4 4 B' S S C H; R Y V I N G E va K D E
Henrik Munk er us. - . van
H de Wilde, Proviiioneel. - -
Michiel Ditmar. - • -1702.
Joannes Müller, vont hem weer 1705-.
1707-, Vryman.
Pieter Robbertzoon. - - I7°f*
1 ' , 7°f* 1 , !
Journet Starrenburg. .^0^1 - 1707.
1 r Juin- 1707. opontboden.
N . Montanus. - I7°7 *
- 1707. - ,
Samuel Martini de Meurs. - - 1707.
1711. overleden.
Joannes Müller. | - t . - -.171 1 .
m Ë 1
Dotninicus Blefius, de Jongé..- - 171
1712. overleden.
Nicolaas van den Heuvel.
- 1713. deze was ’t 1716. nog, zynde 00k Lieutenant
in dienft.
Willem ten Damme.
Jdan Henrik Carnak.
Juftus Jening Benraat.
Bernard Bronswinkel.
Adriaan van den Oever.
Opperwondheelers.
van-
1708.
• « 1712.
- - 1712.
- L7 r4 -
tôt 1707.
1712. bleef’t niet lang.
1714. vertrok na Batavia.
1716.
D E R D E H O O F I> S T U K.
X T An de Vrylieden. Conftantia. Middelên van beßaan voor de Borgers hier.
V Laften der zelve. Hunne Borger - Regenten, en hoe veel Vaandels zy hier uit-
maaken. Ongemakken hier. KinderpokjènS1 Voor V jaar Î713. hier noit be-
Van de
Vrylieden.
NJ
&
’A dat wy ’tvoornaamfte, dat ’er
van deCompagniesDienaars hier
te zeggen valt, aangemerkt heb-
ben, zal het nu tyd worden, om van de
Vrylieden, of van de Borgers1, enLand-
-bouwers , die zieh van tyd tot tyd hier
nedergezet hebben, te fpreken.
Deze waren in ’t jaar 1711. ontrent
ffo -, die ten déelen hiér/ten deelen aan
Stellenbofch, tén deelen aän Draakeftein,
of in Hottentots- Hollandiß en nog verder,
wohnen.....
Toen deze lieden hier eerft quamen,
waren zy meeft alle arm en naakt, en in
die eerfte, en zelf nog ¿1 in de läater tV-
den ( dat my nog £eer wel heugt, aie
van die foort ’er' gekent héb) kréég zulk
een bòér * of ook wel denFFanfche vlug-
teling (die ’er zedert *t jaat 1684. veèl
quamen , en nog meeft aan Draakeftein
geplaatft zyn ) 60 Mergen land , bene-
vens 2 ftel oilèn ( yder van 6 Itòks ) eeh
wagen, ploeg, zaad, en alles, dat tot1
den landbouw verder vereifcht #ièrt -, en
dii àlles by leening, dät hy’, rna verloop
van 3 of 4 jaaren , tegeri ifikoops prys,
bypaaijen aflei, en danwas alles ’tzyne,
zonder dat hy te dier tyd nog eenige-
laftenbehoefde tedragen, of iets ¿in den
Landheer te geven.
Deze zyn metter tyd vry veftfrogende
geworden, en de meeften hebben nader-
.nand zeer fchoone fteenehuizen byhunne
landeryen gebouwt, die zy , of hunne
nazaaten ,' nu als heerlyke hoifteden be-
zitten, dat plaatzen van groote waarde,
gelyk veelen onder hen metter tyd lieden
van groot vermögen geworden zyn.
Den Borgerraad Henning Hufing, dien
men zegt, aat in ’t eerft maar een verken-
of fehaapenhoeder geweeft is, heb ik als
een man gekent, die verfcheide zulke
bötfteden , doch een byzonder fraaje
Meirlufi genaamt, en niet alleen verfcheide
trefielyke huizen, maar 00k een hoofd-
fomme van iöoooo Ryksdaalders bezeten
heeft,.
Dèn Borgeriaad Guilliam 'Heems, die
in ’t jaar 1600. hier arm met zyn vrouw
quam, de Botma V, Meerländ ( diens we-
duWé den naam had * dat zy wel 100
léggérs wyn van haar knd trok ) en meer
anderen, die ik gekent heb, hebben in
körte jaaren door naarftigheid veel geld
Byeéri gèzamelt.
Jegenwoordig is ’er geen Borger van
eenig vermögen , die zulk een hofftedö niet
bezit die Ha haare grööte , èrt na de
v^rligten, die zy uitlevèfètì, veèì òf weinig
gelden j doch vooral gelden de
koornlanden veel. Daar zyn plaatzen van
4000^ yoo'o, 10000, jä van 20000 Kaapze
guldens , , yder tot 16 ftuiv, gerekent.
Dèzé l4hdéryetì hu heöben zbrtittiigen met
wynftdkken, andren w5er met köorh>
tkfch zbBmigèh' die ftiet bèide béplant.
Daar
K A A P DER G O E DE H O O P E . 45
Daar zyn ’er, die 100000 wynftokken
( op een ftuk lands van 30 Mergen) en
anderen, die ’er 200000' op hun land hebben,
welkers druiven zy inFebruari, of
daar ontrent, perszen, waar toe zy hun
pershuis en hun wynpers hebben , wer-
pende doorgaans de .rypfte druiven eerft
in een kuip op een , welke onder en ter
2yden wel een fpan hoog met gaten is ,
en in een andere kuip ftaat, die door
haare overrypheid .dan de voorloop , of
voordrup, hetheerlykfte en als de bloem
des wyns , van zclfs, doör dien zy mal-
kanderen perszen, afgeven, dat dan met
een kraan byzonder uit die onderfte kuip
# afgetapt wort.
Daar na treed een flaave de druiven,
dat mede ichoonen wyn geqft, en eindelyk
worden die fchillen in een wynpers teza-
mengeworpen, en overgeperft, daar dan
nog ongeloofelyk veel wyn van komt.
