Donderdag den 16 dito.
Vertrokken wy van ’s Compagnies poll,
omme na deSaldanhabaay, en de groene
kloof verder voort te gaan J en quamen
op den agtermiddag aan de plaats van
Pieter Jurriaanfz van der Heyden, alwaar
w y , vermits’er goede weyde v o o r ’t vee
was, verbleven tot
Vrydag den 27 dito.
Dat wy van daar tot op de poll van
Monfr. Huzing aan de groene rivier avanceerden,
en
Sat er dag den 28 dito.
T o t op ’s Compagnies poll agter den
Hazenberg quamen, en alzoo hierom heen
2 o f 3 Kraaltjes lagen , namen wy hier
ons verblyf, en bragten
Sondag den 29 dito.
Met ruylen door, bekomende 21 Os-
ies, voor21 pondenTabak, en 21 boflen
Kopere Koralen, &c. En vereerden aan
de Capiteyns en hun gevolg , 4 ponden
Tabak, 4 boflen Koralen.
Maandag den 30 dito.
Trokken wy verder voort om eenige
Kraalen by de Saldanhabaay op te zoe-
ken, en avanceerden dien dag tot aan ’t
zwarte water, daar ik halte hield.
Dynsdag den 1 December.
Reed ik des morgens te paard na de
zoute rivier, om Bego, en Paardevanger,
die my onderrigt wierden daar te leggen,
op te zoeken , van wien ik ruylde 27
Ollen , voor 27 ponden Tabak , en 27
boflen Kopere Koralen, &c. En vereerden
aan de Capiteyns, 3 ponden Tabak,
en 3 boflen Koralen, waar mede wy des
anderen daags, zynde
Woensdagden 2 dito.
Tegen den middag by de tent quamen,
.en het refterende van dien dag, alzoo het
regende , en de paarden moede waren,
bleven ruften tot
Donderdag den 3 dito.
Dat ik tot de uytvoering van eenige
bevelen van den Ed. Heer Gouverneur,
. na ’s Compagnies poll agter den Hazenberg
toog 9 gäänae Hartog na de baay,
omme 2 daar leggende Kralen nog aan
te doen 9 en alsdan Kaapwaarts te kee-1705.
ren.
Ik bleef aan ’s Compagnies p o l l, en
zond na nog eene Kraal, waar van de
Capiteyns by my quamen , en van wien ik
Vrydag den 4 dito.
Ruilde 6 oflen, voor 6 ponden tabak,
6 boflen kopere koraalen, enz. En ver-
eerde hun 1 pond tabak , en 1 bos koraalen.
Op den avont quam Hartog uit de baai,
en bragt van daar Kfrosjes, door hem al-
daar geruilt, voor 16 ponden tabak * 16
boflen kopere koraalen; Hebbende aan
de Capiteins vereert, 2 ponden tabak, 2
boflen koraalen.
Saterdag den f dito.
Marcheerden wy Kaapwaarts, en quamen
op den avont op de plaats van Bur»
cbard Pieterszoon, daar wy bleven tot
Sondag den 6 dito.
Dat ik Hartog met alle de manlchap,
vee, en bagagie na Viflchershoek cours
liet nemen, wyl ik den weg overStellen-
bofch nam , alwaar ik des avonts in den
donkeren aanquam.
Maandag den 7 dito.
Reed ik Kaapwaarts, ontmoetende
Hartog aan de Zoute rivier, dewelke on-
derweeg nog geruilt had y osjes, voor 6
boflen koraalen, en 6 ponden tabak.
Zulks onze ganfche troep ingeruilt
vee, in een getal van 17p offen beftont.
Op den middag quaqjcn wy aan de
Kaap, en daar mede had deze Commiflie
een einde.
