Het zekcrfte is dierhalven over alle i en in ’ t laatft van 1689, o f ’t begin van
zonden zoo algemeyn te fpreken, dat zieh
niemand die irt ’t oyzonder kan toepas- ;
Îèn, dat een braaf en wakker Predikant
cgter geen genoegen geven kan.
Deze klcene buiten-fprong hebbe ik
willen maken, om te todnen, hôe het
door de bank in Indien met deze zaaken
ga at, hoewcl ik anders noit daar voor
geweeft ben, om zeer licht, en anders,
dan in de hoogfte noodzakelykheid, Overheden
openbaar, en dan nog niet dan
met de grootfte omzigtigheid, te ver-
maancn , en te beftraften 5 hoewcl dat
beft in *t byzonder in' huys gefehied.
s .. Het heugd my zeer wel, dat ik van ze-
zsarâ gc- ker Schepcn op Batavia heb hooren zeg-
tal van gen, dat h y , eenHecryandceerfterang
icker met eenige van zyne hoeren ziende uy try-
BauvU? dcn » verfeheide van zyne buuren zeer hier
* over geërgerd waren, zonder dat egter
eenig Predikant daar een woord a f in *t
algemeyn, o f in ’t byzonder zou hebben
durven reppcn, alzoo ’er meer dicrgelyke
Heeren waren, die zieh dat ook zouden
hebben können aantrekken, en waar in
zy malkandcrcn dan wel trouw, tot na-
deel van zoo een Predikant, geholpen
zouden hebben, Deze Heer $ ziende,
en hoorende, dat zyne buuren dit zeer
qualyk namen, zeidedaar, eerhyvoort
reed, openbaar niet anders dp, als, die
my met myn hoeren niet wil Zien nabui-
ten ryden, die mag zyn oogentoenypen.
Een taal, die immers fchandelyk in de
mond van zulk een Heer is, die een gehccl
ander voorbeeld aan ’t volk, dat hy be-
ftierd, behoord te geven, cn die zulke
bedryven in andre behoorde te weeren,
en te ftraffen, waar door hy by de wereld
eere inleggen, aan zyn eigen gewifle genoegen,
en alle brave Preaikanten reden
geven zou van hem te pryzen, daar zy
zieh over zulk cen Heer niet weinig be-
droefd hebben j dog w y keeren nu weder
tot de Predikanten, die naderhand hier
gekomen zyn;
v A<>. 1574. quam hier, by beroeping
van de van haar Edelhcdcn, D. Rudolp^hus van
naamen V ar ik, cn hy bleef’er tot
der Pre- A°. 1677* quam hier D. Lucas Bofchab
Os , dog bleef 'er maar ontrent een
maand, en vertrok na Ceylon.
Ao. 1677. verfcheen hier D. Bernhar-
dus Koop a Groen, die hier tot 1681.
gebleven, cn toen na Batavia vertrokken
is.
Ao. 1681. quam hier D. Bartholomcus
Grouwcls, die mede door haar Edelheacn
herwaards beroepen was 5 en de welke
158z . hier overleden is.
Ao. 1Ö82. quam hier D. Cyprianus
Sibcnius, die hier van daan in de Portu*
gceze gemeynte na Batavia beroepen,
di canten
«
itfpo. hier van daan vertrokken is.
Ao. i.58p, is D . PhilippusGotinghier
vcríchéenen, en alhier tot 1700. geble-
ven,
Ao. i 5p f. wierd D. Thomtop door
haar Edelhedcn den i.Nbvembergelaft,
herwaards. te gaan * dog is niet Vertrokken.
A°. 1700. wierd. D . Joannes BartocGe*al
herwaards gezonden, in wiens tyd , iBartoe*
meyne , dat haar Edelheden op Batavia met da
(alzoo zynEcrwimet zynen Land-Voogd, Heer
de Heer Phoorfen daar geichil o v e r h a d ) ^oon-
goedgevonden hebben te belaften, dat
de Commiflaris Polityk voortaan niet
alleen van den hérvormden Godsdienft,
maar dat hy ook eenjid-maat daar afzyn
moeft, en anders ’er niet zitten mögt.
Een hcerlyke ordre, waar van ik mv op
zyn tyd in Amboina ook bediend heb.
