1614: Zulken fteen heb ik ( op. *t berigt van
den Sol^y - boekhouder Jacobus' Crufö) in
’tjaar 1710., niet verre van ’t huis van
Capitein Berg , en van dezen Cruje , in
de grond , o f op de openbaare ftraat zien
leggen , waar in die navolgende berigt
uitgehouwen Hont:
'¿ Ü JACOB D ED E L R A A D v a n IN D YN ,
z e lS am e t ) . M A R T IN U S SON C K , F ISCÜ S ,
v/yze van JA CO B L O D E S T E IN , SCHIPPER,
de Brie- G E A R R IV E E R T M E T SCHIP
g j “ AM S T E R D AM D EN to M E Y
hier te V E R T R O C K F N N A B A T A V IA
laaren. 14 J U N Y .
Dat nu dit een zeer oud gedenk-Huk
is ,, blykt , zoo uyt de Batavifche Ker-
- kelyke papieren , daar deze Heer Dedel
i6zo. al voorkomt, als ook uyt andre
fchriften, waar uyt zyn Ed: my klaar
toefchynd 161p. uytgekomen , en waar-
fchynelyk 00k in dat zelve jaar hier aan-
geweeH te zyn. Dit jaar zal’er 00k wel
zekerlyk by uytgehouwen geweeft zyn,
dog door de lengte van tyd en by ver-
Waarloozing van die Heen (die men als
een zeldzaam lluk wel had mögen bewa-
ren) zal’er dat afgeraakt zyn.
Indien hy niet te zwaar Had geweefl,
zou ik hem zekerlyk hebben mede genomen
, om den zelven als een Kaapze
' antiquiteyt te bewaren.
1624. Is’ hier de Erigelfche Ridder 5Thomas Roe, en. 1616. de vermaarde
Engelfche Rey ziger,. 'Thomas Herbert in
de Saldanha-baay , 1650. den 17^“ Fe-
bruari 5 De Heer Pieter van den Broek,
i<533. De Generaal. van Indien ,, de.Heer
Speox , nevens verfcheyde Engeliche Sche-
p en, 1638. den i7 dc“ Maart de Heer
Hagenaar in de Tafel -baay aan geweeH,
aan welken laatften Heer een Hottentot,
op zyn Hollands eekleed , en die hem
in ’t Engels verwelkomde , een pak met
brieven, ingeteerd zeyldoek gewonden,
overleverde, waar uyt zyn E.bleek,, dat
de Heer Gouverneur Gyzels den. aoften Fe-
, bruarii daar aan geweeH, enmetdeSche-
pen We ze l, Haarlem, Naflau, ’tH o f
van Holland, en Hollandia, den 1 f Maart
1628. na Holland vertrokken was. '
. Dit fchoktezoo alopdienouderitränt,
iöjz.^devan brieven daar in handen der Hot-
Kaap en tentots te laten, henen , tot dat eynder
Tafelbaai lyk de Heeren XVII. een vaft befluyt na-
ververfdi mCn 9 om 4ezen .«ythoek, en wel deze
plaats Tafelbaay, in bezitte nemen, en de zelve
voor onze tot een ververfch - plaats voor. Hunne
Vlooten gaande en körnende vlooten te houden.
genomen j Wat>neer onze retourvloot 1Ö48. aan
§ P f g de Kaap quam, was’er op de |Zelve ( zoo
Heer van niy hier aan de Kaap meer dan eens ver-
Riebeek. haald , en hier by alle oude lieden be-
kend is) een zeer bequaam Chirurgyn,
Johan Antoni van Riebeek genaamd, die,
wat dieper landwaart ingegaan zynde, en1 $i"
zeer goede kennis van de kruidkunde heb-
bende , .de gefteltenis van Hit Land wat
naaüwer , aan tot nog toe by yemand
vän de onzen gedaan was , navorfchte,
en bevond , dat het in zieh zelven zeer
goed en vrugtbaar van grond , en dat
deze baay dierhalven een van de be-
quaamfte daar om ftreeks was , om tot
een ververfch-plaats van onze vlooten
te dienen.
