94« B Y Z O N D i R E
A . 17071001 uyt die droevige Slavernyen verloft
te werden, welke, fchoon door dat Hof
gefeelameerd * egter aan ’t Zelve niet
weer moeten overgegeeven werden, gelyk
ons by Misfive van 13.Nov. 1683.*
en 30. September,- 1703. gerecomman-
deerd werd van haar Edelheden, wegens
een afgekomen Eftgelsman William Her-
. hert ) met zyn Soon, die men buiten *t
oog van de Cingaleefen na Batavia , of
na ’t Vaderland, zenden moet.
Das verre vari Caadi.
Na zullen wy fpreken van ’t geene
dé Vaärt betreft der Europiaanen on-
treot dit Eyland, en of door hunnen
indrang Compagnies recht over den
zoom van ’t zelve niet zou können hier
door gevioleerd werden , en wat naen
volgens laft onzer Gebieders daar te-
gen behoord te doen. Dat veel andre
Natien, na ’t verdryven der Pörtugee-
feu, hier op ’t oog geworpen hebben,
is ons meer dan eens gebleeken,en voor
al A°. 167z. niet de Franfen.
Compagnies eerfte recht op dit Eyland
fpruyt uyt *t Verbond, 1638. met.
Raja Singa gemaakt ,en uyt zyne beloften
van onze onkoften te vergoeden, met de
vrugten dezes Eylands, en wel uyt de
betaaling metCaneel alleen aan ons 5 dog
dit Contraft verbied geen ander Euro-
Eiaans Potentaat, om 'er uyt te blyven j
ehalven dat dit Contraft 00k al dik-
wils aan wederzyden verbroken is, waar
aan zy dan geen van beiden gehouden
zyn j voor dat het vernieuwd wierd, ’t
welk tot nog toe niet heeft willen
lukken. Dus is dat Contraft hier door,
en nog meer door de doodvan Raja
Singa, vrugteloos} maar onze Conque-
üfcen, hier op de Portugeefen verkregen,
geven ons een volkomen regt op die o-
verwonne Landen,en daar by onze da-
delyke poflesfie, die tegen den Konink
van Candi, en al onze Compétiteurs, ons
kragtig genoeg dekt in de plaatfen, die
wy reeds bezitten j dog zo vreemdelin-
geh zig in de Landen van Cotjaar wilden
komen nèdcrflaan, daar wy nu geen be-
zetting meer hebben , en daar wy door
de wyde ftrekking der Baey van Trin-
quenemale geen onzer ßondgenooten
zouden können uythouden, gelyk zyn
Hoog Ed, van Rheede , by zyne Misfi-
ve van 18. February, 1687. zelf toeftaat,
zb zou de Compagnie wel zekerlykdaar
in te kort fchieten.
Haar Edelheden ordonneeren wel by
hunne Misfive van den 2,6. April, 1700.
om de Onderdanen van Raja Singa , te
animeeren, en zelf hen, die zeer traag
zy n, te commandeeren, om alle Vreem -
delingeu buiten te weeren, dog dat is
Z A A K E N
imprafticabel , dan ter plaats daar wy ^
bezetting hebben ; en dierhalven die z
Landfehappen , en meer andre diftric- •
ten , onder den Koning ftaande , waar
ontrent de Compagnie op veel mylen
na geen bezetting heeft ., voor zulkc
Competiteurs open.
Het veiligfte i&dan, ons te fiindee-
ren op onzeConqueften, die wy met de
wapenen vfcn onze vyanden veroverd
hebben.
