.Werd -
door Ataydo
beletna
Tsjina
te gaan
dathy
echter
doet.
En is
IJSZ.
daar
overleden.
vailen,ontrent welken ryd hy zegt, dat |
eenen A n to p i Paiva, een koopman van
Malakka ^ van daar na MacafliW’ vertro'k-
kenzynde, aldaar groote dienltenontrcnt i
’t werk der bekeering by de Koriingen
van Soping en Sion (hy wil Sjauw zeg-
gen) gedaari heeft. Eenzaäk, van welke
wy bieeder onder de ftoffe van Mac*flar
fpreken.
Hier uyt blykt w e l, dat men hierte
Malakka lieden had, die den Godsdienft
beherrJgdien 5 maar een geheele andre
gedaänte kreeg die werk hier, zederc
Francisqus Xaveriüs, die groote Apoftel
vati Indien , in September i f 4f* ^ier
vah St. Thom6, o f Maliapoer quam,
alwaar hy de Zeden der Portugeezen,
die tot nög toe, volgeps hunrie aloude
gewoonte, al vry wild geloopeö had-
den, zeer verbeterde, benalveri dat hy
(volgens *t verhaal van dezen fchryver)
hier ook veel wonderdaden op de wyze
der Roomsgezinden dede.
Hy bekeerde hier oqk eenige lieden,
en voorzey hen toen ook de rampen,
die hen d,aar na van de Javaanen over-
koriiett n.
Hy vertiok in .Januiry iy^ d , na dat
hy öntreht 4 maäriden gebleven w a s ,
hier van daan, en ging toen na Amboi-
ria, daat hyderi 16. Febhiary aanqiiam
Na dat hy daar 20 dagen gebleven had,
trbk hy uyt Aariboina weer na Malakk
a , en zoo verder na Cofetsjien.
Van de Priefters, die ondertuffcheri
nu en dan in Indien üytPottugal qua-
men, blykt my n ie t, dät ’er een op
Mialakka gfeplaatft is.
Naderhand, wanrieer Xavier if4 p .
met CofmusTürranus, en Joannes Fer-
riaridus, na Japangaan zoü., is hy op
Malakka den 31. Mey aangeweeft', en
*er tot den 14. Juny gebleven, en toen
na Tsjina, en verder na Japan vertrok-
ken. -
Daar na is hy i f f i , o f in ’t begin
van i f f t , op Malakka weer. aangeweeft.
Ä®. i f f z . in April ging hy met eenen
• Jaques Pereira , zynen grooten vriend,
benevens BalthafarGagus, en Eduard de
Sylva, en Pedro d’Alcaceva nog geen
, Priellers zynde, met nogeenjongeTsji-
nees van Goa na Malakka.
ln dezen tyd lag hier Don Alvaro Atay-
do als Land-Voogd, die de reysvanXa*
vier en Pereira ria Tsjina belette, endie
naderhand , op klagte van Xavier aan den
onder-Köning , na Goa öntboden , en
döor den zelve van alle zyne goederen,
die hy verbeurd verklaarde , beroofd is.
Xavier vertrok nog dit zelve jäar van
hier na Tsjina, alwaar hy (gelyk wy onder
Tsjina netter verhalen) geftorven is.
Zyn overblyfïèls wierden den 22. Maart Woa-
I f f 3. hier gepragt, waar door,niet alleen Jcrdat-
imand , zOo ras hy maat zyri dér gebeente ^
aanraakte, van fwàre pyn verlolt wierd, ne over-
maar de ftad wierd daar door ook van de blyflels
peft gered j dog meri faivoerde di© na-
derhand ria Goa. » gedaan.
ln.de Iatèr tÿd is hidr iys>8. ée'n Coî-
legiè , èh Emariuè'l CàrValho beftiétder
vah ‘ t zelve geweeft.
In allé de Pottugeéfe fchiy vert kdfrit
my niets méèr VOôf, ’ t geen in opziçht
vari de zaaken.vah dfen Qodsdieiift bè-
trékkirig tôt Makkka heeft, Weshalven
Wy tôt dnze tyden zulleri overgâàn.
