B E S ' C H R Y V I Ñ G É -
te behertigen; toaar hunne cerjle Schry-
vers hebben meer werk gemaakt, om van
de verovéringen en ontdecking acr Landen
, en ftedfen door de Portugeefen, dan
wel om de faaken van den Godsdienft
van die eerfté tyden, te fchryven.
Na dat de Groóte Alfonfo d’Albukerk
Goa loó dapper veroverd had, hceft hy ,
ais een yoorfunder van den Godsdienft,
daar ook een Kerk gebouwd, en in de
zelve een Metaal kruys mee de Beeltenis
van den gekruyften Chriftus gefteld*
Jarricüs fegt, dat de Franciícaanen al-
lereerft de Rcys na Indien áannamen, en
dat’er eenigen met Pieter Alvares Ca-
praal A°. i f o i , gelyk ’er daar na ook
meer andre Orders líitgekomen zyn.
Ao. tsoj Immers my blykt uit feker gefchriftj 1 °P dat Pater Rhoterie , een Dominicaan,
Coylang. 1 yo3 al óp Coylang befig geweeftis,
óm aldaar de Heydenen te bekeeren. Dog
hy wierd naderhand van de Mooren met
cenige andre Portugeefen vermoord.
Even foo begaven fig ook defe en gene
andre Roomfe Prieiters hier en daar.
na toe, om hunne Leere te verbreyden ;
dog kregen nergens conventen nog Kloo-
fters, om fích daar in te onthouden, tot
Ae.ijiS dát Didaco' López Siqueira hen A°'.
’t eerfte , y t g eed Klbofter te Goa ftichten dede,
teGoa!* waar' *n a^e Geeftelyken van de eene
en de andre ordre, van tyd tot tyd door
VfcariíTen herwaards gelohdeh, by een
geplaatft, en over de welke verVolgens
hier BiíTchoppen gefteld zyn , van de
welke de eerfte ecii Francifcaner j Fcrdi-
nandó genaamd., geweeft, die na zyn
dood door Broeder Jan d’Albukeríc¿
mede van die zelve ordre, gcvolgd is.
Wel is waar ^ dat Jacques de Borba
( eén groot en heerlyk Prediker, zoo
Jarricus zegt ) én F. Vincent^ feer veel
tot het werk der bekeering gedaan hebben
, en dat Antonio Galvano als Land-
voogd, feer veel daar toe in de Moluc-
cos ( gelyk wy onder die ftoffe toonen)
Ao 1541 hygebragt heeft* behalven dat ’er veelen
Romt Xa- op de Peerl - Viffchery bekeerd waren 5
vier al- maar dit werk kreeg eerft Zyn rechten
daar. voortgang, foo aldaar, als hier op Malabar,
na dat'Franciscos Xaverius, A°.
if4 i met den Onder-Koning Martyn Alfonfo
de Sola van Lisbon na Indien ge-
varen, en den 6 Mci A°. i f 32 tot Goa
aangeland was;
Hy quam ’ei* als Nuntius Apoftolicus,
en vona ’er den Biflchop Joan d’Albukerk
n o g , diens Vicaris Michel Vaz
was.H
y Predikte leer neerftig, cn bragt
daar door te Goa een groote verandering
in *t Leven der Menfchen, foo onder de'
Portugeefen , als Indiaanen, waar in by
door eenen Pater Paulo Camers , en
meer andren geholpen wierd.
Wanneer hy inOftober desZelven jaar§
na de Peerl- Viflehery vertrok, liet hy de-
fen Gamers ook te Goa, om Jacques de
Borba daar in ’t onderwyfen der Jeugd
te helpen, Voor de welke hy, voor zyn
vertrek dery/aards,nieuwe ontwerpen o-
ver verfcheyde Geloofs-faaken, met körte
verklaringen, eenige gebeden uit den
Catechifmus, en een algemeene belyde-
nis daar by, gemaakt had, leerende de
Jeugd, haar Pater No ft er, Ave Maria,
Credo, en Wat dies meer is, Wel opfeg-
gen, door alle welke gronden, met een
leer ftreng Leeven gepaard, hy leer veel
vrugt dede.
In December A*. i f 4^ qüam hy van Wat
de Peerl-Viflchefy Weer tc Goa, en nam *j00r
doen ’t Werk aldaar, in de plaats van a'3Je’ 00
Jacques de Borba, zelf waar, alfoo die hier verte
dier tyd een der voornaamfte en eerfte ticht is.'
voortfetters van ’t Collegie van St. Paul
(dat is der Jefuiten) was.
