DePortueefche
Boeken
teexamineeren,
om kenniste
krygen.
5. Generate
Poinc-
ten.
'tGeld
op’t
Land te
behou-
den.
Tebe-
zorgen
datwy
van buy-
ten niet
behoe-
ven.
Midde-
lendaar
toe.
i . De
Vrede.
„ zulks dat het de onkoBeu van ons
„ bynaopbrengt.
„ Van wac Situatie ende geBalte het
„ Eyland Calpentyn is, blykt UE. ge-
„ noegzaam in de Kaart, zynde aan de
„ Z. zyde zoo dicht aan Ceylon vaft,
„ dat men met hoog water nog al tot
,, de knie daar door kan waden, lopen-
, , de. 00k ’t ordinair Pad längs der Zce
„ van Ceylon over ’t Eyland heenen ,
,, zynde 00k tuflehen Palavi ende Chi-
„ lauw diverze Sout-pannen , die w y ,
, , by eenige quaadwilligheid des Kei-
„ zers van Candi, al meede meefterzyn
„ lichtelyk zonder eenige moeite te de-
„ itrueeren. Van de verdre Situatie van
„ Coedremale tot Nigumbo blykt al
„ mede in de meermalen gemelde Con-
„ fideratien, daar aanmy, om na myn
„ vermögen kort te zyn , zal gedraa-
„ gen.
„ Dus verre ’ t Eyland Ceylon körte-
,, ly k , ende haaftelyk rondzom gelopen
„ zynde, meine dat UE. de befte erva-
„ renheid nog zal geven, van ’t een en
„ ’t ander oculaire infpeftie te nemen,
„ ende byzonderlyk, dat UE. de Portu-
„ geefche Boeken des Konings van Por-
„ tugal, die nog in wezen zyn , eens
„ doorloopt, daar uyt UE. zal können
„ zien , wat gebruyk de Portugeefen
„ hebben gehouden, en hoe veel zieh
„ de Koning van Portugal aan dit Ey-
„ land heeft gelegen gelaaten , fchry-
, , vende in zekeren Brief, dat menliever
,, geheel India zoude laten verloren gaan,
„ dan Ceylon in prykel van verliesbren-
„ gen. Het is te beklagen, dat het
„ werk niet Compleet is , ende dat, na
„ de verovering van deze Stad, daar
„ voor geen meer zorg is gedraagen,
„ zynde meeft door agteloosheid ver-
„ waarlooft, ende van de Rotten opge-
„ geten; dog eyndelyk by myn aanwe-
„ zen nog opgezogt, ende gevonden,
„ die nu UE. werden overgeleverd.
„E e r ik tot deLyftderNavale magt,
„ ende des zelven employ, overtreede,
„ zal ’t niet onnoodig z yn , nog eenige
„ generale Poinäen voor te Bellen, ende
aanvangende met het gewigtifle
„ Gencraal Concept over ’t geheel Ey-
,, land, beBaandedaarin, datdeZaak
„ met alle kragt dient aangelegt, om’t
„ Geld op ’t Land te behouden, ende
„ om ons zelfs zodanig van de Vrugten
„ des Lands te bezorgen , dat wy van
',, buyten niet behoeven , om waar toc
„ te komen de middelennietontbreken,
„ zoo ze met ernft gehandhaafd wer-
„ den. ■
„ Het eerfle middel, om daar toe te
„ komen, is wel de liefehrke en God-
, , delyke Vrede op dit Eyland , ende
dat wy van buyten van geen Europi-A> 1<sö3*
aanze Vyanden geturbeerd werden.
Dienvolgens dienen alle wegen afgc-
fneden , die eenigzins den Oorlog
mogten verwekken.
,, Het tweede Middel is het vöort- 2> De
zetten van den Landbouw, om den Land-
buyten-landzcn Ryft tè excufeer6n,b£>uw.
die nu het meefte Geld der Inwoon-
deren Confumeerd.
