a i8 B E S C H R Y V I N G E
hier. Wy hebben otk een Comptoir to Malfcate gehad. Nannten der hUttl
van Perßcn. Sjah Ifmael de 1. hrtclyk befchreven. jils mede Sjah Abaas de I. Ì *
Sjah Scfi.
Geleerdc
lieden
onder de
Perfiaa-
nen.
ONdef de Perfiaanen vind ttven ook
lief-hebbers van de dicht-konft.
De groote Sjeich Saadi heeft zieh
door zynen Guliftan, of Roozen-Gaard,
endoot zynen Buitan, ofBogaard, twee
werken, in ’t Nederduits over gezet*
zeer beroemd gemaakt.
De wakkeiC Hhakim Firdaüfi (die
voor zekeren Koning van Perfien doooo
verzen in zeer körten tyd maaktc, in ho-
pe van volgens ’s Konings bclofte een du-
caat voor ieder vers te zullen krygen ;
maar die in ’t eerft heel fle g t, d o g, om
cen dubbelzinnige en aardige fteek, dáar
nà zeer gevallig byzonder wel beloond
Wierd ) Fuzeli, en meer andren, hebben
daar door by hen groote áchting vetkre-
gen. ■
Het zytvdoorgaans (legte Mùfitànten,
eñ Zy Zyfl *c meeft voor zulketi Muficq,
die veei geraas'maakt.
Men vind ofider hen vèél Artfèn 5
fitâàï gelyk hunne kennis (legt in opfigt
Van de gföttden der genees-kunde Is , al-
Zoo zyn zy hier ook zeer weinig gèagt,
en fret is zeer gevaarlyk, cn veekydsdoo-
delyk , Zoo ymand over den Koning
gaande, die onder zynen dienft komt te
fterven-, dat ook veelen affchikt, otozich
als Attfen des Konings te laten gebrui*
ken.
aan te lèggen , en (net tynteh fterre kyker^?01, ccri
op de plaats, daar hy dit doen zou, ge- nj£rv»^r
komen Zynde, verilond van den zelven, afg©.
dat het, als zy daar quamen, het regte bracht.
Sahat, o f de rechte tyd was, om bootnen
te planten, weshalven de Koning, en de
fterre-kyktr (alzoo ’er de Hovenier niet
w a s ,ènhy«gterdien gelükkigentyd niet
vrugteloos wilde laten voorby gaan) al
wat zy konden, maar äanplanteaen, èn ,
toen van daar vertrokken, meinende,
dat alles nu wel was.
z Zommigen Zyn nog redelyke fter-en
teer by- flatuúr-kttñdigen 5 maar een algemeene
geloo- misflag is het onder hen, dat zy (gelyk
vig, en ^ meefte Oofterlingen) doorgaans zeer
S u fcS bygeloovig, en iterk voor de oordeelen-
lende de fter-kunde zyn. Zy zullen met hetal-
fterre- lerminfte onderperaen, ofdaarmoeteerft
kuuds- onderzogt werden , o f ’t eéñ goede of
quade dag, o f’t een gelukkig o f ongeluk
kig uur is, o f de voorteekenen goed of
quaad, en o f hen geen zaaken voorge-
komen zyn, die hen % van dit o f dat teon"
dcrriemen, inocten aoen afzien.
Niets züllen zy beginnen, o fh e t ge-
•Iukkig en ’t rechte Sahat, die ftond , en
dat oogenblik, daar zy zieh inbeeiden al
hun geluk o f ongeluk aan te hangen ,
inoet door een nette raming uyt het gc-
ftefnte, en volgens het Zeker opgeven
van een fterrekyker, Wel waargenomen,
werden. >
Zeer aardig egter.wierd zeker Koning
van Werften, die daar mede aan overge-
ceven was, door een botten oflieveron-
voorzigtigen Hovenier, die zynen mis-
ia g zeer aardig en verftandjg goed
iftaakte, van die ongegrond bygeloof
vtenoft. ,
v í f t De Vorft, genegen een nieuwen thuin
Ondertuflchcn quam de Hovenier, die,
niet wetende , wie deze boomen daar zòo
onordentelyk geplaatft hadde, ze alle uyt
de grond ritkte, otn dat Werk eens betet
over te doen.
