Z A A K E N v a n d e
i 3 6
geen zyn E. al eenigen tyd bevoorens
bebouwt had.
In ’t jaar iö8f. den I3dcn Juli kreeg de
oude Heer Simon van der Stelvan den Heer
Commiflaris Generaal, Henrik Adriaan van
Rhede tot Draakeftein, Heere van Meydrecht,
dat aanzienlyk ftuk lands by den Steenberg,
van 891 Mergen, 3^° roeden, en
y voeten (hoewel by anderen op ioöo
Mergen begroot) waar op zyn Ed. dat
cierlyke Conflantia gebouWt heeft.
En daar op kreeg de Heer Willem
Adridan van der Stel in- ’t jaar 1700. van
den Commiflaris, den Heer Wtuter Val-
kenier, dat vermaard ftuks lands van 400
Mergen in Hottentots Holland, op den
voorigen grond.
Nu weet ik niet, dat bevoorens door
de Kaapze ingezetenen over der gemelde
Heeren landeryen in de voorige tyden
aan de Heeren X V I I . in diervoegen oit,
als daar na over ’t land, by den Heer Willem
Adriaan van der Stt/bezeten, geklaagt,
o f dat aan een der zelven in ’tbyzonder
door de Heeren X V I I . verboden is, dit
te mögen bezitten , fchoon dit die Heeren,
als zy wilden, zeer ligt weten, en
dan 00k wel beletten konden j maar zy
hebben dit (zoo ’tmy toefchynt) by 00g-
luiking toegeftaan,, alzoo zy anders de
oude wet van ’t jaar 1668. den z6ßcn April
(waar by aan alle Dienaaren der E. Maat-
fchappy verboden word eenig land te
hebben) maar hadden te vernieuwen,
dan zouden zy die landeryen immers
hebben moeten verlaaten.
van Palimbang, hier als Öpperkoopman , 708.
en Tweede perfoon, om het beftier van
den Heer Willem Adriaan van der Stel (ge-
lyk zyn Ei dat tot in Januari 1708. .
waargenomen heeft) over te nemen, die
00k toen ten eerften uit het Fort in
’t huis van PfyJJer ging, en alles aan zyn.
E. overgaf.
Wat verdere fchriften nu, zoo by zy n
E. Deduftie, als by de Contra - deduftie
van van der Heyden en Fas , en van an- ,
deren hier over gewiflelt en in ’t licht
gekomen zyn, is onnoodigvoor yemant,
die maar wat in die zaaken belezen is,
aantehaalen, dat 00kde reden.is, datik
hier over zoo kort fchryve, om dat het
al vry breed van anderen gedaan is j be-
halven dat het myn. werk niet is , my
daar over hier verder in te laaten hoewel
ik daar over al veel meer, als zommigen
wel denken, *zou können zeggen.
Zyn Ed. vertrok dan in ’t jaar 1708.
na ’t Vaderland , alwaar hy de voor-De Heer
noemdeDedüftie totzyne regtveerdiging ¡ K f
uitgaf, en in dat zelve jaar verfcbeenin K
hier als Gouverneur de Heer Louis van 1708.
-AJJenburg^ die bevoorens Zeevoogt van den
Keizer op den Donauw geweeft, en, van
den zelven niet tot zyn meelte genoegen
afgeraakt zynde , in Holland by zyne
broeders tot Amfterdam aangekomen, en
door de Heeren X V I I . aangenomen was,
om den jongen Heer van aer Stel te ver-
vangen, gelyk hy denz4ftcn Januar-i 1708»
met het Tchip de Generaale Vrede hier
00k , en wel zoo laat aangeland i s , om
dat hy in Brazyl vervallen, en genood-
zaakt geweeft was daar eenigen tyd te
blyven.
