Ver-
voerde
de Armeniers
Brengt
die van
Gilan
zaamheid.
te maken, cnkcl cn alleen om de landen
tuflehen Tauris, Gilan, Erivan, enSpa-
han, te ver w oeilcn , en daar door de Tur-
ken te beletten verder in Perfien (alzoo
hyde landen tuöchen beiden geheel woeft
liet leggen) in te dringen. Om dit te ze-
kerder te bewerken, dede hy ook uyt
Sjulfa Errian en Nacfivan in Armenien
“ s wel 6000 huisgezinnen van de rykfte in-
han.en gezetenen opftaan, enverplaatftehenon-
Gilan, trent cen kleene myl van Spahap, daaj
zy nog tegenwoordig bet dorp Sjulfa be-
woonen, een rcgccring op zieh, zelvcn
hebben, en zedert zeer vermögend geworden
zyn door de voorrechtcn, hen
van tyd tot tyd door de Köningen toe-
geftaan.
Ook verplaatfte hy uyt Armenien nog
wel 2000 huisgezinnen in de Provintie
van Gilan, en Mazanderan, almedcom
den Turk afbreuk te doen, dog die men-
fchen konden daar ganfeh niet aarden,
alzoo zy een zagter lucht gewoon wa-
1594. rcn. . .
weer tot a o. i f 94. viel de gehcelc Provintie
gehoor- yan Gilan van hem afj dog hy rukte zeer
fnel en onverwagt met 20000 peerden
daar na toe, en wanncer hy aan een groo-
te cn breede rievier quam, waar voor hem
de vyand, die alle de vaartuigen aan de
overzyde gebragt had, dagt te ftuiten,
fprong hy., om zyn volk tot dapperheid
aan te moedigen, met groot gevaar van
zyn leven in de zelve, daar hy van dezy-
nen wel gevolgd wierd, dog hy verloor
in dien zwaren ftroom 4000 man, hoe-
wel dit hem niet belette aan de overwal
te geräken, en die van Gilan fpoedig
weder tot hunne oude gehoorzaaraheid
te brengen. A<>. i6o4.veroverde hy van de
Türken Erivan in Armenien.
Hy heeft ook ontrent 1613, Georgien
veroverd, en Ferabath aan de Caspifche
Zee gebouwd.
Ondertuflchen had hy ook middelge-
Herwint vonden , om Tauris , door dien hy de
Tauris, Türken zeer fchielyk en onverwagt op
8cc: den hals quam, na een beleg van 6 weken
Daar en boveö had hy , als cen goed
financier, ’s lands Caflä door den handei
met vcrfcheidc Mogendheden: zoodanig
weten te ftyven en te verbeteren, dat de
valle jaarlykze inkomften van ’s Konings
Zyde en vrugten alleen nu op 3^7000
Tomans (ieder Toman van 20 kroonen,
of40 gulden) gefchat wierden, zonder
de menigvuldige gefchenkeo en verdre
inkomften van een groote menigte
Vorften, Landen, en fteden, daar by te
rekenen.
(waar in de Pcrfianen allereerft ge-
fchut gebruikten) door een Krygs-lill,
als o f ’er maar kooplieden van een Kara-
vaan voor af quamen, 1603. te herwin-
nen, cn te dier tyd (weinig Kaileelen
uytgezonderd) ook geheel Sjirvan weer
te veroveren,allenthalven toonende, dat
hy den naam van Abaas de grootc wel verdiende.
Hy zond zyn« Gezanten (om den
Zyde-handcl met de Vorften van Europa
op te rechten, koopende alle de
Zyde cerft op) aan Henrik den Grooten ,
aan den Koning van Spaanjen,en na Vene»
tien, hoewel die aanleg in *t eerft niet
wel flaagde.
Hy zond Sir Sherley als Gezant na
Spaanjen, en Don Garaiasdc Sylva Figueroa
is in Perfien geweeft.
Men zegt verder, dat hy eerft met
twee Perfiaanen, om met Zyde in Ve-
netien en in Spaanjen te handelen, begon ,
dogj dat die hem bedrogen, ’tgeen na-
defhand met de Armeniers beter geluk-
te , en hem groote winften gaf.