Zoo raS Maldkkâ dôôf dé OriZèii 1641. a. 164t.
deri 14. Jànuâry VèroVérd Was, heéft dedank-
Héér JoànrièS Sthot4nuSden 3. Februàrÿ predica-
in de St. Paiill Kefk edri Dànk-pfédica-
t i e , otn God wegens dèze gelukkige ka’s
verovering der onzen te loven , gedaan. yerove-
Voor au diend men te weeten, dat al-
hier vari den begiririe à f àltyd maar cene
vatte Ke rk , en aldus gemeenelyk maar
een Prcdikant o f twee geweeft, zonder
dat deri Godsdièhft hier Vefder uytgé-
bréid, o f eenige büifen-Kei'k, dié dndet
deZe ftàat, aàttgéWOririèri is.
De eetfte Prédikant, na de verovering , Naamen
iS D. Joanriés Loosvêld gêWeéft, diederPre-
hier 1641. gekoriièn, éri tôt 1646. g c -^ * “tcn
blevenis. . bègin af
OridertullchÊa is i 6 D. AritOniüs hier ge-
Hilàrius ook hier g e leg t, die hier tôt kom«n.
1644. geblèveri, èû toen fiaËâtaviàvet-
trokkeh iS.
D. Giiilielttttis Panthetus quam hier
154S i ddg wierd t <548. wÈgens gerezene
gefchillen gélicht.
Hy wierd 11548. door Balthafar Obié
de Meter vervangeri , die 16 f f . hier
van daan, en farder na *t Vaderiand,
vertrok.
D. Gualtherus Bakkèr fafifeheeri hier
i 5yo ,. zonder dat my verder blykt, waar
zyn Eerw : vervaren is , weshalven ver-
trouw, dat hy hier zal overleden zyn.
Ao. 15yy. vfcrfCheen hier D . Joannes
Breyl (zynde door de Regeering her-
waards beroepCn ) die hier tôt i 5y 8.
bleef.
Zyn Eerw : kreeg eenige. gefchillen
met D. Bonnusj dog zy wierden door
goede vrienden bygclegt.
Ao. i 5f 5. quam hier D. Lconardus
Bonnus, die hier tôt i 5y8. bléèf.
A®. i 5j*8. qüam hiêr D. Theodorus
ZaSi die hier tôt 1673. gebleven is.
Ao. i 55p. is hier D. Gerardüs Sem
verfchenen, en 1670. overleden.
D. Jacobus Màxwel quam hièr i 6 jo ,
en b le e f ’er tôt 1672. rvovi
D. Hubenus Leydekker verfeheen
hier 16 7 2 , en is hier tôt 1682. g c~ d. Lcy-
bleven.
V a a M A L A K K A .
dekker T ^nc?erw; iag g eweldig met deHeer
merden Eand- Voogd van Quaalberg overhoopj
Heer
Land-
Voogd
▼an
j Quaal-
berg.
Batavia
klaagd.
dog die Heer fcheen grootelyfcs in ’t
ongelyk te z y n , alzoo D. Leydekker
eenen Roomzen Prieiter, Antonio Ro-
drigo de Brit, die, by toeläting van de
Heer van Quaalberg , openbaren dienft
deed,; tot groote ergernis der vromen,
hier van daan wilde hebberi, gelyk die
Land-Voogd volgens laft vän haar Edelheden
ook verplicht wierd te doen.
Daar beneven matigde deze Heer
overD. Land-Voogd zieh hier al iriedc de No-
Leydck- minatie, en verkiezing van Oiiderlingen
ker op en Diakenen, als rnedc de Cenfura Mo-
rum , en het ftellen van een Tweede
Commiflaris Po lityk, aan, gelyk hy
met ’er daad Capitein Temmer laft gaf,
om in vergadering zo o , te zitten, hoe-
wel hy daar noit verfcheenen is.
Deze Temmer wierd naderhand tot
Ouderling genomineerd} dog afgekeurd
by de Regecring, ende Heer van Quaäl-
berg nommeerde 2 andre in de plaats.
Ook vierde den voornoemden Pater
de. Brit het Feeft van ’t Roiärium der
Maget Maria, o f de Novehas van den
1. tot den 8. Oftober, beginnende aldus
Viva , Viva el Rey de Portugal, & c : ,
openbaar by toeläting van gemelden Heer
Land-Voogd, en voor al door gunftvan
des Land-Vooeds Gemalin, die dezen
Pater zeer wel zetten mögt , hoewd
anders deze Mevrouw tegen ider een van
een ongemeenen beleefden en vriendely-
ken aard was.
A l deze gefchillcn ondertuflehen by
den anderen rezen tuflehen den Heer
Land-Voogd en D. Leydekker zoo hoog,
dat de Land-Voogd , op zekeren tyd
met zyn lyfwagt uytgaanae* en met D.
