Ì 4 i B Y Z Ö N D E k
Q ^ S ’ druktè ordre, by my A°. 166$. op myn
vertrek gefteld , en in praétyk gebragt,
gedreven was , maar als men de onkos?
ten moedwillig verfmoor<fr, en de voor-
deelen niet alleen ver waarlooft * maar
te rùg zet , Is Malabar een Laft door
ons eygen bédryf, gelyk metter daad
ìflykt,' als men den Amphioen niet voor
• Peper verkòopt, of verruild , maar tot
fchade voor Comptant omzet;, en ’t
Geld vertitbmerd , en dewyl alle den
arbeid en Materiaalen met Comptant op
Malabar betaalt werden, moet dit
veel Geld kóften; waar uyt nien ziet,
dat de Zaaken daar al van den beginne
äjf.niet wel beftierd zyn , en daf’er Zeer
veel aan goède en bequaame Oppcr-
hoofden gelegen legt* •
, De Commàndeur de Sitter en de
Opperkoppman V%lkenburg , na Coet-
sjiens verovenng hier eerft gelegt, waren
wel juift de girootfte Kboplieden
niet, dog egter Lieden * die getrouw
waren, en.zich na de ordres, hen gege-
- ven, ftipt richteden, waar door* zy zeer
menagieus, gelyk met de Boeken van
A°. 1663. tc zien is, geleefd hebben.
De Comniandeur Goulßer , een man,
op Cörmandel niet gewoon dan met
Comptant Geld te handelen j ftaat te
voeren , en onkoften te maken, heeft
zig door de groote Winften, op die
groote Comptoiren vallende, zoo ftipt
aan de Ordres niet gebonden. En fchoon
’er op Coetsjien zeer veel ichoone en
keurlyke huizen reeds waren * maak-
te hy egter ten eerften een niéuw groot
en hoog Huis tegen ’t gedaan verbod
en in de plaats van myne goede maxi-
men, daar by myn vertrek gelaten, te
volgen, wilde men nu met kragt de
Peper voor Comptant koopen, alzo by
de handeling van ’t Geld geen verlies
is.
De Heer Hußaari, die 10 maartden
in myn plaats quam , had 00k alle de
Verni fundamenten, die om de kortheid des
van Ma- tyds nog zo. teer en pas by my gelegt
metde waren, verworpen , en door een voor-
Redcnen gewend beter-weten alles anders geor-
vandien. donneerd , dan de Zaaken op Malabar
noodzakelyk vereifchten , gelyk ik dat
T7 Edelheden A°. 1664. klaar getoond
heb, waar door ik , in dat zelve jaar
weer op Malabar gekomßn zynde, zeer
veel moeite had , om alles daar te her-
ftellen. Indien het toen zo had mögen
blyven , het had de E. Compagnie al
eenige tonnen Gouds weerdig geweeft,
te meer r alzo ik den E. Goulßer , van
, -een zagten inborft zynde , en door on-
dervinaing A°. 1666. in de, Negotie er-
varen *reeds tot myn advys overgehaald
had , dat *t geheel welvaren van Malabar,
beftond in’t wel oyerleggen, waar ,
E z a a k e K
men Geld uytgaf,en dat de Peper vbor^ '
Koopmanfchappen geruild wierd, waar
uyt älleen de voordeelen moeften voört-
kqmen, en dät men zoo weinig Geld*
als ’t mogelyk was, voör de Peper be-
fteden moeft.
Na dat dit nu pas in trein gebvagt
was, overqüam Malabar weer nieuwe
verandering, by Goülßers vertrek y met
de komft van Goske , die meer erva-
renheid in den Oorlog 5 dan in den Koop*
handei,had, waar by de E. Compagnie
egter minder oridienft gefchied is , hoe-
wel ik veel ftribbeling gehad Heb, otik
dit boeljant humeur r,i de Natuur def
traage Malabaaren te fchikken, hoewel
hy een man van göed veritand was , en
die zieh eyndelyk nog al vinderi liet j
weshalven het te wehichen wate, dat
hy , dewyl wy ’t nu in de Zaak reeds
eens waren, ’er gebleven had; dcjg hyi
.na Perfien vertrekkende , quam *er de
Commandeur Ränder Duffen, die zieh
niet alleen tegen alle gbede ingevoerde
Maximes , maar 00k vlak tegen myne
uytdrukkelyke ordres ^ aanzettende, de
Malabaarze beftiering volftrekt bedierf*
en groote verwarring, zo wel bnderde
Raja’s j als onder deKböplieden jbrouw-
de, ja de geheele grondüag gelegt heeft^
waar op ’t verval namaals gevolgd is#
Toen, met het ftellen vanCapitein van
Rheede tot Commandeur j zonder eldere
dan aan U Edelheden te verantwoordenj
Ceylön van alle zorge van Malabar uy t-
gefloten wiqrd , gelyk by myn aparc .
