Ä? I<577*gefloten , in ft gebergte als gevangen
zat.
Toèn waren de Portugeefen na hunne
gedachten volkomen meefters van alle
havens, en van den zoom der zee door
hunne Forten en Steden van Gale, Cal-
turé, Colombo, Nigombo, Man-aar,
Jaflranapatnam j'Tricoenmale, Cotjaar,
en Bàtticaio , waar op dan al, dat zy
den Koning van Portugal wys gemaakt
hadden, volgen moeft.
Dog hunne groote gierigheid,niet te
bepalen, wilde’t al hebben, en ziende,
dat zig de Keizer aan dit verlies weinig
gelegen liet, en egter voor hem bevreeft,
dat hy hen geen ruft laten zou , lie-
ten zy hun gedachten gaan , om den
Vorft aan te taften, en de bovenlanders
met geweld onder hun gebied te bren-
gen. .
Ondertuflehen had de Keizer zieh
Wel gewapend, onj hen dit alles betaald
te zetten, {teilende zyn drie Soonen in
ft gebied om hen teoeffenen, zynoud-
dften, CommaraSinga, over Oeva, Vi-
fia Pulle over Matule, en den Jongften
Maha Haftana over ’t Ryk van Candia
, welke laatile Prins nog leeft, en
Keizer is.
Daar na wierd met de voornoemde
Cingaleefe Opperhoofden, by de Portugeefen
in aanuen zynde, heimelykgc-
handeld, henvergiffenis beloofd, onder
beloften dat zy hen, die hen zoo veci
gunft bewezen hadden, aan den Keizer
zouden verraden.
Daar op brachten deze lieden den Por-
tugeefchen Generaal Conftantyn de Saa
zoo verre, dat hy voornam na Candia
te trekken, en den Keizer aan te taften,
Hy vergaderde hier toe een leger van
Europeers enInlandfe Soldaten, trok’er
mede door Mature en Oeva, om dat zy
bevorens door den weg van Ballane altyd
te kort fchooten, en meeft fneuvelden,
meenende nu hier zekerder te zullen
.zyn.D
e Keizer , van alles verwittigd,
. zond zyn Soonen met eenfehoone magt
hen tegen,terwyl de Portugeefen, zonder
tegenftand te vinden, in ft land van
Oeva trokken, daar zy verfcheide Dörpen
verbrandden,als ook de Hoofdplaats
Badue, terwyl de ineefte Inlanders ge-
vlugt waren, oordeelende, dat zy mét
weinig moeite wel hooger zoüden körnen,
en meefters van ’t land werden.
Terwyl de Portugeefen dus bezig wa-
Confian-ren 9 ee^ ^ e*zer ben van agteren
tynde bezetten , die ondertuflehen gewaar-
Saa, fchouwd waren van ’t verraad dezer Cin-
A.ifoo. galeefen, die zy zoo veel vertrouwden,
Cinga- waar over zy ontftelde, en weer wilden te
leefen, , rüg trekken} doch ’t was te laat. Zy
wierden van alle kant bezet, van de Inlanders
verlaten,en daar meeft allen., tot A* t§77»
ftraf over hun ontrouw, gedood j door en Cenu-
welke nederlaag A®. 1630. zy in zoowirçad,
grooten nood raakten, dat ook Colom- §eflaSen»
bo belegerd wierd, gelyk zieh dat ook
zou hebben moeten overgeven, zoo ’er
uyt Goa geen fchielyk ontzet gekomen
was.
Daar op quam Cenuweraad Raja Maha Cenú- Í
Adaflyn ®. 16.31. tefterven, en fteldewieraads
zieh de jongfte , Maha Haftana in zyn^ood,
plaats j tot groot misnoegen van zyn ,x 32‘*
broeders.,
Deze öneenigheit , die veel quaad
vreezen deed, raakte ten eerften aan een
jkant, door de dood van Commara Sin-
ga, Prins van Oeva, Welk land de jongfte
na zieh trok , zynde opk Vifiapulle
de wyfte niet, en daarom weiniggeagt,
die eindelyk na de Portugeefen vlugtte,
waar op de jongfte met de naam van
Raja Singa Maha Adaflyn , Keizer Vah des
bleef, en zieh kroonen liet, zoekende toen zelft
verder vriendfchap met de Hollanders, Zoo?pn
alzoo Bofchhouder zyn laft by denKo-j^sjngaa"
ning van Denemarken Chriftiaan, met ’t Keyzer.
zenden van eenige fchepen, zo qualyk
uytgeyoerd had , die A°. 1601. meeft
vrugteloos waren te rüg gekeerd , alzoo
de Koning hem niet dat, maarwel
belaft had een verbond met de' Compagnie,
en andre Vorften,te maaken.
