V 6
S .P .N .CM a xm iu p . Oeconomicorunt,
ncmlignum vita:,mens ipfius animx, in qila fita cft-v.is (a
pientix: lignnm vero feientix boni & mali, ipfius cotp°-
ris fenfus, cui raanifefte motns’ineftirtatiohalis, a cu-
ius conta&uipfaexperientiaatque effedu Homo, cum
accepifiet mandatum diumum,non fibi temperauit.
C a p . 33'
Vmimque lignum', jrempe mens & fenfiis, ex feriptura
quxdam poffurit difcem^re: vcrbi gratia,;triens
[quidcm vim habet aftiuam in ea quae ftibintelledum ca-
duntSc-jfenfum, /fiUemomentaneafihtyfiueexterna:
imo, cunfipfa fitfkcoltas difcretiua,fuadeteihxc
B
Edcre li-
gn un (ci
(enciç,qui.4
fit.«
E(u s lig n i
vit*/
G a p . 40'.
Nifi quis an tea fucfitad ipfii m tedaótus, inquit, abiefth
affe&ionibus qux fiint prx ter naturam, nonreduce-
turad fiui caiifem propriam, videlicet ad Deum, per lri-
crementum ex gratia bonorum fupernaturalium. Nam
animo fegregari oportet qpm ä rebus creatis,. qui veré
conduckur ad Deum. .
,»Q; A- P. 4I.
Scripts quidem legis opus,eft affeiftionibus ljberatum
effe. Legis autem naturalis, eft omnibus hqniinibu^ex
imó' cum'ipfa fit facultas animx dilcretiua, iuadet ciftxc ' asquabüitate legis parem exhibere hOnorem. Atlegisfpi-
êlte ampledènda,illayërorepudianda.;Senfiisautemha- j rualispérfeótio eft, quantum hominidatur, Deo quam
I bet vimdifeernendi voluptaten^eórporiim d o lo rem fimihimum fieri.
autpptius,cumipfefitvisanimatorum&fenfiliumcor- I C a. i>. 4 1.
porum
kt vim dileernendivoluptaten^ eörporum ac dolorem : I
it pptius, cumipfe fitvisanimatorum 8c fenfilium cor-
I xum ,fuadécobleaationemample6ti, dolorem autem |
expellere. • ,
C a p . , '34. *
Si Homotranfgtediens mandatum diuinum circalolam
fenfitiuam eorporum difcretipnem verfeqir quae
confiftitin voluptate 8c dolore, e'dit lignum feientix b o-
ni 8cmali j hoceft, fdlofenfiiirrationaliprxdkus eft, vt-
poteproinouentexorpora difcretione, qua voluptatem
vt bonum eompleiftkur, dolorem vt malum fugiriSin
in (bladifc rctiode inteilediua, qux temporanea difcer-
riit abxrernis.omnem operanS collpcct, obferuans man-
datum Dei, edit lignum v k x , méntem dico, qux eft fiub-
fiftens fàpientia, folam Habens difcretionemxdificâti-
uam animx; cuius bénéficié xrerrforum gloriam ample-
F ûitur, vt bonum : à labe yero momentaneorum abftinet,
tanquamamalo.
■ C a p . 35- S
Animi quideiribonum, eft ergafpiritum afreàionibus
vacua difpofitio : malum autem, Habitudo erga fenjlum
affeifta-Senfusvero bonum, eft motus voluptate affeiftus
erga corpus : malum autem, eftaffeaio quxexilliuspri-
uatione oritur. _
I : ■ !: C a p . jj ,
Qui Iuadet confcientix, quod peffimum e ft , düfti
agitur, perindefehabere vtidquod natura bonum eftj
illemanus iriftar extendens quod fiib aaionem cad.it,
cum yituperio <de, ligno vitae fumpfit : quiexiftimauit elfe
immortale,quod natura peffimumeft. Quapröpter cum
Deus humanx confcientix naturaindidiftet vituperatio-
nem eius quod malum eft, homincm voluntate faaum
malum, àvitafegregauit: neçommittens malum, fux
confcientiçperluaderepoffic,quodpeflimumeft,eflèna-
I tura bonum. ;
. ! - 1 C a p . 37- ,
V itis coin-; Vitis gignitvinum, vinum ebrietatem, ebrietas menpa
k ' tis alienationem. Sermo igitur efficax, qui eft vitis, yirtu-'
vcrbu D a .. éxCültiis,producit coguitiönem : cognitto vero park
hcmeftammeurisalienationem, quæab habitudiné
ergafenfiim abalienat animum.
