A. 1Ö77. maaicen 9 en waar door zy eep grooten
aanwas van menfchen tot zieh lokten;
dog die grootheid is 00k *t middel van
hun val geworden.
n .. Mep moet nu aanmerken, dat zy hun
opgroa^ Steden en Kafteelen, in ’t Gebicd de-
tecnlos- zer koningen aan Strand maakten , ter-
ingebed-Wyi die Vorften tc Land veel fterker
den100' ^an zy > waar door zy in ftaat waren
5 om de Portugeeien al hunne in-
gebeelde winften te betwiften, voor al,
zo zy hen te water eenigzins konden
bekommeren. Behalven dat alle die Steden
en Kafteelen, verre van een leggen-
de , en veel in gctal zynde , malkande-
ren niet konden helpen,en door die mc-
nigte 00k te meer volk vereyiehten.
De Landbouw buyten der zelver
muuren , bleef voor hen 00k onvrugt-
baar , alzo dat al meede van de gunft
dezer Vorften afhing.
Zo ’er in cen Stad dooo menfehen
waren , had men ’er pas: yoo Portu-
geefen , en.verder nict dan Slaven , en
Inlandze Chriftenen , Mooren en Hey-
denen; om welker wil die Steeden (anders
nog fterk genoeg) met voorfteeden
moeften vergroot werden, terwyl zy
der zelver fterkte hier door wegna-
men.
. Hier door zeer verhoveerdigd , leef-
den zy al* Heeren , leerden hun Slaven
nen alle Ambagten , en te werken was fchan-
Tcgen- de voor een Portugees, dat was Slaven-
^0C(i* werk, zy leerden de Indianen alles, 00k
zelf de Zeevaart, en maakten die fterk
tegen zieh zelven , gebruikende geen
Portugeefen , dan om Officier o f Sol-
daat te zyn * dat nog al zo henen fleur-
dej zo lang zy geen Vyanden kreegen,
maar zy zagen het daar na: want toen had-
den zy groote Steeden volgei*puys, waar
op zy zieh niet konden verlaten.
Dit zag men te laat: de Koning ver-
loor, zo ras ’er een vyand quam , die
hem terZeebelemmerde, allezyneGe-
regtigheden, Tollen, en Inkomften, en
moeft ondertuflchen al de Laften daq
dubbeld dragen.
De Inlandze Vorften * door hen mis-
handeld , konden zy al zo weinig, als
hunne Slaven van binnen, vertrau wen,
alzo. die hun ontrouw hadden leeren
kennen.
werden* dog al hun uyt ganfch^ x*77*
India zamen geraapt Volk kon dit Para*
dys niet bewären , al de voorraad van
India kon dat gebrek in Ceylon nict
floppen. Dit egter te Weerdig, fchoon
half verlooren, dwong den koning zyn
Europize Schatten aan te taften,om In-
dia , dat hem plagt ryk te maken , id
nood te gemoet tc komen, dat door de
Oorlogen in Europa vry beletnmerd,
het Verlies van Ceylon , Choromkndel,
Madure, en Malabar , te weeg bragt,
meeft over al met de Inlanders in Oor*
log zynde.
De verdre Plaatzfen, die Zy nög heb-
ben,behielden zy meer,om dat zy niet
aangevogten wierden , dan dat zy in
ftaat waren, om een vyand ’t Hootd te
bieden, zynde Goa wel met eenig pm-
leggend Gebied en Onderdanen ömcin-
geld , dog de Vorft Sjah Raja benau-
de hen zo , dat zy eindelyk zullen ge-
noodza^kt werden, zieh, wegens gebrek,
of onder andre Natienteverfp reyden,
of fe vergaan.
Dus ztet men klaar , dat hun val
ontftaan isdythun al te grooten om- Hunte
flag en uytbreiding in Landen yan Vof-^0^^1
ften die fterker waren , als zy, als medehi?r,rf-
door hunne Dwinglandy en Inlandze denen
Oorlogen, die verwdkkende door oh- va.n hun
eenigheden , en twiften, en 60k doör
hunne Hovaardy , waar door zy hun
pygen volk bedorven , en de Indiaanen
groot maakten.
Vooral drukte hen , dat de koning
de winften van dön Koophandel aan zyn
Onderdaanen overgaf, voor zieh maar
de Tollen houdende, waar door hy. de
Zee niet beveyligen , nog de Köoplier
den hun Handel dry ven konden , waar.
door ’ t een en ’tr ander ten agteren gaan
moeft., alzo zy al hun winft aan de Zee-
kant hadden vaftgemaakt.
Indien de koning .den Koophandel
voor zieh bewaard , geen StefcdeP, en
maar beknopteSterkten met zyn Mili-
tie befchermd , en zypen overvloet tc
water maar uytgezet had , hy zou nu
nog in ftaat geweeft zyn , alzo hy. dan
zo groote Guarnizoenen en andre Lasten
niet te dragen gehad hadde en
den Koophandel met Convoy zou heb-
ben können beveyligen, dat hy nu niet
doen kon, verliezende al zyn agtingby •
de Inlandze Vorften , die hen nu. veel
te fterk wierden - en zelf tcr Zee bevan
Door diergelyke Handelingen verloren,
zy de Heerfchappy der Maldiyes,
de kuft van Canara , Ormus , Perfia,
Mafcate in Arabien, de Vryheid , en gönnen te handelen.
Handel in Abyflinen, Japan, en andre
Plaatzen > dog Ceylon Worftelde lang
en hartnekkig tegen hunnen ondergang
aldaar, alzo daar op al hun vertrouwen
was, weshalven om dit te vermeefteren,
en ’t 00k te behouden , alles moeft gewaagd
C E
A. 167 f, . . :: ,
X X IV .