Gecollationeert, accordeert
A. P O U L L E E , gefiv. Glercq.
Onderdeze togten, door deze en gene
lieden van de Kaap na buiten toe ge-
daan, mag men wel rekenen den zeetogt,
in ’t jaar 1699. door den Burgerraad Ni“
colaas Oortmans, en Philip lerkuys, na
de eilanden van Dina en Marfleveen, op
39 graaden Z. breedte gelegen , onder-
nomen 5 doch vrugteloos uitgevallen.
. Van de
Hottentots.
V Y F D E H O O F D S T U K .
\ 7 An ^ Hottentots. Hunne Naamen, Gedaante en Geilalte. Hunne Kleederen.
V ^Cieraaden. Spyze. Drank. Snelheid in'tloopen. Wapenen, en Oorlogen.
Hutten, en Speeltuigen. Rykdom en Handel. HunTaal. Huwelyken. Hoerery.
Overfpel. Bloedfchande. Doodflag en Die very. i Wreedheid tegen T weelingen , en
andere Kinderen, en ontrent Oude en Zieke Lieden. Zeltzaame gewoonte by ’/ hertrou-
•wen der W eduwen. Hunne Geneesmiddelen. Begraveniflen. En Erfenis. Hun
Vrolykheden, en Danszeryen. En hun goeden en weldaadigen Aard. Onderzoek na
Bergwerken hier., Het Zout, hier vallende.
moet heb. Waar die naam van daan komt,
weet ik niet, altoos niet van hen, alzoo
zv zieh zelven T-hoekoe noemen.
. Dit
DE oudlle en eigentlyke Ingezetenen
van de -Kaap zyn de Hottentots,
de vuillle menfehen, die ik ergens ont*
Di; is geen eene en de zelve Natie, maar
men heefc ’er verfcheidenerlei Volkeren
van, waar van zommigen van een geheel
andere gedaante, veel blanker dan anderen,
en van welke, daar de meefte maar
wol op ’thoofd hebben (en die men alleen
Kaffers noemt) eenige van zeer lang
hair voorzien zyn, die daarora ook geen
Kaffers van ons geqaamt worden. Daar
zyh ’e r , die hier over Philolbpherende,
dit woord van Kaffirs van ’t Arabifch
woord Kafir, een ongeloovigen, willen
afleiden j doch dit komt hier ganlch niet
te pas, alzoo zy aldus, niet na hunnen
Godsdienll, maar alleen na hun gekroeft
hair, genaamt worden.
Zy zyn daarenboven door hunne by-
zondere naamen' onder/cheiden, en by de
onzen zoo bell bekent.
Hunne Men noemt zcGorinhaykonas, o fW a -
Naamen, Germans 5 Goringhayquaas, o f de Kaap-
mans, znGorachoequaas, o f Tabaksdieven,
die zieh maar y o f 6 my len van ’t Kaileel,
met eenige Kraalen van Hottentots-
huiskens by een, en met al hun vee daar
ontrent, ophouden.
De Cochoquaas o f Saldanbaas, die zieh
indeSaldanha-baai ontbouden 3 degroote
cn kleine Kariguriquaas, de Heufaas, o f
Heufaquas, Chaynoequas, de Cobonas, de
kleine en grooteNarmquas, (die wel 80
o f 90 mylerrvan ’tFort leggen) deKobo-
nas , die fwart Zyn , en zeer lang hair
hebben, waarom zy van zommigen onder
de Hottentots niet gerekent worden.'
Daar zyn ook Sonquaas, Gonnemaas, Gauris,
Grigriquaas, en Cawoequaas o f Caboequaas,
die ongemeen kloek van geilalte, enmeer
anderen, die reets genoemt zyn, en die
ons hier en daar nog zullen voorkomen.
Deze Hottentos zyn meell van een
gedaante maatigelengte, döorgaansmager (fchoon
en geftal- ik *er gezien heb, did kloek, v e t , en
te’ groot van buik waren) niet fwart, maar
meeil van een bruine verw , die na den
roflen trekt j ik heb ’er ook gezien, die
na een bruine Millies wel wat geleken,
en meer na den geelej, dan na den roflen,
trokken.