C a p . 38.
. Cogitationibus return fenfilium confueuit file ne-
quam verfiite iromittCre.formas illarum & figuras: vn-
de-folet affectione^fabricare circa fuperficiem eorum
qux fubiacent oculis, vi noftra rationali quiefcence,
ob intermedium fenfiim tranfitus eorum qux cadunt
fub intelledum.I^ropteyeanititur etiam animamobfide-
re & in confilfionem affectionem detr udere.
C a p . .39.
Verb um Dei eft lucerna pariter & lumen , ac vehitil-
luminans cogitationesfideliumnaturxconfentaneasi &
adurens eas qùxfunc prxternaturam, difibluicquodam
modo fenfibilis v it* ténèbres ijs qui per mandata adfpe-
ratamvitamexcitantur : & pletftit inçendio iudicij illos-
qui carnisamore caliginofam hanc vftx no<5teiti àmple-
élunturexanimo. • - ,
Tripliez I\
fedio.
Facultas legis, eft naturae eapax cognitionis tarn cor-
porum quamincorporéorum j fanétx vero Trinitatisex
fola gratia recipit indicia quxdam : quia credit duntà-
xat, verum nullatenus fecundumfiibftantiamcftcontu
niax, vèlutiinfcelix animus. Qui enim cognitionis cxpers
eft, prorfus ignorât modum per virtutem abftergendivitium.
, C a p . 4 3 . /
Qui diligit mendacium, traditjirilli adinteritum, vt
patiendo cognofcat, in quo volens lapfus e ftve rbo ,
& eiperientia difeat , infcium fe pro vita fouifie mortem.
! ;
C a p . 4 4 .
Déus folam boni cognitionem habet; vttoote cum fit
fêcùndum fubftantiam ipfiusboni natura & lcientia.Ma-
lum autem ignorât , quianulla fit apud eum illius facultas.
Name or u mfubftan tialem habet notitiam, quorum
naturalem habet faeultatem.
C a p . ,4 5 .
Pëftufculum in Leuitico prxftantiorem 8c fiiblim^n
fpeçulationem fignificat ; armus yerö, aftionem, feu ha-
bitum & operationem intelleftualis partis, feu fcientiam
ac virtutem ; quafi fcientia nullo medio adducat animum
adrDeum, virtûs autem per opetationém auocet
eum ab omni creatnrarum notitia. Hxc fermo diuinus
feorfiim addixit facerdptibus , quotum téta, hxreditas
èft apud Deum, ita vc terrenum nihil oinnino pofll-
deant. N » •
C a p . 4 6 .
Cum hi qui fpiritu plane confiimmati fiint in cogni-
none 8c virtutç,, 8c per verb pm difcipiinx reddant alio-
rum corda pietatis 8c fidei fufceptiua , eorumque habi-
turh 8c faeultatem adiuam ! ftudijs' corrupt* naturx
dedirisabftraftam, adincoaupt/bilia bona, qux natü-
ram fuperant, exercenda trdnsferant : merito eorum
qux adducuntur ad facrifieium ^«inum, pe&ufculum
operiens, hoc eft, cor: 8c armum, eorundera videlicet
operationem fermo diuinus prxeepit 4edicari facerdö-
tibus.
C a . p . 4 7 .
Vniüerfa qux hîc habetur iuftitia,fi cum lutura conferatur,
lpeculi ratiônem pbtinet,primitiuarum rcrum ima-
ginem, non autem ipfas res in Ipecie fubfiftentes conti-
neiis, Omnis etiam cpgnitio »erunifublimium qux hîc
haben poteftjCoUata cum futura,çnigraaéft,iuperficiem
habe ns veritatis, at non ipfilm fiibfiftentem veritatem,
quxapparebit. ' >
C A P . 4 8 . '
Quoniamfes diuinx virtute comprehenduntûr 8c co-_
gmtione, ipeculum demonftrare fblet exemplaria virtu-
tdm ;txnigma quoque primitiua cognitionis exemplaria
enarrat.
. ^ C a p . 4 9 .
Qui per operationem gratus eft D e o ,. profcAo per
fpecülationem traducit animUm*.in; regionem eorum
qux mente cernuntur ne per alrcuius imaginationem
H
Vidcmos '
nunc pff
(peculuffl
& in *ni-
gmate.
.Cot#"
v.r
tnef.tu
¥*■ 40*
mnisla.
