JO B E S G H R Y V I N G E v a n d e
jaaren daar na nog 200 grooten vaart niet
geloopen hebben, alzoo veel Dienaars in
’t jaar 1716. hunne landeryen nog , of
zelf , of wel onder hunne Gevolmagtig-
den, bezaten, gelyk de Borgers toen 00k,
buicen weten van den Heer Gouverneur
Cbavonnesjaxi den Heer Douglas, Dire<5teur
Generaal, en Zcevoogt-der rctourvloot,
daar over geklaagt , en nader ordre tot
uitvoering van de bevelen der Heeren
XVII. verzogt hebben, waar opdan zyn
Ed. de Dienaaren , daar nog landeryen
hebbende , belaft heeft, om de zelve
binnen z of 3 jaaren ten uiterfte te ver-
koopen.
Laften Schoon nudeze Borgers in ’t eerft geen
der zelve laften plagten te hebben, en geen tienden
Wer. van hunne inkomften aan den Landheer,
de E. Maatfchappy, behoefden te betaalen
, zoo is hen dit egter zedert ’t jaar
1711. door de Heeren XVII. opgelegt,
en dat in alle billykheid , alzoo ’t eens
tyd wiert, dat de Landheer, of Overig-
heid, eenigevoordeelen, na zyn zoo lang
voor niet uitgefchoten geld trekken
zoude.
Daar en boven moeten die genen, die
landen van eenige waarde hebben (en
voor aldeBorgerraaden) jaarlyks n guld.
Leeowen- en Tygergeld geven, hoeda-
nig 00k alle anderen, naar maate van hunne
landeryen, 2,3,4, 7, 6, en op zyn hoogfte
11 guldens betaalen , en van een leeuw
(voor welke 70 Kaapze guld., gelyk ’er
voor een tyger 30 dito , en voor een
wolf, en tygerwolf 9 , gegeven wort)
betaalt de E. Maatfehappy de helft, van
een wolf j 5 en ’t verdere wort door de
Vrylieden voldaan.
Zy moeten 00k de tiende van Com-
pagnies hooi tot in haare ftallen op hun
eigen onkoften brengen. Komt hier door
een os dood neder te ftorten , of zieh
te verrekken , of een wagen of rad te
breken, die alles looptvoor rekening der
Borgers. Gelyk zy 00k nu en dan wel
batken, fparren, enz., tot ’tmaakenvan
Kerken, en andere openbaare gebouwen,
10 of-iz mylen verre na buiten moeten
iyden.
Indien zy met brandkoorn geflagen
zyn , zoo is de E. Maatfchappy , die haare
tiende in goed koorn hebben wil, ge woon
tot '$ jaars daar aan met ’tinvordereri van
haare tienden te wagten.
De E. Maatichappy trekt 00k van de
pachten van ’tGemaal, van de Tabak,
Dranken , en 14 of 1600 guld. van de
Koornmoolen - pacht jaarlyks , buiten
welke men gift , dat de tiende van de
vrugten jaarlyks wel 14000 guld. op-
brengt, waar op men egter , alzoo dat
geduurig toegenomen heeft, geen nette
liaat maaken kan.
Ook verhandelt de E. Maatfchappy alle
jaar hier wel voor 300000 guld. aan waa-
ren, waar op z y 7 f ten honderd, en dus
217000 guld. wint.
Van een os (die hier zeer weinig ge-
flagt, en meeft tot trek-oflen voor de
wagen, en de ploeg, gebruikt worden )
betaalen zy ook 1 fchelhng, van 100
fchaapen 1 guld., in ’tjaar, en allen, die
in deTafelbaay woonen, geven \ Ryksd.
klapgeld jaarlyks, alzoo men hier ook-een
klapwaaker heeft..
Men heeft hier in ’tjaar 1711., en 1714.
nog., een brouwer , Willem. Menfink ge-
naamt, gehad , die hier allerley bieren
brouwde, en jaarlyks wegens. pacht
aan de E. Maatichappy 3000 , en , by
fchraale koornjaaren, 2000 guld. gewoon
was te betaalen 3 zynde dit alle de laften
( behalven de pacht der wynen, waar over
bevoorens gefproken is) die de Borgers
(myns wetens) hier te dragen hebben.