Leydekker, die zyn E d : ontmoette, op
de weg. woorden krygende j aan een van
zyn Oppaflers (zoo my bericht is) laft
g a f , om zyn Eerw: onder de voet te
ichieten, gelyk ook die oppafler op
zyn E e rw : aanlag j dog de fchoot wierd,
door ’t opflaan van zyn roer meteenrot-
ting , van een ander belec.
D. Leydekker wierd daar op 1082.
na Batavia opontboden, alzoo den Land-
Voogd klaagde, dat zyn Eerw: hem in
een Dank-predikatie (dat geen Indife over-
kreee*cr ^ cn vaQ cen Predikant dulden willen)
ecen beftraft had. Hy klaagde wel zeer fterk
»seht op. aan zyn Edelheid, den Heer Speelman,
by zyn vertoog, den 18. Augufty 1583.
in Rade van Indien ingeleverd 5 dog ik
heb niet können merken, dat ’erietstot
nadeelyan dien Heer Land-Voogd, die
hier nog tot 1584. b lce f, beiloten is
zynde dit egter een harde zaak voor een
braaf, en eerlyk predikant, ckt h y , tegen
de ordres van onze overheden alomme in
nioet zien , dat cen Roo ms
By lyn
komft
op Batavia.
Dog
Iridien .
’Prieftèr openbaar, by toeläting van die
dát volgens zynen eed weeren en belèèten
moeft , zynen dienft doetj en dat hy nog
gedreigd werd voor de kop geichoteri
te werden i ènj als men overtwee zulkc
openbare ongeregeldheden van een Land-?
Vbogd klaagd, gèen recht ter wercld
krygen kan. .
Wanneer iß dit echter wàt näderirizle J
zoo was ’t gëen wonder, dat zyn Eerw :
geen recht ’er op; kreeg : wànt de Land-
Voogd befchuldigde hem-, dat hy heni
openbaar in een aank-predikatie beftraft
had..
1 Dit was een grove misdaad, wäar aan
zig geen voorzigtig pfedikant, wil hy
niet aanftonds in moeite met zyn Land-
Voogd raken , en met aflchryving vari
foldy verzohden zyn , fchuldig mäken
moetj want al hield een Land-Voogd
openbaar. de hoeren in zyn huys , atl liec
een Land-Voogd een Priefter openbaar
dienft doen,’ daar over mögt een predikant
(zeggen zommig© onkundige) zyn Land-
Voogd niet openbaar beftraffen 5 maar,
moeft dit heña in *t by zonder zeggen j
dog hoewel ik van oordeel ben, dat dit
làatfte middel wel beft, eri gevoegelykft
was, heb ik daar tegen dit alleen, dat,
zulkc overheden, en groote Heeren', die
beftraffing nog veel minder in hun huys,J'_
dan in de Kerk , dulden, en daar over
een Predikant (gelyk ik daarvoorbeelderi
van weet) wel zeer qualyk bejegenen zou-
den, dat dan al mede veel fwarigheden
na zig fleept, alzoo ider meefter in zyn ,
huys zyn wil.
Zoo d a t , Wil èeri Predikant in ruft
met een quaad Land- Voogd leven, hy ,
moet hem niet openbaar (wànt dat mag:
niet wezen, en daar in werd : hy. vau
hoogër hand gehand-haafd ) en in zyn
huys nog veèl minder, * dat is dan noit ,•
aanfpreken, dat egter aan zyn gemoed
en aan zyne gemeenté, die hier door met,
reden geërgerd werd, niet voldoer, en;
dit als een lafhertigheid, in zulk een Predikant
aanmerkt* Indien nu een Predikant,
om zig van zyn plicht te-qhyten ^
een Land-Voogd, zelf op de aller Ze-
digfté wyze openbaar beftraft,' eri eeri
Land-Voogd (door Zyn: Raad gefterkt
die hem noit, dan met haar fchade, te-
genfpreken dürft) over hem klaágd,allecri.
maar zeggende, dat hy en zyn Raad van
zulken Predikant ganfeh ni’etgediend zyn,'
alzoo zy van een ander zoort van men-
fchen, die hen kuflens oqder dé ellebogeri
leggen , gelyk meri wéí befeften kan,-
beter gediena zyn,' zoo nroet die-Predicant
(op zyn beft genomen) daar'yan daan,
en meri kryt hem niet veelbeter uit, dan
o f hy cen verftoordei* van de gemeene ruft
was. Y y "2 Heé