.or, mort
I volu
®luptat
naortis'i
Ptcr,
b e P i r t u l i é r M ó C m t k fU t t ,
fenfii percipiat tnortemin âffedtiohibus late litem ^ in c i-1
densin iilud, cuiufinodi nullum plane fibi occurred CU-
piat.
C A- P. JÔ. 1 >
Qui puro fidei oculo Futurorum b oiiorum intUéturé-
legantiam, libenter egredi paratiiseftè terra, cognitio-
ne, 8cdomopaterna , re lira habitudine 8c affeiftione
quam habet in carnCm, fenfiim, 8c fehfibilià: nàturam-
que tempore téntationis 8c cettaminum fuperânS, cau-
fam naturx prxponit £ vc mâgnus Abraham > ipfilfaac,
Detun.
C a p . | I .
Qui ftudet confe£tari virtutetii aut diuinorum fclo-
quiorum meditationem,non glorix caûfa,nèc occafione
auaritix, nequeadulaiidi gratia, Vtplaceàt8cfeféoften-
tethominibus » fed Omnia propter Deum agit, dicit, 8c
cogicatj hie ambulat in via veritatis 8c cognitione. Si-'
quidem infemitiS non re^is fermo diuinus libenter in-
habicare non confueuit, ctiamfi viam apud quofdam
prxparatam reperiat.
C a p . y i .
Ieiunatquifpiam 8c abftinet à Viftiis ratione affedtio-
nèsincendente, aliaque agit qUxcunque confcrre pof-
funt ad fugandum vitium î ille viatn, qux dicitur, prxpa-
rauit. Qui veré talibus dat operam moribus,vanx glorix !
aut auaritix aut adulàtionis gratia, vel vt complaceat ho-1
minibus,autaltcrius cuiufdam caufa,prçterquam vtDeo
gratus fit, is non fecit femitas Deiré&as : 8c prxpatandx
vixlaborem pertulit j fedinfemitis fuis Deum inambu-
lantem non habuic.
C a p . , 53.
Omnisvallisimplebitur. Non fimpliciteromnis, nec
quorumeunque. Non enim eorum; quinonprxparaue-
runt viam Domini , nec redfcas fecerunt femitas eius.
Quando igitur.vallis; caro nempe vel anima eorum qui
prxparauerqnt, vt dixi, viam Domini, 8c redtas fecerunt
femitas eius, impletafuerit fcientia 8c virtute , Deoinil-
lispérmandataobambulâte, cundïxfalfinoroinisficien-
tix,8cyitiofifpiritus humiliantur, calcanteillos 8c fub-
iugante verbo Dei : quo deftruitur imperium rhalignum,
extollent fe contra naturam humanam, ac veliit magni-
tudo, 8c fublimitas montium colliumque effoditiir,8cad
implementum vallium reducicur. Quoriiam abietHo af-
fedionum quxfuncprxter naturam, 8c virtutum naturx
confentànearum comparatio, replet animam inftar vallis
humiliatam, 8c montis in morem eleuatamfpirituiim
malignorum potentiam humiliât.
C A P ,
Afpera, hoc eftj violentârü m tetltàtionum iilationès,
èruntinviasplanas, cumnjàximègâudens, &lxtàbun-
dus animus fibi placüëritin infirmitatibus , afRidtioni-
bus,8cartguftijs,laboribus vi fufceptis,ainputans omnem
fpontanearum affedtionum poténtiain. Afperâ enim
appellauit, coadtarum tentationum incurfioncs , qux
per patientiam gratO animé fufceptam tecidutit in viâS
planas«
C * P.
Qui verâtn expetit yitam, ficiens laborem omnem, fiuè
fpontaneus fit, fitie ptxter voluntatem, fieri niortem vé-
luptatis , qux mortis mater eft ; vtiles omnes violenta-
rum tentationum iilationès gaudens grato animo exci-
piet : tribulationes per patientiam eihcierts vias faciles 8C
planas , ipfuminilliscurfiim diuinum piè peragêntem,
adbrauiunl füpefnx yocâtiqni^pullo errére deducen-*
tes. Etenim mortis quidem mater eft voluptàs, volupta-
tis autem mors, eft labor turn fpontaneus, tumprxter
v olun tate m fufeeptus.
C A P. J(j.