Üit de voprnaamfte dezer Borgers wor-Hunne
den jaarlyks z nieuwe Borgermeefters, Borger-
by z oude , die in dienft blyven , door Rc8cnte«
den Gouverneur en Raad, en uit de zelve
doorgaans de 3 Borgerraaden van Juftitie,
en verder ook 3 leden in de Weeskamer,
3 in de Vergadering van Kleine, en z in
’t Collegie van Huwelyks- zaaken, ge-
kooren, die gemeenelyk z jaaren dienen ,
en dan door anderen vervangen worden.
Landwaart in op Stellenbofch heeft men
eenLanddroft, die daar alsPreiident iit,
en nevens 4 Heemraaden van die volk-
planting, en 3 van Draakeftein, een ver*
gadering van Heemraaden uitmaakt,
welke over een fommevan 170guld., en
hooger niet, mögen oordeelen, en van
waar men tot den Raad van Juftitie aan
’t Kafteel appelleeren kan.
Aan ’t Kafteel zyn j groote Compa-En hae
gmen, i die uit voetvolk, en i die uit veel
ruitery beftaat, gelyk men aan Stellen- Vwndels
bofch en Draakeftein, uit beide die Co-1? hi“
lonien , nog z vaandels voetvolk , en i t-s"”
vaandel ruttets heeft, al te zaamen wak- '
kere kaarels, die zeer wel gewapent, en
byzondere goede fchutters zyn. Deze
alle hebben ook hunne Capiteins, Lieu*
tenants, en Vaandrigs, doch een Vaan-
drig in dienft der E. Maatfchappy heeft
den rang voor een Borger - capitein ■, en
deze Hoofdlieden en Officieren maaken
den Krygsraad hier uit. ■
Deze Borgers nu zyn hier gewoon den
rfaaNovember hunne kermis tehouden,
die 5 of 4 dagen duurt, en den 4d«>
of yd“ zyn de Borgers gewoon op te
| trekken, en na de honte papegaai op
’t groot vlak veld na den Leeuwenberg,
dat dan doorgaans vol tenten inet groente
bezet is , na ’twit te fchieten j en die
van hen de papegaai getroffen heeft, is
koning van het voetvolk , gelyk die ge- *
ne, die ’cwit geraakt heeft, koning van
de
Ongemakken
hier.
K A A P D E R G O E D E H O O P E . j i
de ruitery is, welke beide koningen dan
yder door hun volk t’huis geleid , en
’t jaar ’er aan door de zelve weer zeer
ftaatelyk opgehaalt, en na dit flagveld
gebragt worden, daar zy dan voor allen
den voorrang hebben, om na de papegaai,
of ’t w it , te fchieten, na welke dan de
Gouverneur, en verder yder na zyn rang,
volgt j doch de koning heeft nog de in-
legpenningen tot zyn voordeel, alzoo
yder, die dienft doet, 2., en een Com-
pagnies dienaar, die nevens hen mede
fchieten wil, 1 Ryksd., daar voor betaalen
moet. Ook geeft de E. Maatfchappy
aan de Borgers op dezen dag 3 leggers
Kaapze wyn, of anders eenige vaten Hollands
bier , waar mede men hier dan in
die dagen zeer vrolyk is.
Hoe fchoon een land nu de Kaap is,
heeft het egter al mede, gelyk alle landen,
zyne ongemakken.
Zoo ’er ftoute vliegen in dewereld, en
ergens ontelbaar veel zyn, zoo heeft men
die hier, en wel zoo ftout, dat zy van
de handen en ipys byna niet af te flaan
zyn , ’t geen van ’t menigvuldig flagten
der fchaapen in de Tafelbaai (want daar
heeft men die plaag meeft) voorkomt5
doch landwaart in weet men daar zoo
niet af.
Dus is de Z. O. wind, als hy zeer fterk
is, en lang aan een doorwaaid, een on-
verdragelyk ongemak wegens het ftof,
en de opwaajende fteentjens , waar van
men nog een ander uitnement groot ongemak
heeft, dat alle de Kaapze graanen
(ten wäre zy ongemeen wel ,gezuivert
worden) doorgaans vol zand zyn , dat
men ook in *t’ meel, ’er af gemaalen,
veeltydsvint, waarom de bakkers op Batavia
, en elders, veel liever Bengaalze
en Suratze tarw hebben, die ook veel meer
gelden moet, en beter is , hoewel men
’er anders een middel heeft, om ’t koorn
van dit zand zeer wel te zuiveren.