De Koning, d it doof een van zytoe aan-
brengérs verftaande, wiefd zeer moejtAyk,
te meer, als hem de ilerre-kyker’Zeide,
dat ’er mogelyk fioit zulk een gelukkig
oogenblik, op welke tuen dit weer zou
können ondernemen, komen zou.
Hy ontbood den Hovenier, en vraag-
de hem-, hoe hy de ftoütheid had durven
nemen, om die bootnen , diehy, en zyn
fterrë-kyker, zelfophec gelukkigttuur,
dat men oit aantrefien kon, geplant had,
uyt de grond te baden ? H y , fchoon wel
eenigzins door’ s K onings barftb vraag ont-
zet, gaf dit bondig, en onbevreeft ant-
woord, dat hy, zonder te *w6ten, dat de
" i of zyn ßerre-kyier , die Wpfcnt
ze alleen uyt de grond gerttkt bad9
om dat ze na de ordre der plant-künde
niet wel gezet waren j maar, voegde hy
’er b y , Padsjab, of zyn Majeßejt, kan
immers wel zien, dat -de forre-kyker geen
gelukkig uur kan wäargenonan hebben, alzoo
by dan zekerlyk zou moeten voorzien
hebben, dat die boomen , wel verre
voort te grwjen, ten <erften
door my weer uyt Je grond zouden
werden igerukt, gelyk by nu dit laatfle niet
voorzien heeft , alzoo is'er op zyn gelukkig
uur, zoo gelukkig, zoo by voorgeeft ,
jnomen, dog zoo ongdukkig. uytge-
vallen, immers geen fiaat ter wereId tt
maken.
De Koning , die de kragt van des Ho-
veniers dring-redan zeer wel begreep ,
prees het antwoordin zyn hert, emvond
’er zoo veel genoegen in , dat hy dien
iterre-kyker van zyn H o f verbände, en
noit geen ander gebruikte.
Zy zyn ook zeer op de jacht gezet.,
waar van húnne Köningen, en de Hovc-
lingen, groot werk maken, gaande ook
zeer dikwils met het ganfeh vrouwen-
Timmer dit vermaak nemen; dog dan
moe-
Ván P E
moeten alle mannen van de w e g , ook
veelcn uy t hunne huizen, om ’s Konings
wyven niet te ontmoeten, alzoo zulk
een niet veel beter, als Lyveloos, was.
Ons , D “ s vcrre nu van de ftadSpahan, van
Comp- hare inwoonderen, derzelver Zcden, en
t9ir,en aard , geíproken hebbende , hadden
opp^ ’ wy hier voor ai nog by te voegen, dat
hoofd.cn wy ook een Comptoir, en een fraeje Lo-
yerdre g ie , niet .verre van ’s Kpnings Paleis
bedien- hebben.
Spahan. Het opper-hoofd alhier is een opper-
Koopman, en daar zyn tyden geweeft,
d a t’er twee lagen, gelyk 1706. wanneer
de, Heer Willem Bakkcr, en de Baron
van Larix ’er te zamen , en met een ge-
lyke magt als opper-hoofden waren ,
hoewel de cerfie in rangvoorgingj maar
het was van geenen duur, alzoo die Baron
niet lang daar na is komen te fter-
ven.
Statîe Dit opper-hoofd is gewoon al mede
Sïer- 2Cef f raScigcn ilaat5 vermits hy aan
hoofd. ’f. legc 9 te voeren, die niet veel van
die van een kleenen Direéteur fchynd tc
verfchillen.