vertdog van den 13. Augufti dezes jaar$
aan U Edelheden vertoond isj want de
Koopmanfchappen , bevorens tot het
inzapielen vart de Peper grootelyks ge*
diend bebende, leggen nu geheel ver*
vallen. Daarenboven zyn de onkoften
zoo onmatig veriwaard, en de voor*
deelen zoo verminderd , dat het expres
daar aangelegt fchynd j niet alleen om
den Handel te bederven , maar om die
expres tot vuordeel van andren over te
brengen, gelyk in’t hardnekkig mäin-
teneeren van den Areek tegen Compag*
nies; welvaaren , en niet min aan’t ver*
nietigen van ’t Contraft met de Koop-
lieden Babba , &c. ; komt te blyken;
wat middelen men op Cey lon hier tegen
aangewend heeft , het heeft niet
mögen helpen,alzo men viva force daar
tegen aangegaam is , en met een ydele
welfpreekentheid nog gecracht heeft,
de Ceylonze beveelen by U Edelheeden
hatclykte maken, en ’t werk een anderen
fchyn te geven , cn U Edelheden^
die noit vart Malabars Waren ftaat ken-
uis gehad hebben 9 te;abuzeeren.
Dus. heeft men ons op Toeroecoryn
0.0k moet willig in dennood verlaten,en
geen 80 Soldaten tot onze hulp willen
v a n C E Y L O N . i a >
5 ’ilC °P ,Malfbar met I™1 ’s -Lands eygen verteering, 6 a 8000 A
oude Zoldaten all T & f M'Ve meer' tot , r a ,6 Ryksdaalders 't
behalven d i . P f r . ’ M Voorts ClaEpus-Denalven dat de zorge voor Malabar met touwen , en »vetvloed va Önl iael le, rlCeva yLeer--
V 1? , Commandeer, maar my, bevoolen|venstSiddelen , zo veel als eenie lan d
Zn I d ' nngehoorzaamheid derhal- op den aardbodem , en 00k zefrgoed
ven, na de Krygswettcn een Crimen koop, zo wel He u
was, dat wel halzen zou hebben kon-i als d’Eetens-waaren Oot hppft aPPen>
nen koften, dog dat ik alzoo heb moe- l dit *
ten opkroppen. • veel Ambagtslleden van allerlev zoort .
Hoe lang hebben wy m onzen nood alsScheeps-enHuistimmerlfeden Sch™-
n planken.I werkers . Mer-reio.,-* __ 7-
——f , ' J v u z j e u i jw u u
om planken, geroepen , dog ’t kon niet
zyn^ alzo men een groot ichip voor Bäb-
ba* of op den naam van ZirchanLoddy,
op Coetsjien bouwde , fchoon dat ook
zelfs tegen ’s Gompagnies belang ge-
bruikt Wierd, om met Peper en Areek
na Porto Novo vferzonden te werden,
hoewel wy die planken voor ’s Compag-
nies Schepen en Pakhuizen zoo noodig
hadden. Hoe ipottelyk en oneerbiedig
wy ook telkens bejegend zyn , is uyt
de antwoorden , nevens menigvuldige
onwaarheden, loosheden, cn geveinfthe
den , daar in te zien.