Hy had mede zyneRaaden, als de vorige
Köningen; maar hy liet zieh aan de
zelven niet veel gelegen leggen, dan dat
hy hcnalsfpionnen gebiuikte, omte weten
, wat ’er over al in zyn Ryk omging,
en wat men van hem en van zyne Regec-
ring onder *t volk al zeide.
Echter was hy daar nog niet geheel
geruft o p } maar ging, om door zyn eigen
oogen te zien, en om van alles recht verze-
kerd te zyn, nu en dan vermömd in de Ta-
baks en Kaweh-huizen , waar door hy
agter de grootfte geheimen zeer ftil wift
tekomen, en alles, ’t geen ontrent mage
wigten, &c: onordentelyk was
zoo behendig te ontdekken, en te ftraf-
fen, dat men niet bedenken kon, hoc
hy de allerminfte en geringfte overtre-
dingen byna eer ftreng in de Hoofden ,
die daar op paffen moeften, hadgeftraft,
dan men kon nazien, dathetbekend was.
ßewyzen van die ftrengheidzagmenook
in een Bakker, die maar weinig ontrent
’t broqd na zig nam} en dien hy in een
brandenden oven liet werpen.
Hier door had hy in ’t ganfeh Ryk
zulken ontzag bekomen, dat niemand
onderftaan dorft buiten zyn plicht tc
gaan, alzoo z y , fterkvoor tooveryzyn-
d e , vaftftelden dat hy een Djin , dat
is, een duivel, o f familiären geeft had,
die hem alles zeide,
Dit zal men te eer können gelooven,
als men zieh te binnen brengt, dat hy
de PerGaanfche ruitery in zyn tyd zoo-
danighadde verbeterd, cn vermeerderd,
dat hy een leger van 309000 ruiters zeer ... ,
gemakkelyk, en in körten tyd,behalve nog licht bevond
yo a 60000 man te yoet, te veld kon bren- werpen:
:gen.
Dus liet hy een Bakker en een Bra-
der, diens brood en vleefch hy war te
' i n een brandenden oven
Hjr
Hy had ook al in den beginne van zy-
5? Regeering gemerkt, dat de. Kifilbaffis
van de dre gro-L ,. , 75 byzondre zoortiechn vvaann
te bedry-^r^Ss’ lleden , waar uyt een heyr der Per-
■ wn. üaanen beftaat) de eenigfte in het ganfeh
Ryk in ftaat waren, om ’s Konings magt
tc betcugelen, en hem in zyne voornc-
mens, alzoo zy cen lichaam van 22000
man, geoeffendc ruitery ^ üytmaakten,
te dwars-boomen, weshalven h y } zeer ja-
loers daar over, voornam hen te dem-
p en , en de Goulams, boogfehutters
daar hy zieh beter op vertrouwde, op
hunnen ondergang groot te maken. Hy
nam’er een preuveran,met hen deze en ge-
ne voorregten af te nemen, en die aan de
Goulams te geven} dog zy hadden zoo
haaft ’s Konings toeleg niet gezien} o f
zy deden hem ten eeriteu van ander be-
fluit worden, zoo hy op denthroonbly-
ven wilde, waar door hy genoodzaakt
was t’eencmaal hier van a f te zien.
Hy had ook gemerkt, dat de Perfiaa-
nen, gewoon na ’t graf van hunnen Hoog-
geerden H e ilig , JVJorteza Aali , te
Meched Aali (anders Cufa genaamd) te
reizen, veel geld uyt Perfien wegfleep-
geen nu de Türken zedert zy
Bagdaad veroverd hadden, kregen, alzoo
zv ieder Pelgrim een Ryxdaalder
voor dat graf deden betalen, om nu dit
geld in zyn Ryk te behouden, heeft hy
een andre bedevaart na Meched, opden
weg van Tauris na Candahar, trachten
in te voeren, en ook de grond’ertoege-
gelegt, dat zyn navolgersin dcvolgende
tyd geen verlof meer gaven , om ’t graf
van Aali door de Turkze Landen te be-
zoeken
Voogd was, zou ook BaiTora, dat hy
1623. en 1624. belegerd had, veroverd
hebben, zoo Sjah Abaas toen niet ge-
ftorven was.