Hy gaf hier van mondeling en fchrif-
telyk berigt aan de Heeren X V I I . , die
dit Huk rypelyk oyerwogen hebbende,
op *tnaaukeurig en net bericht van dezen
van Riebeeky (een eere , die hem alleen
toekomt) niet alleen. goed vonden deze
plaats tot een ververieh-plaats voor hunne
fchepen en vlotelingen'te verkiezen, maar
6m ook dezen Heer met eenige fchepen
en volk, ten eynde hier een nieuwe volk-
plantingaan te leggen,," (na dat hy be-
yorens al tot öpper Koopman gevorderd
was ) te zenden.
Dit viel voor in ’tlaatfle van i<5yi<
wanneer hy met 4 fcheepen, en veel voor-
raad, herwaards gezonden, en den 6dcn
April, met het fchip de Drommedaris,
als Commandeur in dienH der E. Maat-
ichappy, en als eerfle oppe.rgebieder van
de Kaap der Goede Hoope, hier aange-
land is , en dit land voor- onze Maat-
ichappy ia bezit genomen heeft , om
( zoo Monfr. du £>uejhe in zyne reyze na
Oofl-Indien zegt) daar een begin van
die formidable magt der Hollandere te
maken.
Na dat die Heer zig hier nu 'in *teerH
eemgzins geredderd had, bouwde hy
een fchans van hout en aarde, en daar in
beqüame wooningen en pakhuyzen voor
menfehen , en goederen , by de .zoute
R i vier, welke 4 boiwerken had, en. die
hy Keerdekoe noemde. Hier by beHede
hy ook alles tot, ’hnalcen van een zieken-
huys voor de zieke vlotelingen, benevens
een groote Ruyterllal , een half uur van
de fchans gelegen, om daar door de Boe-
ren aan Koeyen , Offen’, en Schapen ,
van de Hottentots in 'geniyld, te helfen
, en hen gelegenheyd tot het voort-
teelen der zelven te geven, als mede om
te beletten , dat zy .door. deze en geene
rootzieke Hottentore niet mogten oveiv
vallen, en van ’thunne berooS werden,
behajyen dat. die beeften anders van
zelf wel weer na haare Kraalen konden
loopen ., al ’t welke nu door een ruyterr
wa ch v an iyo man,.die van goede Per-
ziäanlche peerden verzien waren , en in
deze riiyme Hai hun verblyf hadden,
zeer ligt kon belet, en-door voeekneg-
ten noit 2ou hebben können, uytgevoerd.
werden , alzoo geen Holländer tegenecn
Hot-
165*. Hottentot loopen kan. Weshalven, zoo
’er nu al eenigveeweggeroofdwas, men
hen Hraks onderhalen kon , om dat het
hen ommogelyk was zoo ras over de
zoute Rivier met dat vee te geräken.
Dog na ’t verder uytzetten dezer Co-
lonie is deze fchans, aewyl’er naderhand
een kleen Kafleel gemaakt wierd , ver-
vallen, en men heeft ’er zelfs geen oyer-
blyffels meer van, gelyk naderhand nog
lang van deRuyterHal, zelf toen ik’erde
de laatHe reyze was , te vinde» waren,
wanneer ’er eenige gebanne Indifche
Grooten hun verblyf in hadden.
Om nu aan vee te geräken, handelde
hy met de Capiteyns van deze en gene
Hottentots, zoo over Schapen en Offen,
als over een Huk Lands , in en ontrent
de Tafelbaay , al ’t welke hy , om te
deugdelyker recht hier toe te hebben,
van hen voor zekere waaren kogt.
Om de weg hier toetebaanen, fehonk
hy hen eenige Kopere en andre Koraa-
len , mitsgaders Tabak , Brandewyn ,
en andre van hen gewilde kleenigheaen.
Na dat hy nu meeHer van dit land geworden
w a s , begon hy aan ider boer
60 Mergen land , uyt te deeten, om
*t zelve te bebouwen , waar toe hy hen
van alles, tot den landbouw noodig, te
weten, vanOflen, Peerden, Ploegen,
Eggen , Zaad , &c. by leening , voor
reekening der E. Maatfchappy, tegen
den inkoop, verzag, om dat na 3 of 4
jaaren, o f wel \by zekere paayen , weer
af te leggen, een werk, waar aan de E.
Maatfchappy groote zommen in -teerH
heeft moeten verfchieten.
