I zi B Y Z O N D E R I
Hebbe As nu eenige'n tyd tot monftdr geziert
j doch vettrouwe de lengte van 20 eilen
niet heel te pas en komen, en moeften 14 of
2.8 elleniang zyn.
Piccooten| Maffelaanew| en Catteftaar-
ten, breed'en fm al, half cattoen'en garen,
vallen onkoftelyk, ftonden bunt, zouden apparent
wel gcwild werden§ « í / í bombazyntjes,
we/ fireepen van .7 /o/ p
ftuivers de el 3 doch moeß gelet werden voor
het plekken al leggende bewdard bleeven.
Hebbe hier a f te Lisbon veel fchade gezien ,
Dito Haarlemfe bonte garen felpen, als
meede wit.
Dito van zyde hebbeyan myn M r., met
vlammen als regen-boogen, vermakelyk ge-
'zien. . É • ■ • •
Ponte zyde jtniè7t\ onkoftèfyk lÿwaat met
ruiten.
Lamfer, en floers tot een monfter , ook
onkpßelyk lywaat met ruiten.
Wat belangt, zy veele waaren wit be-
geeren, de reden is deez e , om dat zy aile
hunne Catabers, en zyde rokken, na hunne
fantazyen verwen, vol met plekken, hieren
daar bont maken, enkoloreeren.
Ook [chatte der Japanderen wifpéltuurig-
heit met der Haarlemfewerküedenwcerhaa-
nigheit, alzoo zy altyd wat nieuws prafti-
zeeten, over een kamen.
Wat toucheerd de goude leeren hier niet ge*
trokken zyn, dit gefchied, om dat zy zeg-
gen., dat alle leeren reuk van zieh geven,en
daarom onaangenaamzyn.
Zy houden niet alleen Veel van hare fchut-
■zels en ver guide befehilderde wanden, dàtop
papier gefehieden bonde, nu deze biobes en
fcbutzels op kardoespapier, als meede gelyk
fie goude leeren gemaakt werden, en met fyrie
water-verw befehilder d, zoude wel getrokken
zyn, nevens andre rariteiten.
Waar meede de dierbare fchenkagien zouden
weer en, werd veel gezegt van Holland-
fche paar den, van gegraveerde en geeßige
ruft ingen, met vermakelyke bloemen, waar
a f zy in hunne Hoven groot werk maken.
Verftae, dat men een paard op 7 f ship
Heiden, by de 6 maanden uit Sur atte op de
voyagie heeft gehouden, dies zulks ook hier
zou prafticabel zyn 3 doch moeften allengs-
kens tot ftaan , op kort voer van boonen,
gar ft , g of grut ten, gewent werden, en boven
de drie jaar en vry van den droes onderwor-
pen te werden. De aangenaamfte zyn rappen,
anders zwart, kaftanie-bruin,enwel-
geplekte bonte, konden eenmoal 2 Merrien
hier gebracht werden, die, in Holland ge-
dekt zynde, mogten voortteelen.
Het Hollands aardewerk, gemarmerd, op
de antykfe en holbolligg wyze bear be id , is 'er
Oordeele, men 7 Vaderland hier meede
Cßn merkelyken dienft zou doen, en men zou
met de Japanders over zulke goederen contrableeren,
alzoo zy wel weten, dat niemand
diergelyke lever en kan.. Ook konden
die waren, in November ingefcheept zynde,
in September daar gebeneftceerd, en de retornen
, op ultimo OStober daar aan volgen-
de, in Juli 18 maanden zyndè', òmgezet
werden. -
Dat de Japanders tot een buiten-handel
meede incltneeren, blykt , vermits zyjaar-
lyks by des Majefteits Raaden paffen, en
vry-geley-brieven, moeten verzoeken, daar
meede zy op Honkin, Quinam, Coetsjintsji-
na, Cambodia, Tsjampa, en Siam vadren,
waar toe zy de Stierlieden der E . Compagnie
gebruiken, daar men hen op poene van
indignatie moet gerieven, ook zelfs met onze
eigene fcheepen te ontblooten , waar van men
de Majeßeit wel zou können waarfchouwen,
dat wy daar te veel, met onze eigene fchéè-
pen daar d f verlegen te laten zyn, hier meede
wagen 3 doch moeten 7 laten, uit vreeüe
van hen te irriteeren, en verftoord tegen ons
te doen zyn.
