en Oetstnan uyt Mohhammeds mond,]
cn de laatfte alleen aan de uy tiegging van
Aali, Mohhammeds neeferi fchoon zoon
(alzoo hy met zyn dogter Fatima ge-
irouwd was) gedragen.
Van en voor deze laatfte fe£Ve was
Sjeich Haydar, die, Vor ft van Ardebil
(zoo men wil het Arbela der Ouden ,
waar ontrent Alexander M. Darius floeg,
en overwon) en by uy tftek van alle andre
voor Aalis uy tiegging en wyzevanleven
zyndc, zieh geheel en al van de wereld
als afgefneden, en zieh zoodanig aan *z
cnkel behertigen van Goddelyke zaaken
overgegeven had, dat men hem en zyn
ftamhuis, om zynen byzondren yver
voor die allerfynfte Mohhammedaanfchc
Godsdienft, Tsoefi’s , o f de Godsdienfti-
gen, noemde.
Schoon ’er meer andren voor die zelve
uy tiegging waren, ftak hy ’er echter, zoo
i daar in , als in zyne zonderlinge afge-
zonderde en by uitftek heilige levcns-
w y ze , zeer verre boven alle andren uyt, en
was de eerfte, die zig daar voor onbe-
ichroomt en openbaar had beginnen te
verklaaren.
Hy had daar toe ook meer redenen,
dan alle andren, alzo hy zieh uyt de rechte
linie van Mohhammed, en voor al ook
uyt het ftam-huis van den vermaarden
Aali afkomftig rekende: want hy was
een zoon van Sulthaan Juweid , en die
een zone van Sjeich Ibrahim , welke
weder een zoon van Sjeich Aali, de zoon
van jeich Safi & c : geweeft is, teilende dus
verder op, dat hy de dertigfte naneef van
Mortcza Aali, fufters zoon van Mohhammed
was.
Dit was de reden, dat hyalommedien
nieuwen Godsdienft van Morteza Aali
(daar eerft door twee Leeraars, Haydar
en Haruftis gebragt 3 dog van de
Türken vcrvloekt) met alle kracht daar
invoerde. ■
Hy trok 148p. na Sjirvan ( o f Medien
) 3 dog wierd door deszelfs Ko-
n in g , Faroch Jaflar , die door Jacob
B e k , broeder van Sjeich Haydars Gemahn
, geholpen wierd, geilagen, en
gedood, waar door ook beide zyne zoo-
nen SulfhaanAali, en Sjah Ifmael, ge-
vangen raakten, ’t geen den oudften ’t
leven koftte 5 dog de jongfte wierd
daarna los gelaten , wykende na de
ProvintieGilan, daar hy 6 jaaren bleef,
vergaderende ondertuflehen ettelyke dui-
zenden by een, die de fe&e van Aali
toegedaan waren, waar mede hy sjirvan
ingetrokken i s , en 1701. tegen
Faroch Jaflar geflagen, gelyk hy den
zelven ook geheel overwonnen cn gedood
heeft.
Het jaar daar aan floeg hy tegen Alwend,
nam de groote ftad Tauris in, En zyn
en begon zederd een Tulband met iztreffely-
vouwen, ter eere der 1 z Periiaanfche
Heiligen, zoonen van Hoflein, Aalis zoon *
die rood geverwd was, te dragen, waar
van men naderhand de Kifilbaffis, o f
rood-hoofden, een zekere zoort van zol-
daaten onder de Perfiaanen, heeft zien
groejen.
Ontrent 15*03. quam Älwend te fter-
ven, en ’t jaar daar aan floeg Sjah Ifmael
Moraad, dien zoon van Alwend, maakte
hem geheel Perfien cn Kirman afhandig 3
deed 1 yo6. Mohammed , Koning van
Corafan verbranden, nam Sjiraas in , en
ftelde verder in alle deze Landen met het
innemen van geheel Djarbek , Sjftvan,
Chufiftan, FarGftan , Gilanj Sigiftan,
Chorafan, Sableftan 3 cn meer andre Land-
fchappen, zoodanigen ordre 1 7 08 .dat h y ,
volflagen meefter was van geheel Perfien,
en de verdre Landen, daar onder be-
hoorende, van welken tyd eigent-
lyk wy het beftier van dezen wakkeren
Vorft Ifmael beginnen. 1 70p. nam hy de
Provintie Chorafan, 1711 . geheel Djarbek
o f Mefopotanien, en ifiz . gcneel
Sjirvan , Baku, en Derbent, tc zaraen
weder in.