Onder de groote werken, door Sjah
Abaas verricht, werd mede geteld, dat
hy de fterke ftad Candahar vari den Grooten
Mogol veroverd , cn niet verre
van de ftad Kasjaan aan *t einde van zeker
dal cen groote muur meer, als iöofch're-
den lang, en 30 voeedikgemaaktheeft,
die door deBeekaldaarhencn ftrekt, en
twee bergen te zamen voegd. Een werk,
door hem uy tgevonden, om ’t water daar
op te ftoppen, en ’t in een bak te van-
gen, om in tyd van nood zieh ’er af te
bedienen } waar by men de heerlykc
Karawaanfara, door hem te Kasjaan gebouwd,
wel voegen mag.
Ook heeft hy ae groote Meidaan, o f
.^Markt, een heerlyk ftak werks, ge-
1 maakt.
Een van de zeldzaamfte zaaken, ori-
der zyne regeering voorgevallen, is de
vordering van Mohhammed Aali Beg tot
Nazaar , o f grootmeefter van ’s Konings
fchat en huis.
Op zekerendag , dat Sjah Abaas op de Mohä -
Jacht ging, en verre van al zyn gevolgmed iS-
afgedwaald was, quam zyn Maj. alleenliBegvaa
by eenjongen, die by een kudde geyten , c,en her'
die hy weide, op de fluit fpeclde. B jjp
De Koning, dezejongenweitedegenNazaar
beziende, befpeurde in hem eenige merk- verhe".
teekönen van groot verftänd , waarveil‘
in hy te meer door zyn fchrander ant-
woord op eenige vragen, welke hyhem
dede , verfterkt wierd. Dit antWoord
—. . 1 wWaAs3 daarom t.e. v. ryb__o_rf_ti_g_e_r egng te aardiyr
2cIf nl Meched in de ge r, om dat hy den Koning, die maar
Provmtie^Chorafan ter bedevaart, na ’c een gemeen Jacht-kleed aan had
graf van Imam Rifa, daar hy cen heer-
lyke Moske gebouwd had, om zyn volk
derwaards mede, en van Meched Aali,
o f Cufa, cn ook van Mekka, aftc trek
ken.
Hy heeft het Koninkryk van L h a r ,
waar over 34 Köningen geheerfcht hebben,
en ook hunnen laatften Koning,
Ibrahim Chan, 1602. door Imam Coeli
Chan, Hcrtogvan Sjiraas, overwonnen,
door den welken hy ook naderhand, onder
het beleid van zynenLuitenant, Aali
Rajek, 1612. cerft Gamron, cn 1622.
door hulp der Engclzen onder dien zelvcn
Hertog, de ftad Ormus, met al ’t
cp — ----- -- — , niet
kende, alzoo hy hem anders zoo niet
geantwoord zou hebben.
Om hem egter nog al beter in zynen
aard en grond te leeren kennen, cn om
hem in die levende vrymoedigheid, waar
in hy toen was, te houden, gaf de Koning
aan Imam Coeli Chan, en andren,
die ondertuflchen by hem quamen, een
wenk, dat zj^ aan dien jorigen niet zoü-
den toonen, wie hy was,op dat hy niet zou
können befpeuren, dat hy met den Koning
land tuflehen Caap de Jaiques tot aan
Bailora, en in de later tyden Bagdaad van
den T u rk, en Candaharjvan den Mogol,
veroverd, en dat laatfte ook in handen
van zyn vervolger, o f zyn zoons zoon
gelaten heeft. Deze Iman Coeli Chan,
die de laatfte Opper-magtige Vorft uueuj waar op ae zoning nem aan dien
van Sjiras , cn daar na er maar Land- Chan overgaf, om in alles, dat hy van
O o 2 noo«
fprak.
Daar op dede de Vöfft hem weder andre
vragen, op welke die h erder zoo
gepaft en net antwoordde, dat de Ko -
ning, cn alle zyne grooten, daar over teii
uyterften verbaaft ftonden. En Imam
Coeli Chan, Land-Voogd van Sjiraas,
was van oordeel, dat deze jongen, Indien
hy lezen en fchryven konde, den
Koning zeer grooten dienft zou können
doen} de Koning hem dien