Ook befpeurd men zyne Variatien
tullchen den dapperen Prins Ramormo ,
en de Paljettersj van welken eerften hy
in ’t eerfte jaar zyner Commando tot
Coetsjien , als hy van Ceylon met zoo
grooten getal militairen onder den Ma-
joor Box in Perfoon tegen den Zamo-
ryn geaflifteerd was, getuigde, dat de
E. Compagnie zonder dezen kloekmoc-
digen Prins noit meefter van Cranga-
noor (als uyt zyn eigen Brie ven blykt)
zou geworden zyn , daar de Paljetters
toen geenzinsvoor de E. Compagnie, of
voor’t belang van Coetsjien, waren, en
nu zou men dezen Prins, die ’s Com-
pagnies belang altyd met gevaarvanzyn
leven behertigd heeft, wel willen te rüg
Hellen, en de Paljetters verhefFen,alleen
om de voordeelen van den Areek niet
over te brengen ten beften van de Compagnie
, en om dat dezen Ramormo
hem in zyn deflein niet heeft willen ten
gevalle wezen, fchoon hem door Babba
f oo fanums vereerd zyn , om *t werk
niet tegen te wezen , en voorwaar de
klagten van den Coetsjienzen Raja zyn
van zoo veel belang en zoo rechtveer-
dig, dat het hoognoodig is, dat de'zel-
ve door U Edelheden eens ierleus overwogen
werden, om hem recht tc doen,
alzo ik anders voor de E. Compagnie
vry groote fchade en zwarigheid te ge-
moed zie.
Waaren, ‘ Malabar lever^l, boven de Peper,uyt
ciie’tzci- Cardamom, Gembef, BorriBorri , by
de Portugeefen ZaSraan genaamd,Lan-
quas, Sappanhout, Koejen-en BuiFelfs
Huiden, Cubebe, Areek,Yzer, over-
vloed van Timmerhout, Wafch,en boveuytleverd.
werkers , Metzelaars, Beeldhouwers,
omids, Steenhouwers , Schoenmakers,
curieuze Zilver- en Goudfmeden, Le-
derbereiders en diergelyke Handwerkers,
van welken overvloed Ceylon véel
hulp zou können trekkeri.
De Waaren , op Malabar getrokken, v frnU<
zyndeze: veel grove Kleeden , Z ou t,^ ^
Cattoen , Nagelen , Nooren-Muichaa-
ten, Foelie, Köper, Thio, Vermili-
oen , Quikzilver, Lood j Arofioen,-
Sandelhout , en veel andre Waaren ,
W t 8fzocgzaam zyn , om jaarlyks
iooo Laften, en meer Peper j te betalen,
en nog geld over té behoudén. Dus
geeft ook de Privilegie, van kopere murit
en Fanums te llaan , de Compagnie
goede gelegenheid van nooir om Geld
verlegen te Zyn j Waar uyt dan blykt,
of Malabar niet van zieh Zelven boven
andre Comptoiren zou können be-
ftaan, en oyerhouden , als ’t maar wel
aangelegt wierd * dog gedurende de tyd
van dezen Commandeur is alles recht
contraríe gegaan , daar men de onkos-
ten der Fortificatie zo zeer vermeerdert
heeft, dat ik niet begrypen kan , hoe
men zulks heeft durven onderftaan, daar
ganfeh geen winften gezöcht nog betracht
werden 5 behalven dat men ’c
Geld , tot de Negotie-Comptoiren zoo
noodig, buiten kennis van imand, of
zonder ordre, geliebt heeft , als of ’c
maar roofgoed was,en als of de Cömp«
tanten maar tot de bouwluft, moye
Huizen , vermakelyke Thuinen , cn
diergelyke noodelooze dingen, moeften
befteed werden,
ü Edelheden nu zouden my zelfs
» of deze Commandeur
U-Edelheden door my zelf niet is voor-
gedragen , als een habicl en bequaam
man, die by zonder in de Malabaarze
Zaaken ervaaren was 5 ik kan hier op
met anders dän ja antwoorden 3 en hoe-
wel hy nu altyd boven anderen, zyns
gelyken,ftiptgehoorzaamd had, zowas
ait ook met die meining gefchied , om
hem daar toe te helpen , könnende,
lchocn ik hem maar als een militair
kende, geen andre dan goede gedag ten
van hem opvatten. Ook zouik wel durven
verzekeren , dat, zo Malabar niet