Nadat zyn Oom Jacob B eg, die Sjeich
Haydar, zynen fwager, had doen ombren-
gen, van zyn eigen vrouw met vergif
uyt de wereld geholpen was, heeft hy
zieh uyt zyne fchuilplaats na zyn vaders
Landeryen, als ook die van zyn moeder,
begeven , om daar van bezit te ne-
men.
Zoo ras hy zieh de zelve eigen ge-
maakt had, veroverde hy met 300 man
de ftad Sjamachi, in Sjirvan, zeer iehie-
lyk j waar op naderhand zyne verdre
reeds geraelde veroveringen van Alwend
en Moraad (by zommige voor de zoon,
by andre voor de broeder van Alwend
gehouden) gevolgd zyn.
Kort daar aan kreeg hy groote moeite
met Oeloe Chan, den T artarifchenSjeich,
welken, fchoon 300000 ruiters tc veld
brengende, hy egter zeer moedig aan-
geraft, en verflagen heeft, Oeloe Chan
zelf van de peerden dood gedrongen werdende.
Hy nam daar na ook demagtige
ftad Bagdaad in , en gelyk de Türken
uyt reden van Gods-dienft reeds tegen
hem zeer verbitterd waren, alzoo noem-
den zy hem, en de zynen, uyt fchimp niet
alleen Kifilbaffis, o f rood-hoofden 3 maar
hy heeft ook i f i y . met den Turkfen
Keifer Selim geoorlogt * die hem Cara-
mit,Orfa, Merdin, en een geheel Land-
fchap afnam 3 hem in de vlugt floeg,
7000 man in de pan hakte, en de ftad Tau-
ris innam, hoewel hy *er maar i4dagen
iu blecf3 maar 141p. heeft Ifmael hem
daar
daar enteeen weder met weinig, cn by
am gedenk-waardig pleyn van Chalderan
(dat l ; dag van Sjulfa in Armenien legt)
wel 30000 man afgeklopt.
Daar zyn ’e r, die willen, dat Ifmael
toen ecrlt recht meefter van Perfien, en
dat hem toen eerft ’tHoofdvanMoraad,
die in Djarbek van de Kifilbaffis (zoo men
Wil) gedood was,bragten3 maar ’t is zeker,
1 If ° 4* ^ meefter van hem en van
iyo8 met zyn 14-jaar alvolllrekt Koning
van Perfien, 24 jaaren lang (hoewel andre
maar van zo fpreken) geweeft is , zynde
1 f 3 2.met zyn 3 8. jaar, na zoo groote won-
deren uytgevoerd,en een onfteiflyke roem
by de Perfiaanen en andre Volkeren nagc-
laten te hebben, overleden. De landen
by hem veroverd, befloegen een ruymte
van zograaden O. en W ., en 18graaden
Z . en N ., ftrekkende zieh zeer wyd ,
alzoo zy door deCafpifche Zee, de Golf
van Perfien, ’t MeirSiacco, de rievieren
de Tigris en de Oxus, cn door ’t Ryk
van Cambaja, befloten wierden*
Hy liet 4 zoonen na , Sjah Thamas,
Mirzah Elias, Sam Mirzah j en Baren
Mirzah 3 dog zyn oudfte zoon , Sjah
Thamas Thamas volgde hem op den throon
153z.
Deze Vorft heeft lange jaaren gcre-
geerd, zeer fterk tegen den Turk geoor-
logd, en Casbin (van vcelen voor Arfa&ar
• gehouden, en 1 o dag-reizen van Tauris)
tot zyn Hof-ftad gemaakt, nadat de Türken
Tauris (daar de Köningen van Perfien
bevorens hun Hofhielden, en . welke
ftad men, om hare vermakelykheid,
de acht Paradyfen noemde) hadden inge-
nomen. Hy herwon die ftad z jaaren daar
na 3 dog Soliman de groote nam hem die
I f 3 6. weer afs hoewel hy die naderhand
herwonnen heeft.
