vreemde boomen , en planten, waar van
’er nu en dan al veele aan deze en gene
Heeren tot Amfterdam ,. en in andere
Heden, overgezonden zyn , gelyk uit
verfcheide afteekeningen in de Hortus
Amftelodamenfis van de Heer Commelyn,
en elders, te zien is. i .
Dat nu alles hier zoo voorfpoedig
groeid, enzoowel tierd, moet men ten
deelen aan de goede grond, maar vooral
s 'f - °°k aan de gemaatigde lugtftreek, waar
nen. onder de Kaap legt * toe fchryven j alzoo
de hitte en koude, na de verfcheide iaai-
foenen hier niet te groot isj hoewelmen
’er in de wintermaandenvanMey of Juni
(en zoo verder) en zelf in September
en Oftober nog, ’s morgens en ’savonts
wel een ftoof, ja wel een vüurtje,. ver-
dragen kan 5 en heb ik in Februari zelf
ondervonden, dat het bier wel kilkout kan
zyns 00k heb ik het ’er nu endan al vry
heet gehad 5 maar dat duurd niec lang,
en de lugte winden , die hier veeltyds
waajen, zuiveren de lugt van alle fchaa-
delykc dampen , en helderen de zelve
■zoo byzonder op, dat men de menfchen
hier doorgaans zeer gezond en lang le-
•ven ziet.
Dezomer begint hier met Januari, de
lente met Oftober in den herfft en in
de winter waajen de N. W ., en zomtyds
ook de Z. winden hier zeer fei door, en
dan kan het ’er zomtyds zoo fterk rege-
nen , dat alle de gewaffchen niet alleen
tegen de grond geflagen, maar door den
fwaaren regen , die dan van 't gebergte
zoo Heil en met zulken geweld komt af-
ftroomen , 00k met zeer breede ftreken
door de duinen heenen längs groote ge-
maakte guilen en fluiven in zee wegge-
ileept worden 3 doch hoe fterk dan de
regen en dewinddaar zyn mag, is ’tbeft
’er ai, dat het niet lang aan een duurt j
want anders was het ’er niet te harden.
In de Tafelbaay heeft men tuifchen
!t Hoofd.,»t port en tuflchen ’t Equipagie - pakhuis
naaft Pytbius, een zeer groot hegt Hoofd
vap fwaare balken , waar over planken
gefpykert zyn. Het is i6y voeten lang,
en f o f 6 voeten breedt.
N a de kant van den Leeuwenberg zyn
’er verfcheide pompengelegt, al waar de
fchuiten of boots hun water haalen. Dus
heeft men drie waterleidingen met die
pompen van den Tafelberg, de eene hier,
l de andere na ’t Fort, en de derde op
’t plein , by de eerfte regte ftraat na de
Tafelberg} doch men heeft met die
pompen geduurig moeite, en dan is
’t zeer moejelyk, en verre water te haalen
.B
y *t plein, . ontrent de huizen van
’tvlek , heeft de Heer Willem Adriaan
van der Stel een altyd fpringende fontein
ten dienft der borgers gemaakt. ...
Zoodanig nu is ’thier in de Tafelbaay
geftelt} maar buiten de zelve is onze
Colonie hier ländWaard in vry verder
uitgezer , dat-wel van de eerfte tyden af
begonnen is, gelyk men onder anderen
aan een poft, Riebeeks kafteel genaamt,
zien kan, maar dat.egter op een geheel
andere wyze naderhand by denOuaen en
den Jongen Heer van der Stel gedaan is;
Van de C O L O N I E van
S T E L L E N B O S C H .
Dus verre nu omftandig van deze,, „ ^
eerfte Colonie gefproken hebbende, gaan bofch '
wy tot die van Stellenbofch over , die
weer in 4 andere deelen onderfcheiden is,
over yder van welke wy vervolgens in
’t byzonder zullen fpreken. Het zyn
deze:
1. Stellenbofch.
2. *t Moddergat.