Quicunqne igitur pertemperantiam diflôlnéritv.olu-
btlem illam ac perplexam voluptatem fimul omnibus
lenfibilibus varié complicatam , feck prauain diredta.
if*- Ji-
Lut.),
Et qui non béruium 6c àfpertim afflidl;iqtiii|ti impétum.
patientia Calcàucrit, afpçra fecit in viaSplarias> Vrtdè
videbit, Vtfcriptum t&,faiutâre Pet, tanquàmprxjhiuffl
vittutis i 8c laborüm pro ea iufceprovüm *, niminim
qui benè 8c légitimé cerràdeiit * Voluptatem defide-
rio vktütis deuicériti âmore fcientiædolérêm Calcaue-
rit, & Vtraque Via ingetiuè diuiüis certanünibus fexcel-
luerit.
C A P, |7»
Qui âmât virtütem, libentcr forhacém, voluptàtiim
labeiaiftat i qui autem feientix veritatis conformera reddidit
animum , ampledfcitiir prXcerVéluhtàcem obùe-
nientes làbores perpetüx inotionis t aiFedlionctendeh-
tis,adDeum,
C A P. 58,
t Qyi difficultates fpontaheartim affedtionum, tnétus
videlicet volupratis, continentia caftigat, 8c afperas cà-
lamitates tentationum prxter voluntatem eiienientiurd,
nempe doloris mod os patientia adxquat, 8c in vias planas
pohuertit, talis merito videbit falutaréDei, corde
mundus effedtus : quo per virtuces 8c pias contempla- ..
tionesDeum videtinfinecertaminiim, iUxtaillud j Bed-
timundocorde : quonidmipfi Deum Pidebunt-: 8c pro labéri- faUm va»*
bus vircutis nomine fufeeptis, recipient gratiam vacuità-fcuitaj;
tis affedtionum ; quanihîl magis Deum aperitijsquiil-
).amadeptifunt.
C a p . 59.
Puteos appellat feriptura,corde fufceptiuà coeleftiüm
charifmatum feientix iandtx.folido verbo mandatorum
èxcife: quxdeledtabilem affedtionum am ore m 8c habi-
tudinem erga fenfilia âuerfancur, tanquam occxcatione
cordis 2 8c plena funt fpiritali furfum tendente fcientia,
qux 8caffedtiones âbftergic aç viuifiçat,eftqué veluti vit*
tutum alumna.
C a p . 69,
Dominus fodic puteos in deferto, dido àutêm in tniin- tjemf.u,
do 8c natura hominum , effodit corda eorum quimë-
rentur, 8c expurgat à mole 8c prudentiâ materiali, di-
latanS ea ad liifcipiendas diuinas fapientix 8c feientix
pluuias : vnde pétant iumentà Chrifti, éos.dico,
qui ob pufillitatcm ânimi épus habent tnorali difei-
.. t-oca mohtana VéCat feriptura, fublimètn in fpirittt |b©ca
contémplationem naturx i qtläm excoluht, qui ab i-
ftiaginätionibus itlUm fenfilium defledtentes, àd in- gaifièeht
telledfcuales de ijs fetmones per fhediâs virtiitês trahfe m ftriptu-
C A p . é i i -
Quandiu ànimus habuerit in feipfo Déi viuam me-
ttvoriam, per contémplationem exquirit Dotninqm! ac
.ftonfimpiickèr jfedin timprè Domini, KdCeft, opêran-
dofeéuridum prXcépta. Qui enimeitrà operatiénem
Dominum iri^uirit per céhtemplàtiottem, nonilluehit
èum : qüiàrtbttquxfiuitDottiiniim in timoré Domitii,
tied dkeXk eum in Via Dötriinus. Nam dirigic Dominés
quemcunqüe cümfcietitia operatttcfn, acrationeS mari*
d ator u m edo cec, Vefofijüe de re b us qux excanc, reuelât
fermoneS.
C a p ,
Subiimis de diuinitate fermé tufris eft quoad ânimam
tiiandarorum obferüàtione munita. Et hoc êft q u o i di-
d t j Quia&dificduit Oziaéturresin lefufalem. Nam qui reifte
dirigkurad inqukendumper contémplationem Dominum,
cum iniedto timoré, hoc eft, cum operatione iuxtâ
mandata, ssdifieac turres in Ierufalem,per fi mplicem fei-
licet ac tranquillum ânimæ ftatum extollens de diuini-
tate fermones,
^ C a p .
P a r t i c u l a r e s f e r m o n e s f i a d v n i u e r f a l e s a c c é d a n t , e o -
Biblioth.Vet.Pat.Tom.j»