•n-
\
; i
1 i^j
174
groolsle Vulkanen boven den waterspiegel zigtbaar wezen , doch uit-
Lnzamer wordt, dat bet volumen vermindert en bet drooge land
door steeds naauwere kringen wordt omsloten. Bij deze zoo geringe
uitgestrektheid, welke de landmassa's van Java, in de zonen
boven 6000 voet gelegen, nog bezitten, — bij dezen beperkten omvang
der zoo ver van elkander verwijderdebergkruinen, behoort een
tal van andere verschijnselen te worden gevoegd, die daaraan eigendommelljk
zijn. Aldaar beerscbt een koele dampkring,welke de
warraterainnende Javaan, zoo veel in bem is, vermijdt, — delevensbeboeften
voor dezen volkstam, die zicb bijna uitsluitend met rijst
voedt, worden reeds boven de zone van 3000 voet steeds scbaarscber'door
de natuur voortgebragt, — de vulkanische natuur der
bergkruinen openbaart zicb daar steeds meer en meer, —
men nadert den rand der kraters, uit wier binnensten scboot menigwerf
gebeel onverwacht, gepaard met donderend gedreun en
ontzaggelijke rookkolommen, massa's van zand en gruis over bet
omringende land worden uitgestort; een aantal andere oorzaken
gaan gepaard met opgenoemden, en brengen te weeg dat deze
scboone, koele, voor den Europeer zoo weldadige boogten, met
bare liefelijke Alpen-flora, tot de eenzaamste, meest verlatene
oorden der wereld bebooren, die, wel is waar, veelmalenbetreden
worden door wild gedierte, door rbinocerossen, (1) waar echter
geen nienscbelijk wezen , uitgezonderd misschien nu en dan een
Europeescb reiziger, immer den voet zet.
Achtste toestand. Wij zullen tbans nog een blik werpen op de
hoogste streken des eilands, welke negen en tien duizend boven
den tegenwoordigen Spiegel de zee zijn gelegen, ten einde na te
gaan hoe vele der Javascbe bergen die zone bereiken en hoe groot
hun Volumen in die zone is. Stellen wij ons derbalve voor, dathet
eiland negen duizend voet beneden bet niveau des oceaans zij gedaald,
dan zullen slechts de bovenste , kegelvormige toppen zijner
(1) Deze dieren (R. sundaicus) worden niet verder oostwaarts gevonden dan de
G.-Slaraat,
hoofde zij allen door kraters doorboord zijn, betzLj dat deze de
gedaante bebben van trecbters, of dat zij zijwaartscbe openingen ,
spielen, vormen , zoo is hunne massa, hun volumen, uiterst gering
en vertoonen zij zieh aan het oog slechts als kringvormige of halfkringvormige
muren. Aan de binnenwaarts gekeerde zijde störten
zij steil in de diepte, terwijl hunne buitenwaartsche zljden onder
een hoek van 25 a 40° glooijend afdalen; uithoofde de kloven
(baranko's), die straalvormig nederwaarts loopen, waarmede de belling
der vulkanen doorgroefd is, gewoonlijk eerst lager, derbalve
beneden den waterspiegel aanvangen, zoo is de kring, welke
bet water rondom die bergtoppen beschrijft, bijna volkomen rond.
Zie J. I. Figuur S.
De kraterbodem ligt bij eenigen reeds beneden het niveau der
zee en zal dan ook weldra met zeewater gevuld geraken, dat of
door de openstaande kraterkloven, of door onzigtbare reten naar
binnen zal dringen.
Dergelijke vulkanen , welke, bebalve hunne hoogte, insgelijks
andere eigenschappen met elkander gemeen hebben, worden tbans
in de meer eenzaam gewoi'dene zee, binnen eene uitgestrektbeid
van 9i graden, slechts twaalf gevonden; zij strekken zieh uit in
de rigting van bet westen naar het oosten. Onder dit getal worden
er Zeven gevonden, die tusschen 9 en 10000 voet hoog rijzen:
1". de Mandala wangi, welke slechts een uitbarstings-kegel is
van den reeds door de zee bedolven G.-Panggerango; 2°. de balfkringvormige
muur van den Gede, benevens nog een andere, grootere
halve kring, zuidwaarts van dezen gelegen, namelijk, de Sedaratoe,
—tusschen de beiden ligt eene ondiepte, waar slechts 460 voet
water staat, en die de gedaante heeft van eene halve maan; 3°. de
Tjerimai; 4°. de Sendoro; ö". de Merbaboe, met een zijwaarts
geopenden krater; 6°. de Ajang, namelijk, de top Argopoero; 7°. de
Raon; zijn krater is herschapen in een meer, ter diepte van ¿ön
ä twee duizend voet, hetwelk eene breedte heeft van verscheidene
palen en omringd is door een 4 ä honderd voet hoogen rand,
die in toppen rijst en daalt; deze rand bestaat uit losse, vulkanische
uitwerpselen, welke de branding spoedig uiteen zal slaan.
Vier verheffen zieh tusschen 10 en 11000 voet: 1°. de Slamat;
K'. I
Ui
. :
n
- ki