3. Hottentots - Holland.
4. De Böttelary.
I. Van ’t Dorp Stellenbofch.
Hoe wyt zieh de Nederlanders hier
nu reets in en buiten de Tafelvaley,
en in de Tygerbergen, en daar verder
omftreeks, in de eerfte 28 jaa-
ren onder verfcheide Gouverneurs en
Commandeurs uitgezet hadden , wiert
hen dit land egter, alzoo de borgers en
coloniers fterk toenamen, nog te klein,
weshalven men goedvont zieh weer een
ftuk verder in ’t naafte land , dat hier
aangrenft , en nu Stellenbofch genaamt
word, uit te breiden 3 een landftreek,
die 4 andere groote colonien in zieh be-
grypt, van welke, dat, waar in ’t dorp
Stellenbofch legt, ■ de Hoofdcolonie van
die landftreek is.
In de zelve waren toen de Hottentots
in groote menigte, gelyk 00k zeer veel
wild gedierte , doch de dapperheid en
naarftigheid der Nederlanders ded die
beyde in körten tyd, alzoo zy tegen ons
fchietgeweer niet konden, van daar wy-
keq 3 waar na zy dat land van zyn ftrui-
ken, ftruellen, en, onnoodig geboomte
zuiverden , en tot hun 00gwit verder
bereid hebben.
De grenzen d’ezer colonie zyn in-’t W.
daar zy, tegen de Kaäpze bevoorens van
ons befchreven colonie,, of tegen de Ty-
gervaley , en Tygerbergen , aanftoot}
na ,’tZ. de baay van KaapFalfo, na ’tO .
debergen van Stellenbofch, en de bergen
van Hottentots Holland (welker beider
toppen, even eens als de Tafelberg,’ met
een witte wolk 00k, als de Z, O. wind
doorwaajen zal,; bedekt worden) en in
’t N . , by de Moflelbanks - rivier, de
Paar-
Paardenberg, die daar naaft aan legt, en
na de menigte wilde paarden , zieh op
den zelven onthoudende , zoo genaamt
word.
Men gaat na deze Colonie over een
heuvel, de Stellenbofchkop genaamt,
waar by men in de eerfte tyden een vlagge-
ftok met een vlag plagt te hebben , die
men in tyden van onraad opheifte, en
met een ftuk- een fchoot dede, om de
borgers daar om ftreeks te waarichou-
wen , dat ’er onraad was, ’t zy van
vreemde fchepen , Hottentots, ofwat
het verder wezen mögt.
Als ’er dan op den Leeuwenkop öm
zulke reden een kenbaare vlag opge-
heift, en gefchoten wiert, deed men dat
hier 00k, om alle de borgers tedoen op-
( komen na ’t Kafteel, om malkanderen
te helpen, en dus kon men in 24 uuren
alle de gewapende borgers by een hebben.
Even zoo deden 00k de Coloniers,
na ’t heiflen van hun vlag, een fchoot,
als zy door de omiwervende Hottentots
overvallen wierden, om hulp van ’t Kafteel
daar door te eiilchen 3 doch zedert
men fterk genoeg van ingezetenen geworden
is, en men geen vrees meer voor
de zelve had , is dit ftuk gefchut weg-
genomen, en de vlaggeftok om verre
gevallen.
Dit dorp wort in *tO door zeer hooge
bergen, de Stellenbofchbergen genaamt,
omringt, die alzoo hoog als de Tafelberg,
zyn. De witte wolk , die zieh by dag
hier op vertoont, gaat doorgaans tegen
denavontleggen, endanis ’t tot middernacht
ftil 3 in de klooven der zelve waft
veel hout, doch op de toppen dezer bergen
, hoe bar en ruw 00k in ’tgezigt,
groejen veel bloemen, en fchoone planten,
kruiden, enz., en in dedaalen hier
ontrent ziet men fchoone koornvelden,
boekweit - akkers, wynbergen, en veel
heerlyke plantagien leggen.