Wat gevaar en fchade men hier van
een fterken N. W. wind en fwaaren regen
te wagten heeft , hebben wy bevoorens
reets gezien , maar een peft in de wyn-
gaard, moesthuinen en boomgaarden, is
hier niet alleen de rups 3 maar ook een
klein rood beesje, dat in körten tyd alles,
al ftaat het nog zoo fchoon op 't veld,
opeeten, en yemant bederven kan.
Ook is het hier ’s nachts nu en dan in
de zomer onverdragelyk heet, en zom-
tyds ook by dag zoo warm, dat men zieh
zeer wel inbeeiden kan op Batavia tezyn.
Ook kan men by ’t fterk doorwaajen
van den Z. O. wind ettelyke dagen aan
een belet worden , niet alleen na boord
te vaaren, al had men ’er nog zoo noodige ;
zaaken te verrigten 3 maar zelf ook zyn
neus buiten de deur te durven fteeken,
ten waare men de oogen , *t aangezigt,
den mond, in een oogenblik vol zand
hebben wilde.
Een groot ongemak is ’t ook, dat men
hier weinig brandhout heeft : want
fchoon ’er hier of daar nog wel fchoone
en groote boflehen zyn, als ’tParadys,
het bofch by de Houtbaay , dat ontrent
deBergrivier by Draakeftein is, als mede
in Hottentots - Holland, en nog hooger
op , by Stellenbofch , by de Olifants-
rivier, en elders, zoo zyn die ofte verre
van de hand gelegen , of de E. Maatfchappy
houd de zelve aan zieh, hoewel
’er ook eenige boflehen zyn, waar uit de
Borgers eenig timmerhout, op een verlot-
brietje van den Gouverneur, können kappen
3 maar hun meelle brandhout hier
beftaat in eenig liegt kreupelbofch , en
in ftronken en knoeften , die wy niet
zouden willen aanzien, en egter koft hen
het zelve zoo veel geld, dat een huishou-
den , dit moetende koopen , ter weeks
wel y of 6 guld. aan hout van nooden
zou hebben, om ’t welk te ontgaan yder
zyn flaaven op zyn land, en elders, zoo
veel ftruiken en kreupelbofch, als ’t mo-
gelyk is, nu en dan verzamelen laat.
Gelyk nu dit in zieh zelven een zeer
gezonae landftreek is , alzoo weten de
Rinderen
menfchen hier weinig van ziekten , en,voc>ria
dat aanmerkenswaardig is , noit heeft ’tja«
men hier tot het begin van ’tjaar 17 t 3. J7r3*
de kinderpokjens gehad 3 maar toen heeft bekent.01
men die ongemeen fterk, meeft onder in-
boorlingen van de Kaap , zeer gevallig
eerft gekregen.
Deze ziekte nam zyn aanvank in ’t flaa-
venhuis der E. Maatfchappy, en wel uit
het wafchgoed der kinderen (zoo men
zegt) van de Heer van Steeland, en eenige
andere vlootelingen , welke op de reize
aan de kinderpokjens gelegen hadden,
doch nu reets weer volkomen herftelt
waren. Van dit wafchgoed dezer kinderen
kregen het de flaaven , en van de
zelve deze en gene kinderen , zoo der
Borgers, als een menigte van Hottentots,
die in zulken grooten getal ftierven, dat
men huisgezinnen der Borgers gehad
heeft, waar in 7, 6, en meer menfchen,
ja zooveelen geftöiven zyn, dat men op
het laatft by na ( al wilde men nog zoo
veel daags betaalen) geen menfchen kon
vinden, om op de zieken te paflen, zoo
dat veelen dezer elendigen van enkel ongemak
omquamen, waar van de meeften ,
alzoo ’er geen hout genoeg aan de Kaap
was, maar zonder kiften moelten begra-
ven worden.
Wät de laatften, of de Hottentots, be-
treft, die ftierven by honderden gelyk,
zoo dat zy over al op de wegen als ver-
flagen lagen, alzoo zy, al vloekende op
de Holländers, die zy zeiden hen betoo-
vert te hebben, met hunne kraalen, hutten,
G z en