A . 1634 dagt men zulx voor. te komen
ware, ingevalle de Reßdenten en Banjoozen
van Nangafacki met aè Rooplieden, o f Groo-
ten, als zy de Jonkèn equipeefèts, be ftonden
te hañdehn, hoe de Compagnie 2 a ^ "on-
koftelyke Flatten wel gemonteerd engeviStua-
lieerd derwaards zenden zou, welke op bo-
demery, of op zulken prys , ais accordeer-
den, mogten overnemen, zoo veel kißen z ilvers
tot een goed retour, waar over zy lie-
den weer in afrekening ten gezettenpryze,
zouden ontfangen, al zulke waaren ais zy
geeifeht hadden, en voor hen meede gebracht
waren.
Ook konden zy zulke FaSlooren hier toe
zenden, die zy vertrouwen kemiffe te hebbenj
en goede infpeSlie te können nemen, ais
meede die hen van alies goede rapporten konden
geven, waar door de Compagnie voor
~ arreften , enz. bevryd zoude
Verfnoeâe dit tepraStizeeren waar, vermits
hunne Jonken op dit krap vaafwater ,
door vreeze, en verloop van 7 Moeffon,
vaak overwateren, waar door de profyten
zoo groot niet vallen, en de waareninftallig
werden. Alhier zou men zekere advance
können rekenen, en komt f chier met de Ma-
cauwfe manier over een, alzoo zou men
hen van die quartieren divert eer en, en met
liß doen vervr^mden.
Hoe ongeerne zy gedoogen,dat de Hollanders
op Quinam negotieeren, blykt uit het
geyolg, als A . i6^y den Opper-Koopman
Duiker by zyne Mijftve y hoedanig in rade
gecommmiceerd wierd, een goede party kas-
jens ten behoeve Van den handel in Coetsjin-
tsjina eifchte, vermits daar too a zoo laß
jaarlyks met goede winfien kon vertieren y
zoo wierd gerefolveerd dezelve dadelyk aan
te befteeden, om ze in voorraad te hebben,
om die te können nazien, waar door de fraude
en volgende klagten over de quade geweerd
mogten werden, 7 welk ook zoo in 7 werk
gefteld wierd.
De Reßdenten wierden gewaarfchouvùd
daar meede niet voorttevaaren, álzoo zeker
perfoon, apparent op die quartieren negotie-
rende, ten Hobe wilde verzoeken, dat de
Hollanders niet alleen geen kasjes, maafook
geenkoper, zouden mögen uitvoeren , 7 welk
by wenige, mijfehien kleen-hertige, gevrceft
wierd, verkregen te zullen werden, dat in
Compagnies retour en groot nadeel kon geven,
ten ware op andre quartieren diergelyken ko-
per in abundantie tot die prys zoo voordeelig
te bekomen ware, 7 welk om onlufien, die
anders op zulke plaatfen voorvallen konden,
teweeren, nagelaten wierd. ■ •
De Compagnie kon tot de voornoemde be-
vrachting zulke aStive borftengebruiken, die
bequaam waren om die quartieren te door-
fnuffelen, de negotie te obferveeren, en na-
euren, en, 't geen daar te doen was, ge-
trouwelyk te remonßreeren, wâar door men
alle onluften voorkomen Zou, en waar van
men goede oficien te wachten had, boven dien,
zoo zouden de Japanders aan ons immers zoo
verplicht, als aan de Portugeefen gehouden
zyn, en de groot en, zoo door hunne FaSlooren,
het zy Provincie of Landsheeren, on-,
der minder Kooplieden forteerende, hunne gel-
den op bodemery avontuurende, tot vrienden
krygen.
Dus zou men met de vermogenße können
in handel koomen, koopende van hen zulke
waaren, als in dé gouvernementen vallen,
toeztende, dat zy gedurig alles van de Compagnie
moeten hebben y ook zouden de R.efi-
denten hun vernuft können gebruiken , om door
kleene koßen en middelen hunne gunft tewin-
nen, gaande zeer mimelyk en loos rnet hen
om, alzoo zy ons daar in niet wyken, noch
toegeven, zockende hunne courtofyen ons duur
aan te fmeeren.