Zo wy nu können tonen, dat de Portugeefen
Meefters Van alle de Baejen,
en Zeebavens, van de geheelen zoom
van dit Eyland geweeft zyn, gelyk de
Heer Maätfuyker by zyne Inftruftie be-
wyiL, zoo heeft de Compagnie recht,
om ’er alle Vreemdelingcn uyt te hou-
den.D
it zal dien Heer geblekcn zyn uyt
de Tombes (zynde de Land-, en Volk-
befchryvingen , onder de Portugeefen
geftaan hebbende, benevens de verplig-
ten) die toen onder de Compagnie, en
ten deelen nog onder de Portugeefen
ftonden 5 en welke toen nog tot Colombo
berufteden, welke een irrepro-
chabel bewys van ons goed recht zyn
geweeft 5 maar deze fchoone ftukkän,
cn gefchriften , zyn door mondelinge
ordre van den Heer de Heere (zoo zyn
Secretaris, Gérard van Tal, zegt) door
van Toi verbrand, als te zien is byMis-
five van haar Edelheeden, van den 5.
September, 1706.
’c Is waar, dät hier ter Secretary ftog
gevonden werd de Donatie , van Don
Joan Perepandaer , zig qualificeerende
Koning van Ceylon, met diverze internen
dezer Tombes, maar dat Inftru-
ment,hoe zeer00k van den ouden Heer
van Goens by zyne Inftruftie van iz .
April, 16jf . gerecommandeerdjis niet
anders als een Cöpye , van ccn ongete-
kende Copye , den z. April, 16f f . ge-
nomen, en dus van weinig kragt, om
ons recht tegen vreemden Brande te hou«
den. Speculatief nogtans zynde de Or-
donnantie, daar by gevoegd, na welke
Philippus de III. Koning van Spanien,
geordonneerd had, de Landen van Ceylon
op ’t naeukeurigft te befchryven,
en waar uyt de nuttigheid der voorfz.
Tombes met nog meer zekerheid te
befluiten zy.
Ook können niet dienende Artikelen
van accoord, met de Portugeefen, wegens
deze eo gene veroverde Steden en
Forten, alzo’er geen exteeren, dan die
van Colombo’s overgave , zonder dat
’er van de onderhorige Landen mentie
gemaakt werd.
Dus is onze langduurige poflesfie
het kragtigfte bewys voor ons recht op
dit
VA K C E
f*- «707-dit Eyland, en alle des zelfs Havenen,
tegen onze competiteurs, fchoon wy niet
weerdig geagt hebben deze en gene Havenen
des zelfs met Militie te bczetten.
Die nu van hen hier zouden willen komen
, moeten nergens dan tot Colombo
, Gale, en Trinquenemale, geduld
werden, alwaar hen nodig drinkwater,
brandhout, en provifieo, mögen geac-
cordeert wetden , en zy verder gehan-
deld volgens fchryven der Zeventienen,
van zy. April, 16p8. (dog niet hier te
vinden.) 30. Oftober»1699., 1 p. Febru-
ary, ,en.z3. Juni, 17QO., 13.Juli, 1701.
en der Hooge Regeering van Batavia,
van 14. December, K584., Z7.Juni,z.
Juli, 1 ö8f. aa Ambon en Banda, en
door de Zeventienen gcapprobeerd, en
voor die der Zeventienen, van zi.Juni,
t7'QZ. volgens welke Misiiven men alle
de Europiaanen over eenen kam fchee-
ren moet, en hen , zo veel mogelyk,
van dit Gouvernement diverteeren,!
en wel op hunne Sluikeryeq letten,!
waar teegen de Fifcaal independent,
waken moet, en’als ’er zyn op de Rhede,
mocten ’er dubbele Patroulles rond
gaan.
Ook moet men, volgens fchryven der
Zeventienen, van iz . September, i<5p8.
geen Enterloopers van Kafteelen of Sche-
pen falueren, maar wel de Koniugs fche-
pen met gelyke fchoten van ’t Admira-
liteits fchip, o f van de Veiling3 dog die
der Compagnie met z minder.