Zyn E e rw : bleef hier niet lang daar
, en vertrok 1704. o f in ’t begin van
1707. na Batavia, alzoo het daar niet
langer gehot zou hebben, om dat de
Land-Voogden nergens in willen tegen-
gefproken zyn , en als dit yan een Predikant
, m zo billyken zaak, als dit was,
gefchied, dan zoekt die Land-Voogd,
o f den Predikant te bederven, o f (gelyk
deze aan D. Bartoe dede) alshy hem nergens
in agterhaalen kan', hem by alle,
dieran hem afhangeft, zoo hatelyk te
maken, dat zy *t in hunne gedagten niet
nemen durven, om maar eens by hemte
komen, zoo dat hy dan daar, als een
uy tvaagfel van allen, genoodzaakt is alleen
en op zig zelven zeer verdrietigteleven,
behalven (*t geen Wel het allcrverdrietigft
voor hem is)dat zulks ook zyn dienft aan
zeer veragtelyk maakt, en alles, dat hjr
z egt, o f maar bcípot, o f ten quadenge-
duid werd. En gelyk zoo een Land-Voogd
dan wel menigmaal nalaat by zulk een
Predikant ter Kerk tc gaan, alzoo ráad
hy dat dikwils ook wel andren af, ora
den Predikant te meer fpy t aan te doen.
Ao. 1704. o f in *t begin van 1707.
quam D . Joannes Stampioen hier, én
bleef hier tot 170p: zyn Eerw: had ook
hier moeitc met den Heer Roofclaar j dog
dit quam van een oüd zeer, alzoo die
Land-Voogd zyn Eerw : in Ternate
(daar hy ook onder hem gelegen had) al
niet wel zetten kon, en in zulken geval
zal geen Predikant het zulk een Larid-
Voogd van pas maken, die altyd zoo lang
woelen z a l, tot hydien Predicant ’er
van. daan gedreven heeft.
A®. 170p, Den $. January quam hier
D. JacoDus van der Vorm, na dat hy 8
weken op Zee gefworven had, ook
wierd Iiem iriaar op een ftel eri iprong
bclaft, om hier binnen weinig dagen in
No-
Van M A L A K K A .
November 1708. na toe te gaan, daar
hy. maar voovr een fpring-tocht, om op
ß*tavia iet noodigs te bezorgen, uyt
Amboina was opgegaan, en zyn ganich
huyshouden daar nog gelaten hicj, geen
aijdre gedagten hebhende, dan om ten
eeriien daar weer te keeren,, gelyk hy
daar, wegens zyne kennis in,de Ma-
leytfê taal, ook hoognoodig was^ alzoo
zyn Eerw : "zeer verftaanbaar daar in préd
i t e .
QndertuiTchen zonden haar Edelheden
zyn Eerw : , zonder zieh aan .zyn qnge-
m.ak, om zynen huisraad door andren
(alzoo hy weduwenaar was) derwaaras te,
dg'ça bi;cngen, o f ook zieh aan ’t na-
deeL, dat de Ambonie Kerk by ’t verlies
van zoo een taalkundig man leed,
eenigzins te kreunen, maar zoo los na
Malakka, daar herp zyne Maleytie taal
niêt het àllerminfté te pas quam, g e - 1
lyfc zyn Eerw : my den 8. July 1711.!
op deze wyze fchreef: 7 is waar, Eerw:
Heer en Broeder, dat bet geringe Talent', 1
dat ik nu ver kr egen had van ■ Malaife Taal-
kunde , doot iriyne ver zending herwaards ge-
noegzaam onnut gentaakt is, en my vùet ver-
der te fas kernt, als ter plaatfe van de Cri-
vünele Executie, ofinU helfen tranflatee-
ren van brieven der naburige Malaife Vor-
ß tn , waar voor ik hier in ’; jaar vry fcbrar 1er Emolumenten, dan in Ambon,.tot nog
toe geriet, & c :
Verdre . Zoo.?uleefd men met de jPredikánten
aan mer- Indiën, dat haar Edel liedèn zonder tè
Jdng hier zien ,; o f zy met hun táalkunde daar,
over. waar na toe zy hen zenden, dienft können
doen,' o f niet, en o f ook by hunvertrek
van deze ; o f gene plaats de gcraeente in
opzigt van hun taalkundc daar veel aán
mift en verlieft, de zelve maar, na haar
welgevallen, vcrplaatzen, waar by dan
alle de moeitc van zulk een Predikant,
by ’c aanleercn van zulk een moejelyke
taal- aangewend, te Vergeefs, al zynen
toeleg, om daar by vrugt te doen, verideld,
cn hy ook niet in ftaat is , om zig verder
daar in te beneerftigen, alzoo hy in een
nieuwe gemeinte, cn voor al ook hier
tot Malakka , daar de dienft fwaarder,
dan elders is , gelyk wy naderhand töo-
ntfn zullen, zyn werk vind.