Zy zyn zoo niet van natüure 5 maar zy
veränderen zieh, door hunne kinderen,
die anders redelyk blank gebooren worden
, van der jeugd aan fwart te maaken,
en hen met vet en vuiligheid zoodanig
te befmeeren, dat zy de zelve niet gely-
ken. Dit doen zy alleen, om hunne ge»
zondheid, en lichaamen, tegen alle on-
gemakken van buiten te bewaaren.
Ik heb in ’tjaar iyoy. onder deNama-
quas ( toen hier in ’t Kaileel gekomen,
om vrede met ons te maaken , en door
anderen wel Amacquas genaamt) vrou-
wen en kinderen , die ongemeen blank
waren, en die voor meenig Europifch
kind niet behoefden te wyken, gezien,
en onder die zelve Volkeren ook weer, die
al vry bruin waren, dat alleen van ’t be-
fraeeren quam, ontmoet.
De meefte dezer Hottentots, en voor
al der genen, die zieh aan het Kaileel ont-
houden, hebben geen lang maar zeer kort
hair, als fchaapen wol 5 ook zyn zy fwart
van, oogen, plat van wezen , en vooral
zeer breedtvanneus (hoewelde een meer
dan de ander) dik van lippen, zeer wit
van tanden , en lang van nagels aan de
handen. Dus hebben zy doorgaans uit-
puilende billen, kleine buiken, en alle de
mans ( die doorgaans zeer groot van man-
lykheid zyn) maar eene bal , alzoo zy
van jongs af al deknegtkens, 8 o f 9 jaä-
ren oud zynde, van de linker bal beroo-
ven, oordeelende, dat dit hen niet alleen
in ’tloopen , maar in de voortteeling van
zoonen merkelyk helpt, en die van
’tvrouwelyk zäad merkfelyk belet.
r Doch andere, wat naauwkeuriger in
’t navorichen van de reden van het atbin-
den van deze linker b a l, meinen uitge-
vonden te hebben, dat het maar een gewoonte
en plegtelykheid , deze Natie
(gelyk den Mohhammedaanen en Jooden
*tbeihyden dervoorhuid) eigen, en dat,
gelyk ’t by die twee Natien de gewoonte
is, dat geen vrouw van hen by een on-
befneden zou willen flaapen , o f daar
mede trouwen, alzoo ook geen Hotten-
tottin een Hottentot, die twee ballen
had, ten man zou willen nemen , wes-
halven een Hottentot, om met ’er tyd
een vrouw onder zy ne Natie tebekomen,
noodzaakelyk de linker bäl (alzoo deze
gewoonte tot hun huwelyk ver-
eiieht wort) wel moet laaten wegnemen.
Ik heb dit mede zeer naauw onderzogt,
doch geen andere reden hier van , dan de
voorige by my gegeven, bevonden waar,
en deze laatfte puur verdigt te zyn 5 alzoo
ik daar noitvan, onder die gene, die dit
nagevoricht hebben , heb hooren ipre-
ken.
Devrouwen vallen doorgaans wel kleiner
van geftalte, dan de mans maar ik
heb’er ook gezien, die vry kloeker, dan
zommige mans, waren j en men vint ’er
jonge dochters onder, die, indien zy zieh
aldus niet met fmeerzels en met verwen
mismaakten, al niet onbillyk z'ouden wezen
} maar gevraagt zynde, waarom zy
haar aangezigt met zulke roode en geele
ftreepen , en haare lichaamen met zul-
ken ftinkend fmeer beftryken , geven
zy tot antwc>ort f l om de zelve reden,
waarom zieh de Hollandze vpouwen op-
ichikken, te weten, om, o f onze ttian-
nen, o f anderen, te behagen, en omdat
de manieren en zeden van ons land dit
medebrengen, en veteiffchen; want zoo
wy dat niet deden, zouden onze männen
ons niet agteh , en geen johge dochter
zou