Vierde zone. 650 Kraterboschjes.
Agapetes vulgaris clalen dikwerf tot eene aanmerkelijke diepte in
heete, dampen uitstootende spleten afwaarts.
Ter hoogle van 5590 voet wordt Agapetes vulgaris indenkrater
van G.-Geloenggoeng in groolen gelale aangetroifen ; wij hebben ze
op alle bergtoppen gevonden die hooger rLjzen dan 7000 voet,
waar geen andere boom zoo algeraeen verbreid is dan deze; in de
hoogstamniige vvoiulen daarenlegen, die den even genoemden krater
onigeven, is wijd en zijd geen enkel individu van dit geboomte
te vinden. Doen wij onderzoek naar de uiterlijke pliysieke verscbijnselen,
welke vergezeld gaan met het aanwezig zijn der genoemde
boomsoort, benevens al de overige boomen en struiken,
die wij vroeger hebben opgeteld en die , in eene zoo geringe hoogte
boven den spiegel der zee, in Araiers worden gevonden , zoo schijnt
het dat hiin wasdom in de kraters hoofdzakelljk van de volgendo
drie vereischten afhankelijk is. l». Het voorkomen van steenbrokken,
gespletene rotsen ; met nitzondering der kalkrotsen wordt
op het eiland Java een kale, rotsachtige bodem bijna nergens
aangetroffen, dan in kraters; — 2°. de opene, onbeschaduwde
gesteldheid der plaats, waarop de zon en overige hemelligchamen ongehinderd
hunne stralen kunnen schielen ; in streken welke hooger
zijn gelegen dan 5000 voet, wordt op het eiland Java eene der-gelijke
opene gesteldheid des bodems bijna uitsluitend in kraters opgemerkt,
terwijl alle overige streken in het rond met de schaduwen
van een hoogstammig, woud zijn bedekt, waarin die door mij
zoogezaamde «kraterboomen» oogenschijnlijk niet kunnen tieren, —
en 5". mag het voor zeer waarschijnlijk worden gehouden dat de
hoedanigheid des bodems zelve een grooten invloed op het groeijen
der gemeide boomen uitoefent; welligt wordt hun wasdom bevorderd
door de vergane of ontbondene lava , door die brei-ofmodderachtige
Stoffen, welke door de werking der zure vulkanische dampen
op de vaste-lavarots werden voortgebragt; ten opzigte van
Pteris incisa mag dit niet in het minst worden betwijfeld, uithoofde
deze plant nergens en op geen anderen bodem zoo buitengewoon
welig groeit, als op den zuren, aluin bevattenden, met
zwavelmelk (lac sulfuris) vermengden bodem der kraters, in de
atmospheer van zwavelig zuur of zwavelwaterstofgaz, waarvan ze
" ^ ' f i f Ü M i i l i i i i i M ' é ^ '
Vierde zone. 651 Gocnoeng-Ajang.
op die plekken gedurig omgeven is. Het zou niet onbelangrijk kunnen
worden geacht, eene scheikundige analyse te bezitten der minerale
bestanddeelen d. i. der asch van deze planten. (1)
2. HET HOOGLANs VAN DBKT a.-AjAstfi. TjemoT0-woudeii in
de Vierde zone. De Tjëmoro-wouden (Casuarina Junghuliniana Miq.)
des G.-Ajang, gelegen in het oostelijke gedeelte van Java, bezitten
een geheel eigenaardigkarakter, hetgeen moet worden toegeschreven
aan omstandigheden van plaatselijken aard, aan de buitengewone
ontwikkeling die dit gebergte heeft verkregen, dat zieh in de zone
van 7 tot 9000 voet tot uitgestrekte hoogvlakten heeft verbreed.
Ofschoon geen ander gebergte van dien aard op Java wordt gevonden,
ZOO zullen wij echter kortelijk melding maken van de
wouden die het bedekken, waardoor aan het landschap eene
Physiognomie wordt gegeven als die van een park. Tevens vinden
wij in dit gebergte een treffend bewijs, dat de eenzaamheid welke
wordt waargenomen op de hooge bergtoppen van Java, het geringe
tal van dieren dat aldaar wordt gevonden, niet mag worden toegeschreven
aan de hoogte waartoe zieh deze bergen boven
den Spiegel der zee verheffen en aan de veranderingen welke ten
gevolge daarvan plaats hebben in de temperatuur en de drukking
der lucht, maar dat de reden er van moet worden gezocht in het
gemis aan ruimte, aan vlakken bodem van eene genoegzame uitgestrektheid
en aan plantaardig voedsel ; '— want in deze hoogvlakten van
den G.-Ajang ontmoeten wij andermaal de tooneelen van het heete
laagland, der Alangwildernissen, die aan de zuiderkust palen;
deze tooneelen worden hier gevonden op eene hoogte van 7 à 9000
voet boven den spiegel der zee!
Ik bepaal mij echter te dezer plaatse tot de vermelding der voornaamste
eigenaardigheden van de flora en fauna en verwijs
den lezer, die met de plaatselijke gesteldheid van dit merkwaardige
gebergte breedvoeriger wenscht te worden bekend gemaakt, naar
(1) Wij hoopen dat de beer P. J. Maier te Batavia (Apotheear der Iste klasse bij de
Indische armee) zijne opmerkzaamheid insgelijks op deze kraterplanten möge vestigen.
Deze scheikundige houdt zieh thans onledig, de produoten van ontbinding en overige
voortbrengselen der kraters aan eene chemische analyse te onderwerpen, ua reeds vroeger
een groot getal minerale wateren op Java grondig to hebben onderzooht (Zie hieromtrent
Afd. III., gedeelte 3.)
u
Iii )•
ii rt
H
•'S