Waar toe dan hier een aStief perfotinver-
eifcht werd, die de negotie in dengrondver-
ßaat, hunne manieren, kleeding, en zin kend,
en die dus zulke goederen wifi te ontbieden ,
die daar getrokken waren, en> ook zulke van
daar voeren deede, die groote advance ga-
ven, waar by hy dan noch niet weinig het
voffèn-vel moeß gebruiken, om zieh dus in
hunne gunft in te dringen, en by hen bemind
te maken.
Hier toe nU ts te meer gelegenbeit, alzoo
de paffen der Japanders, om butten te vaa-
ren, afgefchaft werden, en de Keizer hen
niet toelaat buiten tè negotieeren, uit vreeze
, dat zy Chrifienen zullen gemaakt werden,
o f Paapen om de winßen overvoeren 3
waar toe de Compagniedierhalvenreedsheeft
beginnen, en voor al in Honkin te werken,
hebbende een begin van hären nieuwen handel
daar gemaakt met derwaards den Jongman,
Karel Hartfing, onlangs Onder-Koopman
gemaakt yfchoon niet thal-kundig, en weinig
geverfeerdzynde, te zenden , by heifigevoegd
hebbende den ouden Vince^ Romein, {ts
Nangafacki woonende, die bevorens daarge,-
weeft is , dewelke hoope hub befi 'daar ge-
daan, pn alles daar wel doòrfnuffeld,en ook
van goede Creatuttren voorzien zullen hebben.
Uit deze en diergelyke ySoorverhaalde ac-
tien, als ook by 't toevaeren van groote Cap
ii aalen , za l Compagnies crediet niet alleen
\ zeer vermeerderen., maar ook genoegutam
k- blyken, dat wy geen Zee-rpovers zyn.
Min vneend ook, dat men daar op dan
hier zoo veel zilver a 1 \ percento a depofito
zou. können kr y gen, als dt E . Compagnie in
Hayouan, Siam, Sur atte. Per fíen, en Batavia
ijaarlyx noodig heeft, en dan zouden
de Heeren Majores zoo groote Kapit aalen zoo-
verre over Zee niet behoeven te rifekeeren.
Aangaande 7 ongemunt, daar is weinig
aan gelegen , alzoo 7 gangbaar zilver in
Per fien en Sur atte met den Jtempel der Mà-
gols gemunt werd, waar door mende deügd, 7 alloy,. en de zwaarte, weten, en de fchade
voorkomen zou, behalven dat IerinHayouah
en Siam ook genoeg zyn, die, de waar de 'er
van net weten uit te reekenen.
Het Hsjineesgoud uit Hayouan, van Sumatra
, enz. verß a , dat zoo abundant v a li,
dat de Kuß Choromandel daar mede kan
voorzien werden, waar voor den hoogften
prys dadr.'betaald werd.
Wat fchade het Sooma zilver van 23 percento
geeft, dit houde onnoodig fe zyn, alzoo
ik bevor ens al gemeld heb , dat dit echter
vertier d werd, en te onnoodiger is d it, alzoo
ieder fchroomd om 7 Verlies en de fchade
op zyn boeken te brengen.
Men Jußineerd, dat de fchepeH voortaa%j
zoo ras ze maar klaar zyn , ook voor de
Portugeefen zullëH vertrekken, vermits dan 7 fchip, gelyk voormaals Zeelandia en Bue-
ren, binnen door na Sur atte afgevaardigd,
de reize noch wel tydelyk krygen zou.
Ook was 7 niet quaad, dat haar Edelheden
tegen 7 zuider Mceffon zulke bequame
groote, en z e lf retour-fchepen in de E ilanden
van Pegu hielden, daar zy redelyk
verzekerd, können leggen, om alddarde fluir
ten en andre mindre fchepen van Siam, en
Cambodia , • hunne herten-veilen" en andre
goederen, over te geven, om welgeftuwdte
werden, de zuiker-kißen, zyde., en zyde
ßoffen j in bequame kißen te pakken, en a f
te laden, die dan door half Augußus, zynde
de rechte bequame tyd, in Japan zouden
gezonden werden.
O f 7 nugeviel (waar kan de Reßdenten
niet twyffelen) dat deze fchepen na der Portugeefen
vertrek moeften wachten , zouden
3 ^ 4 der zehe de Compagnie zulken
fchade niet geven, ten ware men bezorgd
was, om zoo groote Kapitaalen op zoo weinig
bodemen te pericliteeren.
fk hebbe gezien, dat op andre plaatzenl
Q_2 en