Door dit dorp lpopt een fchoone hel-
dere rivier, doorgaans de rivier van Stellenbofch
, of anders de eerfte rivier genaamt,
om dat zy de eerfte is, die men
na de zoute rivier ontmoet. Ook is zy
redelyk vifchryk'.
Längs de zelve, of niet verre van daar,
en van dit dorp af, heeft men verfcheide
fchoone hotfteden als die van de Heer
Henning Hußng, Meerluft genaamt , van
Ferdittandus Appel (naaft daar aan) die van
Jacobus van der Heyden, Welgemoed, en
die van D. Petrus Kalden, van Pieter van
der Byl ( Borgermeeller hier) van Pieter
Robbertzoon, Ifaac Schryvers, Adam 'Tas,
Catharina Kloeten, en meer anderen.
• Zy is de eenige rivier by na hier, want
die by-de Kuil, is, zoo tezeggen, niets
waara , vermits zy in de zomer by na
droog, enbrakis. Deze rivier van Stellenbofch
loopt, nevens -nog 2 andere
kleine , die men in ’t Moddergat heeft,
een ftuk weegs met de zelve te zamen,
tot dat zy zieh in de baay van Kaap Falfo
ontlaften. Men heefr veel grundeis, aal,
paling, en ook pampus-vifch in de zelve ,
en digt aan zee, by Ferdinant Appels land,
ook zeevifch, alsharder, fpringer, enz.
In dit dorp Stellenbofch heeft men een
vergadering van de Borger- en Heem-
raaden, die op ’t Landdroftelyk huis aan
Stellenbofch zitten, en waar van de Land-
droft voorzitter is 5 maar dit huis is in
’tjaar 1710., door onvoorzigtigheid van
een flaave, die wat vuur in een Tabaks-
konfoort I aanbragt, by den Landdroft
de Meurs tyd, nevens de Kerk, en ette-
lyke huizen daar ontrent, afgebrand, en
in 2 uuren tyds in koolen gelegt, zoo
dat ’er maar weinig huizen bleven ftaanj
doch na verloöp van 4 jaaren waren ’er
al weer fraaje huizen aangebouwt 3 doch
men had ’er in ’t jaar 1714. nog geeh
Kerk , of een huis tot vergadering der
Heemraaden herbouwt.
De oude Heer van der Stel heeft in
’tjaar 1680- de Colonie aan Stellenbofch,
P mylen gaans O. aan van ’ t Kafteel, of
7 mylen rydens met een oftenwagen,
aangelegt, en de zelve met 80 huisge-
zinnen begonnen, welke van tyd tot tyd
merkelyk toegenomen heeft
Het was in ’teerft , eer hier alles op«
geruimt was, een wild bofeh , zoo dat
net na zyn voorige gedaante den regten
naam behielt , doch deze Heer voegde
hier maar zyn naam by , om dus by
’t noemen van Stellenbofch den naam van
zyn geilagt in geheugenis te doen hou«
den , en aldus nog lang na zyn dood te
leven.
Men komt ’er längs een klippigen,
fteilen, heuvelagtigen, en ten grooten
deele zeer ongemakkelyken weg , hoe-
wel men hier en daar ook goede ftreeken
heeft 3 egter moet men, om ’er na toe
te ryden, wel f of 6 paar offen voor een
wagen hebben, wil men ’er komen, en
die können ’er, by heet weder, nog wel
by nedervallen.
Dit is een zeer eenzaame w e g , en
’tftaat my voor, dat ik , in ’tjaar 1707.
te paard met D Bek hier na toe rydende,
een groote vlakte, waar op wy ettelyke
ftruisvogels van verre zagen,overreedden ,
däar wy maar een huis op ontmoeteden,
alwaar nog maar weinig aagen te vooren
f olifanten wakker de pypen geftelt hadden
Daar na quamen wy aan de Kuil,
de plaats van de Heer Berg, die zoo veel
als half wegen is, en verder is *teen eenzaame
weg
Het dorp is in zieh zelve niet groot,
alzoo ’er by de Kerk toen maar 1 j of 14
huizen by my gezien zyn 3 doch land-
waard