Janmerking over de Gehgenheid der
£• Compagnie in den aatroang,
vervolg, en tegermoor-
digen tyd.
De wreeden Oorlog des konings van
Aanmer- Spanjen met Ons , is oorzaak geweeft
king over van onze Scheepvaart na Indien , die
kende* ^oor ^ods gunft op hun regtveerdige
Etcom- gezegend is , werdende door veel
pagniein Vorften daar wel ontfangen , en te han-
denaan- delen toegelaten.
vcrvolg.1 Hun eerfte gronden waaren aange-
legt alleen op den Handel,en Afbreuk
den Vyanden te doen , 'waar door zy
meeft Mcefter van den Handel wierden,
voor al na dat zy hier en daar volk in
de Landen der Vorften gelaten hadden,
om de vi aren ondertuflchen te verzame-
len , tegen dat hun Landslieden weer
quamen ,om die af te halen, waar na zy
anders te lang moeften bly ven wagten,
dat met te veel verletenkoften gefchied-
de, daar zy nu altyd hunne Lading vbn-
den , en ten eerften konden vertrek-
ken.
Alzo nu dien omilag van tyd tot tyd
zeer vermeerderde, zo vereyichte dit den
hooger zorge om te Regeeren, regten
en’t beftellen van alle dieDienaren daar toe
vereylcht, en voor al by gefchillen en
Oorlogen met ,d’ Inlanders , waar toe
dan een Hoofdplaats vereyfeht wierd,
waar u yt, als uyt hun Middelpunt, ’t
beftier derRegeering bequamelyk tot de
buyten Comptoiren kon waargenomen
werden.
Daar toe wierd Batavia gekooren,
daar de Generaal, en ’t lichaam der
Hooge Regeering, geplaaft wierd, waar
op veel van hen den Handel in hun Land
aanbodeP.
Voornamelyk maakten zy zieh Mee-
fter van de Specery- Eylanden , en van
_Malakka, waar door de onzen groote
winften deden, en rykelyk in ftaat war
ren om de Laften te dragen ,alzo zy toen
in ’t eerft geen groote uytbreiding nog
omflag hadden, dan de Specery-Landen,
Batavia, en eenige andre plaatzen. j
Die Agtbaarheid nam nog meer toe
door ’t veroveren van de Stad Gale, en
Fortrefle Nigombo , en daar na van ’t
heel E)land, de kuit Madure, Canara,
Malabar en Tansjour, met alle de Steeden,
Landen, en Forten, door de Portugeefen
daar bezeeten , met alle de
welke men oordeelde nog grooter.voor-
deelen te doen.
Gelyk nu alle Zaaken by trappen op-
' klimmen , en hun bepaalde hoogheid
hebben , waar op zy bly ven ftil ftaan, A. 1677:
of afnemen , gelyk men aan de Portu- Verkeer-
geefen gezien heeft * met de redenen dcaanleg
van hun daalen en verminderen, by na
tot hun eerfte beginzclen,en waar doorquadcn
hun val onze opkomft geweeft is , al-grond.
zo zyn wy 00k ongevoelig aan die zel-
ve zwaare Laften,die zy droegen, vaft-
geiaakt , gelyk 00k aan alle die ver-
warringen, ©orlogen, Pretenfien, ßcc.
daar uyt ontftaan * en men is , even als
de Portugeefen, om de voordeelen, die
men zieh op Ceylon, en elders, daar van
beloofÜ had, dog te verkrygen ,zo ver-
re gekomen , om alles daar by op te
zetten , en op geen koften van Legers,
Forten, Kafteelen, &c. te zien, zonder
eens daar op te letten, of ons dat tegen
de magt der Inlandze Koningen, en tot
het bereik van ons oogwit , wel eens
helpen kan , voor al zo die koningen
ons aantaften, of zig met eenig Euroo-
pifch Vorft tegen ons vereenigen willen.
j§
Dicrhalven befluyt ik , dat niets, dan
de Vrede , ons op Ceylon, en elders ,
redden kan: want daft zullen de Laften
verminderen , en de Winften vermeer-
deren.
X X V .
Bfdenking over de Vrede met den Ko-
ning, de Middelen en Voordee-
len, *er uyt te •wagten.
Zomtyds heeft men hier , zo uyt de Beden«
Papieren blykt, de Vrede noodig ge-kingen
agt, daar om gearbeid , en dan de zel-°ver<je
ve weer onnodig, ja fchandelyk, geagt,
alzo de Jroning alle gemceoichap van Koning,
de hand wees.
Is dit laatite waar 7 dan was ’t beeter
Ceylon maar ten eerften te verlaaten,
als zulke ondraagelyke Laften nog langer
te draagen , en maar vergeeffche
koften te doen.: want de Compagnie
voer veel beeter , eer zy zoo diep op
Ceylon verward was , dan nu.
Menzegt, om die ongeneigdheid des
konings tot de Vreede te ftaven,dat hy
00k tegen ’t Regt der Volkeren , alle
Onze Gefanten aan, en vaft houd.
Is dit öok zo , dat moet dan gefchied
zyn, of voor den tyd van de Heer van
Goens, of ’er na, en onder hem.
Voor dien tyd zyn veel voornaame
| Lieden na Boven gegaan , en met Ge-
noegen en Gefchenken, zeer wel weer
afgekomen, te zien aan den Heer Hulft
izelf, die ’er met weinig gevolg by ge-
jweeft is , op Reygam , kort voor zyji
dood, en wel te rüg gekomen.
! -t Moet dan geichied zyn in de tyd
. N n i vaq