Dit duurde met hem egtbr niet langer,
dan tot February i f 44 , wanneer
hy de forg aan Paulo Camers cn 4 Prie-
fters,bevolen latende,weer na de Pcerl-
VilTchery ging.
-A°. 1 f4 f quamen hier met den nieuwen
Onder-Koning Joan de Caftro, 3 Pric-
fters, Antonio Criminaal, Nicolaas Lancelot,
en Joan de Beira,latende den mid-
delften te Goa in ’t Collegie van St.
Paul.
Hoc hy Zelf zedert A°. 1^46 van Malakka
na Ambon,, en de Moluccos vertrok
, en Wat hy daar verricht heeft, hebben
wy in ons verhaal van de Kerk-faaken
aldaar getoond.
> Hy quam over Malakka, daar hy weer
eenigen tyd bleCf, A°. 15*48 den 21 January
totCoetsjien*dog vertrok van daar
weer na de Peerl-VifTchery,terwyl Lancelot
, en Francifco Perez tot hulp van
Paulo Camers te Goa bleven.
Xavier zelf, ondertuifchen te Gale op
Ceylon, gekomen zynde, en den Koning,
met de zynen aldaar, tot ’t Chri-
fteridom bekeerd hebbendeV keerde met
een Gefant van dien Vorft weder na Goa,
om met den Onder-Koning,Joan deCa-
ftro, te fprekeh, landende den iö Maart
A°. 15*48 hier aan.
Ontrent defen tyd doöpte den Bif-
fchop, Joan d’Albukerk, den Japander
Anger tot Goa, hem den naatn van Paulus
de St. Fe, na *t Collegie van St.Paulus
tot Goa, gevende..
Den 4 September A°. 15*48 quam Pater
Gafpar Barre met verfcheyde andre
van zyne mcdgefcllen, tot Goa aan, by
welke Xavier , na alles op de Peerl-Vif*
Ichery in ordre gebragt, en na op Coe-
tsjien, daar hy 2 maanden bleef, het
noodige befteld te hebben, weder quam.
Ecr hy na Japan vertrok, fond hy Lan-
cc-
V A N M A L A ß A R.
fcciót na Coylan, en Sebaftiaan Gonzales
ha Ba§aim , gevende ider van hen een
medgefel, die nog gcen Priefter Was,by
fich. '
Na Zyn teyfe in Japan, quam hy Aa.
i f f t in ’teynde vanJanuaryteCoetsjien,
eh in February te Goa, alwaar hy Gafpar
Barre,van Ormus te rug gekomen,
Vond; Ook quam tot Goa toen uit Portugal
Melchior Nugnes,gelònden om o-
Verfte van’t Collegie te Goa te Zyn.
Hoe *t hem vcrder op zyn Reyfe ha
China gegaan is,.hebben wy geiien, daar
Wy over de ftoffe van China handelen.
Eer hy derwaards ging, beftelde hy te
Coetsjicn Francifco Henriques, en maakte
Gafpar Barrò, die hy van Ormus ont-
bood ,beftierder van ’c Collegie te Goaj
en Vice-ProVinciaal.
Die nu breeder vaft hem genegeh is
iets te weten, kan naleefen Turfelli-
nus Over Xàviérs daden, of Emanuel A-
cofta in zyn tra£fcaat o v er’t geen de Je*
/ fhiten in ’t ©often verricht hebben. Ge*
lyk mède dat van P. Louis Gufman j of
van P. Ferdinand Guerreiro, of dat van
P. Albert Loertius, eeri Italiaan , die
hooten over *t werk van Gufman gemaakt
heeft. Waar by men o o k ’t werk van
Jan de Luceha over Xaviers lcven wel
Voegen mag.
Maffeeus gaat van i f 46 tot 15*57. Tur-
fellinus gaat tot A°. i f f 2. Acoita totA°.
i f 6y de andfen gaan,en voor al Jarricus,
tot A°. 160Ó.
In zyn 2 Boek verhaald ohs Jarricus,
dat A®, i f 41 den iO November *teerfte
Convent van St. Paul tot Goa geftigt is,
en dat ’et by Xavier’s komft aldaar reeds
do Paters in ’t zelve Warcn, ook wièrd
Ao. 1 fóo de Kerk van St. Paul hier gebouwd.