Nu is ’1 zeker, dat de oude Heer van
der Stel eeu veel grpoter ftuk lands, dan
zynzoon, zoo veel eer bezeten, en toen
zyn Ed. nog Gouverneur hier was, al
mede fterk bebouwt heeft * maar ik kenne
niemant, die’er toen een woord van ge-
rept, o f oit over geklaagt heeft 5 doch
het fchynt, datheteen ongeluk voor den
Heer Willem Adriaan van der Stel, en voor
de verdere Dienaaren der E. Maatfchappy,
toen hier landeryen bezittende, geweeft
is, dat eenige V rylieden, door de regee-
ring hier na ’tVaderland gezonden (dat
de Zelve te laat za g , quaalyk gedaan te
zyn) de Heeren X V I I . hebben weten te
bewegen, om, by hun fchry vens van den
z8ftcn Oftober 1706. zyn E d., den Heer
Elzßvier , den Eerw. Heer Kalden , en
den Landdroft Starrenburg, behoudens
hun fätfoen, -qualiteit, enfoldye, op te
ontbieden , mitsgaders om aan Jonker
Frapfois van der Stel zyn langer verblyf
alhiev te ontzeggen j doch ik weet zeer
wel , dat deze Vrylieden , waar onder
zommigen al wonderlyk ftout en onhan-
delbaar vallen, het na dien tyd al mede
geenzins na hun zin gehad hebben. .
In ’t jaar. 1707. quam de Heer Joan
Cornells efAbleing, gewezen- Opperhoofd
Zyn Ed. nam de regeering eigentlyk
van den Heer d'Ableing , die zedert als
Tweede hier gebruikt is, over.
In ’t begin van zyn Ed. regeering hadden ^
haar Edelheden den Heer Comelis Joan gj^ons
Simons als Commiflaris over de Kaap der hierCom-
Goecte Hoope'aangeftelt, die alhier veel miffaris,
zaaken by een Memorie, die zyn Ed. aan
den Heer Landvoogt van AJJenburg na- by zyne'
liet, herftelt heeft. ..Memorie
W y hebben die geheeleMemorie, al-vgetnaakt
zoo zy al ettelyke veilen befloeg , niet hceft*
noodig geoordeelt hier in telaflen, maar
beter gekeurt het voornaamfte , gelyk
men in dit volgende berigt zien kan, daar
uit te trekken.
ExtraSl uit de Memorie
van den Heer Simons 9 aan den
Heer van Jffsnburg gelaaten. “ 0n?
van dien
DE Heer Simons is door haar Edelhe- Heeraan
den den pdcn November laatftleden Heer
aangeftelt tot CommifTaris van dit Gou- fenbuIg
I vernement, by opene commiflie van den gelaaten.
© 7 ea
ydta js daar op ( getrokken uyt de beve-
I70K* len haarer Edelheden zedert i<S8f. , en
uyt de inftruftie van de Heer van Mey-
dreebt in dat zelve jaar, en van de Hee-
renX VII. van den 17dcn November 1687O
den z8 Februarii den volke voorgefteld,
vaftftellende, dat de pozitive orders,
vervat by de inftruftie van denJEd. Heer
Ryklof van Goens de jonge , ¿edateerd
den zoftcn Maart 1681« en nog nadruk-
vkelyker bevelen by de Memorie van de
Heer van Meydrecht, van den i6den Julii
168f . , &c. (te weten , om alle ordres
en bevelen van onze refpeftive Heeren
Hooge gebieders by een te trekken,en
te verbalizeren, tot gemak van een Opperhoofd
, e n pafleerende Commiflaris J
zouden behooriyk zyn volbragt, dog
by nader examen werd dit hier maar ter
Secretary gevonden tot den Z4ftcn Augufti
1694., en dat zoo maar wat heen, dat
hetweynig licht'in debehandelde zaken
kan toebrengen. Een verzuim, dat groot
ongerief aan een nieuw Gouverneur en
Commiflaris veroorzaakt. Dies werd
UE. Cte weten , de Heer Gouverneur
AJJenburg) ten allerferieufte gerecom-
mandeert, deze zoo pofitive en nutte bevelen
met ernft ter hand te doen nemen
, beginnende van i6 8 f., om te
dienen tot een vervolg van ’tgene by
de inftruftie des Heeren van Meydrecht
werd geordonneerd.
’t grootfte gebrek dezer Colonie is : waar l7,
af in ’t volgende nader. ’
Ook moet men zeer omzigtig zyn in
’tuytgeven der verdere Landen, die wel
exaft voor af door den Landdroft en Landmeter
Dog alvorens de ftot dezer inftruftie
te vervolgen, zal eevft eenige van 'myne
coniideratien opgeven.
