a i -
sii I
Korste zone 254 KulLuur,
dien (lit booniachtige grasom het bosch vormt. Als door een poortgewelf
treden wij door deze opening het woud binnen. Wi j komen op
een zuiver gehouden bodeni aan en ontwaren cm ons heen lusschen
de stammen van het geboomte Javasche huizen, van den
bodem tot aan de nok van diezelfde Bamboes-soorten gebouwd,
die aan het dorpsboschje tot ringwal, tot schutsv^'eer strekken.
Wij bevinden ons in het dorp. — Ten einde den lezer geene denkbeeidige
Schildering voor oogen te stellen van de verbazende verscheidenheid
der vruchtboomen, v^raaruit de dorpsboschjes op Java
bestaan, maar hem een zekeren maatstaf ter beoordeeling er van
te geven, zoo zullen wij eene opgaaf doen der voornaamste vruchtboomen,
die alhier w^orden aangetroffen. Het is waar, niet al deze
verschillende soorten zal men in elk dorp vereenigd vinden, maar
hiervan mag men zieh overtuigd houden, dat elk dorp, mits het
niet tot de zeer geringen behoort, de helft der boomsoorlen zal
bezitten, die wij alhier zullen optellen, ja, het behoort gansch
niet tot de zeldzaamheden, dat alle soorten worden aangetroifen
in sommige der grootste dorpsbosschen , wier middellijn menigwerf
2 à 3 palen bedraagt.
HiGBNLijKB VRUCHTBOOMEN, d. Ì., kultuurboomen, die vruchten
leveren tot tafelgebruik. — Man g g i s : Garcinia Mangostana L. De
mangostan wordt door de meesteEuropeers om zijn blank, saprijk,
zoet en echter zeer verfrisschend vleesch beschouwd als de smakelijkste
van alle Indische vruchten.—Man gga:MangiferaindicaL ,
van deze boomsoort komen vele varieteiten voor. — K ewe n i (ol'
K e m an g): Mangifera foetida Lour., heeft een sterken, terpeniijnachtigen
geur, die, hoewel in geringeren graad , ook aan vele varieteiten
der M. indica eigen is. — R a m b n e t a n , s. T o e n t o e n : Nephelium
lappaceum L. — Lengkeng: Nephelium Longyan HOOK, en L i t j ih:
N. Litschi Camb. ; de beide laatstgenoemden zijn door de Chinezen naar
Java overgebragt en worden hoofdzakelijk slechts in hunne tuinen
aangekweekt. Nangka: Artocarpus integrifolia L. — Timboel(of
Kloewi) : Artocarpus incisa L. , de broodboom. — Soekoen :
Arlocarpus laevis Hassk. — Térép : Artocarpus elastica Reinw,; de
vruchten van dezen boom hebben veel overeenkomst met die der
Nangka, maar zijn minder smakelijk, terwijl het kleverig-rekbare,
Eersle zone. 255 liultuui'. m
melkachtige sap tot vogellijm wordt gebezigd. — Dj amboe monjet:
Anacardium occidentale L.; de hars van dezen boom, opgelost in
w a t e r , levert eene uitmuntende lijm. —Dj amb o e ajèr: Cerocarpus
aqueus Hassk., de gemeene, als was glimmende, barde Djamboe.
D j a m b o e a jér raawar: Jambusa vulgaris DG. , wier ronde vruchten
een Sterken rozengeur bezitten. •— Dj amboe boi: Jambusa macrophylla
DG. ; de groote, saprijke vruchten van deze boomsoort hebben
insgelijks een rozengeur en zijn fijner, saprijker en smakelijker dan
alle andere. — Djamboe samarang: Jambusa samarangensis
DG., die mede eene zeer saprijke, verkoelende vrucht oplevert.—
D j a m b o e d ipa: Jambusa purpurascens en malaccencis DG ,wier
vruchten uiterlijk, wel is waar , eene schoone kleur bezitten, maar
minder smakelijk zijn. — Djamboe b i d j i , s. D j amb o e kloet
o e k : Psidium Guajava Radcii. (var. pomiferum en pyriferum L.) ,
een kleine boom, menigmaal slechts een struik. — Djamboe
w o l a n d a : Persea gratissima Gitn. — Si r i h kaja: Anona asiatica
L, var., impunctata Dun. (1) —Bo e a h nona: Anona reticulata L.—
N a n g k a w o l a n d a : A n o n a m u r i c a t a L., de zoogenaamde zuurzak. —
ß i d j i t a n en Doekoe : tweevarieteitenvanLansiumdomesticumJack.
— Doeren: Durio zibethinus L. — D j e r o e k asem : Citrus grandis
Hassk. ; het zure sap der vruchten van deze en van de volgende boomsoort
wordt op gelijke wijze gebezigd als dat der citroen in Europa. —
D j e r o e k l imo: Citrus Limonellus Hassk. , waarvan de vrucht ook
geconfijt wordt. —Dj e r o e k m a t j a n (ofDj. b a l l : Citrus Decumana
L., de zoogenaamde pompelmoes, welke vrucht ter grootte van een
hoofd groeit. — De vier volgende zijn de zoete oranjeappelen op Java.
D j e r o e k bedoeri : Citrus macracantha Hassk. — Djeroek pand
j a n g : Citrus pyriformisHassk.—-Djeroek ki t j ¡1: Citrus Aurantium
L. —Dj e r 0 ek dj e p a n: Citrus nobilis Lour.—Daarenboven worden nog
de volgende soorten gevonden: B e l imb i n g besi : Averrhoa Bilimbi
L. — B e l imb i n g manis (of T j a l i n t j i n g ) : Averrhoa Carambola
L. — K e soengka béri t: Gnetum edule ßi, — Gatip, s.Gatel , y. Gaj
a n g : Inocarpus edulis L. , een schooneboom, met welriekendebloesems.
— Bidara: Ziziphus Jujuba Lm. — Boerahol s.,j. Kapal:
(1) Te onregto door G. L. Blume voor A squamosa L. gehouden.