Gtóotó Hy mcld-ook, dat *er A°. 1 f SS, I f 88,
bekee- I fpo , en i f P4 tot Goa feer veelen gé-
ringin doopt zyn, en dat A°. I f96 geheel Sal-
tten°" ^ette mec^ hekeerd is.
Goa na In zyn 10 en 1 1 Hoofdftuk van dat
A0.1586. Boek toond hy, dat ’er al veel voor Xavier’s
komft tot Coylah enCoetsjien bekeerd
zyn j in zyn i 5.Hoofd-ftuk zegt
hy, dat het eerfte Couvcnt der Jefuiten
teBagaim A°. i f 49 gebouwd wierd, ,’t
geen Xavier nog beforgd, en die Mele-
chior Gonzales derwaards gefonden had,
gelyk ook dat A0. 1 f6o tot een geheel
e Collegie, cn gefclfcbap, aangroeide.
fA°. I601 wierden 'ef tot Goa ióopyin
’t Land van.Salfecte,d48 en daar na nog
* f9» en in *t Collegie van 'Fanor nog
37°. gedoopt,ook had men toen buy ten
de Kerk der Jefuiten, of der Pauliften,
te Goa, *er nog 3 in Salfette, daar wel
30000 Chriftenen geteld Werden, Waar
by ’er A°. 1Ì02, en 1603, 1004* 1607,
tooS, cn ¡609 9 nog 14003, behalven
nog 200 tot CHaul, Ba^aim, Tanor, Da-
maon, en Diu , bekeerd , die. binnen,
Goa, en in Salfette gekomen,en daar na
nog vorder bekeerd zyn.
Hy teekend ook aan,dat ’er Ae. ifop
totCoetsjen z6o Chrifteu geworden zyn,
cn dat Ao, if4<S de Koning van Tanor
gedoopt is.
Als Aardsbiflchoppen van Goa komen Eenige
by hem A°. ifä y Don George, A°. i f 78 Aardsbili
Don Vincent de Fonfeca 1 fpo. Don Mat- ^choPPed
theüs, en ifp f tot A°. 1599 Don Freie a’
Alexis de Menezes, Voor.
En dit is het alles, dat önS de Portii-
geefen wegens ’t Werk der bekeering,al-
hier door hunne Priefters verricht, ver-
haalen, hoewel het feker is, dat hier na
dien tyd nog al veel grooter vrugten eh
Wonderen oncrent dat groot werk, vol-
gens hunne ruyme Wyfe van opgevenj gedaan
$ hoewel het in fich felven flechte
gronden , maar op fand gebouwd , eh
Swetferyen zyn, die wy dagelyks in de
geweften, daer ik gelegen he:b, cn daar
men mede van die Ryft-Chriftenen nog
in menigte heeft , bevonden hebben
maar in een groot gefwets , fonder ’t
allerminfte bewys , te beftaan, dewyl
defe meqfchen nergens van weten, dad
Pater nofter feer gebroken, *c Ave Maria,
C,redo en wat dies meer is, fonder
te verftaan,wat Zy feggen,daar foo maar
henen te rabbclen, dat Wel een bedroef-
de en beklagens - weerdige Godsdienft j
en een elendige wyfe van bekeeren is,
Waar op. Wy geenfins durven roemen, en
Zelf niet fouden können geruft Zyn, ed
dat die menfchen immers ommogelyk tot
de wäre kennif!eGods,en van ’c genetot
de Zaligheic vereyfehe Wcrd, brengeö
kan, Waar voor zulke Lecraars en blinde
leyders der blinden, deWyl Zy beter
weten, eens aan God ten dage des oor-
deels zullen moeten veran'woorden.
In ’t Jaar 1603 fchreven onfe Legerhoofden
hier aan haar Edelheden,dat ’er
benoorden Cananoor geen Chriftenen ge-
vonden Wierden, maar dat van daar beginnende
na de Caap Comoryn, en voord
na Nagapatnam, en Carical, een ontal-
lykc menigte, en dat’er alleen tufTchcn
Coylan en die Caap larigs de Zeekant 43
Kerken geteld werden , alle meefte door
Romnfe geeftelyke bedicnd,en Waar väa
de Koning van Portugal, geen laften ter
wereld had, te wenfehen zynde ¿dat onfe
Heeren en Meefters ditin hunne landen
hier eens mede foo mogten fien, en on-
dervindcn.En hoeWel haar Edelheden in
*t eerft wel fogten defe Roomfe geeftelyken
te doen,verhuifen,hebben zy egter
naderhand beter gekeurd, die daar te ge-
doogen.