î
.1
• -î
. , »I
J " ' J
Í,'
u
1 'I
;
t''
»&1 1
iierste zone. 226 Kultuur.
läge alluviaal-vlakten joeg. Heldere morgens en nachten, eene gesladige
wet^rsgesLeldheid gediirende het gansche jaar, kenmerken
de liooger gelegene streken des eilands, alwaar, Le rekeneu van
ö ä 6000 voel boven den Spiegel der zee, uitsluilend de z. g. zuidoost
passaatwind heerscht.
i t u l t u u r bes b^biem^.
Wij vangen onze beschouwing der eerste zone aan met de kulluurgewassen,
met de bebouwing des bodems. De redenen, die
ons hiertoe hebben geleid, zljn zeer eenvoudig. De uitgestrektste
vlakten des eilands, wier Vierkante uitgebreidheid die van alle overige
Zonen van Java te zamen genomen verre overtreft, behooren toi
deze zone, en het is op deze vlakten, welke meerendeels uit alluviaal
bodem bestaan, dat de kultuur tot eene hoogere mate van
ontwikkeling is gestegen dan eiders. De oorspronkelijke wildernissen,
welke in deze zone worden gevonden, zijn derhalve veel
minder uitgestrekt dan het bebouwde gedeelte er van, en uit dien
hoofde behoort in onze beschouwing de voorrang aan de kultuur
te worden geschonken. Daarenboven zijn het de bebouwde streken ,
de Steden, de dorpen en de velden, in hunne nabijheid gelegen,
die het eerst het oog des reizigers bij zijne komst op Java tot
zieh trekken. Het is eerst later dat hij de wildernissen leert
kennen, die zieh op een grooteren of geringeren afstand van de
haven, waar hij aan land trad, hebben terug getrokken. Datgene
zullen wij het eerst behandelen, hetwelk den blik des reizigers het
eerst boeit; wij zullen hem voeren door de bebouwde velden, hem
leiden door dorpen, die rüsten onder de lommer vanooftboomen,
dieper met hem landwaarts in treden, wij zullen elk gebied der
llora doorwandelen, benevens de streken waar het eene gebied in
het andere overgaat, en onzen togt voortzetten totdatwij worden
overschaduwd door het bladerendak der majestueuse, maagdelijke
wouden.
'mm ÜftljiMi
lîevstc zone Zli is ulUinr.
VELDKULTUUR.
Onder het aantal p lanten , w e i k b t o t vobdsbi, worden gb-
BRuiKT BN MBBtsTor opLBVBREN , Bu die, uilhoofde zíj tot dc grassoorten
of tot de kleine, meestal heesterachtige planten behooren, bij
voorkeur op den akker, d. i., in grootengetale vereenigd worden aangebouwd,
dient eene eerste plaats le worden ingeruimd aan de rijst,
Padi, s. Paré: Oryza sativa L.; de zaadkorrel dezer plant strekt
in eene veel hoogere mate tot het voornaamste voedingsmiddel der
inboorlingen, ja, zelfs der Europeers in Oost-Indie, dan in Europa
het geval is met de rogge en de tarw. Is de korrel van zijn hulsel
ontdaan, dan wordt hij Bras geheeten, gekookt noemt raen hem
Nasi. In dat gedeelte der bergachtige streken, waar geen water
kan worden heengeleid, wordt de rijst op het drooge veld aangebouwd,
hetzij op regelmatig bearbeide akkers : Tipar, hetzi.] op
den bodem waar kort te voren wouden hebben gestaan, die geveld
en verbrand zijn geworden; ieder jaar worden nieuwe stukken
gronds hiertoe gehezigd, die raen Gagah of Oema heet, — het
grootste gedeelte wordt echter aangebouwd op kunstraatig onder
water gezette velden: Sawah, die verre weg het grootste gedeelte
der noordelijke alluviaal-vlakten, zoo raede de uitgestrektecentraalvlakten
des eilands bedekken en hier en daar aan zacht glooijende
berghellingen ter hoogte van 2, ja, van 5000 voet worden gevonden.
Aisdan is de gansche bodem in terrassen herschapen, die
even als de banken eens amphitheaters boven elkander oprijzen
en omgeven zijn door een rand ofdam; — dan ziet raen het water,
dat die velden bedekt, door spielen of voren, die in de kruin van
den dam zijn gemaakt, benedenwaarts slroomen, kleine watervallen
vormen, die van den eenen trap op den anderen 2, 5, ja, 5 voet
lager neêrstorlen. Het maïs, Djagong: ZeaMays l . , wordt op Java
niet ZOO algemeen en dan slechts op een akker van geringere uitgestrektheid
aangebouwd; het wordt echter nog in de volgende
zone allerwege tot op eene hoogte van meer dan 4000 voel aan-
1
u i ••
' » r
Í
i \
I i
h.