Ik ben daarom altyd van oordèél geweeft,
dat her met de zaaken van’ den
Godsdienft in Iudiën veel beter gaan
zpu, inditn men ’t verzenden van’ Predikanten
zoodanig, als ’t in de eerftc
tyden geweeft is , aan de Kerkeni'aad
van Batavia liet, om dat die beter zou1
Wcten te oordeelen, waar de Predikan-
teri het noodigfte zyn , en om dat nièn
dan noit zien zou, dat taalkundige Predikanten
van plaàtfen, daar zy v e ä dienft
können doen, weggenomen, en na plaatzen,
daar hun Taalkun<|e onnut wieid,
gezpqden zouden werden.
OqdertuiTchen vqrdiepd I^ier zyne op-
mer^ing, en een groote vervvpndering <•
dat/men tot M,a^kka met in dé Má-
leytfe, maar nu pn dàn nog wçl eens
m ’t Portugees predikt , d^ar dit heç
rechte land dei; Ma!eyers.A en ’er. geen
land is, daar die taal beter, o f meer*
gefpröken werd. En ëgtér was 'er in
die taaj hier nog gecri moeite door de
Predicanien gedaan, o f áltoos geen
vrugt ’er af gezien. j l , ° ,.
D. Van der Vprm (om .onze .Ly.ft weer
tc vcivolgcn) Bleef ondertuöchen hier
tqt 1 7 12 , jny. toen,('t geen zyn Eerw :
my bevorens al gefchreven ^ad; wedep
zeggcnde, dat die ichoone eri wel eer
zoo beroemde ftad Malakka hoe längs
hoe meer begon te vqrvallcn, alzoo de
aanzicnelykfte kooplieden van tyd to'c
I tyd van daar vertrokken.
. Ao. 171z. quam hier in zyrt plaäts
(alzoo zyn Eerw : na Baràvia vertrok)
D. Jacobus van Spyk , die ’er tot 1716.
Jap,| en die (hier,1 zoo vercrouwe, over-
ledcn zynde) toen door D. Godefridus
*t Hoen Hoogcndorp vervangen is.
Deze bleet hier tot 17 1p , wanneer
zyn E e rw :, hier van daan jn de. Ne-
derduytfe gemeinte, tot Batayia beroe-
roepen, gelyk hy in ,het jaar. daaf aah
ook daar gekomen ÿ en geplaatft is .,.
H y wierd 171 p. door; D . Henricus
Mylæus vervangen , die ’er nu nog
alleen .legt. »...
Wat nu; de gemeente , van Malakka „ '
betreft, in zekcrén brief van de Heerna« vau'
Jacobus van der Vortn (/.ah'.} ovaar indexe
zyn Eerw: my. dén ftaat van die. Kerk Kerk-
bekend maakt, zegt zyn Eerw : dat
hem’t rcgtgetal der hervormdc Chrifte-
nen^alhier noit voorgekomen zy ; dog
dat’ t getat der Ledematen niet mcer dv.t
van zoz perzooncn j maardatderRooms-
gezinden aldaar veel grootcr was,- en dat
hy die gifte wcl zcsmaafzoogroot tc zyn
beftaande uyt weinig Europeers ; maar
uyt veel Miftiçen ; enongclyk meet fwar-
ten, die daarvan de tyden der Portugeezen
a f nog waren blyven roeften.
Men had daar ook ecniec Mohhamnie-
daanen, en Heidenen, die totdieLand-
Voogdye behoordcn ; dog anders was
deze gemeente redelyk neerftig in ’t hy-
woonen van den Godsdienft » vreedzaam J
en ftigtélyki het beftcmiddel, om on-
geloovigen te trelaken, en hen tot hec
ware gehjoftc brengen.1
De Kerkenraad beftond hier u y t een ? " .W1,r
Predikant, zOuderlingenen/Oiakenen.fe^.,
De dtenft van een Predikant is hier ™ ds
zoo fwaar, alsncrgehsin Indien, alzooPredi'.
hÿ gehoudén is ’s zondag*s morgenk B a M
Y y 3 op