,, Het aanplanten van G'attoen zal >t. ^
mede mocten gerekend werden onder pianten
de allernoodzaakelykfte middelen ,vanCat-
om mettcr ty d zo verre te geraaken, toen-
dat men ons met eygen Wevery kon-
de behelpen j dog dewyl zulks nog
zeer langen tydzalvereylchen, dewyl
wy aan deze kant van zeer weinig
Wevers verzien zyn , ende dat Jaffa- Andre
napatmam pas zo veel Wevers heeft ,:Midde*
dat ze hun eygen Landvolk konneri'len*
kleeden, en verzien , zoo moet men
middelerwyl op andre middelen denken.
9, Namentlyk Ï dat men jaarlyks den
Àreek alleen aan onze Borgery tragt
te verkoopen, ende die alleen admit-
teerdjom op deze Landen weder L y -
waden in Retour te brertge^qntzeg-
gende alle andre vréemde Handelaars,
byzonderlyk Mooren, om alhier L y -
wäden aan tebrengen, ende onze Henningen
te vervoeiren.
,, Dog dewyl zodanigen Gebod voor
ontydig zoude können werden aange-
zien, zo hebben wy nu gepraéfcizecrd,
dat de T o i op de Lywaaden, die by
de Mooren werden aangebragt, ver-
hoogd is. Daarenboven dat ze hunne
Kleeden niet by de Enkele ftukken ,
maar in ’t gros aan onze Burgers moeten
verkopen , zonder hen eenigzins
toe te ftaan particulière Winkels te
mögen houden.
9, De Toi van den Ryft* die de Mo-Tolop'
ren aanbrengen , is gefteld op y P e r^ j^ ^
Cento , die de Inwoonders en de<ien>
Chriftenen van Ceylon, o f önze Borgers
tolvry aanbrengen. Op de Kle-
den , die de buyten o f binnenlandze
Mooren aanbrengen, is i o Per Cento,
dog op die oris eygen Volkaanbrengt,
niet meer dan y Per Cento , dat nog
veel verminderd mag werden , ge-
ileld.
,, Dit is tot nog to e , ende, om de
kortheid myn’s aanwezen, nog maar
op Colombo in ’t werk gefteld, ende
zal op Gale meer moeite inhebben,
om dat die Landen van zeer veel Mooren
vervuld zynj dog is.egter al in *t
werk gefteld. Onze eygene Chriftenen
ende Inlanders zullen nu tot het
aanbrengen der Kleeden te meer gca-
A- l6a3',9 nimeerd werden, dewyl zy tegensde
,, Mooren anders niet konden beftaan}
99 d°8 a^zo hun Armoede zulks nog niet
,9 wel toelaat, zo kan d’ E. Compagnie
9, met Profyt hun Gebrek iuppleerert
,9 door hun eygen Negotie in \ aan-
,, brengen van Kleeden, gelyk tot nog
,9 toe gefchied is , namentlyk , dat de
9, E. Compagnie aan de Colomboze zy-
„ de van Madure,, en aan de Gaalze
,9 zyde van Choromandel ende Bimile-
,9 patnam, zodanige cn zulke quantiteyt
,, Kleeden doet aanbrengen, als het
9, Landvolk flyten kan.
Ceylon Ceylon dan eenmaal door Gods ge
is een van» nade Zo verre gekomen zynde, dat
■deGeze-wy uyt onzen eygen Landbouw be-
Landen n ^aan? en^e de Mooren verhinderd hier
derWe- » Kleeden aan te brengen, zal de daad
teld. ,9 en ervarendheid doen blyken , dät
9, Ceylon een der Gezegenite Landen
,9 van de Wereld is , ende daar van de
9, E. Compagnie, ende ’t Vaderland,
,, groote Profyten te verwagten heeft.
9, Hebbende niets van noden vanbui-
» ten,maar zal een ider,die de Olifan-
9, ten, Areek, Hout, fwarte Suyker,
9, 3cc., begeerd , zulks met Geld moe-
„ ten betalen, gelyk nu op Jaffanapat-
9, nam gefchied , zynde die Provintie
,9 (God L o f) op zo goeden v o e t, dat
9, wy meynen die Stad zig voortaan
9, zonder Geld zal können redden. Op
9, Gale komen dikmaal de Mooren met
9, R y ft , Olie, Boter, &c. uyt Benga
99 le , dai egter nog al moet continuee
9, ren, zo lang zy onze Olifanten daar
9, van weghaalen.