Daar op quamen de volmagten der E. , Die
Compagnie met de keizer A. 1636. on- A i63^*
trent Batticalao in gefprek , fchoon de ons0nS
Portugeefen daar een Veiling hadden,fpreekt;
die daar over ontfteld waaren', Äendeen Mandat
zy met die Veiling den keizer niet _* . ,
konden beletten met Europiaanen te
handelen , of hen van de Wal te hou-
den, hoewel zy djp Veiling daarom al-
lecn daar gelegt haddèn.
Hier op wilden zy ’t werk met alle
kragt hervatten, fchoon zy al de platte
Landen meeft quyt geraakt waaren,
aangezien zy by die Broedertwift veel
Beneden- Landen weer gekreegen en
tot gehoorzaamheid ged wongen hadden,
Maar op de tyding van die komftder
Hollanders, wilden zy. den Keizer weer
nieuw werk ge ven, alzo zy wüten, dat
hy met Ons gehandeld had.
Daar op trokken zy met een groote^.
Magt weer na Candia , zonder tegen-po^,/ '
ftand, en Brandden alles, daar zy maargeefen
by konden, af. ■ ' ■■■daarop ,
Maar de Keizer omcingelde hen cn*
weer zoo, dat zy meeft alle met den Diego de
Generaal Diego de Mello en 23ooMelI°»
Portugeefen daar ’t leven lieten , al- Key«:”
zoo hunne Inlanders, en Lascaryns , geflagen.
zoo ras zy bezet waren, hen atvielcn,
en zieh by den Keizer begaven,dewyl
zy hunne heerfchappy wars waren.
Het was onbegrypelyk, dat de Por-
tugee-
A. 1Ö77. tugeefen , nu al eeqjge reyzen dus ge-
waarfehoud , zieh voor zulke geyaren
met die Inlanders niet wagteden 3 dog
dit quam hen over dopr hunnen hoog-
moed , ora dat de navolgende ’t altyd
meinden beter, dan hunne voorzaten, te
maken. '
g Hun ingebeeld recht en fouveraine ju-
risdiélie, was oorzaak van al diè pnge-
lufcken •, alzo zy op dien grond ’t Volk
mishandelden en tegen hen verbitterden,
terwyl zy den keyzer en zyn magt ver-
agteaen , daar op hün trouw braken,
als aan een Heyden en Dwingeland ge-
daan , dog ongehouden na te komen ,
en ilelden vaft, dat zy hfet konden be-
ilaan , zonder Meefter van ft geheel al
• hier te zyn , alzo zy zieh door hun
wreedheid, en onrecht, by dit volk Hinkende
gemaakt hadden. I
Alle ongelukken en verliezen zouden
zy zieh noch al getrooft hebben, dog de
vreeze voor de Hollanders, en ft vereinigen
van hun magt met den keyzer, dee,
hen zidderen als voor een geweld, waar
tegen hun koning niets uÿtvoeren, nog
tegen ’t welke hy onmogelyk' beftaan
kon, zonder zieh tot den grond vrug-
telpos uyt te putten, alzo zy nu al hunne
ingebeelde winften hier door zouden
quÿt zyn*
Het viel oòk na hun yreeze alles uyt,
Di ver- alzo ’t Verbond A°. 1638. gemaakt,
vaU?nge*^aa.1' °P Ba«icalaögewonnen, A®..1639!,
hen hier Tricoenmale, 1640.. Gale , en Nigom-
overge- b ó , i6 f f . Calture, I6j6. Colombo,
komen. 1 6 Man-Aar, en Jaflanapatnam ver-
overd is. '
Waar by zy geheel en al dit Eyland ,
en ook ¿o veel volk) fchepen , en^eld,
om dit te be waren , gezonden, verlòo-
ren.D
us was ft begin en eynde der Port.u-
geefen hier,waar by men ook zieh kan,
hoe zy hunne Zaaken verder in Indien
doorgaans aangelegt hebben.