, Om deze boeren hier toe nu nog meer
aan te moedigen, ley hy 2 uüren van
de Vefting ook een Huk lands voor zieh
.zelven aan, terplaatze daar nu debofch-
heuvel, en des zelfs dal is , en gaf ze
dezen zelven naam , die deze plaats tot
nog toe behouden heeft.
Hy maakte daar een luft - plaats tot
vermaak , een wyn-berg en een moes-
thuyn , waar by dan hy , en ook alle
andren, bevonden , dat alles hier zeer
gewehfcht groeyde, en dat het een uyt-
nemend vrugtbaar land was. _
Hier van gaf zyn Ed: kennis na *t Va-
derland, en toen vonden de • Heeren
X V I I . nog nader goed, om hier een
grooter colonie aan te leggen.
Dat nu in ’teerft maar aan zeer wey-
nig lieden, om een proeve van de vrugt-
ofonvrugtbaarheyd van dit land te nemen,
gefchied was, wierd nu vry Herker
onder veel vry lieden voortgezet, en
daar op wierden meerLanderyen op dien
voomoemden grond aan veel perzoonen
uytgedeeld , en hen van die landen erf-
brieven verleend, met laft om die in 3
jaaren te bebouwen, endie hy dan, des
langer ongenegen zynde , aan een ander nSjz;
weer verkoopen kon.
Hier door wierd deze Colonre teil
eerften merkelyk uytgebreyd , en alles
was hier wonder wel j maar daar waren
geen vrouwen , die hen geleken, waar
dp men goed vond ettelyke dochters uyt
het Weeshuys van Amfterdam, en meer
andere, derwaards te zenden) waar door
dit eerft recht na een colonie begon te
zweemen j en toen dit land te kleen ber
gon te werden, heeft men’er daar na nog
een fchoon Huk land in Terra di Natal
( tuflchen Mozambike en de Kaap , be-
ooften dien Zuydhoek , \ gelesen) van
eenige andre Hottentots by gekogt.
H o e , en waar men zieh naderhand,
toen dit land al weer te kleen voor ons
wierd, verder uytgebreid heeft, hebben
wy bevorens, in ’t befchryven van de
Kaap, reeds breed genoeg aangehaald.
Ondertuifchen bevond men dat de
fchans, ten aanzien van de volgende uit-
breyding , veel te klein begrepen was, -
en daar op kreeg men laft, om een klein
Kafleel met 4 punten aan te leggen,
waar aan men ettelyke jaaren bezig w ^ ,
en waar mede men ontrent 1664 o f 166 f.
in de tyd van de Heer JVagenaar eerft
klaar raaktej hoewel dat ook naderhand
mede afgekeurd, en een ander, dat mga
nog heden hier ziet, in de plaats gebouwt
is.
Dit oud Kafleel bleef egter nog^inwe-
zen , tot dat’er 1672. met de komft van
de Heer Gotiken , laft quam , om een
ander te bouwen 5 en ’t neugd my, dat
ik 168 y. nog de oude Ruaera van dit
kleen Cafteel gezien heb ter plaatze, daar
nu, het Touw o f Equipagie-Pakhuys,
ontrent de huyzen van de Heer Henning
Hufing gebouwd is, van waar ik de aafd
om ’t land effen te maken, zag weg-
kruyen.
Deze Heer vanRiebeek heeft in die eerfte
tyden de meefte moeite gehad met het ys
(om zoo te fpreken) hier eerft te breken.
Ook heeft" hy verfcheide togten landwaart
in gedaan , zoo om dit land verder
te ontdekKen, als om de Colonie verddr
uit te breiden , waar van die landftreek
o fb e rg, Riebeeks - Kafleel genaamt (daar
nu verfcheide fraaje hoffteden zyn , die
men onder de befte landeryen hier telt)
bog een gedenkteeken is:
In ’t jaar iöyp. viel hier iets voor, dat
by na H verdert van deze ganfehe volk-
planting zou geweeft zyn. . / J I nemen
Het fchip crErasmus was hier, na een om 'tvolk
zwaaren ftorm uitgeftaän tfe hebben 9 in
een zeer (legten ftaat op de rheede geko-
men, ’twelk zöo ras niet van de foldaa-om te
ten , hier toen in bezetting leggendc,brengen,
vernomen wiert, ö f eenige der zelven,
meeft Engelzen, Schotten, en Yeren,
© j maak