k .. 99 Dog om ’t binnen houden van ’t
voaen: ” Zal te zynertyd nodig wevan
Geld ” zen ’c Üytvoeren zonder Confent by
tever- ,, open Placcaat teverbieden, dan al-
bieden. „ vorens zoude ’t noodig wezen het
,9 nader gevoelen ende Ordre van haar
,, Ed. af te wagten, om , als voorzegt
9, is , niet ontydig zulke Importante
9, Zaaken op ons te nemen. Middeler-
,, wyl is UE. gebleken in den Brief van
N 9, Kommandeur Roothaas, dato 1 1 Cou-
9, rant,dat wy geen Koopmanfchappen
, , voor Comptant, maar voor Olifanten,
9, ende Areek behoeven te tra&eeren ,
,9 waar door dan’t Comptant moet bin-
» nen blyven.
peMoo- ” T o t welvaaren der Landen vanCo-
ienuyt ” M b p , .is ’t meede op ’t hoogfte no-
Colom- 99 dig , dat de geheele Colomboze Ju-
h° a n ” riscli£tie » en dc Stad van de Moorze
9, Inwoonders, Wörden vry gehouden,
9, die zedert myn laatfte aanwezen zeer
,, toegenomen waren , maar nu weder
,9 verdreven zyn. T o t welken eyndeby
,, den Ontfanger of Sabandcr naeuw re-
9, guard diend genomen , dat met de
zelve Vaartuygen , daar mede d cA*
Mooren van buyten aankomen , ook
in eygener Perfoon vertrekken, zonder
hier Domicilie te houden 5 dog
eenige weinige Snyders ende andere*
tot iö in ?t getal, die nog zyn toe*
geftaan hier binnen tot nader Confent
te verblyven , werden U E . hier
nevens met hunne Naamen, ende Fa- ✓
milien, ter hand gefteld, om de zelve
te doen vertrekken , als UE. zulks
mogten nodig agten.
” DE- gelieven ook voor een onwan- DePot--
kclbaare Maxime te houden al het tugeefen*
Portugcefch Cannaille , gelyk Toe-
paften, en zulk Volk geftadig te ver- buyterr’t
\mlgen , ende van ’t Land te zetten. Land t<*
De Naamen der gene, die nu met U E .Mtten-
noodwendig dienen verzonden, be-
ruften onder de Capiteyn der Borgery
, zo veel hier zyn , ende onder den
Commandeur Roothaas, zoo vcpl op
Gale zyn. De principale redenen,
waarom dit uytzetten noodig z y , is ,
om dat ze niet anders pra&izeeren,
dan dc Inlandze Vrouwen , met Ne-
derlanders getrouwd, geftadig na te
gaan , om de zelve te debaucheren,
levende zonder Arbcidcn, verleidende
de Slaven tot Dievery , correfponde-
rende met de Paapen van dc Over*
kuft, verfpiedende al ons doen, ende
laten , waar uyt dan de byzondre
noodzakelykheia van ’t uytzetten de-
zer Schelmen kan werden afeemc-
ten. ö
,, Men heeft hier voor dezen Abufi-
velyk het Timmerhout ende den A-
rak van Baravia ontboden, daar nog-
tans Ceybn jaarlyks wel 200 Leggers
Arak na Batavia zoude können zen-
den, zoo het noodig was. HetTimmerhout
is hier mede in de Boflchen
zo abundant te bekomen,dat wv van
neigens Hout behoeven.
„ Wat Hout prezent tot het maken
van Brüggen over de Rivieren van
Nigumbo, Colombo, en Paneture in
voorraad .s blykt UE. by de LyB,
onder den Timmerman ende Deflave
beruftende.
„ Dit all« kan werden by na zonder
koBen gehaald , ende met Olifanten
aan de Rivicr geBeept.om in vlotten
en met Ponten te werden afgebragr,
alles na s Lands w y z e ,’t zy by pfesl
zing in extraordinaire gdegenieid,
oftc met de ordinaire Slaven van Co lombo,
ende dienBbaare uyt de PasdumCorle,
dac overvloedigvolfchoon
Timmerhout flaatj dog ’t valt moe-
jelyk te haalen, om dat het een zeef
bergagtigeProvintie is, ende daarom
myn meentie geweeB is in ’ t midden