Hy heeft daar onder zieh nog een
Tweeden, cn eenige mindere Hollandze
bedienden, mitsgaders eenige Inlanders,
To lk en, vecl poft-loopers, (die op hun-
nen proef-dag 24 uuren in 12 uuren moeten
afloopen) en andre, die tot den dienft
der E. Maatfchappy vereifcht werden. ‘
Noit gaat o f rya hy alleen uyt j maar
is altyd van een fraejen trein der aanzien-
lykfte dienaaren verzeld , om aan deze
trotze Natie Ook iet groots van ons in
te boczemen, en hen te toonen, dat wy
niet minder in vermögen en aanzien, dan
z y , zyn»
Gelyk nu de zaaken , die men in Perfien
verrichten moer, eerftby haar Edelheden
op Batavia, en naderhand by den
DireéVeur van Perfien, en zynen Raad,
tot Gamron beiloten werden, alzoo moeten
die ook in gevolge van deze belluiten,
door dit opper-hoofd uytgevoerd, en
aan ’t Hof by den Koning worden be-
zorgd, dat dikwils veel meer moeite geeft,
als men gelooven zou , en daarom is het
hoognoodig, dat dit opper-hoofd niet
alleen in *t gemein een zeer bequaam
man, een groot koop-man, en tc gelyk
geen minder bedreven Hoveling, die op
zyn tyd weet te geven en tc nemen, maar
Dient dat hy , om door de Tolken , o f wel
bequaam door dc l°0Ze en gierige Perfiaanen niet
entaal- bedrogen tc werden, ook zeer taälkun-
kundig dig z y , om zelf met hen in hun taal te
man te können fpreken, en door zyn eigen oogen
zyn* alles te können befchou wen, zonder zieh
op de Tolken te verlaten, die, fchoon
z y ’t al beter weten, uyteerbied, enecn
al te groote vreeze voor den Koning, en
R S I E N; 219
de Hovelingen, de zaaken dikwils zoo
niet recht durven voorftcllen, waar by
dan de E. Maatfchappy zomtyds, door
een quályk verftaan o f vcrtaáld woordj
zeer groote fchade konit te lyden, ’e
geen de ervárenheid nu eti dan al eens
geleerd heeft.
Gelyk wy daär een opper-hoofd, enz:
hebben, alzoo Hebben ’er de Engelzen nie-
de, cn ook deFrartfchen, Portiigeezen:
en meer andre volken hünne Agenten,
Hoofdcn, o f Gezanten, die hünne zia-
ken behándelen.
In de ftad -Sjiraas hebben wy geefiVande
Comptoir, nog geen Logie, maar alleen ftad
een huis, daar men over en weder van™” *
Spahan na Gamrom, o f van Gamron na
Spahan reizende , zyn ruft rteemd,
buiten dat wy daar eenige bedienden hebben,
om ons wynen te bezorgen, alzoo
hier de befte van ganfeh Perfien vallen.
Z y lest op 88 graaden lengte, en op
de breedte van tp graaden en z6 minuten.
Hier vallen ook ongemeen veele eri
fchoone roozen , waarom hier ’t befté
en ook *t meefte Gul-Ab, dat is , Roozen
water (waar van ’t woord Julep oor-
fpronkelyk fchynd te zyn ) vergaderd
werd. .
Z y is ’t Vadefland vah den beroemderi
Dichter , Sjeich Saadi, die ook hier bc-
graven legt.
Z y legt 72 a 75 mylen van Spahan,
en ontreflt i i-j mylen van Gamrón, dat
te zamen i8d mylen uitmaakt, hoewel
andere dezen weg wel op 200 mylen oor-
deelen. Men heefr gemeenelyk tidagcri
van nooden, ora van Spahan te Sjiraas,
en 23 a 24 dagen, om van daar tot Gamron
te komen. Ovcrvloed van vrugten ,
heerlyke fchaapen met ftáarten, van 20
pond, en meer, heeft men hier.
Deze ftad is in harenomtrek weUfmyl
groot. Zyis van Fraeje wandel-wegen, en
veel fchoone Sennaar-en Cypers-boomen
voor al in ’s Koning thuin, voorzien.
Ook vertoonen zieh van buiten veel
fchoone Torens van blinkende fteen ge-
bouwd , zeer veel Luft-hoven in , cn
buiten de zelve, en een menigte vari
fraeje gebouwen , waar onder ook twee
kloofters,een van Italiaanze Carmclitcn,eri
een van Portugeeze Auguftyner Mon-
nikken.
Het voornaamfte, dat deze ftad vari
ouds her beroemd gemaakt heeft, zyn
de overblyfzelçn van ’r beroemd Paleis
van Darius in Perfepolis, ’tgeen Alexander
de groot in brand gefteken en vemield
heeft.
Het is het eenige gedenk-ftuk der Ouden
in d itR y k ; dog *t is te beklagen,
dat ’ör zoo weinig van hen overgefchre-
E e 2 veri