Dit geeft een groot licht aan verfcheide
plaatzen in Gods Woord: want de voor-
loop , zoo even by ons befchreven , is
die wyn , van welkers te ruimen genot
zommige fpotters de Apoftelen op den
dag van ’t Pinxterfeeft Aßor: 2: 13. be-
fchuldigden, als zy zeiden : Zy zyn vol
zoeten wyns. -
Hettweede, teweten, het tredenvan
de druif, geeft licht aan de fpreekwyze,
die wy Jep. 63: 3. vinden j daar de MeiGas
zegt: Ik hebbe de persze alleen getreden.
Deze getreden en geperfte wyn wert
op een ledige legger gegooten, die dan,
vol zynde, na dfe kragt der druiven en
na de hitte der lugt, 1, 2, 3, of meer
uuren ftaat, eer hy werkt5 doch na dat
het ’er aangeraakt is, pruift het geel zap
’er wel een dag lang boven uit. Dan
laat men dien legger f of 6 dagen, maar
met de fpons los’er op, leggen , alzoo
die nog al vah binnen werkt, en dan
fteekt men hem op een gelugten legger,
en daar na nog eens op een anderen over,
en dan doet men ’er bereidzel, of de
fwambalgvan de fteur, op, om hem te
klaaren.
Het wonderlykfte, dat my by ’tpers-
zen dezer druiven voorquam, is, dat de
wyn hier zoo fchraal, en v an zulken w on-
derlyken (legten en viezen landfmaak is,
dat al het zoete van de druif ’er uitfchynt
vervlogen, en ’er uitgeteert, of uitger
werkt tezyn, enzoo is de meefte Kaapze
wyn-j dat zommigen daar van oordeelen
voort te komen, om dat men dien wyn,
die van de geperfte fchillen komt, by den
anderen mengt (om ’er *tmeefte geld af
te maaken) maar zoo dat de reden was,
zou men dien imaak können voorko-
men, dat ik niet geloove yemant moge-
lyk , maar aan den aard van die druif
eigen tezyn, en dezoetftedruiven geven
doorgaans de ilegtfte wynen, daar in tegendeel
de wrangfte druiven de befte
wynen uitleveren.
Ook ontdekt men dien zelveh fmaak,
doch zoo fterk, en in ’t eerfte jaar niet,
aan dienvoortrefielykep rooden wyn van
Conftantia, die het eerfte jaar zuiver,
lekker, en zeer aangenaam fmaakt, maar
in ’t tweede jaar al mede een landfmaak
begint te krygen.
Jk heb egter wynen , hier geperft, en
wel van die , de welke de Heer Willerii
Adriaan van der Stel deed perszen , ge-
proeft , die voor zeer fchoone Franfche
wynen niet behoefden te wyken, en niet
den minften landfmaak*hadden. Ook had
zyn Ed. den naam , dat niemant aan de
Kaap zyne wynen zoo wel, als zyn Ed.,
wift. te behandelen.
Doorgaans moeft een legger van de
Kaapzö wynen in ’t jaar 1706., en ook
1714., veertig, doch deroode wyn van
Conftantia 80 Ryksd. de legger van 400
kannen gelden, wanneer zy die aan vreem-
delingen verkoopen} maar de Compagnie
neemt ze (als zy die van npoden heeft)
niet hooger , aan tegen zy Ryksd. de
legger, van de borgers aan 5 en als ’er
geen wynen of graanen van Batavia ge-
eifcht worden , of als hen belec wort ,
die aan de vlootsvrienden te leveren,
ftaan ’er deze Vrylieden elendig toe te
kyken.
Het verkoopen van hunne wynen op
dezewyze is een van de voornaamfte mid-
delen, waar door zy beftaan y waar uit
nog een ander middel van ernering fpruit,
te weten , de magt om die wynen in
’t byzonder te verkoopen, en aan deze of
gene voor geld uit te fchenken , dat alleen
aanzekerePachters geoorloft is, die
dän aan herbergiers, ofte aan andere lie-
deri, toeftaan wynen te verkoopen.
Van ’tjaar idpo. tot ’tjaar i<5pf. had
Cornelis Botma deze pagt voor 4000 Kaapze
guld. , en in ’t jaar 1714. wiert ’er
3Ppyo guld. voor betaalt,, een blyk, hoe
zeer de wynoegft zedert gevordert is. . •/;
Onder de voornaame leveranciers van
wynen moeft men te dier tyd den Heer
Henning Hufing rekenen , die op zyn fraaje
pläats Meirluft wel 100000 wynftokken
ftaan had , en verder de weduwe van
Meerland, naderhand met de Heer Swel-
lengrebel, die in ’tjaar 17,16. Vryman
wiert, getrouwtj den Borgerraad Henrik
Donker, die een fchoone plaats tegen de
kloove van den Leeuwenberg had , die
hem van 24000 wynftokken 40 leggers
gaf, maar voor al den ouden Heer van der
Stel, by de overgave van ’t Gouvernement
aan zyn zoon in ’tjaar iöpp. Vryman
geworden; die de fchoonfte en grootfte
plaats van alle de Kaapze Vrylieden be-
zat.
Deze plaats, Conftantia genaamt, en
F 3 ö . aan