534 B e s c h r ï v i s o v a n
Kroon kwam, de eerde was, die op de Brui-
Afdeel, loft van zyne Zufter éen paar Zyden Koufen
H oofd- droeg: waar uit men kan opmaaken, hoezeld-
stuk. zaam de Zyden Stoffen, diestyds, nog in Europa
waren. De groote duurte en koftbaarheid der»
zelvendeedt;ookHenrik den IV. befluiten, om
deZydeteeltdoor het planten van een menigte
witteMoerbezieboomen, inzonderheid in Tou-
raine; als ook in Provence en Languedok,
voort te zetten. Doch na zyn dood verviel
dit Ontwerp, door Burgerlyke Oorlogen, Peil:
en andere Landplaagen, grootendeels. Lode-
wyk de X IV . heeft deeze Manufaktuur eerft
regt tot ftand gebragt: zo dat, onder zyne
Regeeringjin de Landfchappen Dauphiné, Languedok
en Provence alleen, meer danagttien-
honderd duizend Ponden ruuwe Zyde Jaarlyks
gewonnen z y , en dat men, in de,Stad Tours
alleen, agthonderd Molens aan den gang had,
en in de Stad Lyons meer dan agttienhonderd
Zyde-Fabrieken waren. Men rekende dat
uit Languedok, het eene Jaar door ’t andere,
voor meer dan agt Tonnen Gouds aan Zyde
kwam»
Zydeteeit Tegenwoordig is de Zydeteelt in de Zuide-
indic. f lykedeelenvan Vrankryk, alsook in verfcheide
Landfchappen van Italië, nog wel in bloey,
doch te Lyons is de Stapel niet alleen van
Zyde uit die deelen van Europa, uit Spanje en
Barbarie, maar ook uit de Levant, Turkye,
Perfie en andere Oolterfche Landen; gelyk wy
de:
p E N A G T-K A P E Ir L E NV 535
dezelve hier overvloedig, met de Schepen der v .
Ooftindifche Kömpagnie, uit China en Benga-Afdeel*
le, zo bewerkt als ruuw, bekomen. In d ie jj00ED_'
Landen, naamelyk, wordt nog heden veel stuk.
Zyde gewonnen , en het is niet onwaarfchynlyk,Z>
dat de Zydeteelt aldaar haaren oorfprong heeft
gehad. De Chineezen fchryven de ontdekking
daar van toe aan eene Gemaalin van Keizer
Hoang-ti-zu. Voordien tyd werdt aldaar, tot
Kleeding, alleen van Wol en Huiden gebruik
gemaakt, doch naderhand is de Kweeking der
Zydeworrriea een voornaame L ie f hebbery geworden
van de hooge Standsperfoonen in dat
Ryk, op wier voorbeeld ook anderen daar aan
de hand geüagen hebben; zo dat dezelve aldaar
niet minder dan de Landbouw wordt behartigd
en waargenomen, ’t Is ODgelooflyk,
welk een veelheid van Zydewormen door geheel
China , en inzonderheid in de Provinciën
Nanquin cn Chekiam , voortgeteeld wordt,
die men aldaar en door het geheele Ryk verwerkt
tot Satynen, Damaften, Fluweel, Gouden
Zilver-Brokaaden ; wordende de Zyden
Stoffen aldaar van iedereen , zelfs van het
dienftbaar Volk, gedragen.
Hebbende thans gezien, in welke Landen de voedzei
Zydewormen , ’t zy natuurlyk, ’t zy door
konft, voortkomen; zo zal ik thans agt gee-
ven op haar Voedzei. Men weet, van ouds,
dat de Moerbezie-boomen als tot haar Woonplaats
fchynen gefchikt te zyn. M alpighius
I. Deel XI. stuk,.' L 1 4 heeft