,vtdi(ftum eft,prcfupditas fecræleâiohis figura-
tur,itaperviatn,quxducitadpufeum, humilitas Domi-
hiexpafiionisfignatur, per quam nobis facrxfcriptuiâe
fiuentàpatuerefpiricalia,qux ante paffionem Domini,
legali latuere fub palea. Vnde vc & nos ad exemplum I-
'feaede pjitçoillo inebriemur altiftimi,de qUo feriptuth
c^Bibite&inebnamim chartßmi, dignum eft, vt ad vïams
quæadeundemducit, ipfum pixuiatoremfequamur SS
du cem,qui ad eutrendam via m paflîonis,pertulit in cor-
pore fuo clàuos, lanceam Sc crucem.
Quemadmodum à plia Pharaonis Moyfes inuentus eßiuxtaripam
fluni in is,fie ab Helenaregina in caluarialoco lignum
à- inuentum eft crucis, „
C a p. XI.
I Gitur quia fecundum Apoftoluitt non efeam vobis de-
dimùs,fedlac,duminfiguraDominicxÇrucis,quxda
vobis enarrauimus de lofeph Sc Ifeac, dignum eft,vt iam
ad expli can dam vobis aliam rém, eodem modo de Ifeac
tranfeamusad Moyfen. Sicut enim Moyfes iuxtaripam
fluminis j éa die diuino inuentus eftnumine, in qua de-
fecndebatfilia Pharaonis, vtlauareturin flumine,fie ho-
dierna d ie ab Eccléfiaplebis biferix, lignum crucis inufi-
tumeftinloco Caluarix. Quodquia pèr iudiciumdiui-
nitatisoccultumin eodem loco diuvidebatur effe fepul-
tum,ideo nobis elabi non debet à memoria, quod exin-
nicadiltabfcötiditafuitin[ynagoga. £l eodem modo crux
intientdeflintetratftlo Moyfes inuentus eft in
ri(a,yelCbnJlusinEiclefu,
C a p . j g g
T ) R * teteaTerq&hoe inobi's neqüaquam filentio de-
1 bet abicondi.qucid in esetnpinmMoyfi.crux Domini
quondam videbacurrecondi.qnin ficut Moyfes iuxta
npamfinminisa matte fitarecondin» eftinfifcella, ficliabfcoqditnm
erat in terra.
bed/icutMoyfesadtipamfluminis.vebCbriftusinuen-
tus eft ad aquam baptifmatiS, fic Thermnih filia Pharao-
ms.i.EcciefiagentiumlignumDominicuminnenirernetnitinialutemcted'cntium.
Scieltdum eftantem, quod
ficut ad confiderandum inibjr euentumrei, quafi cö Ma- 1
riafororeMoyfi ptodul videbahtur aftare Iudxi, ficocs, I
qui antiqux legis adhuc amiéti fimt toga, a myfterio cru-d
CH Ghrifrilonge videntürftarecum Synagoga. Sedficut'
filia rharaonis Chriftum nobis referuauit in mafeulo, |
dum Móyfen inclufbm eleuare folebat ex vafeulo,fic E c - '
clefiageptium hgtiumcrucisadhumanumhodiercuela-
üeratvfiim, qjéxinuidialudxorum diuiacebatinclusü. i
Et ficüt ilia fifcellam reperitin papilione,fic Ecclefia crucem
Dominicahodicinreclufione,quoniavnaeademq;'
gratia crux hodie inuenta eftin terra, qua quoridic Moyfes
m ripa, ve! Chriftusinuehiturin Ecclefia. O mira cle-1
mentia Dei,ó lux clarior aliis.Iuxilla diei, in qua, ad exe-'
pluméiufdé Ifrae'litici ducis, de loco reclufionis lignü eleuatumeftcrucis.
GratiaSin.Deo, q» ficut filiaPharaonis j ■
mfantjbus Hcbrxorümagnahumanitatédemonftrauir,
patns fui mafculÖ cü fosminis ref»uauit, fic Ecclefia Dei
in vero Moyfe magna eftgrariaferuata, dum crux Dominica
tam mafculis quam fceminis hodie eft ab Helena regina
monftrata. Idcirco fi nequitiam Pharaonis re&è ve-J
lirnus cofiderare, mirünónèft, a deinfantibus Hebrxo-'
rummafculosiuffitocciderei&rosminasreferuare.Quoniam
ficutmafculi & firmingperfonisdifee/nfiturgemi- j
nis, fic virtutesin mafculis, & vitia fignan turin fceminis. j
Vnde ne pro rcferuandisfaeminis & occidendis mafculis i
hoftis antiquus cordium noftrorum recipiatur in Vafcu-i
liSjOrandumeftnobiSjvrverasMoyfesnobis tribueredilj
dighetur has virtutesgeminas,vtin colléólióne virtutü& 1
abfcifionevirioramreferaemUsmafculQs, & occidamuS \
Hibliotb.Vet.Vat.Tom.7.______________ • ^ _ - ' " • Ad , 3 ■ fcemi-
Virtutes
mafculi,
Vicia foe-
miax fi«-
gaanc.