X X I I I .
Begin en Voortgang der Portugee•»
gèefen^ in't beìeyd der Zaaken
van India, oorzaken van
hunnen val.
Hun eerfte beginzelen .beilenden uyt
de Zeemagten, en deh bloòten Koophan-.
Begin en ¿ e l, hen door gunft der Vorftcn toé-!
gangder geftaa° ».dog moefteh toen , alzo (fe
Portu- Zeevaart in handen der Saraceenen , A-
geefen. rabiers en Türken, hier was, lang met
hen, om dien handel vty te hebben,
Oorlogen, nemende in hun ,plaatze, na
hunne over winning, de voile heerfchap*
py j dog met die voorzigtigheid ter
y D kel
hand , om daar door àlleen den Koop-A* *¿77*
háridel te beveyligen.
Na dat zÿ nu meer kennis van die
Landen kregen , zogten zy/ ook Mee-
ilers van de zelvé te werden.
Dit deden zy door lift ) geweld , ’t
rokkenen van twift tuflchen die Vorílen¿
die hun Woningen op die Landen ver- .
gund hadden, cn waar op zy zich, oh-
der voorgeeven Van zieh tegens do Rovers
te dekfcen, vâft maakten, en wel*
ke daar na inKaiteelen, en fterke Steeden
veranderdén , houdeiide veele def
zelve ook tegen wil en dank der Landheeren
aan zidh, welke daar op met hen
Oorloogden -, dog zy waaren Meefters
ter Zee, en hidden c daar door tegen
hen gaande, mengende zieh voortsin alle
de gefchillcn der Vorften , en altyd
den Zwakften helpende , waar door zv
kich Meefters van de voornaamfte plaat-
zen aan Zee maakten, waar door zy zig
Zéër verre hebben uytgebreid , en met
veel gewin tot A°. igjo. ftaande geble-
ven zyn.
Om die groóte uytbreiding ftaande té
houden, moelteh ’er Volkplantingcn gemaakt,
en middelen tot iuftentatie van
dezen Staat in’t Werk gefteld'werden.
Daar op wierd hun omflag tus-
fchen den koning , de Borgery , en dé
onderdaanen vérdeeld , oyéd de winften
en voordeelen by hen te zamen uyt dit
bezit der Landen , en van dén Koop-
handel, te trekken. ■'
De koning behiéíd voor zieh de Ka- t - , .
heel, Peper, Mufcus, Amber, G o u d ,b S “n
Silver, en ft verdere van de koftelyk- ontrent
fte Waaren, iatende dén vefdren Handel het',er-
voor zyn Onderdanen, die hem daar te-“ ^ -
gen Tollen en Geregtigheeden opbrag-neZaa-
ten , waar door de koning groote kenhieh
Schatten kreeg , door welke de Laílen
kondeh gedragen werden, vari Fortifi-
catien, Guarniípenen, Equipagie, Convoy
der Kooplieden, &q.
Dus vaft geworden zynde, verboderi
zy de Zeévaart meeil aan al de Indiaa-
nen , of die ^zy dat noch toelieten ùyt
inzichten y mpeften hen veel Geld gee-
ven, ^oor hunne Zeebrieven 9 en vry ge-
leydç , en ook groote Tollen , en Pas-
fagie-gelden , daar zy hunne Kafteeleh)
en Vaftigheedcn- hadden , en dat met
grooten dwarig.
Dit zette hen nog al tpt hooger ge-
dágten , zeef ohbepaald) en tot het ori-
eyndige aan , waar toe vêel Volk en
koften vereyfeht wierden , welk ver-
eyfeht Volk Portugaal niet könnende
geevèn, bedienden zy zieh van 2 mid-
delen, te weeten, ft Huvvelyk met In-
landfche Vfouwen ) en de Religie) waar
öp zy zieh ohwinbaar vaft dagten té
N a maä4