Hoe men nu te leven heeft met de
Vorften, tot ons betrekking hebbende.,
• daar ontrent zyn nog geen vafte ordres:
alzo de Koning van Candi, en de Naik
Van Madure, nog jong zyn, en den Teu-
ver verdebaucheerd is j hoewel zig de
tyd nu gunftig toond, om Compagnies
oude prerogativen weer in te palmen,
waar toe men beft gebruiken kan Mini-
fters, die de Genie der zelver Vorften,
en van hunne Hovelingen, kennen, voor-
al op die van Madure , daar wy dage-
lyks fporlingen met de Inlandze Regenten
hebben.
Ook hebben haar Edelheden den Z4
Augufti laaftleden zieh verklaard over
de Vaart, in de Bogt van de Overkuft,
en paflagies van Rammanacoil en Man-
Aar, en voor al de dportogt van dien,
zoo die door eenige Europeers weder
mögt werden getenteerd, voornamentlyk
ontrent die van Man- Aar, daar op wy
meer recht, dan wel op Rammanacoil,
hebben, daar ons verkregen recht maar
op exclufive Contraften tteunt, die een
derde niet behoeft te refpefteeren , gelyk
ook de Zeventienen by Misfive van
z. Juli, 1700. daar op niet veel ftaat fchy-
nen te maaken, en dit zelf ver werpen, als
zy zeggen, dat Compagnies verkregen A. 17^
progativen, en bezit in Indien, op vaiter
en veiliger fundament behoord gemain-
teneerd te weiden, als zig alleen aan
exclufive Contraften te gedragen. Waar
mede ook haar Edelheden, den 1. Oftober,
1 <5pp. overeenkomen, zeggende:
dat de Proteften van weinig kragt zyn,
fchoon de Compagnie den Handel pri-
vaat van alle andre bedongen had.
Een onwrikbaar axiomais,dat de Compagnie
hier de Vreede zeer nutzen diqr-
halven fchadelyk is , anders., -dan by
ihoogen nood, totOorlog te tredcn,dat
nu en dan al aan den Teuyer Heer, o£is
verongelykende, gefchied is.
Op die van Candi is al ops recht uyt,
alzo ’er nu geen nieuw Contraft, en ’t
oude buiten kracht geraakt is.
Met *t Hof vàn Madure loggen pnze
prerogativen ook niet fieel klaar, çn zyn
Contradiftie fubjçft.
Màar met den Teqver Heer zyn de
Contraften Zeer klaar , dog alles moet
met veel omzigtigheid behandeld wer-
>den , eq niets buiten ordre van Batavia
g e i c h i c d e n . ,
ü y „ at„,c Çiftcel van Colombo betreft,
de defeäen zyn by het Rapport van de
E. Tourzee getoond, n,èt dé Marginalk
van den Heer de Uwe, van i8.ü£tober
1657.
Geduurende myn verblyf, ¡s daar ob.’
trent niets ppgemerkt, dan ’t ophaalai
van de punt denßriel, alzo men daar al-
tyd jn en nyt Iton gaan, dewylze open
lag.
Men heeft hier ook een Raad van Poli-
tie , alzo den Raad des geheelen Gouvernements
, zelden by een geroepca
werd. Op de Secretary’s Papieren wel
te letten, en gene op mondelinge ordre
van jemand te doen verbranden, gelyk
vau Toi, ter ordre van den Heer de Heere,
gedaan heeft. En van alle Papieren ten
eerften een behoorlyk Regifter te maaken.
. Den Ceylonzen Brief na’t Vaderland,
zo kort, als ’t mogelyk is , te maken,
met Marginalia, en geen Bedienden van
aanzien lichtveerdig te befchuldigen,
waar over de Zeventienen doleren.
De Soldy^-Boeken jaarlyks gefioten,
•ydig te verveerdigen, en die na te zieiiin
Vergadering, of op de Vifite. Ook de
Rckenmg van den Curateur ad Utes,
door z Gecommitteerden na te zien,
wegens alles,onder fchriftelykRapport,
en de ordre der Hooge Regeering, ontrent
des zelfs falaris , -volgens fchryven
van 13. April, 1705., over dat fubjeft
te volgen.
De Manfchap hier voreifcht, bly kt
X x 3 by