In zyn tyd had de Kroon van Perfien
echter niet boven de y millioenen over-
fchietend inkomen , ’t geen door dien
Vorft jaarlyks tot den Ryks-fchat toegedaan
wierd 3 hoewel hy die naderhand,
door een looze vond ,van de munt des lands
te verhoogen, tot 8 millioenen dede reizen,
niet tegenftaande hy de tollen afge-
fchaft had 3 dog onder zyne nazaaten is
dat zeer verflapt, en te rüg geloopen,
door dien de Türken hem veel ryke landen
, als Mefopotamien, Aflyrien , Erze- ;
rum, Bagdaad , en meer andre iieden ,
door Soliman afnamen , behalven dat I
ook de Georgiaanen zeer nalatig wa; ;
/ ren, om hunne fchattingen te betaalen.!
Koning Thamas daar en teg©n hield
zeer goede ordre in zyn ryk , ontlaftte,
,by ’ t affchaffen der tollen, zyn volle van
een laft van tfoooo Tomans, ofeen mil-
lioen, en agtmaal honderd duizend kroo-
nen, waarora hy ook van alle zyne onder-
I V . D e e l . 1
zaten zeerbenamd, enontzien wierd ¡dog
een van zyne wy vcn,op een zyner byzitten
zeer jaloers en gebeten zynde, hielphen
beide door vergift uyt de wereld.
Hy ftierf iy 7« , oud zynde 5g jaaren, ■
en nadat hy 44 (andre zeggen y 3 , ook
eenige y4) jaaren zeer loffelyk geregeerd
Hy liet z zoonen , Sjah Ismael, en.
Mohhammed Chodabenda den blinden.
Hy had uyt zyne Gemahn, diehemver-
g a f, nog een zoon, Haydar genaamd ,
dog deze was ondertuflehen geftoryen.
Sjah Ifmael, gebynaamd de I I ., volg-Sjah If-
dehem 1 op den throon, aan wcf-raaclde
ken hy 70 fchooneLand- V oogdyen naliet5 1 Ww,
d° g gelyk deze Vorft maar een zeer körten
tyd van ijaar en 16 maanden geregeerd
heeft, alzoo is zyne regeeringookflecht
geweeft, dewyl hy alles liet vervallcn,
cn zieh nergens anders, dan aan vermalten
inj’t vrouwen-Timmer, en op de jacht,
gelegen liet zyn 5 behalven dat hy ook
zeer wreed was. Hy verloor ook Tauris
aan Amurat den Turkfen Keizer 1/78,
ftierfJn dat zelve jaar, en wierd gevolgd
van zynen (zoo men meinde) blinden
broeder Sjah Mohhammed C.hodabenda,sjahMo-
wclkc laatfte naam den flave o f dienaar hammed
Gods in ’t Perfiaanfch beteekend. In zyn^hoda‘
tyd brachten de Perfiaanen alleen aan hun-be°oa
ne ruytery 70000 man te veld. * . 1 15
Hy regeerde zeven jaaren, en in de
zelve, fchoon blind fchynende, (alzoo
zyn ontaarde broeder een heet yfer op
zyneoogen had doen ftry ken, waar door
zyn gezicht eenigzins gekrenkt was)
nogal vry wel, hoewel ’er by zyn tyd
weinig zaaken van belang voorgevallen
zyn, dan dat hy tegen Amurat geoor-
l°gd,cn Tauris herwonnen heeft, fchoon
Amurats Vezier, Oetsman, ’erin ’t jaar
i f ö f (het zelve, waar in Sjah Mohham-sjah
med Chodabenda ftierf) weder meefter Abaas de
van geworden is. In zyn tyd was ’tR y k 1- 1S8S-
in verfcheidedcelengefcheurd, door dien
hy te veel na zyneraaden hoorde.
Hy liet het ryk aan zynen zoon Sjah
Abaas den I ., anders doorgaans Abaas de
groote, van wegen zyne groote daden,
genaamd. Hy was een Vorft, dieinftaat-
kunde, en grootebedryven, zynweder-
gae, voor nog na hem, heeft gehad, en
die de Kroon van Perfien zeer magtig en
ryk door verfcheide ftaat-kundige vonden
gemaakt heeft.
Hy had gemerkt, dat hem de Türken,
nu meefter van Tauris geworden, te Casbin,
niet verre van de Provintie Sjirvan
gelegen , te na quamen , weshalven
hy goed vond , zynen Zetel van
daar na Spahan te verplaatzen , cn ’c
zelve , toen nog maar een groot dorp
zynde, tot een groote en zyn Hof-ftad
O o te