1. Oordeel noodig een kaart van , s
Compagnies wyd uytgeftrekt beilag, te
maken, ’tz y in een o f verfcheyde par-
ceelen verdeeld , roits daar m leggende
alle rivieren , fpruyten , gemeene wegen
, en avenues, die reeds gemeten zyn,
of nog gemeten können werden , voe-
sende daar in ’tbeftek van alle gronden
en erfbrieven, fucceflive by deCompag-
nie uytgegeven, die apparentm een by-
zonder boek geboekt zullen zyn. _
Gelyk zulks mede pozitive in opzicht.
van Stellenbofch is belaftj en fchoon veel
der zelve onde;tuflchen van Meeftei-s zullen
veranderd zyn , zöo können 00k de
titels der hedensdaagze poflefleurs altyd
nog opgenomen werden , en zoo kan
00k mft de gronden hier na te vergeven
gehandeld werden, en zoo zal men met-
tertyd een pertinente Kaart krygen,
plaatzende daar inbovenal, zoo ’tdoen-
ly k is , deboflehen, enhoutgewaflehen,
waar uyt de Compagnie en ingezetenen
hun noodruft können halen.
Oök kan menvervolgens dan den aard
en eygenfehap der gronden, nog aan de
Compagnie gebleven, beichryven, voor
a l , die begonnen zyn tot aanplantinge
dienen bezigtigd te wezen , met
overgeving van een net fchriftelyk rap-
port, en met aanwyzing, hoe verre die
van dezeofgenebergen, fpruyten, &c.
leggen , en voor al ook wat brand- o f
timmerhout ook voor af van daar voor
de Ed. Compagnie zou können ingevor-
derd werden.
En dewyi hier geen gezworen Landmeter
is , zoo diend’er éen van de Heeren
X V I I . verzogt te worden. Dezen
zou ik ook‘ goed oordéelen , met den
titel van Hotitvefter voorzien te werden,
om dus jurisdiftie te hebben over Compagnies
boflehen en pläntagien 5 bepa-
lende met . ebnen het Territoir van den
Landdroft,. dat al vry wat wydluftig
fçhynd , met de jurisdiftie van Stellen-
boich en Drakefteyn, tot aan de pafTa-
gie, de Klöof genaamd } o f wel zoo,
als UEd: die partagiebeft öordeelen zal,
ook zou ’t zeer wel komen , zöo hy
zieh ook wat op de Architefture ver-
ftond , die hier maar tamelyk fchynd
geobzerveerd te zyn.
En alzoo verfcheyde fupppoffen hier
hun dienft buyten eenigé inftruftie, en
maar na hun hoofd waarnemen, zou
’t dienttig zyn , van haar Edelheden
te ontbieden zoodanige regiementen,
als over heel Indien Itand grypen, en
die hier applicatoir können »zyn , om
met andre Gouverneuren in alle deelen
eguaal te handelen, dat de Heeren
X V I I . nietonaangenaam voorkomen zal.
Wëshalven hier byvoegeeen memorie
van zoodanige diergelyke reglcmenten,
en ordres, als uit myne papieren heb
können opbaggeren, welke bekomen
hebbende UE. verfcheyde extorzien en
mezufes der fuppooften zult können
voorkomen.
D itis oorzaak, dat ik niet heb können
navorfchen, in hoe verre men hier
nagekomen heeft de ordres ontrent Compagnies
lyfeygenen 5 welke men ver-
waarlooft heeft by name in Compagnies
boeken te ftellen , waar by ook hun
ouderdom wel gevoegd mag worden ,
en met wat bodem hier gekomen zyn,
en in wat jaar , dat by de naafte opne-
ming net diend gedaan te worden,
ten overftaan van den Fifcaal, Independent
, die daar toe daags te vooren
moet gewaarfchouwt werden, alzoo
dit hem fpeciaal by inftruftie aanbevolen
is , en zal hem, des verzoekende, ook
altyd een körte fterkte dezer lyfeygenen
moeten volgen, met aanwyzing waar
V, D e b í .